Protokół z posiedzenia Rady Ubezpieczonych w dniu 14 grudnia

Protokół
z posiedzenia Rady Ubezpieczonych
w dniu 14 grudnia 2010r.
Uczestnicy:
według załączonej listy
Rozpoczęcie obrad:
godz. 11.00
Przebieg obrad:
według załączonego porządku
I.
Rzecznik Ubezpieczonych – Pani Halina Olendzka – otworzyła posiedzenie Rady
Ubezpieczonych, powitała zgromadzonych Gości i Członków Rady
II.
Członkowie Rady Ubezpieczonych zaakceptowali protokół z posiedzenia Rady z dnia
19 października br. oraz porządek obrad obecnego posiedzenia.
III.
Rzecznik Ubezpieczonych poprosiła Pana Marka Buciora Podsekretarza Stanu w
Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej o komentarz do propozycji zmian jakie pojawiły się
w ramach prac nad zmianą systemu emerytalnego. Zdaniem Ministra od ostatniego
spotkania Rady Ubezpieczonych na którym omawiana była sytuacja na rynku emerytalnym w
grudniu 2009r. trwa debata na temat zmian w ustawie o funduszach emerytalnych. W
debacie tej biorą udział różne podmioty, jedną ze stron jest Ministerstwo Pracy i Polityki
Społecznej. Do kooca kwietnia 2011 roku mają trwad rozmowy w ramach Komisji
Europejskiej na temat odliczania środków które są przekazywane do OFE i ich uwzględniania
w długu publicznym. W międzyczasie przetoczyła się dyskusja nad projektem zgłoszonym
przez Ministerstwo Pracy w którym była mowa o zmniejszeniu składki do OFE oraz
jednorazowej wypłacie środków zgromadzonych na koncie emerytalnym. Jednocześnie
rozpoczęła się dyskusja na temat efektywności samych otwartych funduszy emerytalnych
zainspirowana przez ministra Michała Boniego. Dynamika zmian w temacie systemu
~1~
emerytalnego jest tak duża że poszukiwane są ciągle nowe rozwiązania. W ramach dyskusji
wyciągane są pewne wnioski. Powstają propozycje zmniejszenia do 60 % środków
przekazywanych do OFE a także finansowania ich w inny sposób niż dotychczas np. poprzez
specjalne obligacje emerytalne.
IV.
Po wystąpieniu Pana Marka Buciora ogólne zarysy projektu zmian w OFE
zaproponowane przez Pana Ministra Michała Boniego przedstawił Mariusz Denisiuk, ekspert
w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych.
Główne propozycje zmian to:
- umożliwienie osobom ubezpieczonym które przystąpiły do OFE odstąpienie od umowy w
ciągu 14 dni od przystąpienia i wybranie innego OFE;
- objęcie losowaniem osób które podjęły aktywnośd zawodową;
- wprowadzenie subfunduszy o zupełnie innej polityce inwestycyjnej od polityki najbardziej
agresywnej i ryzykownej a dającej możliwośd uzyskania największych zysków która byłaby
kierowana do osób dopiero wchodzących do systemu kapitałowego poprzez, w zależności do
osiąganego wieku, przechodzenie do funduszu o najmniejszym ryzyku dla gromadzonych
oszczędności a tym samym dającym najmniejsze możliwości zarobku dla tych którzy kooczą
karierę zawodową;
- wprowadzenie nowych sposobów określania zysków czy wyników finansowych przez OFE –
tą zmianą miałaby byd referencyjna stopa zwrotu czyli wartośd która byłaby punktem
odniesienia dla oceny wzrostu aktywów w OFE, byłaby to wartośd odnosząca się do innych
wskaźników m.in. giełdy papierów wartościowych;
- wprowadzenie nowego systemu opłat – obniżenie opłat od składki oraz wprowadzenie
nowej opłaty za osiągane wyniki finansowe albo ponadprzeciętne wyniki funduszy
emerytalnych albo za osiągnięcie jak najwyższego wskaźnika referencyjnej stopy zwrotu osiągnięcie niskiej stopy referencyjnej będzie skutkowało dopłatą przez OFE;
- modyfikacja obecnego systemu akwizycji czyli zablokowanie akwizycji na rynku wtórnym
przy jednoczesnym ograniczeniu akwizycji na rynku pierwotnym – od 2014 zakooczenie
akwizycji również na rynku pierwotnym, przystąpienie do funduszu lub zmiana następuje
~2~
poprzez wykazanie własnej inicjatywy przez uczestnika systemu – proponuje się zawieranie
umów na odległośd;
- ZUS ma wystąpid w roli zastępczego akwizytora w przypadku braku akwizycji wtórnej.
V.
Komentarz do propozycji ze strony Otwartych Funduszy Emerytalnych przedstawiła
Pani Ewa Lewicka-Banaszak Prezes Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych. Zdaniem
Pani Prezes założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych przygotowane przez zespół ekspert Ministra Michała Boniego idzie
w dobrym kierunku. W proponowanych rozwiązaniach położono duży nacisk na realne
zwiększenie efektywności inwestycji funduszy emerytalnych oraz bezpieczeostwo
gromadzonego kapitału emerytalnego. Izba Gospodarcza generalnie akceptuje i popiera
zdecydowaną większośd propozycji zawartych w założeniach. Jednak projekt ten wymaga,
zdaniem Pani Prezes, poprawy w kilku punktach.
IGTE jest zdania iż wprowadzenie zakazu akwizycji na rynku pierwotnym jest
przedwczesne i niezrozumiałe. Ludzie młodzi którzy wchodzą na rynek pracy nie mają
wiedzy na temat działania rynku kapitałowego. Akwizytorzy pełnią zatem w tym wypadku
rolę doradczą i edukacyjną wobec członków OFE.
Złą propozycją jest również wycofanie się z pomysłu stworzenia funduszu
pośredniego (subfunduszu typu B). Zdaniem IGTE lepiej by było aby klienci otrzymali jasną i
szeroką ofertę możliwości wykorzystania środków zbieranych na emeryturę. Dodatkowo
Izba Gospodarcza zgłasza poważne wątpliwości do opisu kryteriów służących do budowy
benchmarku. Powinien byd on prosty i przejrzysty natomiast zaproponowane warunki jakie
wg założeo powinien spełniad benchmark spowodują, że jego struktura będzie
nieprzejrzysta, skomplikowana i unikalna. Szczególnie kontrowersyjny jest, zdaniem Izby,
pomysł, by ZUS włączyd w proces związany z zawieraniem umów. Urzędnicy publicznej
instytucji byliby narażeni na pokusę wystąpienia w roli „zastępczego akwizytora” co
mogłoby prowadzid do zjawisk patologicznych.
Zdaniem Pani Prezes jest wiele nieporozumieo wokół funkcjonowania OFE w których
należałoby stwierdzid że nie prawdą jest że:
1) OFE są kosztowne dla uczestników - po analizie kosztów w innych instytucjach
finansowych które proponują porównywalne produkty, a takimi są fundusze inwestycyjne
~3~
stabilnego wzrostu (FI SW) które mają strukturę podobną do struktury portfeli OFE,
zauważalna jest różnica w kosztach OFE. Zdaniem Izby Gospodarczej rynek otwartych
funduszy emerytalnych jest znacznie taoszy. Na zarzut że OFE mają opłaty o połowę wyższe
niż w ZUS-ie Izba odpowiada pytaniem czy chcemy mied duże i tanie podmioty i brak
konkurencji czy konkurencję poprzez istnienie małych i większych podmiotów ale mających
wyższe zyski ze względu na to iż lepiej i sprawniej poruszają się na rynku finansowym.
Problem kosztów całego systemu nie zawiera się tylko w kwestii porównania działalności
ZUS czy OFE, jest on bardziej skomplikowany.
2) OFE nie są efektywne – rzetelne 10-letnie porównania z wynikami instytucji rynku
finansowego i z inflacją pokazują, że OFE, w ramach obowiązujących je ograniczeo inwestują
bardzo skutecznie. Polityka inwestycyjna oparta jest o pewne limity ustalone w ustawie.
Funduszom emerytalnym stawiany jest zarzut, że inwestowanie w obligacje skarbowe jest
łatwe i nie wymaga żadnych szczególnych kwalifikacji. Zarządzanie obligacjami skarbowymi
nie jest czynnością mechaniczną. Polega na zarządzaniu ryzykiem ceny i ryzykiem
reinwestycji. Na oba te ryzyka mają wpływ zmiany stóp procentowych na rynku. Udział
obligacji skarbowych w portfelach inwestycyjnych zmienia się w zależności od sytuacji, tak
samo jak udział akcji. OFE traktują obligacje jako element który jest potrzebny w portfelu
inwestycyjnym bo amortyzuje spadki pokrycia w okresach dekoniunktury. Gdyby istniały
fundusze o różnych profilach dostosowanych do wieku klienta to nie trzeba by było
prowadzid takiej polityki. Wyniki Finansowe OFE i bezpieczeostwo zgromadzonych środków,
zależą od całego portfela inwestycyjnego, zarówno akcji i obligacji.
3) musimy wybierad czy ZUS czy OFE - ZUS i OFE nie są konkurencją. Nie ma i nie powinno
byd takiego wyboru. Zreformowany system emerytalny został tak skonstruowany, żeby
ubezpieczeni odnosili korzyści z zysków i ochrony odmiennie działających jego części.
Waloryzacja zobowiązao na koncie w ZUS uzależniona jest od poziomu inflacji, spadku
bezrobocia i wzrostu wynagrodzeo. ZUS daje bezpieczeostwo w okresach kiedy jest
dekoniunktura, wysoka inflacja i pozwala na większe wzrosty w wypadku wyższego tempa
wzrostu gospodarczego. Kapitał gromadzony w OFE rośnie szybciej w okresie koniunktury
na rynkach finansowych. Wahania koniunktury w gospodarce realnej i na rynkach
finansowych nie muszą się pokrywad. Dzięki temu oba elementy systemu emerytalnego
uzupełniają się. Istnienie obu kont w ZUS i OFE jako niekonkurencyjnych i współgrających ze
~4~
sobą ma przynieśd korzyści emerytom. Dzięki funkcjonowaniu dwóch części systemu
emerytalnego, łączna stopa zwrotu z systemu emerytalnego podlega mniejszym wahaniom
a więc system jest bardziej bezpieczny dla ubezpieczonych z punktu widzenia łącznej
wartości zgromadzonych uprawnieo i środków emerytalnych. Zrezygnowanie lub
ograniczenie jednego z filarów nie sprzyja efektywności i bezpieczeostwu całego systemu.
Dodatkowo w okresie gromadzenia kapitału emerytalnego w OFE, jest on dziedziczony.
Obniżając składkę do OFE zaniża się możliwośd dziedziczenia środków przez beneficjentów
w momencie śmierci członka OFE. Tej korzyści nie dają zapisy na kontach emerytalnych w
ZUS.
VI.
W trakcie dyskusji stwierdzono że po 11 latach funkcjonowania aktualnego systemu
emerytalnego rozmowy powinny toczyd się na temat jego przyszłości i kształtu a także
efektywności i bezpieczeostwa wypłat przyszłych emerytur. Z punktu widzenia rządu wydaje
się byd najważniejsze to na jakim poziomie ma byd przekazywana składka do OFE. Umowa
społeczna na której oparty jest publiczny system emerytalny zakłada że obecni składkowicze
finansują obecne emerytury, a emerytury obecnych składkowiczów finansowane będą ze
składek tych przyszłych. System zdefiniowanej składki wprowadził usprawnienie które
polega na tym że wysokośd emerytury obecnego składkowicza będzie zależed od tego ile
przekazał do systemu. Zasadnicze pytanie jest takie czy system zapewnia stałe źródło
finansowania przyszłych emerytur? Aby wypłacad świadczenia już teraz pozyskuje się środki
z różnych źródeł są to nie tylko składki ale i ogromne dotacje z budżetu paostwa sięgające
38 mld zł, refundacja składek do OFE czy środki z funduszu rezerw demokratycznych. ZUS w
celu bieżących wypłat zaciąga kredyty komercyjne. Dla rządu najważniejszą sprawą jest
stabilnośd budżetu. Członkowie Rady Ubezpieczonych stwierdzili że nie można się
zastanawiad jak wysoka ma byd składka jeżeli kuleje cały system emerytalny. Stwierdzono iż
założenia dotyczące finansowania systemu (m.in. kwestia pozyskiwania pieniędzy z
prywatyzacji przedsiębiorstw) przyjęte 11 lat temu przy tworzeniu nowego systemu nie
zostały spełnione. Pieniądze które miały służyd wspieraniu reformy emerytalnej
przeznaczano na inne cele. Dlatego koszt reformy jest dużo wyższy niż zakładano.
Oczywiście działania rządu powinny dążyd do stabilności budżetu. Aby to zrobid należałoby
zmniejszyd obciążenia jakie dla budżetu niosą różne submodele emerytalne takie jak KRUS,
~5~
świadczenia służb mundurowych, deficyt w ZUS w związku z obniżonymi składkami
rentowymi. Zdefiniowane powinny byd dwa obszary rozmów. Po pierwsze poprawianie
działalności OFE po drugie ratowanie budżetu. Członkowie Rady wyrazili zaniepokojenie
tym, że kosztem dobra wyższego jakim jest budżet stosuje się zmniejszanie wpływu środków
lub w ogóle likwidacja OFE. Zauważono że brak jest odpowiedniej informacji i edukacji
publicznej społeczeostwa na temat zasad systemu emerytalnego a także wpływu
wydłużenia aktywności zawodowej na wysokośd przyszłych emerytur oraz korzyści jakie
niesie zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn.
VII.
Kolejno omówiono sprawy różne.
Wystąpienia ogólne do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
1. Pismem z dnia 28 października 2010r. Rzecznik Ubezpieczonych złożył zawiadomienie
o podejrzeniu stosowania przez TUiR WARTA SA praktyki polegającej na odmawianiu
osobom poszkodowanym pokrycia kosztów naprawy pojazdu, w sytuacji gdy koszty
te nie przekraczają wartości pojazdu według stanu sprzed wypadku, w ramach
odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, pomniejszaniu kwoty
należnego poszkodowanym odszkodowania o tzw. potrącenia amortyzacyjne z tytułu
umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, oraz ustalanie przez
zakład ubezpieczeo wysokości odszkodowania za szkody komunikacyjne z tytułu
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w oparciu o centy tzw. części
alternatywnych w sytuacji, gdy poszkodowany nie wyraził na to zgody, a wymianie
lub naprawie podlegają oryginalne części zamienne pochodzące od producenta.
2. Pismem z dnia 03 listopada 2010r. Rzecznik Ubezpieczonych złożył zawiadomienie o
podejrzeniu stosowania przez SIGNAL IDUNA Polska TU SA praktyki naruszającej
zbiorowe interesy konsumentów poprzez ukształtowanie treści postanowienia
umownego z § 21 ust. 2 OWU SIGNAL IDUNA TRAVEL, ustalonych uchwałą Zarządu
SIGNAL IDUNA Polska TU SA nr 44/Z/2008 z dnia 7 października 2008r. i mających
~6~
zastosowanie do umów ubezpieczenia, zawartych od dnia 1 listopada 2008r. – w
sposób sprzeczny z treścią art. 827 § 1 kc.
Wystąpienia ogólne do Komisji Nadzoru Finansowego
1. Pismem z dnia 25 października 2010r. Rzecznik Ubezpieczonych na podstawie
porozumienia o współpracy z dnia 21 czerwca 2007r. zawartego pomiędzy KNF a
Rzecznikiem Ubezpieczonych wystąpił do Komisji Nadzoru Finansowego z informacją
o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu Generali Życie TU SA, polegających
odmowie udostępniania Ubezpieczonemu kopii dokumentów gromadzonych w celu
ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeo.
Wystąpienia ogólne do zakładów ubezpieczeo
1. Pismem z dnia 22 października 2010r. Rzecznik Ubezpieczonych wystąpił do Zarządu
PZU SA w sprawie nieprawidłowości w zakresie likwidacji szkód z z umów
dobrowolnego ubezpieczenia domów i mieszkao PZU DOM PLUS, związanych z
katastrofą powodziową, która dotknęła południe kraju w maju i czerwcu bieżącego
roku.
2. Pismem z dnia 25 października 2010r. Rzecznik Ubezpieczonych wystąpił do TUiR
WARTA SA w sprawie nieprawidłowości w zakresie likwidacji szkód z umów
ubezpieczenia domów i mieszkao, związanych z katastrofą powodziową w maju i
czerwcu bieżącego roku.
~7~
Konferencje, spotkania, seminaria w których uczestniczyła Rzecznik Ubezpieczonych i
przedstawiciele Biura od ostatniego posiedzenia Rady Ubezpieczonych
1) 13-15 październik 2010r.
– Paweł Wawszczak wygłosił referat nt. „Korzystne
rozwiązania w ubezpieczeniach komunikacyjnych” na konferencji Acoat Selected w
Kazimierzu Dolnym n. Wisłą;
2) 19 październik 2010r. – Mariusz Denisiuk uczestniczył w IV Forum Finansowym
zorganizowanym przez Szkołę Główną Handlową w Warszawie;
3) 20-21 października 2010r. – Rzecznik Ubezpieczonych Halina Olendzka wraz z Mec.
Aleksandrem Daszewskim oraz Bartłomiejem Chmielowcem i Mariuszem Denisiukiem
uczestniczyli w Konferencji Naukowej pt. „Priorytet rozwoju konkurencyjnego rynku
ubezpieczeo w świetle prezydencji Polski do UE” zorganizowanej przez Szkołę Główną
Gospodarstwa
Wiejskiego
Ubezpieczonych
oraz
w
Warszawie
organizacjami
rynku
we
współpracy
z
Rzecznikiem
ubezpieczeniowego.
Patronatem
honorowym konferencji było Ministerstwo Finansów a patronat merytoryczny objął
Jego Magnificencja SGGW Prof. dr hab. Alojzy Szymaoski;
4) 25
października
2010r.
–
Anna
Dąbrowska
uczestniczyła
w
konferencji
zorganizowanej przez Krajowe Centrum Bezpieczeostwa Ruchu Drogowego
pt. „Bezpiecznie - Chce się żyd;”
5) 24-26 października 2010r – Rzecznik Ubezpieczonych Halina Olendzka wzięła udział w
Konferencji Naukowej zorganizowanej z okazji 15-lecia Katedry Ubezpieczenia
Społecznego
pt.
„Społeczne
aspekty
rozwoju
rynku
ubezpieczeniowego”.
Organizatorami Konferencji byli Katedra Ubezpieczenia Społecznego Szkoły Głównej
Handlowej oraz Polskie Towarzystwo Polityki Społecznej;
6) 26 października 2010r. – Przedstawiciele Biura Rzecznika Ubezpieczonych: Iwona
Szymaoska oraz Mariusz Denisiuk uczestniczyli w Konferencji zorganizowanej przez
Stowarzyszenie
na
Rzecz
Bezpieczeostwa
Finansowego
Obywateli
RP
nt.
„Pracownicze Programy Emerytalne – dodatkowa emerytura od odpowiedzialnego
pracodawcy”;
~8~
7) 3 listopada 2010r. – Rzecznik Ubezpieczonych Halina Olendzka uczestniczyła w
spotkaniu
z
przedstawicielami
Konkurencyjna
Polski”
środowisk
zorganizowanym
gospodarczych
przez
Prezydenta
nt.
„Gospodarka
RP
Bronisława
Komorowskiego;
8) 16 listopada 2010r. – odbyła się Konferencja zorganizowana przez Rzecznika
Ubezpieczonych oraz Fundację Edukacji Ubezpieczeniowej z okazji XV-lecia instytucji
Rzecznika Ubezpieczonych w Polsce która była także okazją do podjęcia dyskusji na
temat wyjątkowo dynamicznie rozwijających się w ostatnich latach podmiotów kancelarii
i
doradców
odszkodowawczych.
specjalizujących
się
w
dochodzeniu
roszczeo
W konferencji udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa
Finansów, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Urzędu Komisji Nadzoru
Finansowego środowisk naukowych, samorządów gospodarczych pośredników
ubezpieczeniowych,
kancelarii
ubezpieczeo, Ubezpieczeniowego
i
doradców
odszkodowawczych,
zakładów
Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego
Biura
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, mediów oraz organizacji konsumenckich;
9) 16-17 listopada 2010r. – Małgorzata Więcko wygłosiła referat dot. FIN-NET na
Konferencji pt. Sieci informacyjne Unii Europejskiej w Polsce” Organizatorami
konferencji byli: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce, Europejskie
Centrum Konsumenckie w Polsce, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
oraz Pracownia Informacji Europejskiej Instytutu Informacji Naukowej i Studiów
Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego. W konferencji uczestniczyły również
Joanna Szczepaoska i Magdalena Kudlak;
10) 17-19 listopada 2010r. – Dyrektor Biura Rzecznika Ubezpieczonych Krystyna
Krawczyk oraz Bartłomiej Chmielowiec wzięli udział w charakterze prelegentów w
panelu pt. „Problematyka skutecznego zaspokajania roszczeo przez osoby
poszkodowane w wypadkach komunikacyjnych z tytułu umowy ubezpieczenia” w
Międzynarodowej Konferencji Motoryzacyjnej w Krakowie zorganizowanej przez
Polską Izbę Motoryzacji;
11) 18-19 listopada 2010r. – Rzecznik Ubezpieczonych Halina Olendzka uczestniczyła w
obchodach XX-lecia działalności Polskiej Izby Ubezpieczeo;
~9~
12) 23 listopada 2010r. – Anna Dąbrowska oraz Paweł Wawszczak uczestniczyli w
seminarium pt. „klauzule abuzywne i inne pułapki przy tworzeniu OWU”
zorganizowanym przez Insurance Meeting Point w Warszawie;
13) 24 listopada 2010r. – Rzecznik Ubezpieczonych Halina Olendzka uczestniczyła w
Konferencji zorganizowanej przez Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego
we współpracy z Medica Polska Ubezpieczenia Zdrowotne SA oraz Centrum
Komunikacji Medialnej pt. „Prywatne Ubezpieczenia Zdrowotne – lek na chorobę
systemu?”
14) 6 grudnia 2010r. – Dyrektor Biura Rzecznika Ubezpieczonych Krystyna Krawczyk
uczestniczyła w obchodach 10-lecia firmy EKSPERCI NEMU;
15) 9 grudnia 2010r. – Anna Dąbrowska oraz Bartłomiej Chmielowiec uczestniczyli w
konferencji pt. „Powódź-Infrastruktura-Finansowanie” zorganizowanej przez Polską
Izbę Ubezpieczeo w Warszawie.
16) 10 grudnia 2010r. – Rzecznik Ubezpieczonych Halina Olendzka brała udział w
Obchodach Dnia
Praw Człowieka zorganizowanych
Obywatelskich oraz Dyrektora Biura Informacji Rady Europy.
Zakooczenie:
godz. 12.30
Protokół sporządziła:
Iwona Szymaoska
~ 10 ~
przez
Rzecznika
Praw