ZAKRES MATERIAI-U NA EGZAMIN Z BIOLOGII MEDYCZNEJ DLA

ZAKRES MATERIAI-U NA EGZAMIN Z BIOLOGII MEDYCZNEJ
DLA STUDENTOW I ROKU FIZJOTERAPII
KO M ORKA
1. Blonakom6rkowa
Budowablony komorkowej(modelmozaikiSingerai Nicolsona,1972)
Transportbiemy (dyfuzja),transportczynny (aktywny),fagocytoza.ptnocytoza
na roztwory o r62nym stQzeniu osmotycznym
Reakcja kom6rki
(hipertoniczny,
hipotoniczny,tzotoniczny)- plazmoliza,deplazmolizacytohza;
' "ila ssa3akom6rki
2. Cytoplazmt z organellami
cfoplazmy podstawowej.
Skladchemicznyi wia6ciwoSci
Budowa i funkcje organellikom6rkowych(mitochondria,lizosomy.strukrury
Golgiego,reticulumendoplazmatyczne,
rybosomy,centriole)
3. J4dro kom6rkowe
3.1. SkladnikijEdrakm6rkowego
(nukleosom)
Budowachemicznai morfologicznachromosom6w
Rodzajechromosom6w(autosomy,hetercsomy,chromosomy:homologiczne,
siostrzane,potomne, olbrzymie:politeniczne,telocenhyczne,alsocentryczne.
metacentryczne).
submetacentryczne,
Gamitury chromosomowe (monoploidalny, haploidalny, diploidalny,
poliploidalnv)- gamiturchromosomowy
czlowieka.
3.2.Kwasynukleinowe
BudowaDNA i RNA (nukleotydy.zasadyazotowei ich komplementamoii).
rola kwas6w nukleinowychw biosynteziebialek (rodzajeRNA), replikacja,
transkrypcja,
translacja,kodon,antykodon,cechykodu genetycznego.
4. Podzial.vkom6rkowe
4.1. Podzial mitotyczny: procesy zachodzqcew kom6rce w poszczegolnych
fazachpodziaht,cykl kom6rkowy
4.2. Podzial mejotyczny ilustracjq pojedynczejsegregacjigenow do gamet
(podzialredukcyjnyi wl,r6wnawczy),koniugacjachromosom6w,
crossing-over;
biologicznysenspodzialumejoq/cznego.
I ROZWOJ
Z ARODKOWY
GO NA DY
jqdro
l. Gonadampska096lna budowaj4dra(gonadympskiej),budowazrazikaj4dra,budorva
mikroskopowakanalikakrgtego,budowaplemnika,stadiaspematogenezy
dla
budowai rola kom6rekSertoliego,hormonyplciowemqskiei ich znaczenie
gonad.
funkcjonowania
2. Gonada2eriska- jajnik
Budowajajnika, dojrzewaniepgcherzykapierwotnegodo stadiumpgcherzyka
(przysadka mozgowaGraafa,regulacjahormonalnacyklu menstruacyjnego
jako obrazfunkcji hormonalnych
jajnik), wykrestemperaturypodstawowej
w
oogeneza,sensbiologiczny nierownomiemej
czasiecyklu menstruacyjnego,
cytokinezyw ostatnichetapachoogenezy.
3. Embriogeneza
Typy jaj a rodzaje rozwoju, etapy rozwoju zarodkowego czlowieka:
procesgastrulacji,histogeneza
r62nicowaniesig
i organogeneza:
bruzdkowanie,
cewki nerwowej i strunygrzbietowej; co wyodrgbnia sig u czlowieka z
poszczeg6lnych listk6w zarodkowych?Pochodzeniei rola blon plodowych.
Budowa i rola lo2yska. Wply'w przebiegu ontogenezy prenatalnej na
postnatalne.
TK A NKI
l. Tkanka nablonkowa
Pochodzenie
i og6lnabudowatkankinablonkowej,funkcjetkankinablonkorvej,
klasyfikacja morfologicznanabionk6w i ich wystgpowanieu organizmie
czlowieka;5r6dblonek,nabionekprzej6ciowyi nablonekwielorzgdowyjako
prz-vklady
tkanki
nablonk6wnie4?owych,od2ryr,vianie,
unerwieniei regeneracja
nabtonkowej.
2. Tkanka l4czna
Pochodzenie
i budowa&ankr t4cznej,charakterystvka
wl6kien kolagenowych,
jprQ4/stychi siateczkowych
(srebrochlonnych),
kom6rki tkankilqcznej,rodzaje
tkankilqcznej.
2.l. TkankachrzEstna
i
Budowa,znaczeniei wystgpowanieu czlowiekachrz4stkiszklistej,sprQzystej
wl6knistej,regeneracja
chrz4stki.
2.2.Tkankakostna
Rola tkanki koshej w organizmieczlowieka( gospodarka
wapniemw usfioju),
budowablaszki kostnej,rodzajekom6rek kostnych,budowai wystEpowanie
ko6ci zbitej. osteon, rodzaje blaszek kostnych, budowa i rola okostnej,
ko6cigqbczastej,
tkankikosmej.
architekturai wystqpowanie
regeneracja
3. Tkanka kr42qca- krew i limfa
Pochodzenietkanki kraj4cej, skladniki krwi, charakterystykaerytrocyt6w
(liczba, budowa, rola), budowa i rola hemoglobiny,liczba, budowa i rola
leukocyt6w, rodzaje leukocyt6w (granulacyt6w i agranulocyt6w)- ich
zaaczeme
u, funkcjonowaniuorganizmuczlowieka,plytki krwi (liczba,budowa,
rola),budow-a
i znaczenieosoczakn'i.
Uklad limfatyczny budowairola.
4. Tkanka mig5niowa
Og6lna charakterystyka tkanki migSniowej. Pochodzenie, budowa i
wystepowanie tkanki miE6niowej gladkiej i poprzecznie prE2kowanej
(charakterystyka
wl6kien mig6niowych),budowa miofibryli (sarkomer)a
mechanizmskurczu wl6kien miqSniowych,budowa i wlaSciwo6ciwl6kien
poprzecmie pr4Zkowanychserca (wstawki). OdZl.wianie i regeneracjatkanki
mi96niowej.
3. Tkanka nerwowa
Dochodzenie
tkanki nerwowej,pobudliwoSi,przewodnictwo,taksje,tropizmy
nastie, budowa modelowej kom6rki nelwowej (neuronu), charakterystyka
dendryt6wi neuryt6w(ostonkineurytu),przewodnictwoimpuls6wnerwowych
po blonach w)pustek nerwowych, rodzaje kom6rek nerwowych z
uwzglgdnieniemich roli, ksztaltu i biegunowoSci,|uk odmchouy, synapsa,
mediatorysynapsy,odruchbezwarunkowyi warunkowy(przyklady),kom6rki
glejowei ich rola.degeneracja
i regeneracja
tkankinerwowej.
NARZ 4D Y
1. Sk6ra(nask6reki sk6rawlaSciwa)i jej uytwory: wlosy,paznokcie,gruczoly
sk6me,wqtrobai pgcherzykZ6lciowy,Sledziona,
nerka budowai funkcje.
2. Gruczolywewn4trzwydzielnicze
(dokrewne)-budowai funkcje: przysadki
m6zgowej.nadnerczy
, tarczycy,ptzrlarczyc,grasicy,trzustki
G ENE T Y K A
Mechanizmydziedziczema podstlwygenetykimendlowskiej,
dziedziczenie
rnonogenowe,
sprzQzenle.
Genetyczne
uwarunkowania
uzdolniefrruchowychjako przykad dziedziczenia
cechiloSciowych(dziedziczenie
- poligenowe).
niemendlowskie
Rodzajegen6w( plejotropowe,kumulatywne,letalne,subletalne,
epistaryczne.
hipostatyczne,
dopelniaj4ce
sig,uzupelniaj4ce
siQ)i ich dzialanie;ekspresja
genow.Teoriaoperonuilustracja.
na
wp\,wy czynnik6wSrodowiskowych
gen6u.
ekspresjq
genetyczne
Wielogeny- grupykrwi i ich dziedziczenie;
aspektyodpomosci- rekombinacyjna
i mutaryjna;rodzaje
Zmiennosifenoq.powai genofypowa
mutacjii ich przejawyfenotypoweu czlowieka:mutacjegenowe(sierpowatoSi
(lyrozynoza,
krwinek,pl4sawicaHuntingtona),zespolymetaboliczne
alkaptonuria,
albinizm,rodzimykretynizmtarczycowy,galaktozemia),
aberacje
(zesp6l
cri-du-chat,zesp6]Patau),zespolyzwt4zanez
^hromosomowe
aneuploidalnoSci4
i towarzysz4ce
im wadyrozwojowe(zespoly:Klinefeltera,
Downa,Edwardsa).
Tumera,supersamicy,
supersamca,
(fizyczne,chemiczne,
prenatalna.
Czynnikiteratogenne
wirusy)i diagnostyka
plci, dziedzrczenie
Determinacja
cechsprzgzonych
z p1ci4(dystrofiamiesni
DMD, hemofilia,daltonizm);wsobnoSi.
(dziedziczenie
inteligencji,cechosobov/o6ci,
Genetykazachowania
w niekt6rychnalogach,
temperamentu,
agresji),udzialczynnik6wgenetycznych
r62nicezachowaripomigdzykobietamia mg2czyznami.
podstawyontogenezy.Genetyczne
Genetyczne
aspektystarzeniasiQ.
In2ynieriagenetyczna;
terapiagenowa,eugenika,eufenika.
PISMIENNICTOW
L BioomW., FawcettW. - Histologia.PZWL,Warszawa1967.
2. DrewaG. (red.)- PodstawyGenetyki,Volumed,Wroclaw,1995
GajewskiW. - Genetykaog6lnai molelarlama.PWN, Warszau'a1983.
4. GieseA.C. - Fizjologiakom6rki.PWN,W - wa 1985.
j. Moignele A. Biologiarozwoju.PWN.Warszawa
1999
6. OstrowskiK. (red.)- Histologia.PZWL,Warszawa1995.
7. OstrowskiK. - Embriologiaczlowieka.PZWL, Warszawa1985.
8. RobertisE.D.P.,Nowiriski.,SaezF.A. - Biologiakom6rki.PWN,Warszawa
1974.
9. SolomonE.P.,L.R.Berg,D.W.MafiinC.A. Ville. - Biologia,Oficyna
WydawniczaMultico, Warszaw,1996
10.Wirter P.C.,Hickey G.I., FletcherH.L.- Genetyka,PWN,Warszawa,2000