Urszula Blicharz Kuratorium Oświaty w Krakowie Delegatura w

Urszula Blicharz
Kuratorium Oświaty w Krakowie
Delegatura w Tarnowie
Syberia – to tragiczna nuta
Z daleka echem wraca czas.
Kołyma, Kola i Workuta –
Tam wspólny los połączył nas …
Stanisława Wiatr- Partyka „Pieśń Sybiraków”
„Tylko wspólnie zachowamy pamięć”
Losy Polaków na Syberii
Po wkroczeniu Armii Czerwonej na tereny Kresów Wschodnich rozpoczęły się
represje wobec Polaków zamieszkałych na tych terenach. W latach 1940 – 1941 dokonano 4
masowych wywózek Polaków na Sybir. W 1940 roku były to trzy wywózki: 10 lutego, 13
kwietnia i 20 czerwca oraz w 1941 roku w czerwcu. Według oceny Zarządu Głównego
Związku Sybiraków łącznie wywieziono w czasie wojny około 1350 tys. obywateli polskich.
Warunki transportu i pobytu Polaków na terenie ZSRR były bardzo uciążliwe. Podróż w
wagonach do przewozu bydła trwała około miesiąca. Wiele dzieci nie zniosło tej podróży.
Warunki pobytu Polaków w obozach, posiołkach, kopalniach i kołchozach były niezmiernie
ciężkie. Głód, chłód oraz uciążliwa praca dziesiątkowały zesłańców.
W lutym 2013 roku minęła 73. rocznica pierwszej wielkiej deportacji obywateli
polskich w głąb ZSRR, zorganizowanej przez okupacyjne władze sowieckie. Deportacje
zapoczątkowywały gehennę kilkuset tysięcy polskich obywateli, którzy znaleźli się na
„nieludzkiej ziemi” z jednym tytułem winy: byli obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej.
Pamięć o Sybirakach jest naszą powinnością. Przywołane przez Aleksandra
Palczewskiego – Małopolskiego Kuratora Oświaty słowa Adama Mickiewicza: „Jeśli
zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie, Zapomnij o mnie!” są inspiracją i wyzwaniem dla
małopolskich szkół do uroczystego obchodzenia z młodzieżą szkolną tych ważnych rocznic.
Kuratorium Oświaty w Krakowie realizuje małopolski projekt edukacyjny „Losy Polaków na
Syberii” w ramach Edukacji Patriotycznej i Obywatelskiej.
W lutym 2013r, II edycję projektu rozpoczęła konferencja pt. „Tylko wspólnie
zachowamy pamięć”, która odbyła się 12 lutego 2013 r. w Auli Małopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego, Delegatura Urzędu w Tarnowie, Al. Solidarności 5-9
Organizatorami konferencji byli: Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegatura w Tarnowie,
Urząd Miasta Tarnowa i Szkoła Podstawowa nr 10 im. Romana „Sybiraka” Sanguszki w
Tarnowie we współpracy ze Starostwem Powiatu Tarnowskiego oraz Związkiem Sybiraków
Oddział w Tarnowie. Konferencja adresowana była do, nauczycieli oraz uczniów gimnazjów i
szkół ponadgimnazjalnych.
W konferencji
oprócz adresatów uczestniczyli
znamienici goście, przedstawiciele
Tarnowskiego Oddziału Związku Sybiraków wraz z Prezesem Panem Zdzisławem Baranem
a także Pani Aleksandra Szemioth – Prezes Związku Sybiraków Oddział w Krakowie oraz
Pan Kazimierz Korczyński – Prezes Związku Sybiraków Oddział w Nowym Sączu. Swoją
obecnością zaszczycili nas również: Pan Grzegorz Baran – wicekurator Kuratorium Oświaty
w Krakowie, Pani Krystyna Latała, Prezydent Miasta Tarnowa, Pan Roman Łucarz – Starosta
Tarnowski, Pan prof. Edmund Juśko – Dyrektor Wydziału Edukacji Starostwa Powiatowego
w Tarnowie, Pan Ryszard Żądło – Dyrektor Wydziału Kultury i Promocji Starostwa
Powiatowego w Tarnowie, Pani Bogumiła Porębska – Dyrektor Wydziału Edukacji Miasta
Tarnowa.
Pani Krystyna Latała – zastępca Prezydenta Miasta Tarnowa, otwierając konferencję, oddała
hołd setkom tysięcy deportowanych na wschód a w szczególności Tym obecnym na
konferencji, podkreśliła naszą powinność względem Tych, którzy żyli w tamtych czasach i
znaleźli się na Tej „Nieludzkiej Ziemi”,
Konferencję rozpoczął
„Hymn Sybiraków” w wykonaniu uczniów Szkoły
Podstawowej nr 10 im. Romana „Sybiraka” Sanguszki w Tarnowie.
Następnie głos zabrał Pan Roman Łucarz
– Starosta Tarnowski.
W tematykę konferencji – wprowadził
Pan Grzegorz Baran -Wicekurator
Kuratorium Oświaty w Krakowie
Po wystąpieniach gości przyszedł czas na wspomnienia Tych, którzy wrócili z tej
Nieludzkiej Ziemi.
Pan Kazimierz Korczyński – prezes Związku Sybiraków, Oddział w Nowym Sączu, członek
Zarządu Głównego Związku Sybiraków, w swoim wystąpieniu pt. „Historia Golgoty
Wschodu i formy jej upamiętniania” podkreślił znaczenie przebaczenia, zwracając uwagę że
to system zgotował ten okrutny los tysiącom Polaków.
Uczennica Szkoły Podstawowej Nr 10 im. Romana „Sybiraka” Sanguszki w Tarnowie,
wyraziła podziękowanie za niezwykle ciekawy wykład.
Pani Aleksandra Szemioth – prezes Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków, od 1989r
prowadzi Komisję Historyczną Oddziału Związku Sybiraków w Krakowie, swoje wystąpienie
zatytułowała: „ Polacy deportowani do ZSRR i więzieni w łagrach sowieckich”. To nie był
zwyczajny wykład, lecz bardzo wzruszające wspomnienia osoby, która doświadczyła tego
okrutnego losu.
Dużych wzruszeń wszystkim uczestnikom konferencji dostarczył spektakl słowno-muzyczny
w wykonaniu młodzieży Gimnazjum im. Zesłańców Sybiru w Zaczarniu
Fundacja Kresy-Syberia powołana dla inspirowania, promocji i wspierania badania,
upamiętniania i upowszechniania walki obywateli polskich w czasie II wojny światowej na
terenach okupowanej Polski oraz na uchodźstwie miała być reprezentowana przez Panią
Anetę Hoffmann – Dyrektora Fundacji Kresy – Syberia, która nie mogła osobiście
uczestniczyć konferencji, przysłała list, który odczytała Urszula Blicharz,
Warszawa, 12.02.2013 r.
Szanowna Pani
Urszula Blicharz
Dyrektor tarnowskiej Delegatury
Kuratorium Oświaty w Krakowie
Uczestnicy konferencji w Tarnowie
„Tylko wspólnie zachowamy pamięć”
Na wstępie pragnę uprzejmie przeprosić Państwa za
moją nieobecność na tej jakże ważnej konferencji, która
jest spowodowana jedynie moimi problemami zdrowotnymi. Bardzo żałując, że nie mogę być dziś z
Państwem pozwolę sobie w krótkich słowach przedstawić tezy mojego planowanego wystąpienia.
Wystąpienia Sybiraków, tych którzy doświadczyli osobiście tragedii masowych deportacji w
interesujący sposób przybliżyły Państwu tło historyczne tamtych wydarzeń, a także formy ich
upamiętniania w działalności Związku Sybiraków w Polsce.
Fundacja Kresy-Syberia, którą reprezentuję, jest organizacją założoną w 2008 r. w Warszawie
przez dzieci i wnuki Kresowiaków i Sybiraków, rozproszonych po całym świecie. Wielu z nich to
potomkowie Polaków, którzy po ewakuacji z Armią Andersa w 1942 r. z ZSRR pozostali na Zachodzie.
Przyświeca naszej działalności jeden najważniejszy cel : upamiętnianie, dokumentowanie i
upowszechnianie wiedzy nt. losów obywateli polskich Kresów Wschodnich II RP w czasie II wojny
światowej, w tym w szczególności o tych represjonowanych przez sowieckiego okupanta,
deportowanych do ZSRR, skazanych na wieloletnie wyroki łagrów. Jako młodsze pokolenie pragniemy
dotrzeć z przekazem historycznym, zachowaniem dla kolejnych pokoleń relacji świadków historii i
zbiorów prywatnych Kresowiaków i Sybiraków do przedstawicieli różnych pokoleń, także
cudzoziemców nie władających jęz. polskim. Stąd większość prowadzonych przez nas projektów
publikowanych następnie przez stronę Fundacji – Wirtualne Muzeum Kresy- Syberia (www.kresysyberia.org) ma dwie wersje językowe – polską i angielską.
Sposobem na dotarcie do wszystkich jest wykorzystywanie przez nas Internetu jako nośnika
pozwalającego na dotarcie do szeregu osób niezależnie od miejsca ich zamieszkania czy czasu.
Zapraszamy do odwiedzania Wirtualnego Muzeum Kresy-Syberia, bo tam znajdą Państwo zarówno:
- tematyczne opracowania wybranych fragmentów historii Kresowiaków w czasie II wojny światowej,
w tym np. o masowych deportacjach lat 1940-41
- fragmenty nagranych przez nas na całym świecie ponad 700 wywiadów wideo z Sybirakami
zamieszkałymi obecnie w Polsce, w krajach b. ZSRR, w Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie, RPA czy
Australii.
- duży zasób zdigitalizowanych kolekcji prywatnych Kresowiaków i Sybiraków przedstawiających
poprzez fotografie niezmiernie interesujące losy tych osób ale także będą mogli Państwo - obejrzeć
wystawy czasowe - czy dodać biogramy znanych Państwu Sybiraków i Kresowiaków na muzealnej
Ścianie Pamięci.
Pragnę przy tym podkreślić, iż szereg naszych działań ma miejsce dzięki naszym wolontariuszom na
całym świecie. Każdy z uczestników konferencji może w swoim lokalnym środowisku zrealizować
podobne projekty dokumentujące losy Waszych sąsiadów, członków rodziny. Historie poszczególnych
świadków historii są nie do przecenienia i warto je utrwalać. Zachęcamy Państwa bardzo do tego.
Jesteśmy chętni do pomocy w przygotowaniu Państwa do realizacji wywiadów biograficznych czy
digitalizacji lokalnych zbiorów. Taka działalność nie musi pochłaniać dużej ilości czasu, a często jest
ostatnią szansą na utrwalenie dla kolejnych pokoleń niezwykłych historii jakby się pozornie wydawało
zwykłych ludzi.
Działalność poprzez Internet jest jednak czymś niewystarczającym, bo kontakt z ludźmi i bezpośrednio
czerpanie od jednych wiedzy i przekazywanie jej innym to rzecz bezcenna. Dlatego zarówno Fundacja
Kresy-Syberia w Polsce, jak i jej oddziały na Zachodzie realizują co roku szereg spotkań, wystaw,
warsztatów edukacyjnych przybliżających wszystkim zainteresowanym losy obywateli polskich II RP w
czasie II wojny światowej. Polakom i cudzoziemcom. Wielu z nich to ludzie młodzi. Jesteśmy przy tym
wdzięczni m.in. Związkowi Sybiraków w Polsce za wsparcie naszych działań.
Podsumowując, wszelkie nasze inicjatywy są dowodem na to, że młodzi pamiętają. Taki też cel
przyświeca organizowanej przez naszą Fundację z szeregiem muzeów i organizacji
pozarządowych z całej Polski już po raz trzeci w tym roku kampanii edukacyjnej „10 luty 1940 –
Pamiętajmy o Sybirakach”. Jesteśmy zaszczyceni, że również ta konferencja stała się jednym z jej
elementów. Wierzymy, że poprzez nasze oddolne działanie społeczne przybliżymy coraz większej
liczbie Polaków tragiczny moment naszej historii jakim były masowe deportacje i upamiętnimy tych,
którzy na „nieludzkiej ziemi” pozostali. Prosimy o włączenie się Państwa do naszej akcji. Pamiętajmy
o Sybirakach.
Z wyrazami szacunku,
Aneta Hoffmann
Dyrektor Fundacji Kresy-Syberia
Pan Mariusz Solarz – przedstawił działalność Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i
Przesiedleń w Krakowie, zaprosił również na warsztaty edukacyjne dla uczniów realizowane
przez Centrum Dokumentacji Zsyłek Wpędzeń i Przesiedleń we współpracy ze Związkiem
Sybiraków – Oddział w Krakowie. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie
www.zsylkiwypedzenia.pl/
W konferencji uczestniczyło 300 osób.
Podsumowania konferencji dokonał Grzegorz Baran Wicekurator kuratorium Oświaty w
Krakowie. Podziękował wszystkim uczestnikom konferencji. Szczególne słowa wdzięczności
skierował do członków Związku Sybiraków. Zaprosił również młodzież do udziału w
warsztatach „Tylko wspólnie zachowamy Pamięć” – spotkania ze świadkami historii.
Uczniowie Szkoły Podstawowej Nr 10 im.Romana „Sybiraka” Sanguszki w Tarnowie
wyrazili wdzięczność wręczając naszym gościom symboliczną różę.
Kolejnym etapem realizacji projektu „Losy Polaków na Syberii” są warsztaty , „Tylko
wspólnie zachowamy pamięć” i konkurs wiedzy.
Warsztaty - spotkania z Sybirakami - świadkami historii, połączone z prezentacją filmu dla
uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, odbywały się na przełomie lutego i marca
br w Małopolskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli ODN w Tarnowie, ul. Nowy Świat 30.
Celem warsztatów było:
1) zapoznanie uczniów z losami ludności polskiej, poddanej eksterminacji przez okupanta
radzieckiego w latach 1939 – 1950;
2) kształtowanie postaw patriotycznych młodzieży poprzez propagowanie i pogłębianie
wiedzy o zapominanych przez lata - na podstawie relacji świadka historii Pani Stanisławy
Wiatr – Partyki.
Każda szkoła mogła zgłosić uczniów i nauczycieli do udziału w zajęciach warsztatowych.
Uczniowie bezpośrednio po ich zakończeniu brali udział w konkursie wiedzy o losach
Polaków na Syberii.
W 4 spotkaniach warsztatowych uczestniczyło 112 osób
Podsumowanie projektu „Tylko wspólnie zachowamy pamięć” oraz konkursu i
wręczenie nagród odbędzie się w kwietniu.
Fundatorem nagród jest Prezydent Miasta Tarnowa i Starosta Tarnowski.
Mamy nadzieję że Państwa udział w projekcie będzie inspiracją do kolejnych przedsięwzięć
edukacji patriotycznej realizowanych w szkołach, upamiętniających ważne dla NARODU
POLSKIEGO rocznice.