POR¬WNANIE SKUTECZNOgCI WYBRANYCH METOD

0/2¬7.!.)%3+54%#:./g#)79"2!.9#(-%4/$
:.)%#:5,%.)!-)%*3#/7%'/$/:!")%'¬7
::!+2%3534/-!4/,/')):!#(/7!7#:%*5$:)%#)
#OMPARISONOFLOCALANAESTHESIAMETHODSEFFICIENCYDURINGPROCEDURES
OFCONSERVATIVEDENTISTRYINCHILDREN
LEKSTOM%WA-ONKOS†*AREMCZUK
DRHABNMED,IDIA0OSTEK†3TEFAÊSKA
$ZIENNE3TUDIUM$OKTORANCKIEgL’SKIEGO5NIWERSYTETU-EDYCZNEGO7YDZIAŒU,EKARSKIEGO
Z/DDZIAŒEM,EKARSKOp$ENTYSTYCZNYMW:ABRZU
+IEROWNIKPROFDRHABNMED%WAˆUKOWSKA†3ZCZECHOWSKA
:AKŒAD3TOMATOLOGII$ZIECIÃCEJ+ATEDRY3TOMATOLOGII7IEKU2OZWOJOWEGO
gL’SKIEGO5NIWERSYTETU-EDYCZNEGOW:ABRZU
+IEROWNIKDRHABNMED,IDIA0OSTEK†3TEFAÊSKA
:AKŒAD3TOMATOLOGII$ZIECIÃCEJ+ATEDRY3TOMATOLOGII7IEKU2OZWOJOWEGOgL’SKIEGO5NIWERSYTETU-EDYCZNEGO
W:ABRZU
+IEROWNIKDRHABNMED,IDIA0OSTEK†3TEFAÊSKA
Streszczenie
Badaniem objęto 100 pacjentów Poradni Zakładu Stomatologii Dziecięcej Katedry Stomatologii Wieku Rozwojowego ŚUM. Wiek badanych wahał się od 8 do
16 lat. Pacjenci znieczulani byli każdą z trzech metod
znieczulenia miejscowego. Stosowano zawsze ten sam
środek znieczulający – Citocartin 200. Skuteczność
znieczulenia określano poprzez ocenę poziomu dolegliwości bólowych podczas leczenia (według skali wizualno-analogowej VAS). Największą skuteczność znieczulenia uzyskano podczas stosowania metody bezigłowej.
Najmniej skuteczna okazała się metoda śródwięzadłowa.
słowa kluczowe:
stomatologia dziecięca, znieczulenie miejscowe, leczenie zachowawcze
Zwalczanie podstawowego czynnika stresogennego, jakim jest ból ma kluczowe znaczenie w stomatologii dziecięcej. Skuteczna eliminacja doznań bólowych jest niezbędną
składową prawidłowego leczenia. Bezbolesne przeprowadzenie zabiegu stomatologicznego jest szczególnie istotne
w aspekcie adaptacji dziecka do leczenia stomatologicznego, a także sprzyja eliminacji postawy lękowej u pacjentów
w wieku rozwojowym.
Tradycyjna technika znieczulenia miejscowego, przy
użyciu igły i strzykawki, stanowi w dalszym ciągu najbardziej popularną i najczęściej stosowaną metodę. Jednocześnie, widok igły i strzykawki oraz wykonanie zastrzyku jest
dla dziecka silnie stresogennym przeżyciem. W celu wyeliminowania dolegliwości bólowych, związanych z wkłuciem
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
Summary
During the research, it was examined 100 patients in
Pediatric Dentistry Clinic of Silesian Medical University. The age of the patients were 8 to 16 years. Each
child, during three following visits, had one of the three
local anaesthesia methods. In all methods the same anaesthetics – Citocartin 200 (Molteni dental) was used.
The efficiency of anaesthetics was stated by estimation
of pain during treatment (according to visual – analogue scale VAS).
Best efficient was needleless syringe anaesthesia. The
worst efficiency was gained in intraligamentory anaesthesia.
key words:
children dentistry, local anaesthesia, conservative treatment
igły zalecane jest powierzchniowe znieczulenie błony śluzowej w miejscu wkłucia.
Alternatywę dla metody tradycyjnej stanowi znieczulenie
bezigłowe. Obecnie na rynku dostępnych jest kilka urządzeń
tego typu. Zasada ich działania polega na punktowym podaniu leku, pod dużym ciśnieniem (2000-3000 PSI), na głębokość około 3 mm w głąb tkanek. Ilość podanego środka
jest precyzyjnie określona i może wynosić od 0,05 do 0,3
ml. Znieczulenie to może być stosowane w przypadku, gdy
możliwe jest takie ustawienie strzykawki w stosunku do błony śluzowej w okolicy wierzchołka danego zęba aby znajdowała się ona pod kątem prostym. Znieczulenie bezigłowe
znajduje zastosowanie we wszystkich zabiegach z zakresu
stomatologii zachowawczej z biologicznym leczeniem mia-
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
–Ÿ^ŸžŸ¤°°U
zgi włącznie, we wszystkich grupach zębowych, za wyjątkiem trzonowców żuchwy. Przed przeprowadzeniem znieczulenia, konieczne jest osuszenie błony śluzowej w miejscu
kontaktu, w celu uniknięcia ślizgania strzykawki i zmiany
miejsca jej pierwotnego przyłożenia. Znieczulenie powierzchniowe tkanek w tym przypadku nie jest konieczne [1-3].
Inną metodą znieczulenia miejscowego jest znieczulenie
śródwięzadłowe. Wzrost popularności tej techniki jest przypisywany wprowadzeniu do użytku specjalnych strzykawek
ciśnieniowych. Igłę wprowadza się do przestrzeni ozębnowej pod kątem 30 stopni, w ściśle określonym punkcie
(punkty główne i dodatkowe) na głębokość 2-4 mm. Warunkiem powodzenia iniekcji jest ścisłe wprowadzenie igły do
przestrzeni ozębnej, tak aby powstałe ciśnienie (500 do 1000
PSI) spowodowało przepływ płynu znieczulającego [4-5].
RqŸ‚–-A¬
Celem pracy było porównanie skuteczności tradycyjnej
metody znieczulenia miejscowego z metodą bezigłową
oraz śródwięzadłową a także ocena preferencji pacjentów
w wieku rozwojowym, w zakresie trzech metod znieczulenia miejscowego.
- R–l-tŸlŸuR |JW badaniu uczestniczyło 100 pacjentów (42 chłopców
i 58 dziewczynek) Poradni Zakładu Stomatologii Dziecięcej
Katedry Stomatologii Wieku Rozwojowego ŚUM. Dzieci te
zgłaszały się do poradni celem rutynowego leczenia z zakresu stomatologii zachowawczej. Wiek badanych wahał się od
8 do 16 lat. Pacjentów podzielono na trzy grupy, w zależności od wieku (8 – 10, 11 – 13, 14 – 16 lat).
Każdy pacjent był znieczulany na trzech kolejnych wizytach jedną z trzech metod, w przypadkowej kolejności.
Znieczulenie igłowe wykonywano przy pomocy strzykawki typu carpula – Pluraject (firmy ESPE). Do znieczulenia
nasiękowego używano igieł o średnicy 0,3 mm i długości
12 mm. W przypadku znieczulenia przewodowego stosowano igły o długości 25 mm, tej samej średnicy (igły Carpula
firmy Heraeus Kulzer). Przed wkłuciem igły nie stosowano
znieczulenia powierzchownego błony śluzowej.
Znieczulenie bezigłowe przeprowadzano przy pomocy aparatu Injex (firmy Rosch). Stosowano je we wszystkich grupach zębów, za wyjątkiem trzonowców żuchwy,
ze względu na brak możliwości prawidłowego ustawienia
strzykawki. Przed przyłożeniem końcówki strzykawki bezigłowej, osuszano błonę śluzową ligniną. Także w tej metodzie, nie stosowano znieczulenia powierzchownego. W każdym przypadku informowano pacjenta o nagłym podaniu
środka znieczulającego i o wiążącym się z tym głośnym
odgłosem i lekkim uderzeniem.
Do wykonania znieczulenia śródwięzadłowego używano strzykawki ciśnieniowej Citojet (firmy Heraeus Kulzer). Stosowano igły o średnicy 0,3 mm i długości 12 mm
(igły Carpula firmy Heraeus Kulzer). Lek znieczulający podawano w punktach głównych dla danego zęba, dwukrotnie
naciskając na dźwignię, co odpowiada podaniu 0,12 ml płynu. W przypadku niewystarczającego efektu znieczulającego, dodawano anestetyku w punkcie dodatkowym.
We wszystkich metodach stosowano ten sam lek znieczulający – Citocartin 200 (firmy Molteni dental). Jest to preparat artykainy z adrenaliną w stosunku 1 : 200000 (6-7).
Po podanym znieczuleniu odnotowywano zastosowaną metodę znieczulenia, czas podawania znieczulenia oraz
ewentualne dolegliwości bólowe jakie wystąpiły podczas
aplikacji anestetyku.
Do oceny poziomu bólu posłużono się wizualno – analogową skalą VAS. Skala ta jest dwustronna. Pacjentowi pokazywana jest strona ze zmianą natężenia barwy od żółtej do
czerwonej. Kolor żółty oznacza lekki ból, pomarańczowy
– średni, a czerwony – silny. Dziecko, za pomocą ruchomej
podziałki zaznacza oczekiwany poziom bólu podczas znieczulenia. Poziom ten jest odczytywany po drugiej stronie
skali i przyjmuje wartości od 0 do 10. Poziom bólu jest
także przedstawiany w procentach maksymalnego natężenia. Wyróżnia się następujące przedziały procentowe skali,
odpowiadające wartościom:
1.0-20% - wartości od 0 do 2,0
2.21-40% - wartości od 2,1 do 4,0
3.41-60% - wartości od 4,1 do 6,0
4.61-80% - wartości od 6,1 do 8,0
5.81-100% - wartości od 8,1 do 10
Po zakończonej procedurze leczniczej odnotowywano
skuteczność wykonanego znieczulenia poprzez określenie
poziomu dolegliwości bólowych podczas leczenia (według
skali VAS), rodzaj wykonanego zabiegu z zakresu stomatologii zachowawczej oraz objętość podanego anestetyku.
'¬ylpl
Najmniej bolesne, według badanych dzieci, było tradycyjne znieczulenie igłowe, wykonane przy pomocy strzykawki
typu carpula. Wartość średnia poziomu bólu, według skali wizualno-analogowej VAS wynosiła 0,34. Jako bardziej
bolesne ocenione zostało znieczulenie bezigłowe i śródwięzadłowe. W obu przypadkach średnia wartość bólu w skali
wizualno-analogowej VAS wynosiła 0,68 (tabela I). 51%
dzieci podawało, iż przestraszyło się podczas znieczulania
metodą bezigłową, 5% deklarowało nieprzyjemne odczucia
o charakterze uderzenia.
W każdym przypadku stosowania metody igłowej i śródwięzadłowej, mierzono czas podawania anestetyku. Procedury tej nie stosowano w metodzie bezigłowej, gdyż jest on
taki sam w każdym przypadku i jest równy ułamkom sekund. Średni czas podawania leku znieczulającego metodą
tradycyjną wynosił 25,28 sekund. Czas podawania preparatu znieczulającego metodą śródwięzadłową był ponad dwukrotnie dłuższy i wynosił średnio 55,1 sekundy.
®ylRA®¥qRylRŸlat|ªR
®ylRA®¥qRylRŸ7R®lat|ªR
®ylRA®¥qRylRŸ²–}JªlÖ®-Jt|ªR
°G¡`
°GU
°GU
"-7Rq-Ÿ‡Ÿ|qRaqlª|²AlŸ7}q|ªRŸª¬˜ ւ¥oÔARŸ‚|JA®-˜Ÿ‚|J-ª-yl-Ÿ®ylRA®¥qRyl-ŸXŸ²–RJylRŸª-– |²AlŸ˜p-qlŸ&
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
–Ÿ^ŸžŸ¤°°U
®ylRA®¥qRylRŸlat|ªR
®ylRA®¥qRylRŸ7R®lat|ªR
®ylRA®¥qRylRŸ²–}JªlÖ®-Jt|ªR
°Gz¤
°G¡`
G`œ
"-7Rq-Ÿ‡Ÿ p¥ RA®y|²ÉŸ‚–®R‚–|ª-J®|yRa|Ÿ®ylRA®¥qRyl-ŸXŸ²–RJylRŸª-– |²AlŸ˜p-qlŸ&
Największa ilość leku znieczulającego wymagana była
w metodzie igłowej (średnio 0,44 ml). Stosowanie pozostałych metod znieczulenia pozwoliło na zmniejszenie tej dawki, w metodzie bezigłowej zużyto do znieczulenia średnio
0,32 ml, a w metodzie śródwięzadłowej najmniej – średnio
0,25 ml anestetyku.
W celu oceny skuteczności trzech metod znieczulenia
miejscowego, proszono pacjentów o zaznaczenie natężenia dolegliwości bólowych, które towarzyszyły przeprowadzanemu zabiegowi leczniczemu, na wizualno – analogowej
skali VAS. Najbardziej skuteczne okazało się znieczulenie
przeprowadzane metodą bezigłową, procedury lecznicze
wykonywane w tym znieczuleniu były najmniej bolesne.
Najmniej skuteczne, według badanych dzieci było znieczulenie śródwięzadłowe. Średnia wartość bólu na skali VAS
obserwowana w znieczuleniu bezigłowym wynosiła 0,34,
w znieczuleniu tradycyjnym - 0,92 a w znieczuleniu śródwięzadłowym - 1,47 (tabela II).
l²ulRyylA ª|
1. Szychowski J.: Ocena znieczuleń bezigłowych w opracowywaniu twardych tkanek zęba, Prot Stom 1995,
XLV, 2
2. Borowicz J. i wsp.: Ocena skuteczności znieczulenia
bezigłowego, Prot Stom 1999, XLVIX, 5
3. Duane A., Schmidt.: Jet injection: high speed infiltration
anaesthesia, J Dent For Child 1970, Nov.-Dec. 462, 20
4. Walmsley A.D., Lloyd J.M., Harrington E.: Pressures
produced in vitro during intraligamentary anaesthesia,
Br Dent J 1989, 167, 341
5. Lipski M.: Ocena skuteczności znieczulenia śródwięzadłowego zębów do opracowania ubytków i wyłuszczenia miazgi, Czas Stomat 1995, XLVIII, 5
6. Wiench R. i wsp.: Chlorowodorek artykainy – aktualny
stan wiedzy, Dent Med Prob 2004, 41, 1, 99-106
7. Kalamarz I.: Zastosowanie artykainy w chirurgii jamy
ustnej, uwagi kliniczne, Mag Stom 2001, 6, 54-55
'yl|˜pl
1. Największą skuteczność znieczulenia uzyskano podczas
stosowania metody bezigłowej. Zabiegi przeprowadzane
w tym znieczuleniu były przez dzieci oceniane jako najmniej bolesne. Najmniej skuteczna okazała się metoda
śródwięzadłowa.
2. Znieczulenie tradycyjne, przy użyciu strzykawki typu
carpula, było przez dzieci oceniane jako najmniej bolesne. Najgorzej akceptowane było znieczulenie bezigłowe aparatem Injex. Przykre doznania towarzyszące
tej metodzie to głośny dźwięk oraz uderzenie w trakcie
podawania anestetyku.
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY