Uwarunkowania zaparć u dzieci
Transkrypt
Uwarunkowania zaparć u dzieci
Uwarunkowania zaparć u dzieci prof. dr hab. Józef Ryżko, Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Immunologii, Instytut – „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie W okresie niemowlęcym liczba wypróżnień wynosi 4 i więcej, w wieku 1–4 lat zmniejsza się do 1–2 wypróżnień dziennie, a w wieku powyżej 4 lat jest już taka jak u dorosłych – norma wynosi od 3 wypróżnień dziennie do 2 wypróżnień tygodniowo. Według kryteriów rzymskich II zaburzenia defekacji u dzieci można podzielić na kilka typów. Jeden z nich to dyschezja niemowlęca. Inna sprawa to czynnościowe zaparcia stolca i czynnościowa retencja kału, która została wyodrębniona jako oddzielne zagadnienie, ponieważ ma nieco inny patomechanizm i wynika z postawy retencyjnej dziecka. Dodatkową kwestia jest nieretencyjne brudzenie bielizny przez dziecko. Każde z tych zagadnień chcielibyśmy Państwu przybliżyć. Dyschezja niemowlęca pojawia się w pierwszym kwartale życia dziecka. Cechuje się napadowym krzykiem (15 – 30 min.), który występuje zawsze przed defekacją. Po oddaniu stolca dziecko cichnie, uspokaja się i bawi się aż do następnego momentu, kiedy zbliża się pora wypróżnienia. Za przyczynę tej dolegliwości uważa się brak koordynacji między mięśniami tłoczni brzusznej i dna miednicy. Dziecko nie potrafi wytworzyć zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej, co ułatwiłoby defekację. Problem kończy się, gdy maluch nauczy się zaciskać głośnię, co zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej i wtedy stolec oddaje swobodnie. Jest to zaburzenie czynnościowe, które może przypominać zaparcie, ale faktycznie zaparciem nie jest. Czynnościowe zaparcie stolca występuje u niemowląt i młodszych dzieci (diagnozujemy je, gdy utrzymuje się co najmniej przez 2 tygodnie). Cechuje się oddawaniem zbitych stolców lub kamieni kałowych, przy czym brak jest oznak wad strukturalnych jelita, zaburzeń układu dokrewnego lub defektu metabolicznego. Czyli nie występuje żadna przyczyna organiczna, która powodowałaby ograniczenie w oddawaniu stolca. Retencja kału może występować od wczesnego niemowlęctwa aż do 16 roku życia (według kryteriów rzymskich musi utrzymywać się przynajmniej przez 12 tygodni). Dziecko oddaje szerokie, obfite stolce dwa razy w tygodniu lub rzadziej. Charakterystyczna jest postawa retencyjna – dziecko unika oddania stolca w ten sposób, że zaciska pośladki, przerywa zabawę, kuca albo siada i po pewnym czasie, gdy uczucie parcia mija wraca do zabawy. Często też można zaobserwować zmianę zachowania dziecka. Staje się ono drażliwe w momencie zbliżania się pory defekacji, a po oddaniu stolca uspokaja się. Drażliwość wraca w momencie zbliżania się kolejnej defekacji. Nieretencyjne nietrzymanie kału – dolegliwość ta dotyczy dzieci powyżej 4 roku życia. Wypróżnienia w miejscach nieodpowiednich pod względem socjalnym (np. do bielizny, na podłogę) zdarzają się przynajmniej raz w tygodniu przez 12 tygodni. Nie stwierdzamy cech retencji kału u tych dzieci ani też zmian strukturalnych lub zapalnych jelita, które tłumaczyłyby takie zachowanie. Przypadłość ta występuje u 1,5 – 2,8 proc. dzieci powyżej 4 lat, częściej u chłopców (4:1 albo nawet 9:1 w stosunku do dziewczynek). Charakterystyczną cechą związaną z tą przypadłością jest mani- 12 Żywność dla zdrowia festowanie zaburzeń emocjonalnych (obecność pewnych osób lub okoliczności). Jako przykład często podaje się powrót ojca z pracy do domu albo zasiadanie do obiadu. Brudzenie w czasie czuwania (gdy dziecko śpi, brudzenie nie występuje). Ilość kału może być mała aż do dużej w porównaniu do normalnego wypróżnienia.