pełny tekst - Muzealnictwo

Konferencje, konkursy
Jacek Górka, Karolina Wojtaś-Kudon
SYBILLA
KONKURS NA WYDARZENIE MUZEALNE ROKU
dea powołania do życia konkursu na najwybitniejsze dokonania w obszarze działalności muzealnej
zrodziła się trzydzieści lat temu. W 1980 r. zespół
ekspertów w Ministerstwie Kultury określił założenia i zasady regulaminowe, po czym ogłoszono nabór
zgłoszeń do pierwszej edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Najciekawsze Wydarzenie Muzealne Roku. Od
tego czasu wyróżnienie w konkursie jest najwyższą formą uznania osiągnięć w polskim muzealnictwie.
Przez trzydzieści lat konkurs zmieniał się pod względem m.in. sposobu wyłaniania i nagradzania zwycięzców, przyznawanych nagród, powoływania i pracy jury.
Określone jednak na samym początku przez jego inicjatorów główne założenie nagradzania i upowszechniania
najwybitniejszych osiągnięć ze wszystkich obszarów
działalności muzealnej pozostało niezmienione.
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
było pierwszą instytucją, której Ministerstwo Kultury
powierzyło organizację konkursu. Regulamin przewidywał wówczas możliwość nadesłania przez każde z
polskich muzeów prezentacji jednego zrealizowanego
projektu, bez względu na jego charakter. Formuła była
bardzo uproszczona, nie przewidywała podziału na
kategorie tematyczne, traktując wszystkie zgłoszenia
na równi. Sytuacja taka stawiała przed Ogólnopolską
Komisją Ocen – jury konkursu – karkołomne zadanie
dokonania wyboru najlepszych spośród często trudno
porównywalnych projektów, reprezentujących różne
dziedziny statutowej działalności muzeów.
W początkowym okresie konkurs nie cieszył się
dużym zainteresowaniem. Ze wszystkich uprawnionych regulaminem instytucji spływało około 30 zgłoszeń z zakresu gromadzenia zbiorów, dokonań naukowych, konserwacji, wystaw stałych i czasowych, działalności oświatowej. Z roku na rok liczba ta systematycznie wzrastała.
194
MUZEALNICTWO
W 1990 r. na konkurs wpłynęło 70 zgłoszeń. Regulamin nakazywał wówczas komisji ocenę projektów
pod względem wartości merytorycznej, na którą składało się ich znaczenie naukowo-dokumentalne, walory
estetyczne, dydaktyczno-wychowawcze, zaangażowane środki, warunki organizacyjno-finansowe danego
muzeum. Od 1993 r. wprowadzono istotną zmianę w
skali ocen, ustanawiając Grand Prix, nagrodę specjalną, nagrody I, II i III stopnia oraz wyróżnienia.
Przełomowym dla konkursu był rok 2000, w którym Ministerstwo Kultury powierzyło jego realizację
Muzeum Narodowemu w Warszawie. Nadana wówczas
konkursowi nowa nazwa, Wydarzenie Muzealne Roku
– Sybilla, obowiązuje do dzisiaj. Odtąd Sybilla, mitologiczna postać wieszczki przepowiadającej przyszłość,
stała się patronką konkursu. Imieniem Sybilli nazwano również zaprojektowane i wykonane przez wybitną
rzeźbiarkę Zofię Wolską statuetki wręczane laureatom
konkursu w trakcie kolejnych jego edycji do 2008 roku.
Niezmiernie ważną wprowadzoną wówczas zmianą
regulaminową było ustanowienie dziesięciu kategorii
konkursowych obejmujących różne dziedziny działalności muzealnej. Zabieg ten niewątpliwie uporządkował i ułatwił ocenę zgłaszanych projektów. Nie musiały
już ze sobą konkurować obszary muzealnej działalności o całkowicie odmiennym charakterze. Jury zyskało przez to większą swobodę w zestawianiu, ocenie i
wyborze najlepszych zgłoszeń. Regulamin przewidywał wyróżnienia w ramach następujących kategorii: 1.
wystawy sztuki, 2. wystawy archeologiczne, 3. wystawy historyczne, biograficzne i literackie, 4. wystawy
etnograficzne, 5. wystawy przyrodnicze, techniczne
i medyczne, 6. publikacje, 7. programy edukacyjne,
oświatowo-wychowawcze i promocyjne, 8. osiągnięcia
z zakresu działalności naukowej, 9. dokonania z zakresu konserwacji, 10. dokonania z zakresu zarządzania
Konferencje, konkursy
i organizacji. Do roku 2003 przyznawano również
nagrody w ramach kategorii wystawy zorganizowane ze zbiorów zagranicznych. Zrezygnowano z niej z
powodu zbyt małej liczby napływających zgłoszeń. W
walce o Grand Prix i nagrody w poszczególnych kategoriach zabiegały instytucje muzealne, które zgodnie
z regulaminem mogły składać po jednej propozycji w
każdej z nich. Nie było jednak możliwości, aby zgłosić projekt (np. wystawę) bądź jakąkolwiek jego część
(katalog, plan promocji) w innej kategorii. Następowało stopniowe zwiększenie zainteresowania konkursem,
o czym najlepiej świadczy rosnąca z roku na rok liczba
przesyłanych zgłoszeń – z 90 w roku 2000 do ponad
200 w 2010. Było to niewątpliwie zasługą wprowadzonych wówczas zmian, jak również większej aktywności
programowej samych muzeów.
W 2006 r. organizator wydarzenia, Ministerstwo
Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wprowadziło
nowe zasady powoływania jury konkursu. Do tej pory
w gronie jurorów zasiadali zaproszeni przez organizatora dyrektorzy muzeów, muzeolodzy, osoby silnie
związane z muzealnictwem. Posiedzenie XXVI edycji
obradowało w zupełnie zmienionym składzie. Do grona jurorów zostali zaproszeni przedstawiciele świata
naukowego, historycy i krytycy sztuki, kulturoznawcy.
Zasada ta została przyjęta również w kolejnych edycjach konkursu.
Zmiana w systemie wyłaniania zwycięzców została
wprowadzona w 2009 roku. Zrezygnowano wówczas
z nagrody Grand Prix, trójstopniowego nagradzania
zgłoszeń w ramach każdej z kategorii i przyznawania
wyróżnień. Wprowadzono system nominacji do nagrody głównej w danej kategorii i wytypowania spośród
nominowanych zwycięzcy. Dzięki takiemu rozwiązaniu wszystkie projekty, które uzyskały nominacje,
były równie ważne. System ten – wzorowany na filmowych Oscarach – wzmocnił rangę pierwszego miejsca,
usprawnił przebieg gali wręczenia nagród i zwiększył
emocje wśród jej uczestników.
Uroczysta gala trzydziestej edycji Sybilli w 2010 r.
odbyła się w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Decyzją organizatora konkursu kolejną zrealizuje Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. Dla
Muzeum Narodowego było to więc pożegnanie z konkursem po dziesięciu latach zajmowania się jego organizacją. Sybilla z całą pewnością będzie, podobnie jak
w poprzednich latach, niejednokrotnie przechodzić
modyfikacje regulaminowe i organizacyjne. Wydaje się
jednak, że najważniejsze jest zachowanie charakteru
tego wydarzenia jako święta muzeów i muzealników.
Jacek Górka, Karolina Wojtaś-Kudon
Sybilla – Competition for the Museum Event of the Year
The idea to create a competition for the most outstanding
achievements in museum activity emerged in 1980, when the
Ministry of Culture determined the principles and rules of
such competition and invited potential participants to send
their applications for the first edition of the Polish Nationwide
Competition for the Most Interesting Museum Event of the Year.
For the last thirty years the competition has evolved in terms
of the method of selection and rewarding of winners, granting
of prizes, appointment and functioning of the jury etc. However,
the main principle of rewarding and popularisation of the most
outstanding achievements from all areas of museum activity has
not changed. Initially, the organisation of the competition was
entrusted to the State Archaeological Museum in Warsaw, and
the very simplified formula of the competition did not assume
any division into thematic categories. The jury of the competition had the difficult task of selecting winners from among
largely different projects representing various fields of statutory
activity of museums. The first editions of the competition did
not arouse much interest, as only around 30 applications were
sent for the selection stage; however, this number systematically
grew in further years, reaching 70 in 1990. In 1993 an important change was introduced in the grading scale through establishment of the Grand Prix, special award, awards of the 1st, 2nd
and 3rd level and distinctions.
The real turning point for the competition was the year 2000,
in which the Ministry of Culture entrusted its performance to
the National Museum in Warsaw. The competition received a
new name: Sybilla (Sibyl) – the Museum Event of the Year, which
is valid until today. Since that year Sibyl, the mythological figure of the seeress, has become the patron of the competition.
Another change was made by establishing the following categories: exhibitions – arts; archaeological, historical, biographical
and literary; ethnographic, natural, technical and medical; publications, educational and promotional programmes, scientific
achievements; achievements in the field of maintenance and
organisation. The popularity of the competition gradually grew
– in 2000 90 applications were received, and in 2010 there were
over 200 of them. In 2009, the Grand Prix award, the threestage rewarding of applications within each category and awarding of distinctions were abandoned. At the same time, a system
of nominations for the main award in the given category and the
selection of the winner from among nominated candidates was
introduced. Modelled on the Oscars, this system strengthened
the rank of the first place, improved the prize awarding process
during the gala and made the competition more exciting for its
participants. By the decision of the organiser, further editions
of the competition will be carried out by the National Heritage
Board of Poland from 2011.
MUZEALNICTWO
195
Konferencje, konkursy
196
MUZEALNICTWO