Dziedzictwo wielkiej zmiany – ruch Solidarności w przeszłości i dziś

Dziedzictwo wielkiej zmiany – ruch Solidarności w przeszłości i
dziś. Solidarność i Solidarność Rolników Indywidualnych a
polska transformacja
W ramach konferencji zostaną zaprezentowane wyniki trzyletniego badania byłych działaczy ruchu
Solidarność, które CBS IS UW zrealizował we współpracy z francuskim Centrum Analizy I Interwencji
Socjologicznych (CADIS/EHESS) w Paryżu. Pierwszym celem badania był powrót do słynnego
przedsięwzięcia Alaina Touraine'a z roku 1981 - jego słynnej interwencji socjologicznej, za pomocą
której badano uczestników ruchu Solidarności. Drugim kluczowym zagadnieniem badawczym było
zbadanie aktywistów chłopskiego ruchu – Solidarności Rolników Indywidualnych, który
zdecydowanie był pomijany w analizach i badaniach solidarnościowych. Nasze badanie jest
pierwszym socjologicznym, ogólnopolskim badaniem aktywistów NSZZ Solidarność Rolników
Indywidualnych.
Zespół badaczy CBS zaprezentuje założenia metodologiczne powtórzonej interwencji
socjologicznej. Staraliśmy się, by wyniki naszego badania odpowiadały na szereg pytań: Czy można
powiedzieć, że tourainowska przygoda była dla jej uczestników prawdziwie owocna, czegoś ich
nauczyła, jak zakładała to metodologia socjologii zaangażowanej? Czy wyposażyła ich w
umiejętności, które potem mogli wykorzystać w społecznym działaniu i to w tak niesprzyjających
okolicznościach, jakie stworzyła komunistyczna władza po wprowadzeniu stanu wojennego i
delegalizacji NSZZ Solidarność?
Badanie stanowi pogłębioną analizę poglądów na temat polskiej transformacji ustrojowej, a także
ocen ruchu Solidarności z perspektywy jej uczestników. Wpisujemy się tym samym w modny
obecnie trend podsumowywania zdobyczy III RP, jak i badania pamięci społecznej. Zaprezentowane
zostaną zarówno: pamięć o aktywności społecznej w przeszłości, jak i obecne opinie dawnych
działaczy na temat transformacji. Chodzi mam o uchwycenie obrazu własnego doświadczenia
aktywistów Solidarności na temat działalności w ruchu jak i transformacji. Jakie czynniki wpływają
na pamięć o przeszłości i decydują o zróżnicowaniu interpretacji tego, co się wydarzyło? Jak teraz
aktywiści oceniają realizację pierwotnych celów działania wielkiego ruchu społecznego? Historyczne
badanie zespołu Touraine'a definiowało dość ściśle cele społecznej, reformatorskiej, pokojowej
aktywności Polaków, działających wspólnie w Solidarności, więc badanie przynosi konfrontację
dawnych poglądów uczestników z dzisiejszym ich doświadczeniem.
Bardzo podobne pytania dotyczyły aktywistów ruchu chłopskiego: jak widzą teraz swą aktywność?
Jak oceniają wkład ruchu rolniczej solidarności w dzieło budowy niepodległego i demokratycznego
państwa polskiego? Jakie czynniki modyfikują pamięć o przeszłości i wpływają na jej interpretacje?
To istotne pytania badaczy, na które będziemy starać się odpowiedzieć.
2