mzdin 1p. 08r. - PUP Sosnowiec

1. WSTĘP
Wykorzystując dane statystyczne o osobach zarejestrowanych oraz zgłoszonych
ofertach od 01.01.2008 do 30.06.2008 roku na podstawie „Zaleceń metodycznych
do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyŜkowych” (wydanych
przez Departament Rynku Pracy Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
– Warszawa 2003) prowadzony jest monitoring w sposób usystematyzowany
we wszystkich urzędach pracy.
Monitoring
zawodów
jest
procesem
regularnego
obserwowania
zjawisk
zachodzących na rynku pracy, formułowania ocen, wniosków i wskazówek dla systemu
kształcenia zawodowego oraz szkolenia bezrobotnych. W ramach monitoringu formułuje
się ranking zawodów deficytowych i nadwyŜkowych, co jest istotne dla lokalnej edukacji
i potrzeb szkoleniowych bezrobotnych. Źródłem informacji jest zbiór zawodów
i specjalności zarejestrowanych osób oraz ofert pracy, które wpłynęły w danym okresie
do Urzędu.
Systematycznie prowadzona analiza zawodów zarejestrowanych osób bezrobotnych
umoŜliwi przewidywanie zawodów, na które w najbliŜszym czasie zapotrzebowanie
będzie wzrastało oraz takich, w których liczba bezrobotnych moŜe wzrosnąć. Korzystając
ze wskazanych opracowań przede wszystkim określi się kierunki i natęŜenie zmian
na lokalnym rynku pracy. W perspektywie pozwoli to dokładnie zaplanować działania
mające na celu pomoc bezrobotnym w podjęciu odpowiedniego zatrudnienia . Poza tym
prowadzenie oraz aktualizowanie bazy danych pozwala na udzielenie informacji
pracodawcom o posiadanych przez osoby zarejestrowane kwalifikacjach.
Informacje o bezrobociu i ofertach pracy wg zawodów mogą słuŜyć jako źródło
informacji do:
• określenia zgodnych z zapotrzebowaniem rynku pracy kierunków szkoleń osób
bezrobotnych,
• prowadzenia sensownej i zgodnej z aktualną sytuacją rynku pracy gospodarki
środkami Funduszu Pracy, którymi dysponuje Powiatowy Urząd Pracy na aktywne
formy
przeciwdziałania
bezrobociu,
aktywizacji osób kończących szkoły,
1
szczególnie
programów
specjalnych
• usprawnienia pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie aktualnych informacji
o planach zatrudnieniowych zakładów pracy,
• podnoszenia jakości poradnictwa zawodowego przez bieŜące wskazywanie
doradcom
zawodowym
specjalizacji
poszukiwanych
pracodawców oraz takich, na które maleje popyt.
2
przez
lokalnych
2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW
(GRUP ZAWODÓW)
Poziom bezrobocia na koniec I półrocza 2008 roku.
Wyszczególnienie
2008 rok
Stan na
31.12.2007
Styczeń
Liczba
bezrobotnych
Napływ
bezrobotnych
Odpływ
bezrobotnych
Dynamika
(%)
Stopa bezrobocia
(%)
Luty
Marzec Kwiecień
Maj
Czerwiec
9.854
10.222
9.953
9.160
8.494
7.913
7.547
1.769
1.652
1.465
1.263
1.297
1.144
1.326
1.602
1.284
1.734
2.056
1.963
1.725
1.692
100
103,7
101
92,9
86,2
80,3
76,6
12,4
12,7
12,4
11,5
10,8
10,1
9,7
3
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec I półrocza 2008 roku
wynosiła 7547 osób i była mniejsza o 3318 osób od liczby zarejestrowanych
na koniec grudnia 2007 roku. Od początku roku 2008 moŜna zauwaŜyć spadek liczby
bezrobotnych .
W
analizowanym
okresie
obserwuje
się
spadek
stopy
bezrobocia
w Sosnowcu, w czerwcu 2008 roku jest mniejsza o 2,7% w porównaniu
ze stopą bezrobocia w grudniu 2007 roku.
4
Licznie reprezentowaną, grupą bezrobotnych zarejestrowanych w tutejszym
Urzędzie
są
osoby,
które
nie
posiadają
Ŝadnego
zawodu
(wyuczonego
lub wykonywanego). Napływ osób z tej grupy stanowi 14% napływu wszystkich
bezrobotnych w pierwszym półroczu 2008 roku, natomiast na koniec okresu grupa
ta stanowiła 19,9% ogółu osób zarejestrowanych.
Bezrobotni zarejestrowani nie posiadający Ŝadnego zawodu
W tym
Lp.
Stan na koniec
30.06.2008r.
(% ogółu zarejestr.)
Napływ
na koniec 30.06.2008r.
(% ogółu zarejestr.)
Ogółem
Absolwenci
Kobiety
Ogółem
Kobiety
Zarejestrowani powyŜej 12
miesięcy
Ogółem
Kobiety
1508
(19,9%)
993
(22,1%)
44
(30,5%)
30
(32,9%)
94
(6,3%)
54
(5,9%)
1956
(14%)
1060
(26,2%)
250
(36,6%)
170
(39%)
-
-
Analizując strukturę bezrobotnych według zawodów na koniec I półrocza 2008
roku moŜna wyszczególnić najliczniej zarejestrowanych w zawodach:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sprzedawca
Ślusarz
Krawiec
Technik mechanik
Asystent ekonomiczny
Pracownik biurowy (Zawód szkolny: Technik prac biurowych)
Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
Kucharz
Sprzątaczka
Górnik eksploatacji podziemnej
Magazynier
5
-
571 osób
212 osób
192 osoby
154 osoby
219 osób
172 osoby
127 osób
124 osoby
124 osoby
101 osób
93 osoby
Analizując strukturę bezrobotnych kobiet według zawodów na koniec
I półrocza 2008 roku moŜna wyszczególnić najliczniej zarejestrowane w zawodzie:
•
•
•
•
•
•
•
Sprzedawca
Asystent ekonomiczny
Krawiec
Pracownik biurowy (Zawód szkolny: Technik prac biurowych)
Sprzątaczka
Kucharz
Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
6
-
527 osób
205 osób
189 osób
158 osób
124 osoby
104 osoby
71 osób
3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW
(GRUP ZAWODÓW)
Analizując strukturę ofert pracy wg grup zawodowych w I półroczu 2008 roku
w Sosnowcu, w dyspozycji Urzędu pozostawało 8777 ofert pracy.
MoŜna stwierdzić, Ŝe zdecydowanie najwięcej ofert wpłynęło dla:
• Pracowników obsługi biurowej
• Gospodarzy budynków
• Robotników przygotowujących i wznoszących konstrukcje
metalowe
• Robotników pomocniczych w budownictwie ogólnym
• Pracowników usług osobistych i ochrony
• Sprzedawców i demonstratorów
• Spawaczy i pokrewnych
• Monterów maszyn i urządzeń mechanicznych
• Murarzy i pokrewnych
• Magazynierów i pokrewnych
• Robotników pomocniczych transportu i tragarzy
7
-
9,3%
7,6%
-
6,6%
-
5,0%
4,9%
4,8%
4,7%
4,5%
2,9%
2,9%
2,7%
-
•
•
•
•
•
•
•
-
Kasjerów i sprzedawców biletów
Monterów systemów rurociągowych
Elektryków budowlanych i pokrewnych
Pomocy i sprzątaczek biurowych, hotelowych
Ślusarzy i pokrewni
Elektromonterów
Operatorów wózków podnośnikowych
2,5%
2,3%
2,2%
2,1%
2,0%
1,7%
1,7%
MoŜna wyróŜnić zawody oraz grupy zawodowe, dla których w okresie
od stycznia do czerwca 2008 roku, nie było Ŝadnych ofert pracy tj. dla:
•
•
•
•
•
•
•
Matematyków i pokrewnych
Architektów, urbanistów i pokrewnych
Optyków
Organizatorów turystyki i pokrewnych
Rolników produkcji roślinnej
Fizyków i astronomów
Kierowników małych przedsiębiorstw
4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH
I NADWYśKOWYCH
Analizując sporządzony raport moŜna zauwaŜyć, iŜ spora grupa zawodów
to zawody deficytowe. Z badań wynika, iŜ zawody deficytowe to zawody, w których
w minionym roku zgłoszono oferty pracy, natomiast w ewidencji bezrobotnych
nie odnotowano osób posiadających wymieniony zawód lub stanowiły one niewielką
liczbę. PoniŜsza tabela przedstawia liczbę osób zarejestrowanych w stosunku do liczby
ofert pracy.
Wskaźnik
W
to
stosunek
średniomiesięcznego
naplywu
ofert
pracy
do średniomiesięcznego napływu osób do bezrobocia w damym zawodzie
w tym samym czasookresie.
8
Zawody deficytowe
Kod
zawodu
Nazwa zawodu
"933104"
Robotnik magazynowy
"341504"
Telemarketer
"833204"
Operator sprzętu do robót ziemnych
"721203"
Spawacz ręczny łukiem elektrycznym
"914103"
Robotnik gospodarczy
"724301"
Elektromonter instalacji elektrycznych
"712204"
Zbrojarz
"721304"
Blacharz budowlany
"833401"
Kierowca operator wózków jezdniowych
"932103"
Pakowacz
"828303"
Monter podzespołów i zespołów elektronicznych
"311104"
Technik geodeta
"345102"
Policjant słuŜby prewencji
"421102"
Kasjer handlowy
"713302"
"713201"
Średnia miesięczna
liczba
zarejestrowanych
bezrobotnych
w I półroczu 2008
roku
Średnia miesięczna
liczba ofert pracy
zgłoszonych
w I półroczu 2008
roku
Wartość
wskaźnika
W
40,3333
0,5
80,6667
8,8333
0,1667
53
8,5
0,1667
51
42,6667
1,1667
36,5714
110,3333
3,8333
28,7826
32,1667
1,1667
27,5714
12,6667
0,5
25,3333
3,8333
0,1667
23
25,8333
1,1667
22,1429
25,5
1,6667
15,3
2,1667
0,1667
13
6
0,5
12
2
0,1667
12
36,6667
3,5
10,4762
Tynkarz
3,3333
0,3333
10
Glazurnik
1,6667
0,1667
10
"821202"
Krajacz materiałów budowlanych
1,6667
0,1667
10
"811102"
Operator koparek i zwałowarek
4,5
0,5
9
"725202"
Monter sieci telekomunikacyjnych
1,5
0,1667
9
"712401"
Brukarz
10,3333
1,1667
8,8571
"713101"
Dekarz
9,8333
1,1667
8,4286
"741104"
Rzeźnik wędliniarz
12
1,5
8
"522104"
Ekspedient w punkcie usługowym
1,3333
0,1667
8
"931205"
Robotnik torowy
9
1,1667
7,7143
"721202"
Spawacz ręczny gazowy
23,3333
3,3333
7
"712901"
Konserwator budynków
1,1667
0,1667
7
"712301"
Cieśla
18
2,6667
6,75
"932101"
Konserwator części
5,1667
0,8333
6,2
"831207"
Rewident taboru kolejowego
2
0,3333
6
"721403"
Monter konstrukcji stalowych
4,6667
0,8333
5,6
"722303"
Szlifierz metali
2,6667
0,5
5,3333
"832201"
Kierowca autobusu
4
0,8333
4,8
"833308"
Operator suwnic [suwnicowy]
11,6667
2,8333
4,1176
"913204"
Pomoc kuchenna
6,1667
1,5
4,1111
"931301"
Robotnik budowlany
73,1667
17,8333
4,1028
"713604"
Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych
11,3333
2,8333
4
"713603"
Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
1,3333
0,3333
4
"419101"
Pracownik biurowy [Zawód szkolny: Technik prac biurowych]
86,5
22,6667
3,8162
"214203"
InŜynier budownictwa – budownictwo ogólne
2
0,6667
3
"812201"
Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
2
0,6667
3
"823205"
Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych
2
0,6667
3
0,5
0,1667
3
"732107"
Odlewnik wyrobów ceramicznych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych tabelarycznych MPiPS.
9
Zaistniała sytuacja, to wynik konieczności zdobycia odpowiednich kwalifikacji, które
muszą być zazwyczaj wysokie lub specyficzne dla danego zawodu, ponadto
wymagana jest specjalistyczna wiedza zdobyta w trakcie pracy na w/w stanowiskach.
Wśród zawodów deficytowych pojawiały się równieŜ zawody tj. inŜynier
budownictwa, wychowawca w jednostkach penitencjarnych, pilot wycieczek
oraz pakowacz.
PoniŜsza tabela przedstawia zawody nadwyŜkowe tzn. zawody dla których średnia
miesięczna liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w danym zawodzie
przewyŜsza średnią miesięczną liczbę ofert pracy.
Wśród
zawodów
nadwyŜkowych
wybrano
grupę
zawodów,
najliczniej
reprezentowanych w tutejszym Urzędzie.
Zawody nadwyŜkowe.
Kod
zawodu
Średnia miesięczna
liczba ofert pracy
zgłoszonych
w I półroczu
2008r.
Nazwa zawodu
Średnia
miesięczna liczba
zarejestrowanych
bezrobotnych
w I półroczu
2008r.
Wartość
wskaźnika
"522107"
Sprzedawca
67,8333
91,6667
0,8333
"722204"
Ślusarz
29,8333
40,1667
0,8222
"743304"
Krawiec
6,6667
26,3333
0,8095
"512201"
Kucharz
8,8333
25,6667
0,8
"711101"
Górnik eksploatacji podziemnej
10,3333
22,5
0,7778
"512302"
Kelner
8,5
10,5
0,75
"723304"
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
2
10,3333
0,7427
"741201"
Cukiernik
"723105"
Mechanik samochodów osobowych
"743604"
Szwaczka
"311204"
Technik budownictwa
"312102"
"915202"
1,5
10
0,74
1,6667
9,8333
0,7143
3
9,3333
0,6818
3,6667
8,1667
0,6667
Technik informatyk
3
7,6667
0,6
2
7,6667
0,6
"514102"
Dozorca
Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług
fryzjerskich]
"723390"
Pozostali mechanicy – monterzy maszyn i urządzeń
"741203"
Piekarz
"241912"
Specjalista do spraw marketingu i handlu [sprzedaŜy]
Elektromechanik elektrycznych przyrządów
pomiarowych
"724101"
10
6,1667
7,5
0,6
2,5
6,3333
0,5588
3,1667
5,6667
0,5556
3,5
4,6667
0,5455
1
4,1667
0,5238
"514103"
Kosmetyczka [zawód szkolny: Technik usług
kosmetycznych]
"714201"
Lakiernik samochodowy
"411101"
Sekretarka
"913206"
Salowa
"723106"
Mechanik pojazdów samochodowych
"742204"
Stolarz
"931203"
Robotnik drogowy
"915204"
Portier
0,6667
"721303"
Blacharz samochodowy
"241204"
Specjalista do spraw finansów [analityk finansowy]
"721102"
2,5
3,6667
0,5
2
3,6667
0,5
1,8333
3,5
0,5
0,5
3,5
0,5
1,1667
3,3333
0,4706
1
3
0,4593
1,3333
2,8333
0,4545
2,6667
0,449
1,6667
2,5
0,3947
0,3333
2,1667
0,3913
Formierz odlewnik
0,8333
1,8333
0,375
"121101"
Dyrektor generalny
0,5
1,6667
0,375
"713601"
Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody
1,1667
1,5
0,35
"214301"
InŜynier elektryk
0,8333
1,5
0,3442
"512202"
Kucharz małej gastronomii
0,3333
1,5
0,3333
"223903"
Fizjoterapeuta
0,6667
1,3333
0,3333
"233201"
Nauczyciel przedszkola
0,5
1,3333
0,3333
"322601"
Technik farmaceutyczny
0,5
1,3333
0,3214
"214503"
0,3333
1,3333
0,3
"131901"
InŜynier mechanik – maszyny i urządzenia przemysłowe
Kierownik małego przedsiębiorstwa gdzie indziej
niesklasyfikowany
0,1667
1,3333
0,2609
"222108"
Specjalista ochrony środowiska
0,1667
1,3333
0,2532
"422301"
0,1667
1,3333
0,25
"829190"
Telefonistka
Pozostali operatorzy maszyn gdzie indziej
niesklasyfikowani
0,1667
1,3333
0,25
"913202"
Palacz pieców zwykłych
0,8333
1,1667
0,25
"742207"
Stolarz meblowy
0,8333
1
0,25
"913302"
Praczka
0,5
1
0,25
"214917"
InŜynier transportu [logistyk]
0,3333
1
0,25
"821108"
Operator obrabiarek zespołowych
0,3333
1
0,25
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych tabelarycznych MPiPS.
Dominują wśród nich zawody wymagające wykształcenia zawodowego. Najczęściej
pracę na wymienionych stanowiskach podejmują głównie męŜczyźni.
Mimo, Ŝe róŜnica wartości średnich miesięcznych liczby zarejestrowanych
bezrobotnych i liczby ofert pracy nie jest największa, to na uwagę zasługują zawody:
• Ślusarz,
• Pedagog,
• Sprzedawca,
• Asystent ekonomiczny,
11
• Krawiec,
• Kucharz,
•
Technik elektryk,
•
Technik elektronik.
Dla zawodów tych wskaźnik intensywności nadwyŜki siły roboczej w stosunku
do ofert pracy jest znaczny.
5. WNIOSKI
Ranking grup zawodowych nadwyŜkowych na koniec I półrocza 2008 roku.
Nazwa grupy zawodów
Przedstawiciele władz publicznych, wyŜsi urzędnicy, zawodowi
działacze
Ogrodnicy
Leśnicy i rybacy
Średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia
Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych
Pozostali specjaliści
Średni personel techniczny
Pracownicy pozostałych specjalności
Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i
transporcie
Pracownicy obsługi biurowej
Kierownicy małych przedsiębiorstw
Kierownicy duŜych i średnich organizacji
Rolnicy
Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach
Nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
Kod grupy
zawodowej
Wskaźnik
intensywności
nadwyŜki
(deficytu)
zawodów
11
0
62
63
32
21
24
31
34
0
0
0,1074
0,1159
0,1167
0,1786
0,1844
93
0,3080
41
13
12
61
91
33
0,3192
0,3333
0,3636
0,3750
0,3754
0,5714
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych tabelarycznych MPiPS.
W przypadku współczynnika intensywności nadwyŜki równego 0, mamy
do czynienia z brakiem ofert pracy dla określonej grupy zawodów.
12
Ranking grup zawodowych deficytowych na koniec I półrocza 2008 roku.
Nazwa grupy zawodów
Pracownicy usług osobistych i ochrony
Rolnicy
Robotnicy obróbki metali i mechanicy
maszyn i urządzeń
Robotnicy budowlani, górnicy
Pracownicy obsługi biurowej
Robotnicy pomocniczy w górnictwie,
przemyśle, budownictwie i transporcie
Operatorzy i monterzy maszyn
Pracownicy obrotu pienięŜnego i obsługi
klientów
Pracownicy przy pracach prostych w handlu i
usługach
Nauczyciele praktycznej nauki zawodu i
instruktorzy
Kierowcy i operatorzy pojazdów
Leśnicy i rybacy
Kod grupy
zawodów
Wskaźnik intensywności nadwyŜki
(deficytu) zawodów
51
61
1,1137
1,3333
72
1,9079
71
41
2,2035
2,5611
93
3,2683
82
3,4412
42
3,5821
91
3,6746
33
4,0000
83
63
4,3871
69,0000
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych tabelarycznych MPiPS.
W rankingu zawodów generujących długotrwałe bezrobocie, największymi
grupami zawodowymi są:
• Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach (wskaźnik
długotrwałego bezrobocia wynosi 0,37),
• Rolnicy (wskaźnik długotrwałego bezrobocia wynosi 0,37),
• Pracownicy obsługi biurowej (wskaźnik długotrwałego bezrobocia wynosi
0,31).
Najmniejsze to:
• Ogrodnicy (wskaźnik długotrwałego bezrobocia wynosi 0),
• Średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia (wskaźnik
długotrwałego bezrobocia wynosi 0,10),
• Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych (wskaźnik
długotrwałego bezrobocia wynosi 0,11),
13
Analizując strukturę bezrobotnych według rodzaju działalności, ostatniego miejsca
pracy oraz oferty pracy na koniec I półrocza 2008r., moŜna zauwaŜyć,
Ŝe najwięcej bezrobotnych generują sekcje /wg działalności PKD/:
•
Działalność usługowa, komunalna, społeczna, indywidualna, pozostała (36,7%),
• Handel hurtowy i detaliczny (13,4%),
• Górnictwo (2,6%),
• Wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, wodę (0,2%).
Według rankingu zawodów zgłoszonych w ofertach pracy na koniec
I półrocza 2008r. ze względu na wskaźnik uzyskania oferty najtrudniej jest znaleźć
zatrudnienie osobom z grupy zawodów:
• Matematycy i pokrewni,
• Technicy technologii Ŝywienia (zawód szkolny: Technik technologii Ŝywienia –
obejmuje grupę elementarną 3213),
• Kuśnierze i pokrewni,
• InŜynierowie chemicy.
Łatwiej jest znaleźć ofertę pracy osobom z grupy zawodów:
• Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych,
• Elektrycy budowlani i pokrewni,
• Dekarze,
• Betoniarze,
• InŜynierowie elektrycy,
• Lekarze.
.
Prowadząc końcową analizę danych przedstawionych w niniejszym opracowaniu
naleŜy szczególną uwagę zwrócić na problem wykształcenia bezrobotnych, poniewaŜ
osoby nie posiadające Ŝadnego zawodu, Ŝadnych kwalifikacji zawodowych stanowią
najliczniejszą grupę bezrobotnych.
Wykształcenie i posiadane kwalifikacje są więc istotnym problemem gdyŜ
nie przystają do potrzeb rynku pracy. Zjawisko to dotyczy takŜe osób, posiadających
14
wykształcenie wyŜsze. Przyczyny tego leŜą w braku otwarcia się i dostosowania
uczelni oraz pozostałych instytucji kształcących do potrzeb rynku pracy.
W I półroczu 2008 roku w Sosnowcu poszukiwano głównie pracowników
w wyspecjalizowanych zawodach. Poszukiwani byli równieŜ ślusarze, inŜynierowie
róŜnych specjalności, monterzy konstrukcji stalowych, sprzedawcy, pracownicy
do dociepleń, kierowcy kat. B, kasjerzy, tokarzy, ślusarzy, fryzjerzy, spawacze
z uprawnieniami, elektrycy, pracownicy ogólnobudowlani, brukarze, murarze, cieśli,
pracownicy produkcji, górnicy itp. Powiatowy Urząd Pracy w Sosnowcu w celu
sprostania aktualnym potrzebom lokalnego rynku pracy prowadzi wiele szkoleń,
między innymi szkolenia modułowe dla osób zaewidencjonowanych w tutejszym
Urzędzie chętnych do stawiania sobie nowych celów i zdobywania dodatkowych
doświadczeń niezbędnych do zatrudnienia.
Monitorując zawody deficytowe i nadwyŜkowe poprzez analizy podejmowane
są próby zwalczania zawodów nadwyŜkowych dostosowując sposób kształcenia
w szkołach i na uczelniach do aktualnych potrzeb tutejszego rynku pracy
15