Model pomocy dla dziecka z mutyzmem selektywnym Czym jest

Nawiązaniu kontaktu werbalnego z dzieckiem sprzyja
regularny kontakt jeden na jeden z dzieckiem na terenie
szkoły lub bezpiecznego środowiska rodzinnego. Ważne
jest również pozostawanie w kontakcie z rodzicami
dziecka z mutyzmem oraz jego terapeutą.
Model pomocy dla dziecka
z mutyzmem selektywnym
Na czym polega terapia dziecka z mutyzmem?
Milczenie to jedynie wierzchołek góry lodowej, pod którą
kryją się problemy emocjonalne dziecka. Celem terapii
jest pomoc dziecku w radzeniu sobie z emocjami
(głównie lękiem), rozwijanie samodzielności, budowanie
poczucia własnej wartości i pewności siebie. Gdy lęk
dziecka ulega obniżeniu, jest ono gotowe komunikować
się niewerbalnie, a z czasem mówić. W zależności od
wieku wprowadzane są różne elementy terapii
poznawczo-behawioralnej, dzięki której dzieci mogą
rozwinąć adekwatne, pozytywne myślenie o sobie i
swoich możliwościach. Oprócz terapii indywidualnej
dziecka, ważne są różne formy wsparcia przewidziane dla
rodziców, oddziaływania w przedszkolu/szkole, grupowe
zajęcia terapeutyczne. Czasami niezbędna jest opieka
psychiatry.
Wydawca ulotki:
Centrum Terapii Mutyzmu, Nieśmiałości i Lęku
tel. (22) 122-89-95
[email protected]
www.mutyzm.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone
● C z ym j e s t m u tyz m ?
● C z ym m u tyz m r ó ż n i s ię
o d n ie ś m ia ło ś c i?
● Ja k m o ż n a p o m ó c
dziecku z mutyzmem?
Czym jest mutyzm selektywny (wybiórczy)?
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego
jest to zaburzenie wieku dziecięcego, charakteryzujące się
stałą niemożnością mówienia w wybranych sytuacjach
społecznych (w których mówienie jest oczekiwane np. w
szkole), pomimo mówienia w innych sytuacjach. Dziecko
w bezpiecznym dla niego środowisku (najczęściej w
domu rodzinnym) jest gadatliwe, a nawet hałaśliwe,
natomiast w innym otoczeniu milczy. Aby zdiagnozować
mutyzm selektywny opisane zachowanie musi trwać co
najmniej miesiąc, a zaburzenia nie da się wyjaśnić
brakiem znajomości języka mówionego. Wykluczone
muszą zostać również poważne trudności w wymowie,
jąkanie, autyzm oraz uszkodzenie ośrodków mowy.
Czym się różni mutyzm od nieśmiałości?
Nieśmiałość nie zakłóca codziennego funkcjonowania.
Dzieci nieśmiałe choć są małomówne, to jednak mówią.
Mogą być pogodzone ze swoim stylem bycia lub
odczuwać dyskomfort w relacjach społecznych.
Natomiast mutyzm znacznie utrudnia lub uniemożliwia
codzienne życie (zgłaszanie potrzeb fizjologicznych,
osiąganie sukcesów szkolnych, zakupy). Z tego powodu
dzieci z mutyzmem cierpią w milczeniu. Mają
poważniejsze problemy emocjonalne, dlatego mutyzm
częściej łączy się z innymi trudnościami i zaburzeniami.
W przypadku dzieci nieśmiałych dłuższy pobyt w danym
środowisku poprawia ich funkcjonowanie. Z kolei, im
dłużej dzieci z mutyzmem pozostają bez interwencji, tym
ich objawy bardziej się nasilają.
Dlaczego dzieci z mutyzmem selektywnym nie
mówią?
Przyczyny braku mówienia są natury psychologicznej,
wynikają z rzeczywiście odczuwanego lęku. Dzieci z
mutyzmem chcą rozmawiać z innymi, mają jednak
uczucie ściśniętego gardła i bycia ciągle „na świeczniku”,
które uniemożliwia im zabranie głosu. Uważa się, że
większość dzieci z mutyzmem selektywnym ma
genetycznie uwarunkowane predyspozycje do
odczuwania niepokoju. Mutyzm selektywny należy
rozpatrywać w kategoriach zaburzenia lękowego oraz
fobii przed mówieniem.
Jak powinni reagować inni ludzie gdy dziecko z
mutyzmem nie odpowiada na ich pytania?
Zmuszanie dziecka do odpowiedzi, zawstydzanie lub
jakiekolwiek inne formy nacisku spowodują większy lęk i
zahamowanie w kontakcie. Chociaż wyczekujące pytania
nie są wskazane, to warto dużo i ekspresyjnie mówić do
dziecka np. dając przyjacielskie, miłe komentarze.
Dziecko z mutyzmem powinno czuć akceptację i
życzliwość innych ludzi. Aby nawiązać więź z dzieckiem
można zachęcić je do komunikowania się najpierw
poprzez gesty i mimikę, co dla dzieci z tym zaburzeniem
jest łatwiejsze. Komunikacja niewerbalna poprzedza
werbalną.
Co mogą uczynić rodzice by pomóc dziecku z
mutyzmem?
Rodzice mogą pomóc dziecku stopniowo coraz bardziej
angażować się w relacje społeczne, wystawiając mu
realistyczne cele. Mogą również wzmocnić poczucie
własnej wartości i pewność siebie dziecka, poprzez
pochwały i rozwijanie jego mocnych stron. Znaczenie ma
również modelowanie przez rodziców otwartości w
relacjach społecznych oraz radzenia sobie z emocjami.
Dzięki wsparciu specjalisty rodzice mogą odegrać bardzo
ważną rolę w pokonywaniu lęków i robieniu małych
kontrolowanych postępów przez dzieci.
Co mogą uczynić krewni aby pomóc dziecku z
mutyzmem?
Krewni powinni być świadomi tego, że milczenie dziecka
z mutyzmem nie wynika z braku wychowania,
wyrachowania czy manipulowania. Będą gotowi
cierpliwie poczekać, aż dziecko zacznie do nich mówić.
Zanim to nastąpi pozwolą dziecku komunikować się z
nimi niewerbalnie. Krewni, którzy chcą pomóc dziecku
będą współpracować z rodzicami, którzy przekażą im
wskazania terapeuty.
Jak nauczyciele mogą pomóc dziecku z
mutyzmem?
Nauczyciel może pomóc dziecku umożliwiając mu branie
udziału w aktywnościach, poprzez inne działania niż
mówienie. Sprawą priorytetową jest, by z powodu
niemówienia dziecko nie stało się niewidzialne dla
otoczenia. Zabranie głosu przez dziecko poprzedza
zyskanie pewności siebie w kontaktach społecznych i
ożywiona komunikacja niewerbalna. Aby ułatwić dziecku
nawiązanie więzi z rówieśnikami wato organizować
zabawy w parach lub zajęcia w małych grupach.
Pomocne jest zorganizowanie zabaw oddechowych
rozluźniających mięśnie odpowiedzialne za mówienie,
zabaw kukiełkowych, dźwiękowych, niewerbalnych oraz
wymagających mówienia szeptem, np. w głuchy telefon.