Opinia o programie nauczania plastyki w klasach IV–VI szkoły

Kielce, 27 lutego 2012r.
mgr Mirosław Piątkowski
nauczyciel – doradca metodyczny plastyki/ edukacji artystycznej
Samorządowy Ośrodek Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach
OPINIA
O PROGRAMIE NAUCZANIA PLASTYKI
W KLASACH 4-6 SZKOŁY PODSTAWOWEJ ( II ETAP EDUKACYJNY )
AUTORSTWA BEATY MIKULIK
Głównym celem edukacji pojmowanej globalnie, a w tym także edukacji plastycznej,
jest rozwój harmonijnej, otwartej, zintegrowanej, pełnej i twórczej osobowości ucznia.
Przygotowanie ucznia do życia teraz i w przyszłości, radzenia sobie w różnorodnej,
czasami trudnej codzienności, wdrażanie do aktywnego i twórczego działania to
podstawowe zadania edukacyjne i wychowawcze we współczesnej szkole.
Istotnym elementem w dążeniu do realizacji tych celów jest należyte zaplanowanie
i prowadzenie edukacji plastycznej. To właśnie na zajęciach plastycznych kształtuje się
twórczą postawę kreującą rzeczywistość i to nie tylko w obrębie sztuki czy kultury, ale
i codziennego życia. To na zajęciach plastycznych przygotowuje się uczniów
do świadomego odbioru sztuk- sztuk plastycznych, ale i nie tylko.
Realizacja tych zadań to wyzwanie dla nauczyciela. Sytuacja ta wymaga od niego
nieustannych starań, inspirowania uczniów do twórczości własnej, rozbudzania ich
wyobraźni, rozwijania wrażliwości, aktywizowania twórczego myślenia. Do tego
potrzebna jest oczywiście gruntowa znajomość sztuki oraz metod przekazywania tej
wiedzy.
To ważne aspekty realizacji podstawy programowej z zakresu plastyki.
W tej trudnej drodze nawet bardzo dobry i kreatywny nauczyciel nie musi być samotny.
W projektowaniu swych poczynań edukacyjnych może skorzystać z odpowiedniego
programu nauczania.
Przedstawiony do zaopiniowania program nauczania plastyki w klasach 4-6 szkoły
podstawowej ( II etap edukacyjny), autorstwa Beaty Mikulik, jest zgodny z podstawą
programową kształcenia ogólnego, zamieszczoną w Rozporządzeniu Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 4,
poz. 17 z 2009 roku).
Program jest ściśle związany z nowym podręcznikiem do nauki plastyki WSiP
autorstwa Stanisława Krzysztofa Stopczyka. Jest przeznaczony do realizacji zajęć
z przedmiotu plastyka w drugim etapie edukacyjnym. Korzystna zmiana nauczania
plastyki (trzy godziny w cyklu trzyletnim) i nowa podstawa programowa stwarzają
dogodną sytuację zmiany podręcznika, a co za tym idzie programu nauczania.
Opiniowany program składa się z pięciu części poprzedzonych wstępem, w którym
autorka jasno, klarownie i rzetelnie nakreśla założenia programu. Istotnym jest to, że
uczniowie rozpoczynający II etap edukacyjny zostali w młodszych klasach wyposażeni
w określoną dozę wiedzy i umiejętności (wynika to z realizacji plastyki w klasach I-III).
Może to korzystnie wpłynąć na dalszy proces kształcenia. Nauczyciel powinien
zdiagnozować wiedzę i umiejętności ucznia. Może to pomóc w lepszej realizacji
programu nauczania, a tym samym w realizacji podstawy programowej.
Ogólne założenia edukacyjne, cele programowe oraz cele wychowawcze pozwalają
na określenie wielości i różnorodności, a zarazem atrakcyjności programu.
Treści nauczania ujęte zostały w kilku obszarach: pojęcia dotyczące opisu dzieł, dziedzin
sztuki, narzędzi i technik plastycznych; twórczość plastyczna – aktywność, ekspresja,
działanie; pośredni i bezpośredni odbiór sztuki- poznanie, uczestnictwo i refleksja;
poznanie dzieł sztuki i zjawisk plastycznych (dopełniające, dodatkowe treści edukacyjne).
Treści te zostały potraktowane bardzo szczegółowo i konkretnie, poprawnie i właściwie
dobrane i ułożone. Bardzo cenna jest spójność prezentowanych treści. Spójność ta daje
pewność, że program posiada wszystkie wymagane w podstawie programowej
zagadnienia. Treści nauczania, ujęte problemowo, nadają konstrukcji programu
przejrzystość i klarowność. Wszystkie treści nauczania stanowią spójną, wartościową
całość. Zostały one właściwie dobrane i ułożone. Autorka bardzo słusznie dokonała
wyboru i selekcji – zarówno w zakresie treści kształcenia, działań edukacyjnych, jak
i przewidywanych osiągnięć eksponując to, co ważne i wartościowe.
Układ treści nauczania można dostosować do pracy z uczniami o różnym poziomie
intelektualnym i edukacyjnym. Pozwala na dostosowanie wymagań edukacyjnych
do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia. Jest on na tyle
elastyczny, że można go dostosować do szkolnych uwarunkowań, specyfiki szkoły,
preferencji zawodowych nauczyciela, zasobności środowiska.
Rozważeniu poddaję brak treści związanych z kulturą i sztuką starożytnego Egiptu, tym
bardziej, że autorka odwołuje się to tych obszarów w związku z zagadnieniem bogów
egipskich i układu pasowego.
Atutem programu są cele wychowawcze. Poprzez integrację elementów poznawczych,
przeżyciowych i aktywność twórczą urzeczywistnia się więź pomiędzy nauczaniem
i wychowaniem.
Walorem programu jest to, że zawiera on cenne dla każdego nauczyciela procedury
osiągania celów edukacyjnych, metody i formy pracy umożliwiające osiągnięcie
założonych celów oraz środki i materiały dydaktyczne służące do realizacji programu.
Pozwala to nauczycielowi należycie zaplanować proces edukacyjny tak, aby był ciekawy,
atrakcyjny i efektywny.
Program zawiera treści dotyczące oceniania osiągnięć ucznia. Rzeczą jasną jest, że każdy
nauczyciel opracowuje warunki czy zasady oceniania, biorąc pod uwagę
potencjał
uczniowski. Autorka słusznie podkreśla, że ocenie powinny podlegać nie tylko wiedza
i umiejętności, ale przede wszystkim indywidualne możliwości ucznia, wysiłek włożony
w realizację powierzonego mu zadania, aktywność i zaangażowanie.
Treści dotyczące oceniania mogą owocnie wesprzeć nauczyciela w pracy precyzowania
zasad
oceniania
przedmiotowego,
które
zawsze
muszą
być
zgodne
z wewnątrzszkolnymi zasadami oceniania.
W tym obszarze proponuję słowo ,,system” zamienić na słowo: ,,zasady” lub ,,warunki”,
w myśl sformułowań zawartych w rozporządzeniu MEN z dnia 30 kwietnia 2007r.
w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów
i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych
oraz w rozporządzeniu MEN z dnia 7 lutego 2007r. zmieniającym rozporządzenie
w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.
Proponuję również wzięcie pod rozwagę słuszności przyjęcia oceny dobrej jako
wyjściowej. Może być to nienależycie zinterpretowane przez nauczyciela.
2
Poza tym w ocenie poziomu opanowania treści programowych sugeruję zastanowić się
nad zapisem: ocena celująca (treści wykraczające poza program i realizację podstawy
programowej). Przytoczone powyżej rozporządzenie MEN dotyczące oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów mówi, że ocenianie osiągnięć edukacyjnych
uczniów polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu
przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych
wynikających z podstawy programowej, określonej w odrębnych przepisach
i realizowanych w szkole programów nauczania uwzględniających tę podstawę (Roz.2
§ 2.2 pkt 2). Temu z kolei to samo rozporządzenie (Roz.2 §13 pkt 2) przypisuje
sześciostopniową skalę ocen od oceny niedostatecznej po ocenę celującą. Takie więc
stwierdzenie: ocena celująca (treści wykraczające poza program i realizację podstawy
programowej), byłoby słuszne przy założeniu, że program wykracza poza podstawę
programową.
Myślę, że cennym materiałem dla nauczyciela byłby dołączony do programu ramowy
rozkład materiału i przykładowe scenariusze zajęć. Pozwoliłoby to nauczycielowi
na należyte poruszanie się w meandrach edukacji plastycznej ujętej w cyklu trzyletnim.
Podsumowując należy stwierdzić, że program nauczanie plastyki w klasach 4-6 szkoły
podstawowej autorstwa Beaty Mikulik jest programem pozwalającym na realizację
wszystkich zadań wynikających z podstawy programowej.
Realizacja programu może okazać się wartościową formą przekazywania wiedzy,
kształtowania określonych umiejętności i wychowania.
Treści programu dobrane zostały z dużą troską o rozwój wszechstronny ucznia.
To cenna propozycja posiadająca wszelkie walory merytoryczne, metodyczne
i dydaktyczne.
Z pełną odpowiedzialnością i satysfakcją polecam program ten do realizacji w II etapie
edukacyjnym.
Mirosław Piątkowski
nauczyciel, doradca metodyczny
3