treść

NACZELNY DYREKTOR
ARCHIWÓW PAŃSTWOWYCH
Warszawa, 21 stycznia 2016 r.
Władysław Stępniak
znak: DOU.713.1.1016
według rozdzielnika
Od kilku lat trwa digitalizacja zasobu archiwów państwowych w Polsce,
wspierana i uzupełniana przez projekty realizowane za granicą, które obejmują
rozproszone po świecie polonika. Zasadniczy cel tych przedsięwzięć stanowi – obok
zabezpieczenia narodowego zasobu archiwalnego – zapewnienie łatwego i powszechnego
dostępu, za pośrednictwem Internetu, do świadectw przeszłości polskiego społeczeństwa
i państwa. Pierwszorzędnym kryterium doboru materiałów archiwalnych przeznaczonych
do zreprodukowania w postaci cyfrowej jest więc zainteresowanie użytkowników.
Tendencje wykorzystania zasobu zdeterminowały kolejność kierowania dokumentów
do digitalizacji.
Oczekiwania osób odwiedzających archiwa, w tym pracowników nauki, są
znane archiwistom, którzy kierują się tą wiedzą przy inwentaryzacji oraz opracowaniu
historycznych dokumentów. Wraz z rozpoczęciem digitalizacji zasobu szczególnie
istotne okazało się też nadanie środkom ewidencji – zarówno dotychczasowym, jak
i dopiero powstającym – postaci cyfrowej, która pozwala korzystać z zaawansowanych
technologii wyszukiwawczych i na której opiera się zarządzanie wielkimi zbiorami
skanów materiałów archiwalnych. Priorytety wielu prac archiwalnych od dawna
kształtowane są na miarę badawczych potrzeb użytkowników zasobu archiwów.
W obliczu nowych projektów digitalizacji zasobu archiwów za niezbędną
uważam stałą aktualizację i weryfikację listy identyfikowanych potrzeb – ze szczególnym
uwzględnieniem programów badań naukowych. Mimo ogromnego szacunku dla
wiedzy i rozeznania moich kolegów z archiwów, byłbym zobowiązany za Państwa
sugestie co do tych zespołów i zbiorów archiwalnych, które w pierwszej kolejności
powinny być dostępne w postaci cyfrowej – a więc niezależnie od miejsca i czasu.
Proponuję poniżej elementarną formę zorganizowania informacji na ten temat.
Lp.
nazwa archiwum
państwowego
nazwa zespołu (zbioru)
archiwalnego
02-517 Warszawa, ul. Rakowiecka 2D, tel. 22 56-54-600 faks 22 56-54-614,
http://www.archiwa.gov.pl, [email protected]
uwagi
-2-
Pragnę zarazem uprzedzić, że na obecnym etapie digitalizacji zasobu archiwalnego
preferowane są te zespoły i zbiory, których publiczna dostępność nie budzi zastrzeżeń.
Przeszkody w powszechnym korzystaniu ze zarchiwizowanej informacji wynikać
mogą m.in. z ustawowej ochrony dóbr osobistych, danych osobowych lub praw
własności intelektualnej. Tym samym, cyfrowych kopii niektórych dokumentów,
które zostały wytworzone na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, nie wolno
zamieszczać w otwartych systemach teleinformatycznych. Niekiedy w żaden sposób
nie powinny być udostępniane on-line.
Niemniej jednak, tego rodzaju ograniczenia nie są przyjmowane bezrefleksyjnie.
Archiwa dążą do ich uzgadniania z gwarancjami dostępu do źródeł informacji i wiedzy,
starannie monitorując wszelkie liberalizujące zmiany w tym zakresie i wystrzegając się
naiwnej lub asekuracyjnej wykładni zakazów. Digitalizacja materiałów archiwalnych
może ze wskazanych przyczyn podlegać restrykcjom i wyłączeniom na tyle, ile wymaga
istota wolności i praw. Nie mam wątpliwości, że w dalszej perspektywie także pomijane
dziś treści powinny zostać objęte udostępnianiem drogą cyfrową – imiennie, z zachowaniem
rękojmi poprawnego przetwarzania sensytywnych informacji, bez uszczerbku dla słusznych
interesów podmiotów danych.
Byłbym zobowiązany, gdyby władze instytucji naukowych, do których w tej
sprawie się zwracam, upowszechniły powyższe wśród bezpośrednio zainteresowanych
– badaczy korzystających w swej pracy z archiwalnych źródeł. Pozwoliłoby to im
wpłynąć na przebieg i zakres digitalizacji zasobu archiwów państwowych, odpowiednio
do osobiście rozpoznanych potrzeb. Moją prośbę kieruję w tej chwili przede wszystkim
do historyków, licznie goszczących w archiwach, lecz gotów jestem wsłuchać się również
w opinie specjalistów z innych dziedzin, a nawet nieprofesjonalistów, dla których
cyfrowe kopie materiałów archiwalnych, dostępne w Internecie, będą użyteczne.
Naczelny Dyrektor
Archiwów Państwowych
dr hab. Władysław Stępniak
dg
02-517 Warszawa, ul. Rakowiecka 2D, tel. 22 56-54-600 faks 22 56-54-614
[email protected], http://www.archiwa.gov.pl
-3-
Otrzymują:
1) Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk; Rynek
Starego Miasta 29/31, 00-272 Warszawa;
2) Instytut Historii Nauki imienia Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
Polskiej Akademii Nauk; ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa
3) Uniwersytet Jagielloński; Wydział Historyczny; Instytut Historii; ul.
Gołębia 13, 31-007 Kraków
4) Uniwersytet Warszawski; Wydział Historyczny; Instytut Historyczny;
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa;
5) Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Historyczny;
Instytut Historii; ul. Umultowska 89d, 61-614 Poznań;
6) Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej; Wydział Humanistyczny; Instytut
Historii; pl. M. Curie-Skłodowskiej 4, 20-031 Lublin;
7) Uniwersytet Śląski w Katowicach; Wydział Nauk Społecznych; Instytut
Historii; ul. Bankowa 11, 40-007 Katowice;
8) Uniwersytet Łódzki; Wydział Filozoficzno-Historyczny; Instytut Historii;
ul. A. Kamińskiego 27a, 90-219 Łódź;
9) Uniwersytet Gdański; Wydział Historyczny; Instytut Historii; ul. Wita
Stwosza 55, 80-952 Gdańsk;
10) Uniwersytet Mikołaja Kopernika; Wydział Nauk Historycznych; Instytut
Historii i Archiwistyki; ul. Władysława Bojarskiego 1, 87-100 Toruń;
11) Uniwersytet Wrocławski; Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych;
Instytut Historyczny; ul. Szewska 49, 50-139 Wrocław;
12) Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach; Wydział Humanistyczny;
Instytut Historii; ul. S. Żeromskiego 5, 25-369 Kielce;
13) Uniwersytet Szczeciński; Wydział Humanistyczny; Instytut Historii
i Stosunków Międzynarodowych; ul. Krakowska 71-79, 71-017 Szczecin;
14) Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; Wydział Nauk
Humanistycznych; Instytut Historii; Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin;
15) Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie; Wydział Historii
i Dziedzictwa Kulturowego; Instytut Historii - Wydział Historii
i Dziedzictwa Kulturowego; ul. Kanonicza 9, 31-002 Kraków;
16) Uniwersytet Opolski; Wydział Historyczno-Pedagogiczny; Instytut Historii;
ul. Strzelców Bytomskich 2, 45-084 Opole;
17) Uniwersytet w Białymstoku; Wydział Historyczno-Socjologiczny; Instytut
Historii i Nauk Politycznych; pl. Uniwersytecki 1, 15-420 Białystok;
02-517 Warszawa, ul. Rakowiecka 2D, tel. 22 56-54-600 faks 22 56-54-614
[email protected], http://www.archiwa.gov.pl
-4-
18) Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydział Humanistyczny;
Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych; ul. K. Obitza 1, 10-725
Olsztyn;
19) Uniwersytet Zielonogórski; Wydział Humanistyczny; Instytut Historii;
al. Wojska Polskiego 69, 65-762 Zielona Góra;
20) Uniwersytet Rzeszowski; Wydział Socjologiczno-Historyczny; Instytut
Historii; ul. T. Rejtana 16c, 35-310 Rzeszów;
21) Uniwersytet Kazimierza Wielkiego; Wydział Humanistyczny; Instytut
Historii i Stosunków Międzynarodowych; ul. Księcia Józefa
Poniatowskiego 12, 85-671 Bydgoszcz;
22) Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach; Wydział
Humanistyczny; Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych;
ul. Żytnia 39, 08-110S Siedlce;
23) Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; Wydział
Nauk Historycznych i Społecznych; Instytut Nauk Historycznych;
ul. K. Wóycickiego 1/3, bl. 23, 01-938 Warszawa.
02-517 Warszawa, ul. Rakowiecka 2D, tel. 22 56-54-600 faks 22 56-54-614
[email protected], http://www.archiwa.gov.pl