Jutta Seymer Ralf Brecher System zewnętrznej ewaluacji szkół w

Jutta Seymer
Ralf Brecher
System zewnętrznej ewaluacji szkół w Saksonii-Anhalt, ze szczególnym uwzględnieniem
wizytacji szkolnej.
Co oznacza ewaluacja, dla sektora oświaty?
Termin „ewaluacja” ma szeroki zakres znaczenia i jest dość zróżnicowany.
Ogólnie przyjętym wyjaśnieniem terminów jest to, iż chodzi tu o ewaluację systematycznie
gromadzonych danych, które wybierane są w oparciu o przyjęte kryteria, a także o analizę,
której zadaniem jest osiągniecie zamierzonego celu. Podczas gromadzenia danych uwaga
zostaje skupiona na dokumentach, działaniach i osobach.
Kryteriami są:
 systematyczne postępowanie w myśl danego procesu,
 świadome wdrażanie i systematyczne planowanie,
 systematyczne gromadzenie danych, wykorzystujące obiektywne i obowiązujące metody
pomiaru,
 ocenianie poprzez analizę i diagnozę,
 określenie zakresu pomocy w dziedzinie planowania i decyzyjności, tak, aby dążyć do
polepszenia lub zoptymalizowania zakresu badanej dziedziny1.
W dziedzinie szkolnictwa, ewaluacja ma na celu wspieranie, zabezpieczenie procesów pracy
i rozwijanie oraz zapewnienie jakości pracy w szkole. Koniecznie musi ona mieć swoje skutki
w nauczaniu w szkołach. Głównym jej celem jest organizacja praktyk i ich ulepszanie.
1
Patrz: Holtappels, H.-G., Schulqualität durch Schulentwicklung und Evaluation, Wyd. Unterschleißheim,
Monachium 2003, s. 201 i dalej.
Ewaluacja powinna być podstawowym elementem profesjonalnej pracy pedagoga i zostać
włączona jako element długotrwałego procesu rozwoju2.
Z powyższej wypowiedzi jasno wynika, że stanowi to bezpośrednie powiązanie rozwoju
szkoły oraz rozwoju jakości.
Jakie korzyści mimo wszystko przynosi ewaluacja dla szkoły, jako jednostki?
Przede wszystkim powinny zostać określone czynniki warunkujące w szkole, jako
system, od którego będzie można oczekiwać bezpośredniego wpływu na kształcenie i
wychowywanie uczniów.
Ewaluacja umożliwia, że w ten sposób rozpoznane zostaną znaczące, a także te niewłaściwe
procedury, które stanowią potwierdzenie dobrej i skutecznej praktyki lub rozpoznają pilne
potrzeby i działania.
Ewaluacja może wspierać nauczanie oparte na komunikacji i kooperacji wewnątrz danej
placówki a tym samym usunąć izolowanie nauczycieli w klasie.3
Obok identyfikowania działań, ewaluacja służy również uprawomocnianiu działań
edukacyjnych zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, aby budować kulturę przekazującą
informacje zwrotne w placówce czy też w celu rozwijania wspólnych wartości.4
Czy istnieją różne formy ewaluacji?
Wychodząc z pozycji podmiotu ewaluowanego można by wyróżnić dwa rodzaje
ewaluacji w pojedynczej szkole: wewnętrzną, nazywaną również autoewaluacją oraz
zewnętrzną, nazywaną także ewaluacją wykonywaną przez osoby trzecie. W zależności od
momentu w procesie, dzieli się ona dodatkowo na ewaluację formatywną i podsumowującą.
Znaczącym jest również to, kto wydaje zlecenie na przeprowadzenie ewaluacji i określa
sposób postępowania.
2
3
4
Parz: H. Moser, Instrumentenkoffer für die Praxisforschung, Zürich 2003, s. 14 i dalej.
Patrz: Ch. Burkard, G. Eikenbusch, Praxishandbuch Evaluation in der Schule, Berlin 2000, s. 11.
Patrz: F. Radewaldt, Evaluation. Baltmannsweiler 2005, s. 10.
Zewnętrzna ewaluacja, poprzez wizytację szkół (w taki też sposób praktykowane jest to
w Saksonii-Anhalt), charakteryzuje się tym, że osoby z zewnątrz, spoza szkoły, dokonują
wizytacji w szkole na zlecenie Administracji państwowej.
Metody i sposoby działań określane są przez osoby z zewnątrz, a szkoła jest zobowiązana do
współpracy. Ewaluacja jest zatem prowadzona jako formatywna, w której dąży się do
zapoznania ze szkolnymi procesami, ale i bierze się również pod lupę osiągnięte przez szkołę
wyniki.
Jak przebiega proces zewnętrznej ewaluacji szkół w Saksonii – Anhalt?
Celem
ewaluacji
zewnętrznej
w
kraju
związkowym
Saksonii-Anhalt,
jest
systematyczne i ciągłe określanie, analizowanie i ocenianie osiąganych wyników przez
uczniów w połączeniu z czynnikami warunkującymi w pojedynczej szkole. Regularnie stosuje
się narzędzia badania sondażowego wykorzystujące kwestionariusze, badania na poziomie
centralnym, odnoszące się do efektywności placówki oraz wizytacje w szkołach,
przeprowadzane przez zespoły ewaluatorów. Wizytacje szkolne przeprowadzane są na
podstawie jednakowych i obowiązujących wszystkich kryteriów jakościowych. Składają się
na nie ogólne stwierdzenia dotyczące jakości szkoły i obejmują sześć obszarów
jakościowych: osiągniecia uczniów, warunki uczenia i nauczania, kwalifikacje nauczycieli,
instytucję szkoły, zarządzanie działaniami oraz zarządzanie szkołą, a także środowiskiem
edukacyjnym i kulturą edukacyjną. Do zakresu kontroli brane są także pod uwagę warunki
ogólne takie jak stan pomieszczeń czy materialno-techniczne wyposażenie palcówki.
Jakie zadania powierzane są ewaluatorom zewnętrznym podczas prac w szkole?
Wytycznymi do zadań, jakie mają być wykonane, mogą być ogólno- przyjęte
standardy ewaluacyjne:
Standardy
przydatności
–
zapewniają,
że
wymóg
informowania
użytkowników,
wykorzystujących ewaluację będzie spełniony w sposób rzetelny.
Standardy wykonalności, zapewniają rzeczywistą, dobrze przeprowadzoną i wyrażoną
w sposób dyplomatyczny ewaluację.
Standardy prawidłowości określają prawną i etyczną zasadność procedur.
Standardy dokładności wymagają niezbędnej jakości i użyteczności informacji.5
Jakie metody gromadzenia informacji, są wykorzystywane podczas wizytacji szkolnej?
Do metod pozyskiwania danych włącza się metody empirycznych badań
socjologicznych, analizę zawartości, obserwację i wywiady. Przez te metody rozumie się
regularne i powtarzalne wykorzystanie narzędzi badawczych 6. Dla zewnętrznej ewaluacji
prowadzonej w ramach wizytacji szkół w Saksonii-Anhalt, została ustalona jednolita
procedura, która zawiera określone powyżej metody. W zależności od wielkości szkoły,
zmienną jest liczba personelu wchodzącego w skład zespołu ewaluacyjnego, jak i okres
wizytacji. W ramach wizytacji szkół przeprowadzane są wywiady z rodzicami,
nauczycielami, przewodniczącymi klas, a także dyrekcją szkoły. Wywiady te są
protokołowane i wykorzystywane w późniejszym czasie do opisu sytuacji danej szkoły.
Podczas analizy dokumentów przeglądane są dokumenty szkoły, polityki i wszelkiego rodzaju
notatki robocze w celu zebrania informacji. Wizytacje klas w trakcie lekcji umożliwiają
zebranie informacji o poziomie jakości warunków szkolnych, jakie są wykorzystywane do
nauczania i uczenia się.
Które zajęcia lekcyjne są w zasadzie brane pod uwagę?
Jakość prowadzonych lekcji jest czynnikiem warunkującym sukces w nauczaniu. W
celu wykorzystania metody wizytacji prowadzonych zajęć lekcyjnych zostały określone
wspólne kryteria jakościowe oraz kryteria „dobrego nauczania”. Dla obiektywności
obserwacji i jej porównywalności został opracowany w Saksonii-Anhalt pojedynczy
formularz obserwacji / wizytacji. Zawiera on wskaźniki do opisu różnorakich kryteriów pracy
w klasie, ale nie zawiera jakichkolwiek danych osobowych. Taki model dobrego nauczania
obejmuje następujące kryteria: środowisko nauczania, sposób prowadzenia zajęć, klimat w
klasie, nastawienie na osiąganie postawionych celów, jakość motywowania, strukturę zajęć,
zrozumiałość przekazywanej wiedzy, utrwalanie wiedzy, rodzaj uzyskiwanych postępów w
5
Patrz: W. Mischke, Evaluation durch externe Experten. W: Schulverwaltung spezial, Wydanie specjalne
2/1999, s. 23.
6
Patrz: P. Atteslander, Methoden der empirischen Sozialforschung. Berlin / Nowy Jork 2003, s. 5.
nauce i ich ocena, różnorodność metod i technik nauczania, frekwencja uczniów, pomoc przy
samodzielnym uczeniu się, rozwój osobisty i rozwój kompetencji. Zawierająca kryteria i
wyznaczniki obserwacja zajęć lekcyjnych ma na celu zgromadzenie informacji na temat
metod nauczania w danej szkole. Ocena jakościowa wykonywana jest metodą ocen
eksperckich od dwóch wizytatorów. Przy obserwacji sposobu prowadzenia zajęć nie chodzi w
zasadzie o to, aby oceniać pracę poszczególnych nauczycieli. Bardziej chodzi tu o to, aby
uzyskać zróżnicowany obraz sposobu prowadzenia zajęć w danej wizytowanej szkole.
Dlatego też w zasadzie nie przekazuje się opinii zwrotnych każdemu nauczycielowi
wizytowanemu. Celem zespołu ewaluacyjnego jest zapoznanie się z tak wieloma sytuacjami
prowadzenia zajęć, jak to tylko możliwe oraz z góry określenie, w których klasach i jakich
przedmiotów składane będą wizytacje. Aby uzyskać różnorodność sytuacji prowadzonych
zajęć, wizytacje odbywają się w odcinkach czasowych, i tak np. wizytacja na lekcji trwa
około 20 do 25 minut. W tym czasie obserwuje się i gromadzi informacje na temat
wskaźników jakości cechujących lekcję. Po zakończeniu wizytacji szkoły następuje,
wspomagana komputerowo, analiza wszystkich formularzy z wizytacji.
Jaki jest wzorzec przebiegu wizytacji w szkole?
Wizytacje w szkołach wykonywane przez zespoły ewaluatorów przebiegają zazwyczaj
zgodnie z procesem ewaluacji. Elementami składowymi tego procesu są działania określające
obszary jakości, kolejno prowadzenie badań oraz przeprowadzania analiz wraz ze
sporządzeniem sprawozdania z wyników. Po tym obliguje się szkoły do przeprowadzenia
odpowiednich konsultacji i oceny, które kończą się wraz z ustaleniem planów rozwoju lub
podjęciem odpowiednich działań7.
Wszystkie wizytacje w szkołach przebiegają według tego samego harmonogramu działań.
Pierwszym krokiem jest przedstawienie składu osobowego zespołu ewaluacyjnego w szkoleodbywa się to na tydzień przed rozpoczęciem wizytacji. Przedstawienie zespołu jest
„środkiem do budowania zaufania”, czego celem ma być poinformowanie szkoły, iż
ewaluacja przebiegać będzie zgodnie z procedurą, w ramach wizytacji szkoły. Z
7
Patrz: H. –G. Holtappels, Schulqualität durch Schulentwicklung und Evaluation, Wyd. Unterschleißheim,
Monachium 2003, s. 213.
przedstawieniem komisji, łączy się również zwiedzenie szkoły, tak aby zespół mógł uzyskać
pogląd o warunkach przestrzenno-materialnych szkoły. Faktyczna wizytacja szkoły z reguły
rozpoczyna się w ciągu następnego tygodnia pracy szkoły. Dwa tygodnie po trwającej trzy
bądź cztery dni wizytacji, szkoła otrzymuję projekt sprawozdania. Szkoła ma teraz możliwość
wniesienia uwag w formie pisemnej, które mogą zostać uwzględnione w sprawozdaniu
końcowym.
Ponowna wizytacja jest okazją do zadawania pytań, np. w celu wyjaśnienia struktury i
systematyki, a także do popracowania nad wybranymi punktami sprawozdania.
Szkoły są zobowiązane do tego, aby przedyskutować sprawozdanie, wyciągnąć z niego
wnioski i wdrożyć konkretne działania, aby tym samym polepszyć i zagwarantować swój
rozwój jakościowy.
Jaka jest struktura sprawozdania?
W sprawozdaniu wykorzystuje się wywiady standaryzowane, analizy dokumentów,
notatki z przeprowadzonych wizytacji, zdobyte informacje dodatkowe oraz wprowadza się
zagregowane dane i przyporządkowuje się je do obszarów i wskaźników jakości. W
sprawozdaniu brane są także pod uwagę ogólne spostrzeżenia. Na tej podstawie opisywana
jest obecna sytuacja szkoły.
Przedstawienie różnorodnych perspektyw z wywiadów, dokumentów i obserwacji otwiera
możliwość „porównania kontrastywnego”. W ten sposób mogą zostać zaobserwowane i
wykryte różnego rodzaju różnice, sprzeczności, rozbieżności lub podobieństwa, które
stanowią następnie punkt wyjścia do interpretacji8.
Wraz z projektem sprawozdania szkoła otrzymuje także do wglądu analizy statystyczne
protokołów z wizytacji na zajęciach lekcyjnych. Takie zestawienie umożliwia sformułowanie
ogólnych wniosków na temat charakteru nauczania w tej szkole.
W jaki sposób lokalny nadzór pedagogiczny jest włączany w proces ewaluacji?
8
Patrz: H. Altrichter, P. Posch, Lehrerinnen und Lehrer erforschen ihren Unterricht. Bad Heilbrunn 2007, s.
179.
Nadzór pedagogiczny jest w szczególności włączany poprzez sprawdzanie, czy
założone cele zostały spełnione w procesie ewaluacji. Sprawozdanie przekazywane jest
właściwemu Departamentowi ds. Szkolnictwa Wydziału Oświaty Krajowego Urzędu
Administracyjnego /Landesverwaltungsamt/. Zgodnie z prawem o szkolnictwie, szkoły są
zobowiązane do stałego zapewnienia jakości działań podejmowanych w zakresie uczenia i
nauczania oraz powinny regularnie dostosowywać do tego swój program szkolny,
uwzględniając w tym wyniki pochodzące z procesu ewaluacji. Oznacza to, że wspólnie z
Departamentem ds. Szkolnictwa powinny przeanalizować sprawozdanie i wyznaczyć cele i
kierunki działań. Dlatego też uczestnictwo osób odpowiedzialnych za nadzór pedagogiczny
podczas wizytacji ex post stanowi niezbędny element.
Czy istnieje „ewaluacja ewaluacji“ ?
Wizytowane szkoły otrzymują możliwość przedstawienia za pomocą kwestionariuszy,
oceny o przeprowadzonej zewnętrznej ewaluacji. Kwestionariusz ten zawiera opinie danej
szkoły, koncentrujące się na przygotowaniu, realizacji i ocenie ewaluacji udostępniając
cztero-stopniową skalę ocen od „całkowicie się z tym zgadzam” do „zdecydowanie się nie
zgadzam”. Opinie te w zasadzie odzwierciedlają standardy ewaluacji i umożliwiają dzięki
ocenie wyciągnięcie przez szkołę wniosków w sprawie zgodności z danym standardem
podczas przeprowadzania ewaluacji zewnętrznej.
Poniżej zamieszczone wykresy pokazują oceny wszystkich zewaluowanych szkół do roku
2010, które dokonały ocenienia.
Przygotowanie
Zostaliśmy szczegółowo poinformowani z
wyprzedzeniem o przeprowadzeniu wizytacji
w naszej szkole.
Całkowicie się z tym zgadzam
W ogóle się nie zgadzam
Wdrożenie
Wizytację przebiegała zgodnie z informacjami
wstępnymi.
Zastosowane narzędzia odzwierciedlały
znaczące aspekty pracy w szkole.
Osiągnięcie porozumienia pomiędzy
zespołem a szkołą przebiegło sprawnie.
Całkowicie się z tym zgadzam
W ogóle się nie zgadzam
Ocena
Przedmiot jest bardzo przydatny dla naszego
dalszego rozwoju szkoły.
Czas trwania wizytacji był odpowiedni.
n: liczba kwestionariuszy ewaluacyjnych, s: standardowe odchylenie, m: średnia
Przeważająca liczba opinii bardzo pozytywnych, dotyczących wizytacji w szkołach
wystawionych przez szkoły ewaluowane prowadzi do konkluzji, że zewnętrzna ewaluacja ma
duże uznanie i znacznie dla rozwoju szkół w Saksonii-Anhalt.
Bibliografia
1. Holtappels, H.-G.: Schulqualität durch Schulentwicklung und Evaluation. Monachium,
Wyd. Unterschleißheim 2003.
2. Moser, H.: Instrumentenkoffer für die Praxisforschung. Zürich 2003.
3. Burkard, Ch./Eikenbusch, G.: Praxishandbuch Evaluation in der Schule. Berlin 2000.
4. Radewaldt, F.: Evaluation. Baltmannsweiler 2005.
5. Mischke, W.: Evaluation durch externe Experten. W: Schulverwaltung spezial, Wydanie
specjalne 2/1999.
6. Atteslander, P.: Methoden der empirischen Sozialforschung. Berlin / Nowy Jork 2003.
7. Altrichter, H./Posch, P.: Lehrerinnen und Lehrer erforschen ihren Unterricht. Bad
Heilbrunn 2007.
Wolfgang Tschakert
Czego dowiadujemy się o administracji i dyrekcji szkoły podczas ewaluacji zewnętrznej
szkół?
Artykuł ten opiera się na wizytach przeprowadzonych w 26 szkołach średnich ze
wszystkich regionów Sachsonii-Anhalt, które miały miejsce w roku szkolnym 2009/2010.
Zapowiadane z dużym wyprzedzeniem wizytacje w szkołach składały się z czteroosobowego
zespołu i trwały zazwyczaj trzy dni.
Źródłem wyboru aspektów jakości, stanowiących główne zainteresowanie niniejszego
artykułu są sprawozdania końcowe poszczególnych zespołów ewaluacyjnych z wizytacji w
szkołach, w których zostało opisanych sześć obszarów jakości, w tym administracja i
dyrekcja. W tych sprawozdaniach zostały uwzględnione przede wszystkim ustalenia z
rozmów przeprowadzanych w formie wywiadów, jakościowe i ilościowe analizy
dokumentów szkoły (program nauczania, plan rozwoju, zasady finansowania, protokoły z
konferencji, itp.) oraz obserwacje podczas wizytacji w klasach.
Odbywało się to zgodnie z wytycznymi prowadzenia wywiadów, które przeprowadzane były
z administracją szkoły oraz z małą grupą przedstawicieli nauczycieli, rodziców i uczniów.
Czego dowiedzieliśmy się o ważnych aspektach, które miały miejsce w szkole, oraz o
zarządzaniu szkołą podczas wizytacji szkół?
Większość dyrektorów szkół stwierdziło, iż posiada wieloletnie doświadczenie w
zarządzaniu, czasami - uwarunkowane zamykaniem i łączeniem się szkół – także z innych
szkół.
Patrząc na wielkość populacji uczniów, która w roku szkolnym 2009/2010 uczęszczała do
szkół średnich wskazać należy, że przywództwo i zarządzanie stanowią wyzwania dla
zarządzających szkołą. Trzy czwarte tych szkół posiada więcej niż 30-osobowe grono
pedagogiczne, którego zakres wynosi od 22 do 54 nauczycieli.
Zespoły ewaluacyjne wykryły, że dyrektorzy szkół średnich, które były wizytowane, dążą
najwyraźniej w różnorodnym zakresie zaawansowania do zapewniania celów podczas
opracowania programu nauczania. Na tej podstawie przywództwo wykorzystuje najróżniejsze
środki, aby uzyskać współpracę wewnątrz uczelni, tworząc, w pewnym stopniu nowe oraz
bardziej nietypowe struktury dla nauczycieli.
Wielu liderów szkolnych zdaje sobie sprawę, że niezbędnym jest pisemne określenie i
przemyślenie w organizacji podziału zadań, dzięki któremu scedowane zostaną bezpośrednio
zadania przywództwa i zaangażuje do tego wszystkich pracowników, w tym, jeśli to możliwe,
także nauczycieli i pedagogów społecznych, a zwłaszcza pracowników społecznych.
Przywództwo w szkołach ma wyjść naprzeciw zwiększającej się złożoności i różnorodności
aspektów pracy szkół i odejściu od przyjętego wcześniej w szkołach i często praktykowanego
„podziału zadań na żądanie”.
Prawie wszyscy dyrektorzy szkół stwierdzili natomiast, że skuteczność podejmowanych
działań w zakresie przywództwa oparta jest na grupach kontrolnych. Odpowiedzi te były
udzielane zazwyczaj w kontekście opracowywania programu nauczania.
W jednej z ewaluowanych szkół średnich grupa kontrolująca miała za zadanie skorygowania
siedmiu podanych zadań, które zostały przekazane grupom roboczym (np. grupie poradnictwa
zawodowego w starszych klasach szkoły, grupie ds. porządku i bezpieczeństwa). Spotykane
praktyki szkolne w innych szkołach pokazują, że grupy kontrolne w mniejszym stopniu
podejmują kontrolę i koordynację zadań, lecz raczej angażują się przy aktualizacji programu
nauczania lub przy opracowywaniu np. grafików na dany dzień. Wyniki ich prac prowadzą
często do podjęcia uchwał na Radzie pedagogicznej.
W niektórych szkołach, które są ewaluowane, członkowie dyrekcji są zaangażowani w grupy
kontrolne. W kilku szkołach odnotowano, że w grupach kontrolnych współpracowali
przedstawiciele rodziców, a w niektórych przypadkach, także i przedstawiciele uczniów.
W większości, przywództwo w szkołach przekazywane jest w ramach przygotowań do
wydarzeń szkolnych, tj. dzień otwartych drzwi - dalszym grupom roboczym, które przejmują
na pewien czas określone obowiązki lub zajmują się np. przez jakiś dłuższy czas
projektowaniem budynku szkoły.
Dyrekcja szkoły powołała tak zwany zespół szkoleniowy, który obecnie postrzega siebie jako
usługodawcę dla swojej szkoły, a wysuwane przez niego propozycje uczestnictwa w
szkoleniach w celu utrzymania zgodności z celami opracowywania programu nauczania
cieszą się powszechnym zainteresowaniem, jak stwierdzili nauczyciele podczas wywiadu.
Jak stwierdzili wszyscy podczas wywiadu, takie grupy robocze przyczyniają się zarówno do
pracy zespołowej, jak i do integracji podmiotów świadczących usługi edukacyjne oraz do
przekazywania przywództwa.
W czterech szkołach przywództwo szkolne wspiera współpracę wśród nauczycieli poprzez
skuteczne ustanawianie stałych zespołów semestralnych, a także zapewniają oni ich
utworzenie. W szkołach średnich naszego landu stanowi to wciąż prawie całkowicie nową
formę współpracy zarówno odpowiedniego grona nauczycielskiego jak i wybranych
przywódców szkoły. Określane jest jako przydatne i znaczące dla ducha zespołu.
W mniejszych szkołach współpraca taka nawiązywana jest na dwa kolejno po sobie
następujące semestry.
W dwóch z wizytowanych szkół ten sposób współpracy jest tak połączony, że zadania
przywódcy klasowego ogłaszane są w szkole i zainteresowani nauczyciele mogą ubiegać się,
przedstawiając uzasadnienie dla takich działań.
Takie zespoły semestralne rozwijają innowacyjne pomysły oraz mają odwagę, aby spróbować
swoich sił wprowadzając zmienione formy nauczania, jak np. plany pracy. Testują na sobie
nowości a przy tym współpracują z dyrekcją szkoły, pokonując 45-minutową lekcję tworząc
tzw. Mittagsband 9, jak doświadczono w konkretnym przypadku.
9
Wyj. tłumacza: zajęcia rekreacyjno-sportowe lub koła zainteresowań, których zajęcia odbywają się po
południu.
Impulsy do takich kierunków rozwoju, w przywództwie w szkołach i w samych szkołach
powstają najczęściej w związku z konstrukcją szkoły jako całodziennej placówki.
Pojedynczy przywódcy szkół stwierdzili, że regularnie spotykają się przywódcami Rady
pedagogicznej zapewniając doradztwo w sprawie wspólnych narad.
Wszyscy przywódcy szkolni informują się regularnie o działaniach Rad pedagogicznych i
Rad uczniowskich i zapewniają przez to, że niektóre tematy, takie jak ocena wyników ucznia,
są omawiane w odpowiednim czasie przez wszystkie rady.
Członkowie dyrekcji szkoły sami współpracują w tych obszarach, z którymi są związani
zawodowo. Jeśli chodzi o wprowadzanie nowego programu nauczania, to dyrekcja szkoły nie
widzi tu żadnych znaczących problemów.
Niektórzy dyrektorzy szkół byli w stanie przekonać zespół ewaluacyjny o tym, że działali na
rzecz utrzymania uczestnictwa Rad rodziców w Radach pedagogicznych, jako żądanie
zarządzenia rad. W wielu szkołach rodzice nie są wcale zapraszani na takie spotkania, jak
usłyszano podczas wywiadu od rodziców. Rzadko rodzice chcą też uczestniczyć. Grono
pedagogiczne czuje się lepiej w swojej obecności, uważali ankietowani nauczyciele w
większości szkół.
W prawie wszystkich szkołach, jak twierdzili w trakcie wywiadu zarówno pytani rodzice, jak
i nauczyciele, są oni w pełni usatysfakcjonowani swoim zaangażowanie i możliwościami,
jakie mają, aby uczestniczyć w życiu szkoły.
Stwierdzili, że są wcześniej informowani przez dyrekcję szkoły i otrzymują zaproszenia wraz
z porządkiem obrad, do udziału w posiedzeniach Rad pedagogicznych, oraz na posiedzenia
Rad klasowych.
Rodzice z niektórych szkół skarżyli się, że otrzymują projekty zarządzeń Rady szkoły tuż
przed terminem posiedzeń. Przywódcy szkół uwiarygadniają, że grona pedagogiczne, a przez
nich rodzice zostają informowani o projektach uchwał.
W większości szkół inicjatywa współpracy rodzice – szkoła wychodzi ze szkoły, jak podają
wywiady z rodzicami, dyrekcją szkoły i nauczycielami.
W trzech szkołach dyrekcja szkoły i przedstawiciele rodziców przyznali w trakcie wywiadów,
że w zasadzie powinni poprawić współpracę.
Uczniowie prawie wszystkich szkół opowiadali, np. o udziale w zadaniach domowych lub
o partycypacji przy wyborze celów wycieczek klasowych i dni, w których odbywają się
piesze wycieczki, o wpływie na wygląd szkoły itd. W wielu szkołach przedstawiciele uczniów
odbywają regularne spotkania z przywódcami szkoły lub z kimś z grona nauczycielskiego,
wybranym przez dyrekcję. Prawie zawsze mają oni codzienny kontakt z wychowawcą klasy.
Uczący się mają wrażenie, że w prawie wszystkich szkołach, podchodzi się poważnie do ich
życzeń, obaw i problemów.
Znaczne ograniczenia możliwości udziału uczniów, którzy byli ankietowani, odnotowane
zostały w dwóch szkołach średnich. Uważali, iż nie są niewystarczająco informowani oraz ich
wpływ na życie szkoły jest nieznaczny.
W roku szkolnym 2009/2010 w nieco więcej niż 40% odwiedzonych szkół średnich
przeprowadzono ewaluację zajęć w klasach wykorzystując wizytację lekcji przez dyrekcję
szkoły z przeznaczeniem określenia metod działania.
Cel – regularne wizytacje na zajęciach wszystkich nauczycieli, określiło wyłącznie jedenaście
przywódców szkół. Wizytacje zostały przeprowadzone w prawie wszystkich tych szkołach.
Wychowawczyni
klasy
stwierdziła,
że
stworzyła
swój
obraz
nauczania
dzięki
niezapowiedzianym wizytacjom, który teraz zostanie zaakceptowany przez większość
nauczycieli. Różne formy wizytacji zajęć w klasach zostały zgłoszone przez przywódców
szkoły. Przekazuje się wizytacje nauczycieli w innych klasach przedmiotu, którego nauczają.
Nieliczni przywódcy szkół zaznaczyli, że czasami uczestniczą w klasie podczas wszystkich
zajęć w danym dniu. Sposób wizytacji dostosowywał się do postawionego przez nią celu.
Sporadycznie wizytacje zajęć przeprowadzone były przez przywódców szkół we wszystkich
pozostałych szkołach z uwagi na określone przypadki. Na więcej wizytacji nie było czasu, ze
względu na szeroki zakres prac administracyjnych – powiedziano podczas wywiadów.
Zadanie sytuacyjnego doradztwa pedagogicznego poszczególnych nauczycieli podejmowali
przywódcy szkół w takim zakresie, jakby wizytowali zajęcia lekcyjne. Wszyscy przywódcy
szkół przyznali, że po hospitacji rozmowa z danym nauczycielem odbywała się w czasie
rzeczywistym. W większości przypadków była mowa o „ocenieniu zajęć”. Dyrektor szkoły,
który często wizytuje zajęcia szkolne, ogranicza się do bezpośredniego, następującego
„błysku”, nazywając to zaakcentowaną określoną rozmową z nauczycielem wizytowanym.
O zaplanowanych spotkaniach z pracownikami w celu ukierunkowanego i ciągłego
zarządzania personelem, informowali przywódcy szkoły i nauczyciele w dwóch
wizytowanych szkołach średnich.
Głównym celem jest ocenianie realizowanych na bieżąco zadań, zauważanie problemów, a
także rozważanie zainteresowań, które zapewniają szczególne zdolności i życzenia danego
nauczyciela w celu wykorzystania ich w szkole. Kolejne przywództwo „przybliża obecnie
dyskusję dotyczącą wyznaczania celów“.
Rozmowy z nauczycielami, wynikające z różnych przyczyn i sytuacji prowadzone są przez
dyrekcję szkoły praktycznie codziennie w formie nieformalnej. Nauczyciele potwierdzili, że
gotowość wszystkich przywódców szkół do rozmów jest dobra i w każdym czasie. W
większości dyrekcja obecna jest nieomal codziennie- przez jakiś czas także w pokoju
nauczycielskim. W wielu szkołach, jak twierdzili nauczyciele podczas wywiadów, drzwi do
dyrekcji są zawsze otwarte.
Prawie we wszystkich wizytowanych szkołach w ubiegłym roku szkolnym, nauczyciele mieli
poczucie, że dyrekcja ich szkół wspiera ich w pracy przez cały czas.