Ortodoncja (ortopedia szczękowa)

463
Ortodoncja (ortopedia szczękowa)
Korekty estetyczne i periodontologiczne
Przy zaburzeniach ustawienia zębów połączonych z zapaleniem przyzębia, należy wyszczególnić:
• Anomalie występujące od czasu wyrznięcia się zęba
• Anomalie jako następstwa zapalenia przyzębia (lub zaburzeń
czynności)
Bezpośrednie powiązania pomiędzy istniejącymi od zawsze zaburzeniami ustawienia zębów a zapaleniem przyzębia są sporne (Hug 1982; Zachrisson 1997; Ong i wsp. 1998; Thilander 1998). Udowodniono je jedynie w przypadku stłoczeń. Prowadzą one do zwiększonej retencji płytki, a w konsekwencji
do wzmożonego stanu zapalnego dziąseł (ryc. 248).
Od tych anomalii oddzielić należy przemieszczenia się zębów, które powstały z biegiem lat – nierzadko
jako element towarzyszący zapaleniu przyzębia. Takie zmiany stanowią często zaburzenia estetyki. Należą do nich:
•
•
•
•
Protruzje zębów przednich szczęki
Elongacje
Torsje
Inklinacje
Przyczyny
Aparaty
Powody nieprawidłowego ustawienia zębów, powstałe dopiero przez osłabienie aparatu mocującego, nie zawsze są jasne. Pod uwagę brane są zaburzenia okluzji (inklinacje
po utracie zębów), parafunkcje takie jak nagryzanie warg,
nawyki zawodowe jak trzymanie gwoździ i igieł między zębami, granie na instrumentach dętych itd. Przypuszcza się,
że w przypadku głębokich kieszonek zlokalizowanych tylko
po jednej stronie zęba, ciśnienie wywierane przez ziarninę
z jednej strony, z drugiej zaś (i przede wszystkim) pociąganie
przez zachowane włókna ozębnej po „zdrowej” stronie, mogą spowodować przemieszczenia zębów.
Gdy podjęto już decyzję o leczeniu można, w zależności
od diagnozy, celu terapii i stopnia trudności, zastosować różne rozwiązania: od ligatur, poprzez aparaty ruchome, aż
do aparatów stałych. Na wybór metody często wpływają żądania pacjenta (dorosłego). Rzadko będzie on gotowy na długie noszenie widocznych aparatów. Również trudności z utrzymaniem właściwej higieny jamy ustnej skłonią raczej
do szukania kompromisowych ruchomych rozwiązań.
Planowanie leczenia
Przed przystąpieniem do leczenia ortodontycznego trzeba
zakończyć terapię przyzębia. Należy rozważyć wady i zalety
leczenia. Czy jest ono umotywowane względami estetycznymi czy funkcjonalnymi? Czy można zastosować inne leczenie, np. szlifowanie funkcjonalne, morfologiczne lub estetyczne? Czy skłonić się raczej ku rozwiązaniom protetycznym?
Ryzyko
W przypadku uzębienia dotkniętego stanem zapalnym
przyzębia, leczenie ortodontyczne zawsze stanowi uraz dla
pozostałego fundamentu. Z reguły podczas każdego leczenia
ortodontycznego zwiększa się ruchomość zębów. Jest ono
porównywalne z tym, które powstało z powodu zgryzu urazowego. Po leczeniu ortodontycznym uzębienia z uszkodzonym przyzębiem, zazwyczaj konieczny jest długi okres retencyjny, co najmniej w postaci semipermanentnych szyn
(str. 473) lub szyn zakładanych na noc.
464
Ortodoncja
Zamknięcie luk międzyzębowych w odcinku przednim szczęki
po leczeniu periodontologicznym
Pacjentka (lat 46) cierpiała z powodu zaawansowanego
przewlekłego stanu zapalnego przyzębia. Jego przyczyną było, obok czynnika bakteryjnego (płytka), silne obciążenie
psychiczne z powodów rodzinnych. Pacjentka była przepracowana i przemęczona.
Analiza funkcjonalna wykazała przedwczesne kontakty
pomiędzy zębami 13, 14 i 44, 45 z nieznacznym przesunięciem doprzednio-bocznym (na lewo); było to przyczyną nieznacznej traumatyzacji zębów przednich szczęki. Na ryc.
1136 i 1138 pokazano obraz kliniczny po wstępnym leczeniu
periodontologicznym i zakończonej korekcie chirurgicznej.
1136 Obraz kliniczny po leczeniu
periodontologicznym (powyżej)
Dzięki leczeniu periodontologicznemu
kieszonki zostały w dużej mierze wyeliminowane. Morfologia i struktura dziąsła nie są jeszcze optymalne.
1137 Głębokość kieszonek i obraz
RTG przed leczeniem
periodontologicznym (po prawej)
Kieszonki w szczęce są szczególnie zaawansowane podniebiennie i na powierzchniach stycznych.
Na zdjęciu RTG widoczne głębokie
ubytki struktury przy zębach 14, 11; 22,
23 oraz 24.
1138 Obraz kliniczny szczęki
po leczeniu periodontologicznym
Dziąsła sprawiają wrażenie zdrowych.
Nieharmonijny łuk zębowy i stare wypełnienia zostaną poddane leczeniu,
względnie odnowione.
Na rycinie 1137 przedstawiono wyniki sondowania i stan
na obrazie RTG przed leczeniem periodontologicznym.
Na tym etapie wskaźniki wynosiły:
PI:
70%
BOP: 69%
Powstałe w trakcie leczenia protruzje i diastemy przeszkadzają pacjentce. Pragnie ona poprawy wyglądu. Zdecydowano się na leczenie ortodontyczne i konserwującą sanację.
f
ZB
o
f
ZB
o
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6 7
Przed leczeniem
Zamknięcie luk międzyzębowych w odcinku przednim szczęki po leczeniu periodontologicznym
465
1139 Aparat ortodontyczny
na górnym łuku zębowym
Leczenie przeprowadzono w oparciu
o technikę łuku fragmentarycznego.
Zdjęcie wykonano na końcowym etapie
leczenia. Czas trwania terapii to ok. 14
miesięcy.
f
ZB
o
f
ZB
o
7
Przed leczeniem
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
1140 Obraz kliniczny 2 lata
po zakończeniu leczenia (powyżej)
Zdrowe przyzębie i optymalna estetyka.
6 7
1141 Głębokość kieszonek i stan
na zdjęciu RTG 2 lata
po zakończeniu leczenia (po lewej)
Głębokość kieszonek mogła zostać
w większości zredukowana do wartości
fizjologicznych. Pozostało kilka kieszonek o głębokości 4 mm. W obrazie RTG
widać stabilne warunki; miejscami doszło do wytworzenia nowej kości gąbczastej.
1142 Obraz kliniczny szczęki
2 lata po zakończeniu leczenia
Zęby przednie szczęki zaopatrzono stałym aparatem retencyjnym. Sanacja została zakończona. Widoczne są zdrowe
dziąsła.