Kwas azotowy - Nitro

Karta charakterystyki
Kwas azotowy
1. Identyfikacja substancji
1.1. Identyfikacja substancji
Nazwa handlowa: kwas azotowy 20-60%%
Inne nazwy: kwas azotowy V
Wzór chemiczny: HNO3
1.2. Zastosowanie
Produkcja nawozów sztucznych, materiałów wybuchowych, w syntezie organicznej.
1.3. Identyfikacja producenta
Zakłady Chemiczne „NITRO-CHEM” S.A. 85-825 Bydgoszcz, ul. Wojska Polskiego 65a
tel. (052) 374 76 60, fax (052) 361 11 24
Kartę zaktualizowała: Beata Wasilewska, e-mail: [email protected]
Teresa Soczka, e-mail: [email protected]
1.4. Telefon alarmowy
48 52 374 76 60 – w godz. 7.00-15.00, Pn-Pt
2. Identyfikacja zagrożeń
Zagrożenia
 Substancją żrąca R35 - Wywołuje poważne oparzenia
Zagrożenie pożarowe
 Ciecz niepalna
3. Skład i informacja o składnikach
3.
Nazwa substancji wg IU-PAC
Numer WE
Numer CAS:
Numer ONZ:
Numer indeksowy:
Kwas azotowy (V) ok.20-60%
231-714-2
7697-37-2
2031
007-004-00-1
Symbole ostrzegawcze
C
Symbole rodzaju zagrożenia (R) 35 (opis w pkt. 15)
Symbole postępowania (S)
(1/2)-23-26-36-45 (opis w pkt. 15)
4. Pierwsza pomoc
Zasady pierwszej pomocy
Usunąć zatrutego z atmosfery skażonej, zapewnić dopływ świeżego powietrza, zapewnić drożność dróg
oddechowych. Skażoną skórę i/lub oczy natychmiast płukać obficie bieżącą wodą, zdjąć ubranie zanieczyszczone
substancją.. W zatruciu doustnym podać do picia duże ilości wody.
Wezwać lekarza.
5. Postępowanie w przypadku pożaru
Kwas azotowy jest niepalny
Stosowne środki gaśnicze
Pożary w obecności kwasu azotowego należy gasić środkami odpowiednimi dla palących się materiałów
Data aktualizacji karty: 08.02.20010
Kwas azotowy
Strona 1 z 6
Środki gaśnicze, które nie mogą być używane ze względów bezpieczeństwa
Nie stosować wody jako środka gaśniczego.
Kwas azotowy bardzo silnie reaguje z wodą wydzielając duże ilości ciepła. Szczelne zbiorniki z kwasem zagrożone
pożarem, intensywnie chłodzic woda. O ile to możliwe, usunac z obszaru zagrożenia.
Zalecenia szczegółowe
Rozcieńczony kwas azotowy w zetknieciu z materiałami łatwopalnymi i podczas reakcji z metalami powoduje
wydzielanie się wodoru, który tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Produkty rozkładu termicznego (NOx)
są toksyczne i drażniące.
Sprzęt ochronny dla strażaków
Odzież ochronna gazoszczelna z aparatem izolującym drogi oddechowe, odzież kwasoodporna.
6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
Indywidualne środki ostrożności
Ochronę osobistą powinny stanowić ubrania kwasoodporne, rękawice gumowe, maska przeciw gazowa
z pochłaniaczem na opary kwaśne, aparaty powietrzne.
Środki ostrożności w odniesieniu do środowiska
Unikać wprowadzania substancji do kanalizacji, wód powierzchniowych i gruntowych oraz gleby
Metoda oczyszczania
Neutralizować za pomocą materiałów alkalicznych (soda amoniakalna, wapno), a następnie wchłaniania do materiału
obojętnego (np. wermikulit, suchy piasek, ziemia), i umieścić w pojemniku na odpady chemiczne. Nie należy stosować
materiałów takich jak opiłki metali. Nie wylewać do kanalizacji!
7. Postępowanie z substancją i jej magazynowanie
Postępowanie z substancją
Podczas stosowania substancji nie jeść, nie pić, unikać kontaktu z substancją, unikać wdychania par, przestrzegać
zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej, pracować w dobrze wentylowanych
pomieszczeniach.
Zbiorniki, opakowania z substancją chronić przed fizycznym uszkodzeniem. Chronić przed bezpośrednim działaniem
promieni słonecznych, przechowywać z dala od źródła ciepła, wody, i innych nieodpowiednich materiałów. Przy
rozcieńczaniu, zawsze dodawać kwas do wody, nigdy nie dodawać wody do kwasu. Puste pojemniki po kwasie mogą
być niebezpieczne, ponieważ mogą w nich być pozostałości produktu w postaci pary w tym toksyczne tlenki azotu.
Magazynowanie
Kwas azotowy należy magazynować i przechowywać w zbiornikach, cysternach lub innych opakowaniach
w warunkach zabezpieczających. Magazyn kwasów powinien posiadać wentylację mechaniczną oraz kanalizację
pozwalającą na zmagazynowanie powstałych ścieków w celu ich neutralizacji.
Wspólne magazynowanie: wyłącznie z materiałami tej samej klasy niebezpieczeństwa, izolować od materiałów
palnych.
8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej
Wartości graniczne narażenia
Polska
UE*)
OSHA
NIOSH
NDS (TLV)
5 mg/dm3
5mg/dm3
NDS ch
10 mg/dm3
2,6mg/dm3
-
5mg/dm3
-
-
OSHA – Amerykańska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (Occupational Safety and Health Administration - USA)
NIOSH - Amerykański Państwowy Instytut Bezpieczeństwa i Higieny w Pracy (National Institute for Occupational Safety
and Health – USA)
*) 2006/15/WE
Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PN-74/Z-04009 ark. 07 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości azotu i jego związków. Oznaczanie kwasu
azotowego oraz sumy kwasu azotowego i tlenków azotu na stanowiskach pracy metodą kolorymetryczną z kwasem
fenylodwusulfonowym.
Data aktualizacji karty: 08.02.20010
Kwas azotowy
Strona 2 z 6
Rozwiązania techniczne
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna z obudową w przypadku emisji aerozolu do środowiska powietrznego
oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub
poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze.
Środki ochrony osobistej
Nosić kwasoodporne ubranie ochronne, w tym buty, rękawice, fartuch lub kombinezon w celu zapobiegania kontaktu
ze skórą. Jeżeli istnieje możliwość kontaktu z oczami używać okularów bezpieczeństwa chemicznego i / lub pełnej
osłony na twarz.
W sytuacji awaryjnej, jeśli stężenie substancji nie jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej o najwyższej
zalecanej klasie ochrony. Odzież ochronna z materiałów powlekanych vitonem, kauczukiem butylowym, neoprenem
lub hypalonem (stężenie kwasu do 20%); vitonem (stężenie kwasu do 70%); rękawice i obuwie z gumy naturalnej
(stężenie kwasu do 20%); neoprenu lub hypalonu (stężenie kwasu do 70%); gogle chroniące przed kroplami cieczy
(w przypadku stosowania półmaski); filtr klasy B-P2 po skompletowaniu z maską lub półmaską; jeśli stężenie
substancji jest większe niż 100 NDS lub występuje niedobór tlenu w powietrzu, stosować odzież gazoszczelną
powlekaną vitonem, kauczukiem butylowym lub hypalonem z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego.
Inne zalecane środki
Pomieszczenia należy wyposażyć w natryski oraz płuczki do oczu.
9. Właściwości fizykochemiczne
9.1. Informacje ogólne
Ciecz bezbarwna do lekko żóltego o ostrym charakterystycznym zapachu.
9.2. Ważne informacje dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska
<1,0 przy steżeniu 98% wag.
pH
Temperatura wrzenia:
86,0°C – roztwór 100-procentowy
121,6oC – roztwór 70-procentowy
Temperatura zapłonu
Palność
Właściwości wybuchowe
Właściwości utleniające
Prężność par
Gęstość względna
Gęstość
116,4oC – roztwór 50-procentowy
badania nie trzeba wykonywać- substancja nieorganiczna
substancja niepalna
silny utleniacz
46,33[hPa] –100[%] roztwór w temp. 20[°C]
1,51 g/cm3 – roztwór 100-procentowy
1,41 g/cm3 – roztwór 70-procentowy
1,31 g/cm3 – roztwór 50-procentowy
Rozpuszczalność
rozpuszcza się w eterze; w alkoholu etylowym rozkłada sie z
wydzieleniem tlenku i dwutlenku azotu
Rozpuszczalność w wodzie
nieograniczona z wydzieleniem ciepła
Współczynnik podziału: n-oktanol/woda badania nie trzeba wykonywać- substancja nieorganiczna
Lepkość
Gęstość par
2,2
Szybkość parowania
-
9.3.Inne informacje
Temperatura topienia/krzepnięcia: – 42oC (100%),-40,5oC (70%),-20oC (50%).
10. Stabilność i reaktywność
Kwas azotowy jest stabilny w normalnych warunkach użytkowania i przechowywania. Skoncentrowane roztwory
reagują gwałtownie z wodą, rozpryskując i wyzwalając ciepło.
Data aktualizacji karty: 08.02.20010
Kwas azotowy
Strona 3 z 6
10.1 Warunki, których należy unikać
Ciepło, wilgoć, światło (pod wpływem ogrzewania i światła rozkłada się z wydzieleniem tlenu i dwutlenku azotu; w
kontakcie z wilgotnym powietrzem dymi).
10.2 Czynniki, których należy unikać
Woda, substancje palne, alkaliczne, chlorany, sproszkowane metale, karbid, sadza, węgiel i inne materiały palne.
Stężone roztwory mają słabsze działanie korodujące. Jest związkiem aktywnym chemicznie; działa silnie utleniająco.
Niebezpiecznie reaguje np. z: pierwiastkami metalicznymi i niemetalicznymi, reduktorami, substancjami
organicznymi.
10.3 Niebezpieczne produkty rozpadu
Reakcje moga przebiegac bardzo gwałtownie i miec charakter eksplozji, przy czym wydzielaja sie trujace pary i mgły
(tlenki azotu i aerozole kwasu azotowego).W reakcjach z metalami intensywnie wydziela sie wodór.
11. Informacje toksykologiczne
Dane toksykologiczne:
Gatunek
Test
Droda
narażenia
Wartość
Literatura
człowiek
LDLo
doustnie
430mg/kg (430mg/kg)
człowiek
LDLo
nieokreślona
110mg/kg (110mg/kg)
szczur
LC50
inhalacyjnie
67ppm(NO2)/4H
(67ppm)
Gekkan Yakuji. Pharmaceuticals Monthly. Vol.
22, Pg. 651, 1980.
"Poisoning; Toxicology, Symptoms,
Treatments," 2nd ed., Arena, J.M., Springfield,
IL, C.C. Thomas, 1970Vol. 2, Pg. 73, 1970.
AMA Archives of Industrial Hygiene and
Occupational Medicine. Vol. 10, Pg. 418, 1954.
Drogi narażenia:
Przez drogi oddechowe, przez drogi pokarmowe, przez kontakt ze skórą i oczami.
Skutki narażenia ostrego
Wdychanie: pary steżonego kwasu azotowego wywołuja ostre stany zapalne dróg oddechowych; w skutek ich
działania może powstac bezposredni obrzek płuc lub jako pózniejsze nastepstwo odoskrzelowe zapalenie płuc.
Kontakt ze skórą: kwasu azotowego w kontakcie ze skórą powoduje oparzenie z martwicą koagulacyjną; rozległe
oparzenie skóry może spowodować wstrząs, hemolizę erytrocytów, uszkodzenie nerek, zgon (w zapaleniach
toksycznych rozległosc przekraczajaca 15 %powierzchni ciała stanowi zagrożenie dla życia).
Kontakt z oczami: skażenie oczu powoduje oparzenie powiek i gałki ocznej; w kontakcie z gałką oczną powoduje
odwodnienie i scinanie białka nabłonka rogówki i spojówki, powstała w ten sposób martwica skrzepowa chroni na
ogół tkanki przed wnikaniem kwasu w głab.
Spożycie: drogą pokarmową powoduje oparzenie błony śluzowej jamy ustnej, przełyku, krwawienie z przewodu
pokarmowego.
Dawka śmiertelna wynosi 6-9 g.
Skutki narażenia przewlekłego
Długotrwałe narażenie opary kwasu azotowego może powodować przewlekłe zapalenie spojówek, przewlekłe
zapalenie oskrzeli, podrażnienie skóry i jej zapalenie.
12. Informacje ekologiczne
12.1 Ekotoksyczność
GATUNEK
ryby
bakterie Clochle
OKRES
WYNIK
48h
48h
LC50 100-300 mg/dm3
LC50 300-1000mg/ dm3
Materiał ten może być toksyczny dla organizmów wodnych.
12.2 Mobilność
Rozpuszcza się w wodzie w każdej ilości. Po uwolnieniu do gleby, materiał ten może zostać wymyty do wód
gruntowych.
12.3 Trwałość i zdolność do rozkładu
Energicznie reaguje z wodą powodując wydzielanie ciepła.
Data aktualizacji karty: 08.02.20010
Kwas azotowy
Strona 4 z 6
12.4 Zdolność do biokumulacji
Brak danych
12.5 Wyniki oceny właściwości PBT
Brak danych
12.6 Inne szkodliwe skutki działania
Powoduje zwęglanie substancji organicznej oraz niszczenie tkanek roślinnych i zwierzęcych.
13. Postępowanie z odpadami
Kod odpadu -06 01 05 – kwas azotawy i azotowy (odpad niebezpieczny).
Nie usuwać odpadu do kanalizacji, nie dopuścić do zanieczyszczenia nim wód powierzchniowych i gruntowych oraz
gleby.
Odzysk lub unieszkodliwianie należy przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami:
Przepisy krajowe
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. 07.39.251 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 01.112.1206)
Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 01.63.638 z późn. zm.)
Przepisy obowiązujące w UE
Dyrektywa Rady 75/442/EWG w sprawie odpadów - znowelizowana i rozszerzona przez Dyrektywę Rady
91/156/EEC, Dyrektywę Rady 91/692/WE, Decyzję Komisji 94/3/WE (tzw. Europejski Katalog Odpadów, oraz
Decyzję Komisji 96/350/WE;
Decyzja Komisji 76/431/EWG ustanawiająca Komitet Gospodarki Odpadami;
Dyrektywa Rady 91/689/WE w sprawie odpadów niebezpiecznych, znowelizowana przez: Dyrektywę Rady
94/31/EWG oraz rozszerzona Decyzją Rady 94/904 ustanawiająca listę odpadów niebezpiecznych zgodnie z art.1
ust. 4 Dyrektywy 91/689/EWG;
14. Informacja o transporcie
Transport powinien odbywać się zgodnie z przepisami prawnymi określonymi w punkcie 15 podpunkt 5.
Dla ADR/RID (lądowy), IMDG (morski), ICAO/IATA (lotniczy) transportować zgodnie z:
Numer UN:
2031
Klasa:
8
Kod klasyfikacyjny
C1
Właściwa nazwa przewozowa:
Kwas azotowy
Grupa opakowaniowa:
II
Oznakowanie środków transportu: pojazdy samochodowe – pomarańczowe, odblaskowe tablice ostrzegawcze
wg wzoru nr 8
wagony kolejowe – tablice wg wzoru nr 8
Nalepka ostrzegawcza:
nalepka ostrzegawcza wg RID i ADR nr 8
15. Informacje dotyczące przepisów prawnych
Ocena bezpieczeństwa chemicznego
Niedokonana. Wymagany termin nie minął.
Przepisy prawne
1. Rozporządzenie (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie rejestracji,
oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji
Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93
i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG,
93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE
2. Ustawa z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84 z późn. zmianami).
Data aktualizacji karty: 08.02.20010
Kwas azotowy
Strona 5 z 6
3. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zmianami).
4. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628 z późn zmianami).
5. Ustawa z 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 199, poz. 1671 z późn.
zmianami).
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji,
oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz
zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31 grudnia 2008 roku)
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 z pózn.
zmianami).
8. Ustawa z 31 marca 2004 r. o przewozie koleją towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 97, poz. 962 z późn. zmianami).
10. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z pózn. zmianami)
11. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie ograniczeń, zakazów lub warunków
produkcji, obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz
zawierających je produktów (Dz. U. nr 168, poz. 1762 z pózn. zmianami).
Oznakowanie:
C – produkt żrący
Określenia zagrożenia (R):
R 35 – Powoduje poważne oparzenia
Określenia dotyczące prawidłowego postępowania (S):
S 1/2 – Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi
S 23 – Nie wdychać par
S 26 – W przypadku zanieczyszczenia oczu przemyć natychmiast dużą ilością wody, zwrócić się o pomoc
lekarską
S 36 – Nosić odpowiednią odzież ochronną
S 45 – W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe,
pokaż etykietę.
16. Inne informacje
Porady dotyczące szkoleń
Przeszkolenie w zakresie przeładunku materiałów niebezpiecznych, klasa 8.
Zalecane ograniczenia stosowania
Stosować zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Możliwość uzyskania dalszych informacji
www.nitrochem.com.pl; e-mail: [email protected]
Źródła danych, na podstawie których opracowano kartę charakterystyki
Informacje oparte są na danych literaturowych, kartach charakterystyki kwasu azotowego od naszych Dostawców
oraz na aktualnym stanie naszej wiedzy.
Celem karty jest opisanie substancji tylko pod kątem wymogów zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
Ostatnie zmiany
Ogólna aktualizacja przeprowadzona w celu dostosowania karty do Rozporządzenia REACH.
Data aktualizacji karty: 08.02.20010
Kwas azotowy
Strona 6 z 6