13229 IBA A4 fact sheet-4p

Myślisz o dokonaniu
zdemaskowania chronionego?
ARKUSZ INFORMACYJNY
Language: Polish
Głównym wyzwaniem dla zapobiegania korupcji jest wykrywanie i demaskowanie
przekupstwa, oszustwa, kradzieży środków publicznych oraz innych aktów
nadużyć. Ochrona ludzi, którzy ujawniają prawdziwe informacje temat
niewłaściwego postępowania w sektorze publicznym jest kluczowym elementem
skutecznej praworządności i systemu antykorupcyjnego. Niniejsza informacja
zawiera wskazówki dla osób rozważających doniesienie o nadużyciu.
Dlaczego powinienem
donieść o nadużyciu?
Ludziom, którzy decydują się ujawnić
niewłaściwe postępowanie - szczególnie,
gdy w grę wchodzi ochrona bezpieczeństwa
publicznego, zdrowia lub zasobów – należy się
wdzięczność i ochrona.
W celu zagwarantowania, ochrony
informatorów przed niepożądanym działaniem,
oraz zapewnienia im łatwego dostępu do
możliwości ujawnienia przez nich informacji,
Parlament Wiktorii wprowadził Ustawą o
zdemaskowaniu chronionym z 2012r. (Ustawa
ZC). Ustawa ta ma na celu zapewnienie ci
zabezpieczeń prawnych i niezawodnych
możliwości zgłaszania wykroczeń.
Ustawa ZC zapewnia, że osoby, które chcą
zdemaskować wykroczenia są chronione
i zachęcane do tego, wiedząc, że mogą
liczyć na ochronę prawną przed odwetem.
Istnieje również możliwość zwolnienia z
odpowiedzialności w postępowaniach
cywilnych i karnych, o ile osoba, która dokonuje
zdemaskowania chronionego nie udziela
nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd
informacji.
IBAC pełni funkcję instytucji rozrachunkowej
dla zdemaskowań chronionych i jest
odpowiedzialna za kierowanie ujawnień
wykroczeń do innych właściwych organów
ścigania, oraz może sama prowadzić
dochodzenia w poważnych sprawach.
www.ibac.vic.gov.au
Jaka jest różnica
pomiędzy złożeniem
skargi a zdemaskowaniem
chronionym?
Wszystkie skargi wniesione bezpośrednio
do IBAC oceniane są pod kątem tego, czy
powinny być traktowane, jako zdemaskowanie
chronione. Jeśli twoja skarga zostanie uznana,
jako zdemaskowanie chronione, oznacza to, że
otrzymasz ochronę.
Skarga może być dotyczyć organu publicznego
lub publicznego funkcjonariusza, w tym:
•niewłaściwe wykorzystanie informacji
uzyskanych w ramach oficjalnych
kompetencji
•zmowa w celu popełnienia lub usiłowania
popełnienia powyższego czynu
•poważne marnotrawstwo środków
publicznych
•znaczne ryzyko dla zdrowia lub
bezpieczeństwa publicznego lub środowiska
Twoje informacje mogą również dotyczyć
szkodliwego działania przeciwko tobie lub
innej osobie, którą znasz, ze względu na
zdemaskowanie chronione, w tym:
•wiktoriańskich pracowników administracji
publicznej
•uszkodzenie ciała, straty lub szkody
•wykonawców podejmujących pracę w lub dla
wiktoriańskiego sektora publicznego
•dyskryminacja
•pracowników samorządowych i radnych
•sędziów, koronerów i członków trybunałów
•zaprzysiężonych i niezaprzysiężonych
członków Victoria Police.
Zdemaskowanie chronione może dotyczyć
niewłaściwego zachowania organu publicznego
lub publicznego funkcjonariusza i może
obejmować jedną lub więcej z następujących
czynności:
•nieuczciwe pełnienie funkcji publicznych
•świadome lub lekkomyślne naruszenie
zaufania publicznego
•zastraszanie lub nękanie
•działanie, które negatywnie wpływa na twoje
zajęcie lub twój biznes.
Aby zdemaskowanie
stało się chronione,
czy informacje, które
przekazują muszą być
tajne?
Zdemaskowanie chronione jest zazwyczaj
czymś, o czymś jeszcze nikomu nie
powiedziałeś. Wszelkie informacje, które są
ogólnodostępne, (np. ogłoszone w mediach) nie
będą zazwyczaj zdemaskowaniem chronionym.
1
Jak zdemaskować?
Możesz dokonać ujawnienia nadużycia
bezpośrednio do IBAC, chyba, że
zdemaskowanie dotyczy:
•IBAC lub pracownika IBAC, w którym to
przypadku zdemaskowanie należy zgłosić do
Victorian Inspectorate na stronie internetowej
www.vicinspectorate.vic.gov.au
•członka parlamentu, w którym to przypadku
zdemaskowanie należy zgłosić do Marszałka
Parlamentu, którego ta osoba jest członkiem.
Możesz dokonać ujawnienia nadużycia
do IBAC lub innej organizacji osobiście,
na piśmie, telefonicznie lub e-mailem. Dla
ujawnień przekazywanych IBAC, możesz użyć
bezpiecznego formularza online na naszej
stronie internetowej www.ibac.vic.gov.au, lub
pobrać egzemplarz do wydrukowania. Nasze
dane kontaktowe znajdują się na końcu tego
arkusza informacyjnego.
Listę organizacji, do których możesz dokonać
zdemaskowania, znajdziesz na stronie 9
Guidelines for Making and Handling Protected
Disclosures na witrynie IBAC
www.ibac.vic.gov.au/resources/
protected-disclosures
Czy muszę zgłosić
podejrzenia o możliwym
wykroczeniu w pierwszej
kolejności swojemu
pracodawcy?
Nie. Możesz złożyć raport bezpośrednio w
IBAC. Jednak, jeśli twoja skarga nie zostanie
uznana, jako zdemaskowanie chronione,
możemy skierować twoją skargę z powrotem
do organizacji, której ona dotyczy, lub do
innego organu dochodzeniowego.
Czy mogę zachować
anonimowość?
Możesz zgłosić swoje podejrzenia anonimowo.
W takim jednak przypadku nie będziemy
mogli skontaktować się z tobą w celu
uzyskania dodatkowych informacji, co stwarza
potencjalne trudności ocenienia, czy skarga
oznacza, że będziesz wymagać ochrony.
www.ibac.vic.gov.au
Czy pracodawca
jest zobowiązany do
zachowania w tajemnicy
tożsamości informatora?
Organizacje muszą zachować tożsamość
ujawniającego i treść jego ujawnień w
poufności, z wyjątkiem pewnych okoliczności
określonych w Ustawie o ZC.
Jaką otrzymam ochronę?
Jeśli skarga zostanie uznana, jako
zdemaskowanie chronione, zastosowane
zostaną następujące prawne środki ochrony:
•zwolnienie z odpowiedzialności karnej
lub cywilnej, jak również postępowania
administracyjnego (w tym postępowania
dyscyplinarnego) za dokonanie ujawnienia
•zwolnienie z popełnienia przestępstwa
zgodnie z Ustawą Konstytucyjnej z 1975r.
lub jakąkolwiek inną ustawą, która nakłada
obowiązki poufności, lub w inny sposób
ogranicza ujawnienie informacji
•zwolnienie z naruszenia jakiegokolwiek
innego zobowiązania (czy to pod przysięgą,
czy zgodnie z prawem lub praktyką),
wymagającego zachowania poufności, lub
w inny sposób ograniczającego ujawnienie
informacji
•ochrona przed zniesławieniem
•ochrona przed szkodliwym działaniem w
odwecie za dokonanie zdemaskowania
chronionego.
Szkodliwe działanie podjęte w odwecie za
zdemaskowanie chronione jest przestępstwem,
a ofiara odwetu ma ustawowe prawo do
odszkodowania. Działania odwetowe wobec
osób trzecich, takich jak małżonek/małżonka
osoby, która dokonała zdemaskowania
chronionego, są również zabronione.
Jeśli ktoś podejmuje, lub grozi działaniami
odwetowymi wobec ciebie, możesz złożyć
skargę do osoby, do której złożyłeś pierwotny
raport, lub osoby, która jest odpowiedzialna
za rozpatrywanie zdemaskowań chronionych
w twojej organizacji. Możesz również złożyć
skargę w IBAC.
Kto bada zdemaskowania
chronione?
Chociaż szereg agencji odpowiedzialnych
za zachowanie praworządności oraz
podstawowych instytucji publicznych może
otrzymywać ujawnienia nadużyć muszą one
zgłosić potencjalne zdemaskowania chronione
w IBAC. Jako instytucja rozrachunkowa dla
systemu zdemaskowań chronionych, IBAC
otrzymuje ujawnienia nadużyć (bezpośrednio
od osoby indywidualnej lub z powiadomienia
innego organu). Oceni ona wówczas, czy
zdemaskowanie powinno zostać potraktowane,
jako zdemaskowanie chronione.
W przypadku, gdy zdemaskowanie uznane
zostanie, jako zdemaskowanie chronione, IBAC
zbada to ujawnienie, odrzuci je lub skieruje go
do innego organu dochodzeniowego.
IBAC, Victorian Ombudsman, Victoria Police i
Victorian Inspectorate są jedynymi agencjami,
które mogą badać zdemaskowania chronione.
IBAC może jedynie zbadać zdemaskowanie
chronione dotyczące poważnego
skorumpowanego zachowania w sektorze
publicznym oraz wykroczenia policji. Victoria
Police może badać jedynie zdemaskowania
chronione dotyczące policji.
Czy wszystkie instytucje
sektora publicznego
mają politykę ochrony
ujawnień?
Zgodnie z prawem, wszystkie instytucje
publiczne w Wiktorii muszą posiadać procedury
dla ochrony ludzi przed szkodliwym działaniem,
które może zostać podjęte przeciwko
nim w wyniku dokonania zdemaskowania
chronionego. Instytucje publiczne, które mogą
przyjmować zdemaskowania, muszą również
posiadać procedury przyjmowania i zajmowania
się skargami, które powinny być dostępne
dla pracowników i społeczeństwa. Zazwyczaj
informacje te można znaleźć na ich stronie
internetowej.
Nie będziesz chroniony, jeśli złożysz
fałszywe lub celowo wprowadzające w błąd
oświadczenia (są to przestępstwa kryminalne).
2
Zanim
zgłosisz
nadużycie
Sprawdź, czy zgłoszenie to jest objęte
Ustawą o zdemaskowaniu chronionym
Sprawdź, czy możesz dostarczyć informacji na
poparcie swoich zarzutów
Zgłoszenie musi dotyczyć:
•Organizacje sektora publicznego udzielą ci wskazówek
dotyczących zdemaskowania chronionego.
•nieuczciwe wykonawstwo funkcji
publicznych
•świadome lub lekkomyślne naruszenie
zaufania publicznego
•niewłaściwe wykorzystanie informacji
uzyskanych w ramach oficjalnych
kompetencji
•zmowa w celu popełnienia lub usiłowania
popełnienia powyższego postępowania
•poważne marnotrawstwo środków
publicznych
•znaczne ryzyko dla zdrowia lub
bezpieczeństwa publicznego lub środowiska
•Twoje informacje mogą również dotyczyć
szkodliwego działania przeciwko tobie lub
innej osobie, którą znasz, ze względu na
zdemaskowanie chronione.
Jak zgłosić
nadużycie
•Ważne jest, żeby dostarczone przez ciebie informacje były
jasne, dokładne, oparte na faktach i zawierały możliwie jak
najwięcej informacji. Unikaj emocjonalnego i subiektywnego
języka.
Bądź dobrze poinformowany i dyskretny
•Zasięgnij informacji w IBAC lub u osoby odpowiedzialnej
za rozpatrywanie zdemaskowań chronionych w twojej
organizacji, (jeśli pracujesz w sektorze publicznym).
•Bądź ostrożny w podejmowaniu decyzji, do kogo zgłaszasz
skargę i jak. Twój raport musi być wysłany do odpowiednich
osób, abyś mógł być chroniony zgodnie z Ustawą o ZC.
• Nie należy rozgłaszać swoich zamiarów lub grozić złożeniem
raportu, ponieważ może to utrudnić osobom lub organizacjom
zachowanie twojej tożsamości i twojego raportu w poufności.
Zgłaszanie czegoś na temat organizacji
Do kogo mam się zgłosić w organizacji?
•Organizacja jest prawnie zobowiązana
posiadać przepisy wewnętrzne i informacje
dotyczące zgłaszania wykroczeń. Przepisy te
powiedzą ci, jak zgłaszać te sprawy, oraz, jak
raport będzie rozpatrywany.
•Możesz wysłać raport do szefa tej organizacji.
•Możesz wysłać raport do osoby w tej organizacji, która jest
odpowiedzialna za rozpatrywanie zdemaskowań chronionych.
•Możesz wysłać raport do IBAC.
•Możesz również zgłosić to w IBAC.
Po zgłoszeniu zdemaskowania
Poufność
Ochrona przed odwetem
•Osoba, do której zgłosiłeś nadużycie
powinna zachować informacje, które mogą
cię zidentyfikować w poufności, chyba,
że dla ujawnienia informacji dla celów
dochodzeniowych jest to konieczne.
•Jest przestępstwem działanie na twoją niekorzyść i innych
osób, które znasz, za złożenie zdemaskowania chronionego.
•Organizacja, do której zgłosiłeś nadużycie powinna podjąć
właściwe działania, aby zabezpieczyć cię przed represjami,
a także w ramach realizacji jej obowiązków wynikających z
prawa powszechnego i prawodawstwa dotyczącego zdrowia
i bezpieczeństwa pracy, aby zapewnić, że nie ucierpisz na
skutek podjęcia tego kroku.
Możesz również zasięgnąć porady w IBAC pod numerem 1300 735 135 lub złożyć raport w sposób
bezpieczny na stronie www.ibac.vic.gov.au
Level 1, North Tower
459 Collins Street,
Melbourne VIC 3000
GPO Box 24234,
Melbourne, VIC 3001
T 1300 735 135
F (03) 8635 6444
lipiec 2014
IBAC jest pierwszą instytucją antykorupcyjną w Wiktorii, odpowiedzialną za badanie i
zapobieganie działaniom korupcyjnym w całym sektorze publicznym, włącznie z członkami
parlamentu, wymiarem sprawiedliwości oraz rządem stanowym i samorządem terytorialnym.
IBAC posiada również szeroką rolę nadzorczą w stosunku do wykroczeń funkcjonariuszy policji,
oraz pełni ważną funkcję edukacyjną, by proaktywnie pomagać agencjom sektora publicznego w
usprawnianiu ich systemów i procesów w celu zapobiegania działaniom korupcyjnym.
By powiadomić o korupcji, zadzwoń pod numer 1300 735 135 lub odwiedź
www.ibac.vic.gov.au
Niniejszy arkusz ma jedynie cel informacyjny i nie powinien być stosowany w miejsce porady prawnej.
www.ibac.vic.gov.au
3