analiza - eksperci.kj.org.pl

ANALIZA
Jak raczkuje europejska dyplomacja? Podsumowanie 1-go roku
Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych
Pierwszy rok działalności ESDZ dowodzi iż wyzwania jakie stoją przed europejską dyplomacją
przekraczają jej możliwości. Rozbudzone oczekiwania wobec ESDZ, która miała reprezentować
ujednolicone stanowisko państw członkowskich w polityce zagranicznej Unii nie zostały
zrealizowane. Należy się spodziewać, że ESDZ będzie stanowić neutralną platformę pomocniczą, nie
ingerującą w obszary polityk zagranicznych państw członkowskich UE. Działać będzie przede
wszystkim tam, gdzie nie będą zaangażowane państwa członkowskie.
Michał Rekowski
Chaos instytucjonalny
Utworzony na mocy Traktatu Lizbońskiego organ
pomocniczy
Wysokiego
Przedstawiciela,
W połowie grudnia 2011 roku ministrowie spraw
funkcjonuje od 14 miesięcy i wciąż znajduje się
zagranicznych 12 krajów członkowskich UE (w
w fazie organizacyjnej. Po zainaugurowaniu
tym Polski, Niemiec i Francji) wystosowali list
działania,
do Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw
przeniesiona do ESDZ z innych organów
Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w
unijnych zajmujących się do tej pory sprawami
którym
zagranicznymi. Wywołało to umiarkowany chaos
krytykowali
dotychczasowe
część
funkcjonowanie Europejskiej Służby Działań
organizacyjny,
Zewnętrznych. Jednym z przedmiotów krytyki
padające
była
stwierdzenia
wojna
poszczególnym
biurokratyczna
instytucjami
pomiędzy
Unii,
która
w
pracowników
została
którego
wydźwiękiem
artykułach
„European
iż
pracownicy
były
Voice”
europejskiej
dyplomacji „nie wiedzą dla kogo i nad czym
negatywnie wpływa na działanie europejskiej
pracują”[1].
dyplomacji. Inne zarzuty dotyczyły słabego
także o braku sprawnej komunikacji między
przygotowania technicznego pracowników ESDZ
ESDZ, a innymi organami unijnymi oraz niskim
i brak współdziałania z innymi organami
poziomie
unijnymi.
dostarczanych przez Służbę analiz i raportów.
Europejski tygodnik
merytorycznym
i
wspominał
nieaktualności
Poszczególne organy ESDZ ciągle
czekają
jeszcze na lokalizacje w jednym budynku w
1
ANALIZA
Brukseli. Nie bez znaczenia jest także niska
szef KE Jose Manuel Barosso. Obaj byli zajęci:
liczebność Służby (aktualnie pracuje tam około
pierwszy miał wykład akademicki, drugi kolację
3600 osób, a więc niewiele w porównaniu z tego
z politykiem brytyjskiej opozycji. Catherine
typu
państwach
Ashton, nie mogąc być jednocześnie w dwóch
członkowskich). Od 2013 roku pracownicy będą
miejscach, udała się do Kijowa. Spotkała ją za to
rekrutowani ze wszystkich instytucji i organów
w Europie miażdżąca krytyka, ponieważ wybrała
unijnych bezpośrednio do ESDZ, co może
wydarzenie o znacznie niższym znaczeniu.
usprawnić
Słabość Ashton, a więc i słabość podległej jej
organami
jej
w
dużych
współpracę
z
pozostałymi
instytucjami Unii.
ESDZ, jest obu politykom na rękę gdyż
wzmacnia ich silną pozycję jako reprezentantów
Wojna biurokratyczna która dotąd paraliżowała
UE. Zarówno postać, jak i styl prowadzenia
działania ESDZ jest wynikiem walki o wpływy w
polityki Wysokiego Przedstawiciela znacząco
tej
różne
przekłada się na funkcjonowanie Służby. Ashton,
podmioty. Z jednej strony Komisja Europejska
szeroko krytykowana jest za brak doświadczenia
chce mieć znaczący wpływ na funkcjonowanie
na polu dyplomacji i rzetelnej wiedzy z zakresu
europejskiej dyplomacji, aby móc realizować
polityki
zarówno cele wspólnotowe jak i swoje interesy. Z
powodem
drugiej strony państwa członkowskie starają się
organizacyjnych
zdobyć
zewnętrznych ESDZ. Wiele więc zależy od tego
instytucji,
dla
w
której
swoich
uczestniczą
przedstawicieli
jak
międzynarodowej,
tak
co
może
dotychczasowych
jak
obejmie
i
być
kłopotów
opieszałości
stanowisko
działań
najważniejsze stanowiska w ramach ESDZ, tak
kto
Wysokiego
aby móc kontrolować obszary o żywotnym
Przedstawiciela po upływie obecnej kadencji.
znaczeniu dla swoich interesów narodowych.
Walka o dominację w ESDZ uwidoczniła się w
Porażki i sukcesy polityki zewnętrznej
dniu 25 lutego 2010 roku gdy na Majorce
odbywało się spotkanie europejskich ministrów
Wymienione
obrony z sekretarzem generalnym NATO, a
efektywność głównego obszaru pracy ESDZ. W
jednocześnie, w Kijowie miało mieć miejsce
trakcie
zaprzysiężenie
na
uruchomiono utworzonej misji humanitarnej. Nie
zaprzysiężeniu
udało się także ujednolicić stanowiska państw
Janukowicza, Unię mógł reprezentować zarówno
członkowskich względem konfliktu. Ponieważ
przewodniczący RE Herman Van Rompuy jak i
państwa takie jak Francja czy Włochy mają (w
prezydenta
Wiktora
Ukrainy.
Janukowicza
W
powody
konfliktu
determinują
domowego
w
Libii
2
także
nie
ANALIZA
przeciwieństwie do państw północnej części
dzięki któremu UE odgrywała w minionym roku
Europy) swoje żywotne interesy na północnym
znaczącą rolę w Kwartecie Bliskowschodnim
wybrzeżu Morza Śródziemnego silnie bronią
(poza Unią w Kwartecie działają także USA,
swojego prawa do kontroli nad tym regionem
ONZ i Federacja Rosyjska). Dzięki działaniom
przed
instytucji
ESDZ Unia brała udział także w przygotowaniu
wspólnotowych. Od czasu Arabskiej Wiosny, nie
referendum niepodległościowego dla Sudanu
funkcjonuje także proces barceloński, platforma
Południowego.W
współpracy państw UE z południowymi i
aktywnie
wschodnimi
procesu rozbrojeniowego oraz wywalczyła prawo
jakąkolwiek
ingerencją
państwami
basenu
Morza
minionym
działała
roku
wkwestiach
do
partnerstwo
członkowskich UE. Strategicznej konsolidacji
oraz
kwestie
bezpieczeństwa.
w
światowego
Śródziemnego, która obejmuje między innymi
gospodarcze
reprezentowania
Służba
ONZ
państw
uległa także pod koniec 2011 roku sfera ochrony i
promocji praw człowieka.
Pomimo problemów Służby wymienić można
także małe sukcesy, które dobrze rokują przyszłej
Brak natomiast konkretnych działań ESDZ w
polityce Unii w tych obszarach, których dotyczą.
kwestiach polityki wschodniej. Silne powiązania
W
państw
marcu
2011
roku
ESDZ
i
Wysoki
tego
regionu
z
poszczególnymi
Przedstawiciel opublikowali wspólny dokument
państwami członkowskimi UE sprawiają że jest
„A Partnership for Democracy and Shared
to dla Służby obszar znajdujący się poza jej
Prosperity with the Southern Mediterranean”
wpływami.
zawierający
stanowiska
zręby
strategii
wobec
państw
Wypracowanie
UE
wobec
państw
Wschodniej,
Wiosny), na podstawie którego będzie budowana
prawdopodobnie w ogóle nie jest możliwe z
przyszła unijna polityka w tym regionie. Podobne
powodu sprzecznych interesów poszczególnych
strategie wypracowano dla regionu:Rogu Afryki i
państw członkowskich.
pierwszym
przeciwdziałanie
piractwu
UE
dłuższym
Europy
południa (z uwzględnieniem wydarzeń Arabskiej
Sahel. W tym
w
jednolitego
okresie
rozpoczęła
morskiemu.
Oba
Perspektywy
dokumenty tworzą podstawę dla zajęcia przez UE
kluczowej pozycji w kwestiach dotyczących
Europejska Służba Działań Zewnętrznych do tej
wspomnianych obszarów.ESDZ zaangażowała
pory często stawiana była wobec wyzwań które
się także w bliskowschodni proces pokojowy,
przekraczały
realne
możliwości
3
jej
ANALIZA
oddziaływania. Zakończenie instytucjonalizacji
aktywności przez działania największych państw
organizacji i konsolidacji umożliwi rozpoczęcie
Unii. Jeśli ESDZ będzie w stanie sprawnie
Służbie prowadzenie działań we wszystkich
współpracować z pozostałymi organami UE, jej
przeznaczonych jej obszarach. Powinno także
polityczne
wyeliminować pojawiające się dotąd problemy
Wątpliwe jest jednak iż nastąpi to przed
związane z chaosem organizacyjnym. Póki co,
kadencyjnymi
ESDZ
stanowiskach unijnych. Wiele zależeć będzie od
dopiero
tworzy
sobie
podstawy
prowadzenia polityki, przykładem czego jest
przyjmowanie
strategii
wobec
znaczenie
powinno
zmianami
na
wzrosnąć.
kluczowych
osoby następnego Wysokiego Przedstawiciela.
kolejnych
regionów. Zasadnicze znaczenie będzie miała
kwestia
obrony
przed
zdominowaniem
jej
[1] http://www.europeanvoice.com/article/imported/a-yearon-and-still-failing/73109.asp
Klub Jagielloński to jedna z najstarszych w Polsce organizacji pozarządowych. Stowarzyszenie od ponad 20 lat
aktywne działa w przestrzeni publicznej zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ogólnopolskim. Ambicją Klubu jest
m.in. merytoryczny wkład do debaty publicznej i tym samym profesjonalizacja polityki poprzez dostarczanie idei
i wiedzy. Dlatego jednym z trzech filarów aktywności naszego stowarzyszenia jest działalność ekspercka, która
koncentruje się na badaniach naukowych w ważnych obszarach życia publicznego. Mamy w swoim dorobku
znaczące raporty, analizy oraz projekty badawcze w obszarze stosunków międzynarodowych, polityki
zagranicznej, samorządu terytorialnego, rozwoju regionalnego, ekonomii oraz zagadnień ustrojowych.
Zespół Ekspertów Klubu Jagiellońskiego powstał w 2012 roku jako eksperckie zaplecze stowarzyszenia. Jest to
instytucja typu think-tank, która prowadzi działalność badawczą i naukową. W jej skład wchodzą przede
wszystkim pracownicy naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, a
także pracownicy administracji publicznej, mający doświadczenie w realizacji projektów badawczych. Eksperci są
jednocześnie szefami katedr tematycznych w Klubie Jagiellońskim, które mają charakter edukacyjno-formacyjny.
Pełnią więc funkcję dydaktyczną stanowiąc bezpośrednie wsparcie dla członków Klubu Jagiellońskiego – głównie
studentów i doktorantów.
4