Gazetka uczniów Szkoły Podstawowej nr 9 w Lubinie

Transkrypt

Gazetka uczniów Szkoły Podstawowej nr 9 w Lubinie
Gazetka uczniów Szkoły Podstawowej nr 9 w Lubinie
Nr 3, LUTY
W Walencji raz dozorca żył,
Walenty miał na imię.
Zakochał się
(to zdarza się)
w dziewczynie, Walentynie.
I choć nie zdobył serca jej
(ni całej jej rodzinki),
pod oknem Walentyny stał –
czy słońce, mrozy, czy też szkwał –
i bezustannie do niej słał
liściki – walentynki . . .
I tak zostało po dziś dzień:
gdy kogoś lubisz, nie bądź leń
i list do niego kopnij!
Może nareszcie (któż to wie?),
smutasy znów uśmiechną się,
a ci samotni tego dnia
przestaną być samotni?
Więc niechaj sobie kartki ślą
chłopaki i dziewczynki!
Miast warczeć z miną złego psa,
niech raz do roku(albo dwa…)
ktoś komuś miły liścik da
i uśmiech z mandarynki.
Drodzy Czytelnicy!
Zapraszamy Was do przeczytania numeru walentynkowego. Znajdziecie w nim między innym
legendy o walentynkach, kilka wesołych wierszyków o miłości oraz wywiad z panią
Agnieszką Lemmer. Zachęcamy do zrobienia anglojęzycznego quizu. Przygotowaliśmy
też informacje o życiu znanej pisarki szwedzkiej Astrid Lindgren. Miłej lektury!
Redakcja
zDolny Ślązaczek
Spośród 67 uczestników etapu finałowego,
do II części zakwalifikowało się
35 uczniów, którzy uzyskali co najmniej
20 punktów. W tej grupie znalazł się nasz
uczeń – Arkadiusz Dębski z klasy VI b.
2 lutego 2011r. w naszej szkole odbył się
Międzyszkolny Konkurs Polonistyczny
„Zimowe Potyczki Językowe”. Nasza
drużyna w składzie Katarzyna Żabińska,
Oskar Pieluch i Arkadiusz Dębski zajęła
ex aequo z SP nr 10 II miejsce.
5 lutego 2011r. w Gimnazjum nr 1
w Lubinie odbył się Międzyszkolny
Konkurs
Matematyczny
„Zabawy
z Geometrią”.
Naszą
szkołę
reprezentowali:
Arkadiusz
Dębski,
Tomasz Kipiel i Jakub Ptak wraz
z
zespołem
kibiców:
Klaudia
Gorczakowska, Magdalena Miller, Kamil
Mysłowski. Uczniowie zajęli I miejsce ex
aequo z SP z Razówki.
Gratulacje!!!
NASZA SONDA
W piątek 21 grudnia przeprowadziliśmy sondę,
w której wzięło udział 90 osób. Zadaliśmy Wam
pytanie: Jaki symbol walentynkowy lubisz
najbardziej? Oto jakich odpowiedzi udzieliliście:
serce 64,4%
róża 46,6%
pluszowy miś 34,4%
lizak serce 11,1%
amor/ kupidyn 6,6%
czekoladki 26,6%
walentynkowa kartka 22,2%.
♥ Gdzie chciałaby Pani wyjechać na
wakacje?
♥ Do Szwajcarii, do wioski alpejskiej.
♥ Czy ma Pani jakieś zwierzę?
♥ Kiedyś miałam kota o imieniu Paszczak.
Teraz aktualnie nie mam żadnego
zwierzątka.
♥ Jaki jest Pani ulubiony dzień tygodnia?
♥ Sobota.
♥ Jaki jest Pani ulubiony kolor?
♥ Najbardziej lubię czerwony – zwłaszcza
buty i korale w tym kolorze.
♥ Jakie jest Pani ulubione danie?
♥ Najbardziej lubię orzechowca, żurek
i pierogi z kapustą.
♥ Ma Pani ulubione święto?
♥ Bardzo lubię Wielkanoc.
♥ Co robi Pani w wolnym czasie?
♥ Jeżdżę na rowerze, fotografuję i ,,bawię”
się w grafika komputerowego.
♥ Z czym miała Pani trudności w szkole?
♥ W szkole średniej nie radziłam sobie
z chemią i fizyką.
♥ Jaki przedmiot Pani najbardziej lubiła?
♥ Bardzo lubiłam historię.
♥ Czy podoba się Pani nasza gazetka?
♥ Bardzo mi się podoba,
a w szczególności wywiady.
Rozmawiała Ola Rybicka
2
Oto parę wierszyków na walentynki, które mażecie wysłać swojej miłości ☺
Jesteś cudem nad cudy,
Z Tobą nie ma nudy!
Kocham Cię nad życie,
Choć to ukrywam skrycie…
Bądź, proszę mym Walentym
Zawsze uśmiechniętym.
Dwie róże w wazonie są stołu ozdobą,
a list jest rozmową między mną,
a Tobą.
Więc dla dalszej naszej miłej
wiadomości
wysyłam w walentynki ten symbol
miłości.
Dla Ciebie wszystek słońca blask.
Dla Ciebie niebo pełne gwiazd.
Dla Ciebie wszystkie moje sny.
Dla mnie kochany tylko Ty!!! :)
albański - Te dua
angielski - I love you
arabski - Ohiboka
bułgarski - Obiczam te
chiński - Wo ai ni
czeski - Miluji te
duński - Jeg elsker dig
esperanto - Mi amas vin
estoński - Mina armastan sind
filipiński - Mahal ka ta
fiński - Minä rakastan sinua
francuski - Je t´aime
grecki - S´agapo
hiszpański - Te quiero
holenderski - Ik houd van jou
islandzki - Eg elska thig
Jestem twoją walentynką,
uśmiechniętą twą dziewczynką.
Może nie wiesz, lecz ja wiem
i chcę Ci powiedzieć, że kocham Cię!
Ślę Ci moją walentynkę,
zrób więc do mnie słodką minkę,
daj buziaka albo dwa
i niech nasza miłość trwa!
W dzień świętego Walentego
nic nie stanie się tu złego,
bo ja jestem obok Ciebie
szepcząc cicho: kocham Cię.
Na podstawie: www.klamerka.pl
Opracowała: Madzia Miller ☺
irlandzki - Taim i' ngra leat
japoński - Watakushi wa anata
o aishinasu
łaciński - Te amo lub Vos amo
niemiecki - Ich liebe dich
portugalski - Te amo
polski - Kocham Cię
rosyjski - Ja ljublju tiebja
rumuński - Te jubesc
serbski - Volim te
suahili - Nakupenda wewe
szwedzki - Jag älskar dig
turecki - Ben sni sviyorum
węgierski - Szeretlek
włoski - Ti amo
Opracowała Kasia Żabińska
3
Ta karteczka jest dla Anki,
Superekstra koleżanki.
Czasem jeżdżę z nią tramwajem,
Jak ma gumę, to mi daje.
A oto … MIŁOŚĆ!!!
Często mówi się w szkole o miłości. Jak możesz zabłysnąć w tym temacie? Oto parę naszych
wskazówek ☺
Jaka powinna być miłość?
Najpiękniejszy opis miłości jest w ,,Biblii”. Gdzie dokładnie? W ,,Hymnie do miłości”
z ,,Listu św. Pawła do Koryntian”. Piękna, prawdziwa miłość:
♥
♥
♥
♥
Jest cierpliwa,
Nigdy się nie kończy,
Nie zazdrości,
Nie szuka swego,
♥
♥
Najlepsza z dziewczyn to jest Agata,
♥
Chociaż jest ruda i piegowata.
Smutno mi, gdy jej długo nie widzę,♥
Łaskawa,
Nie unosi się gniewem,
Nie pamięta złego,
Nie szuka poklasku.
Dałbym, jej lody, ale się wstydzę.
Opisać miłość…
Jest to rzecz trudna lecz nie niemożliwa!
Możesz powiedzieć o miłości:
♥
♥
♥
♥
♥
♥
♥
♥
♥
♥
Wielka
Głęboka
Wzajemna
Burzliwa
Szalona
Spokojna
Nieszczęśliwa
Piękna
Wieczna
Największe uczucie
Maciek to jest równy gość,
Chociaż czasem mam go dość.
Rzadko się odzywa,
Wielki z niego dziwak.
♥
♥
♥
♥
♥
♥
Jest silniejsza od rozumu
Romantyczna
Rodzicielska
Bezgraniczna
Idealna
Prawdziwa
Takimi cytatami możesz zabłysnąć!:
,,Kto nikogo nie kocha, ten sam nie zna miłości.”
Demokryt – filozof grecki
,,Srebro jest tańsze od złota, złoto tańsze od miłości.”
Horacy-poeta rzymski
,,Miej serce i patrz w serce.”
Adam Mickiewicz
,,Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą.”
Jan Twardowski
,,Miłość żywi się małymi gestami miłości.”
Theodor Fontane
,,Prawdziwa miłość nie mówi wiele-działa”
Hermann Bezzel
Wojtek jest niesamowity,
Bo pożycza mi zeszyty,
Opowiada mi kawały
I wytrzeszcza na mnie gały.
4
Walentynki, święto zakochanych obchodzone
14 lutego, niesłusznie bywa stawiane w jednym
rzędzie
z Halloween,
jako
kolejny
eksportowany produkt kultury anglosaskiej.
Okazuje się, bowiem, że wspominany tego dnia
w kalendarzu liturgicznym św. Walenty, od
którego imienia pochodzi nazwa święta, został
ogłoszony patronem zakochanych już w 1496 r.
przez
papieża
Aleksandra
VI.
Jednak początków dzisiejszych walentynek
szukać trzeba nie w chrześcijaństwie, lecz
w pogańskim
Rzymie.
O
ich
dacie
zadecydowała sama przyroda. W połowie
lutego, bowiem ptaki gnieżdżące się
w Wiecznym Mieście zaczynały miłosne zaloty
i łączyły
się
w pary.
Uważano
to
za symboliczne przebudzenie się natury,
zwiastujące rychłe nadejście wiosny. Z tej racji
Rzymianie na 15 lutego wyznaczyli datę
świętowania luperkaliów – festynu ku czci boga
płodności Faunusa Lupercusa. W przeddzień
obchodów odbywała się miłosna loteria: imiona
dziewcząt zapisywano na skrawkach papieru,
po czym losowali je chłopcy. W ten sposób
dziewczyny stawały się ich partnerkami
podczas luperkaliów. Bywało, że odtąd chodzili
ze sobą przez cały rok, a nawet zostawali parą
na całe życie. Gdy w IV w. chrześcijaństwo
stało się religią panującą w cesarstwie
rzymskim, pogańskie obchody stopniowo
zastępowano przez święta chrześcijańskie.
Luperkalia były na tyle popularne, że utrzymały
się aż do końca V w. Zniósł je dopiero w 496 r.
papież Gelazy I, zastępując je najbliższym
w kalendarzu liturgicznym świętem męczennika
Walentego. Okazuje się jednak, że miał on
wiele wspólnego z zakochanymi. Za panowania
cesarza Klaudiusza Gockiego Rzym był
uwikłany w krwawe wojny do tego stopnia, że
mężczyźni nie chcieli wstępować do wojska.
Cesarz
uznał,
że
powodem
takiego
postępowania była ich
niechęć do opuszczania swoich narzeczonych
i żon. Dlatego odwołał wszystkie planowane
zaręczyny i śluby. Kapłan Walenty pomagał
parom, które pobierały się potajemnie. Został
jednak przyłapany i skazany na śmierć. Bito go,
aż skonał, po czym odcięto mu głowę. Było to
14 lutego 269 lub 270 r. – w dniu, w którym
urządzano miłosne loterie. Zanim to nastąpiło,
w więzieniu Walenty zaprzyjaźnił się z córką
strażnika, która go odwiedzała i podnosiła na
duchu. Aby się odwdzięczyć, zostawił jej na
pożegnanie liść w formie serca, na którym
napisał: „Od twojego Walentego”. Nad grobem
męczennika przy Via Flaminia zbudowano
bazylikę, jednak papież Paschalis I (817-24)
przeniósł szczątki męczennika do kościoła św.
Praksedy. Inna legenda głosi, że w 197 r.
biskupem miasta Terni w Umbrii został kapłan
o imieniu Walenty. Znany był z tego, że jako
pierwszy pobłogosławił związek małżeński
między poganinem i chrześcijanką. Wysyłał też
do swych wiernych listy o miłości do
Chrystusa. Zginął w Rzymie w 273 r., gdyż nie
chciał zaprzestać nawracania pogan. Dziś to
właśnie on jest bardziej znany i to do jego
grobu w katedrze w Terni ściągają pielgrzymi.
Na srebrnym relikwiarzu kryjącym jego
szczątki znajduje się napis: „Święty Walenty,
patron miłości”. Modlitwa do św. Walentego:
„Święty Walenty, opiekunie tych, którzy się
kochają, Ty, który z narażeniem życia
urzeczywistniłeś
i głosiłeś
ewangeliczne
przesłanie pokoju, Ty, który – dzięki
męczeństwu przyjętemu z miłości- zwyciężyłeś
wszystkie siły obojętności, nienawiści i śmierci,
wysłuchaj naszą modlitwę. W obliczu rozdarć
i podziałów w świecie daj nam zawsze kochać
miłością pozbawioną egoizmu, abyśmy byli
pośród ludzi wiernymi świadkami miłości
Boga. Niech ożywiają nas miłość i zaufanie,
które pozwolą nam przezwyciężać życiowe
przeszkody. Prosimy Cię, wstawiaj się za nami
do Boga, który jest źródłem wszelkiej miłości
i wszelkiego piękna, i który żyje i króluje na
wieki wieków. Amen.”
Opracowała Ola Rybicka
5
Kiss - pacałunek
Heart - serce
Gift – upominek
Heart – serce
Cupid – kupidyn
Wishes – życzenia
Flowers – kwiaty
Are you romantic?
1. In my free time
a) read poems
b) watch TV
c) listen to romantic song
2. My favourite film is
a) romantic comedy
b) horror film
c) comedy
3. I often draw
a) hears
b) comics
c) people
4. In my free time
a) walk in the park
b) listen to music
c) surf the Internet
5. My favourite season is
a) winter
b) spring
c) autumm
Valentine card - walentynka
Love - miłość
Chocolates - czekoladki
Arrow - strzała
Bears - misie
Happy Valentine's Day - szczęśliwych walentynek
Rose - róża
Odpowiedzi:
1.
a) 2 b) 0 c) 1
2.
a) 2 B) 0 c) 1
3.
a) 2 b) 0 c) 1
4.
a) 2 b) 1 c) 0
5.
a) 1 b) 2 c) 0
10 – 7 You are very romantic – Jesteś bardzo
romantyczny
6 – 4 You are quite romantic - Jesteś dość
romantyczny
3- 0 You are not romantic - Nie jesteś
romantyczny
Astrid Lindgren urodziła się 103 lata temu, 14 listopada 1907 roku. Żyła aż 95 lat!
Wychowywała się na wsi, na skraju szwedzkiego miasteczka Vimmerby. Miała starszego
brata Gunnara i dwie siostry – Stinę i Ingegerd. Mama Hanna i tata Samuel August z podziwu
godną cierpliwością znosili wszystkie pomysły swych pociech, jak na przykład
przesiadywanie na dachach, przesyłanie listów w furach siana czy skakanie po meblach
podczas ukochanej zabawy Astrid ( a potem także Pippi ), zwanej po prostu - ,, nie dotykać
podłogi”.
KOCHAJĄCA MAMA
Astrid dbała o to, by jej syn Lasse i córeczka Karin nie zapominali o tym, jak
cudownie być dzieckiem. Lasse bardzo lubił, kiedy mama uczyła go włazić na drzewa, albo
gdy wskakiwała na stół w kuchni. Karin natomiast uwielbiała zwariowane historie. To ona
kiedyś, gdy była chora, poprosiła mamę, żeby opowiedziała jej o Pippi
Langstrump. ,,O kim?” – zapytała zdziwiona Astrid, a chwilę potem zaczęła wymyślać
kolejne przygody pewnej szalonej pieguski, którą dzieci w Polsce znają jako Pippi
Pończoszankę.
Opracowała Paulina Niechaj
6
DBAJ O ZDROWE ODŻYWIANIE !!!
PIRAMIDA ŻYWIENIOWA
Podstawowe zasady zdrowego odżywiania są przedstawione w tzw.
piramidach żywieniowych. Jak
je odczytać? To bardzo proste.
Produkty, które powinniśmy
jeść często, są w dolnej części
piramidy,
a
te,
których
powinniśmy unikać w górnej.
Czasem
jednak
ulegamy
niezdrowym
zachciankom:
sięgamy po batonik, chipsy,
hamburgera czy frytki. Pamiętaj,
że
częste
jedzenie
takich ,,smakołyków” nikomu
nie wyjdzie na zdrowie!
NASZE PROPOZYCJE POSIŁKÓW
RANO
POŁUDNIE
WIECZÓR
JAK ZDROWO SIĘ ODŻYWIAĆ?
Przed wyjściem z domu zawsze zjedz śniadanie.
Zastąp chipsy suszonymi owocami.
Nie objadaj się przed snem.
Staraj się jeść to, co proponują rodzice.
Pij dziennie przynajmniej 6 szklanek wody,
a jeśli nie lubisz – soki.
Czy wiesz, że..?
Od wysokokalorycznej
przekąski znacznie
zdrowsza jest kanapka.
Wymyślił ją ponad
200 lat temu angielski
arystokrata Lord Sandwich.
dlatego musimy je stale
uzupełniać, zwłaszcza latem.
Człowiek potrafi przeżyć
bez jedzenia nawet 40 dni,
a bez wody zaledwie kilka!
Opracowała: Kasia Randak
Na podstawie: „SAM dbam o zdrowie”
Nasze ciało składa się
głównie z płynów,
7
•
•
•
•
•
•
LIS POLARNY
Lisy te można spotkać zarówno nad morzem,
w dolinach, jak i wysoko na grzbietach górskich. Są to
zwierzęta
terytorialne.
Najczęściej
występuje
w ubarwieniu letnim brązowo-szarym, a zimą
śnieżnobiałym lub stalowoniebieskim, choć spotyka się
też lisy czarne przez cały rok. Żywią się ptakami
(szczególnie ich pisklętami), małymi ssakami (np.
lemingami), jajami, rybami i padliną. Przez zimę aż do
wiosny często podążają za niedźwiedziami polarnymi,
podobnie jak szakale za lwami, licząc na pozostałości
z ich zdobyczy. Nory lęgowe kopią w ziemi, na zboczach, pomiędzy kamieniami.
W maju lub czerwcu samica rodzi 2-8, maks. 12 szczeniąt, ważących 40-80 g.
Śmiertelność młodych jest duża i dochodzi do 50%, praktycznie lisica odchowuje 3-4
szczenięta. Matka żywi je mlekiem przez 8-10 tygodni.
długość ciała (z ogonem): 80-95 cm
długość ogona: 28-40 cm
wysokość: 25-30 cm
ciężar: samica 2,5-8 kg, samiec nieco cięższy
ciąża: 50-55 dni
liczba młodych: 1-12 szczeniąt
Opracowała Ada Dębska
Przed tysiącami lat człowiek oswoił dzikiego psa i zabrał go do domu. A może to pies
oswoił człowieka? Nie wiadomo. Najważniejsze, że od tamtej pory pies jest przyjacielem
człowieka, członkiem jego rodziny i niezastąpionym pomocnikiem.
Pomocna łapa
To było dawno, dawno temu w Alpach, w klasztorze na Wielkiej Przełęczy Świętego
Bernarda. Zakonnicy tresowali psy, nazwane potem bernardynami. Uczyli je, jak znajdować
ludzi zasypanych przez lawiny. Dzisiaj do takich zadań służy specjalny sprzęt. Zdarzają się
jednak sytuacje, kiedy pomóc może wyłącznie pies. Wyciąga zasypanego nie tylko ze
śniegowej zaspy, ale również spod gruzów i z wody. Są też wśród psów prawdziwi detektywi.
Szukają tych, którzy się zgubili, na przykład w górach albo w lesie.
Pies terapeuta
Czworonożni przyjaciele bardzo często pomagają chorym ludziom. Dzięki zabawie z psami
dzieci, które mają kłopoty z chodzeniem i mówieniem, szybciej stawiają pierwsze kroki
i wypowiadają pierwsze słowa. Nazywa się to dogoterapią albo kynoterapią. Psy pomagają
również niewidomym - są ich przewodnikami, można je także spotkać w szpitalach. Dzięki
ich wizytom chorzy szybciej wracają do zdrowia. Czworonożni pomocnicy lekarzy mają
nawet swoje święto – 15 czerwca to Ogólnopolski Dzień Dogoterapii.
Opracowała Paulina Sołtys
8
Moda od serca ! ! !
Na walentynki najlepiej włóż elegancką sukienkę
z cienkiego szyfonu w różowym, czarnym lub białym
kolorze. Ciekawym elementem ozdobnym będzie
kolorowa kokarda. Do tego balerinki lub lakierki
na niskim obcasie.
Jakaś mała torebka, kolczyki,
opaska lub łańcuszek z sercowym
motywem może być ciekawym uzupełnieniem stroju.
Opracowały Paulina Niechaj i Ola Rybicka
EKSPRES SPORTOWY
Tricki na SNOWBOARDZIE
Angielskie słowo Freestyle oznacza „wolny styl”. Snowboard to jazda na desce, na której
można wykonywać wspaniałe i interesujące tricki. Oto kilka z nich:
Zasady we Freestylu są tylko dwie :
1. Robić super tricki.
2. Nie wywalić się. ☺
Przecież to Freestyle!
Justyna Kowalczyk - najbardziej znana polska biegaczka
Justyna Kowalczyk urodziła się 19 stycznia 1983. Waży 59kg i ma 173cm wzrostu.
Dwukrotna mistrzyni świata, czterokrotna medalistka olimpijska, dwukrotna zdobywczyni
Pucharu Świata, dwukrotna z rzędu zwyciężczyni prestiżowego Tour de Ski. W 2010
Justyna zajęła 9 miejsce w konkursie na najcenniejszą gwiazdę show-biznesu. Sezon
2010/2011 rozpoczęła od 7 miejsca w biegu na 10km rozegranym w Gaellivare.
W pierwszym biegu rozgrywanym na 10 km stylem dowolnym, zajęła 2 miejsce
przegrywając o 30 sekund z Marit Bjoergen.
Przygotował Kacper Walęga
9
Jaś pyta mamę:
- Mamusiu, czy ty mnie kochasz?
- Tak, bardzo.
- To wyjdź za tego lodziarza, który
mieszka naprzeciwko…
Tato pyta czteroletniego Marcinka:
- Co robisz z tą kartką i ołówkiem?
- Piszę list do Małgosi, że bardzo ją lubię.
- Ale ty nie umiesz pisać!
- To nic, Małgosia nie umie czytać!
-Twój mąż pamięta datę waszego ślubu?
-Na szczęście nie.
-Na szczęście?! -Wspominam mu o rocznicy
kilka razy do roku i zawsze dostanę coś
fajnego!
Jaka jest różnica między dentystą,
a nauczycielem?
Dentysta prosi, żeby otworzyć buzię,
a nauczyciel żeby ją zamknąć.☺
Opracowała: Kasia Randak
Na podstawie: „Victor Junior”
Miesiąc groźny, śnieg puszysty.
Dawaj narty, dawaj łyżwy,
Ulep śnieżki i bałwanki.
Złóż mi wiele ciepłych życzeń,
bo to………………………..
Choć takiego futra nikt
nosić nie może,
jednak chroni ono
rośliny przed mrozem.
. . . . . . . …………... . . . . . . . . .
W prosty sposób zbudowany,
nie ma ani jednej ściany,
tylko deskę z małym daszkiem.
Na tej desce ptaszek z ptaszkiem
dziobią ziarno, chleb i kaszkę.
........................
Chociaż bez narzędzi,
ten majster pracuje,
doskonałe mosty,
na rzece buduje.
. . . ………….. . . . . . . . . . . . .
ŻYCZENIA WALENTYNKOWE
Od Tajemniczej Przyjaciółki dla Kacpra z IV c ♥☺
☺♥
Od Kasi Randak dla Oli, Kacpra, Kamili, Magdy, Ady, Kasi i Pani Grodeckiej ☺
Od Ady Dębskiej dla redaktorów gazetki szkolnej ☺☺☺
Dla słitaśnego przypsiapsiela Sebusia od Szkity <3 ;*
Dla Martyny Pęczkowskiej od Wielbicielki.
Od Kasi Randak dla wszystkich z klasy IV a ☺
Od Klaudii Warakomskiej dla dziewczyn z klasy 6b.
Dla chłopaków z klasy 4c od Kacpra W.
Od Krystyny Węgrzyn dla milusińskiej klasy V a ☺)
10

Podobne dokumenty