Udziaď sektora publicznego wbkosztach ratowania banków

Transkrypt

Problemy ZarzÈdzania, vol. 13, nr 3 (55), t. 2: 120 – 133
ISSN 1644-9584, © Wydziaï ZarzÈdzania UW
DOI 10.7172/1644-9584.55.8
Udziaï sektora publicznego wb kosztach ratowania banków
wb Ăwietle nowych przepisów wb zakresie restrukturyzacji
ib uporzÈdkowanej likwidacji
Nadesïany: 27.08.15 | Zaakceptowany do druku: 04.11.15
Agnieszka Trzciñska*
MajÈc na uwadze wysokie koszty ratowania sektora bankowego wb trakcie ostatniego kryzysu, wb Unii
Europejskiej zainicjowano szereg dziaïañ na rzecz ograniczenia obciÈĝeñ dla podatników zwiÈzanych
zb upadkiem instytucji finansowych. WĂród reform byïo ustanowienie ram restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji, ab nastÚpnie Europejskiego Mechanizmu Restrukturyzacji ib UporzÈdkowanej Likwidacji
funkcjonujÈcego wb ramach unii bankowej, czyli de facto strefy euro.
Celem publikacji jest analiza nowych rozwiÈzañ prawnych wbzakresie przypisania kosztów restrukturyzacji
ibuporzÈdkowanej likwidacji banków ich akcjonariuszom ibwierzycielom, abwbszczególnoĂci wpïywu tych
reguï na potrzebÚ zaangaĝowania Ărodków publicznych wbcelu wsparcia instytucji finansowych wbstrefie
euro. W tym kontekĂcie autorka identyfikuje okolicznoĂci, wb których konieczna moĝe byÊ interwencja
pañstwa, abtakĝe Europejskiego Mechanizmu StabilnoĂci oraz wskazuje na powiÈzane zbniÈ rodzaje ryzyka.
Sïowa kluczowe: stabilizacja, ESM, umorzenie lub konwersja dïugu, zabezpieczenie fiskalne, restrukturyzacja.
The Impact of the New Resolution Regime on Public Support
tob Banks
Submited: 27.08.15 | Accepted: 04.11.15
Public support provided to banks during the crisis has incentivised reforms at EU level which aim at
limiting costs of banks’ failures incurred by taxpayers. In this context, ab resolution framework was
agreed and the Single Resolution Mechanism was established. The latter will operate within the banking
union, i.e. currently the euro area.
This paper focuses on new burden-sharing rules for banks and their impact on the need for mobilising
budgetary resources for banks under resolution, in particular the need for public capital injections to ailing
financial institutions. To this end, it identifies circumstances in which public support may be essential
and outlines key risks related to specific institutional arrangements in the euro area.
Keywords: ESM, stabilisation, bail-in, fiscal backstop, resolution.
JEL: E63

Agnieszka Trzciñska – dr, DG-Economics, Europejski Bank Centralny/Departament Zagraniczny,
Narodowy Bank Polski. Opracowanie nie powinno byÊ utoĝsamiane z poglÈdami Narodowego Banku
Polskiego (NBP) ani Europejskiego Banku Centralnego (EBC). Opracowanie przedstawia osobiste
poglÈdy Autora, nie stanowi oficjalnego stanowiska NBP lub EBC.
Adres do korespondencji: [email protected].
Udziaï sektora publicznego wb kosztach ratowania banków wb Ăwietle nowych przepisów wb zakresie…
1. WstÚp
W obliczu kryzysu wbUnii Europejskiej (UE) przeprowadzono seriÚ interwencji wb celu ratowania banków, aby zapobiec przeksztaïceniu siÚ wstrzÈsu
wb kryzys systemowy. Zjawisko finansjeryzacji obserwowane na przestrzeni
ostatnich kilku dekad spowodowaïo, ĝe przed wieloma rzÈdami stanÚïo wyzwanie, jak poradziÊ sobie zb doĂwiadczajÈcymi trudnoĂci instytucjami sektora
finansowego, których skala lub zaangaĝowanie wb okreĂlone rodzaje dziaïalnoĂci powodowaïy, ĝe ich upadek mógïby spowodowaÊ powaĝne zakïócenia
wbcaïej gospodarce. StwarzajÈc ryzyko systemowe, banki korzystaïy zbdomniemanych gwarancji pañstwa, gdyĝ stanowiïy zagroĝenie dla stabilnoĂci zarówno
systemów finansowych, jak ib sektora finansówb publicznych.
MajÈc na uwadze wysokie koszty ratowania sektora bankowego, siÚgajÈce
wbniektórych przypadkach nawet kilkudziesiÚciu procent PKB, decydenci europejscy podjÚli dziaïania zmierzajÈce do ograniczenia obciÈĝeñ dla podatników
zwiÈzanych zbupadkiem instytucji finansowych. JednÈ ze zmian jest ustanowienie
ram restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji, ab nastÚpnie Europejskiego
Mechanizmu Restrukturyzacji ib UporzÈdkowanej Likwidacji (mechanizmu
resolution) funkcjonujÈcego wbramach unii bankowej, czyli de facto strefy euro.
Proces restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji (inaczej: resolution)
ma za zadanie udostÚpniÊ odpowiednim organom narzÚdzia ib uprawnienia
do reagowania wbobronie interesu publicznego, gdy systemowo waĝne banki
upadajÈ lub sÈ bliskie upadku. Proces ten typowo obejmuje Ărodki prewencji,
wczesnej interwencji, abdopiero wbostatniej kolejnoĂci wïaĂciwej restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji banków (de Lis i in., 2014). Przedmiotem
zainteresowania niniejszej publikacji jest koñcowa faza procesu resolution.
Nguyen ib Praet (2010) przyrównujÈ jÈ do zastosowania Ărodków uĂmierzajÈcych ból wb medycynie, gdy zawiodïy wszelkie inne dziaïania zmierzajÈce
do wyleczenia pacjenta.
Elementem nowego reĝimu resolution jest narzÚdzie umorzenia lub
konwersji dïugub (instrument bail-in), wymagajÈce – poczÈwszy od 2016b r.
– wb pierwszej kolejnoĂci przypisania strat akcjonariuszom ib wierzycielom
banku posiadajÈcym dïug podporzÈdkowany ibuprzywilejowany (senior debt).
CzÚĂÊ zb nich, ab konkretnie udziaïowcy ib posiadacze kapitaïu hybrydowego
ib dïugu podporzÈdkowanego (junior debt) zostali obowiÈzkowo wïÈczeni
wb ratowanie banków juĝ wb sierpniu 2013 r. na mocy nowych zasad dotyczÈcych udzielania pomocy publicznej wb UE.
Inicjatywy te majÈ istotny wpïyw na wielkoĂÊ zasobów finansowych, które
muszÈ byÊ zgromadzone wb instytucjach dostarczajÈcych ubezpieczenia na
wypadek upadku banków, takich jak fundusze gwarantowania depozytów,
fundusze resolution czy Europejski Mechanizm StabilnoĂci (European Stability Mechanism, ESM) peïniÈcy funkcjÚ poĝyczkodawcy ostatniej instancji dla
krajów Eurolandu, abwbprzyszïoĂci byÊ moĝe takĝe zabezpieczenia fiskalnego
dla europejskiego funduszu resolution.
Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 3 (55), t. 2, 2015
121
Agnieszka Trzciñska
Celem publikacji jest przeglÈd ib ocena nowych rozwiÈzañ prawnych
wbzakresie przypisania kosztów restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji
banków ich akcjonariuszom ib wierzycielom, ab wb szczególnoĂci wpïywu tych
reguï na potrzebÚ zaangaĝowania Ărodków publicznych na rzecz wsparcia
instytucji finansowych wbstrefie euro wbsytuacji kryzysu bankowego. W tym
kontekĂcie autorka identyfikuje okolicznoĂci, wbktórych konieczna moĝe byÊ
interwencja pañstwa, ab takĝe Europejskiego Mechanizmu StabilnoĂci oraz
wskazuje na powiÈzane zb niÈ rodzaje ryzyka.
2. PodejĂcia do restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej
likwidacjib banków
Brak specjalnego reĝimu resolution wraz zb odpowiednimi zabezpieczeniami finansowymi rodzi potrzebÚ interwencji pañstwa wb celu ratowania
systemowo waĝnych banków (EBC, 2011). W tym kontekĂcie dodatkowym
wyzwaniem jest transgraniczna dziaïalnoĂÊ banków, gdyĝ wymaga wspóïpracy pomiÚdzy krajowymi instytucjami odpowiedzialnymi za zarzÈdzanie
kryzysowe, które czÚsto realizujÈ odmienne interesy. W literaturze problem
ten okreĂla siÚ mianem tzw. trylematu finansowego. Polega on na tym, ĝe
stabilnoĂÊ systemu finansowego nie moĝe zostaÊ zagwarantowana, gdy rynki
finansowe sÈ zintegrowane, ab polityka nadzoru finansowego prowadzona
jest zbpoziomu krajowego (Schoenmaker, 2011). Problem ten dotyczy zatem
sektora bankowego strefy euro1. PrzewagÚ podejĂcia opartego na kooperatywnym zachowaniu krajowych organów resolution ilustrujÈ modele Niepman
ibSchmidt-Eisenlohr (2013) oraz Faia ibWeder di Mauro (2015), przy czym
pierwszy zakïada ratowanie banków poprzez zastrzyki kapitaïu ibgwarancje
ze Ărodków budĝetowych (tzw. bail-out), drugi zaĂ – poprzez umorzenie lub
konwersjÚ dïugu, ab zatem przeniesienie strat na akcjonariuszy ib wierzycieli
banku (tzw. bail-in). Dewatripont i in. (2010) wymieniajÈ koordynacjÚ dziaïañ
organów krajowych jako jeden zb gïównych celów – obok przeciwdziaïania
zakïóceniom na jednolitym rynku ib przeciwdziaïania pokusie naduĝycia –
skutecznych ram resolution wb Unii Europejskiej2.
Ratowanie banków ze Ărodków publicznych byïo dotychczas powszechnym sposobem reagowania na Ăwiecie zarówno na problemy pïynnoĂciowe
banków, jak ib te zwiÈzane zb ich wypïacalnoĂciÈ. Claessens et al. (2010),
Duebel (2013) oraz Faia ib Weder di Mauro (2015) dokonujÈ przeglÈdu
iboceny przypadków ratowania ibrestrukturyzacji banków wbtrakcie ostatniego
kryzysu, wb tym skali zaangaĝowania prywatnych udziaïowców ib kooperacji
pomiÚdzy krajowymi organami nadzoru. KoncentrujÈc siÚ na dokapitalizowaniu banków przez pañstwa, Goodhart ib Schoenmaker (2009) wskazujÈ
na zalety prawnie wiÈĝÈcych porozumieñ ex-ante pomiÚdzy krajami dotyczÈcych podziaïu kosztów ratowania instytucji finansowych prowadzÈcych
dziaïalnoĂÊ transgranicznÈ.
122
DOI 10.7172/1644-9584.55.8
AlternatywÈ dla angaĝowania Ărodków publicznych wbratowanie banków
jest ich restrukturyzacja ibuporzÈdkowania likwidacja poïÈczona zbzastosowaniem narzÚdzia umorzenia lub konwersji dïugu (bail-in) (Zhou et al., 2012).
NarzÚdzie to ogranicza pokusÚ naduĝycia, obciÈĝajÈc stratami inwestorów,
którzy zbduĝym prawdopodobieñstwem sÈ Ăwiadomi podejmowanego przez
nich ryzyka. Faia ibWeder di Mauro (2015) zauwaĝajÈ, ĝe wbEuropie nastÚpuje stopniowy zwrot wbkierunku przypisywania strat inwestorom prywatnym.
Ze wzglÚdu na sporadyczne dotychczas wïÈczanie udziaïowców ibwierzycieli
banku wb finansowanie ich ratowania, brakje literatury empirycznej opisujÈcej skutki zastosowania narzÚdzia bail-in (Faia ib Weder di Mauro, 2015).
UwzglÚdniajÈc doĂwiadczenia pïynÈce zb przeszïoĂci, Dewatripont etb al.
(2010) sugerujÈ powiÈzanie procesu resolution zb zasadami udzielania
pomocy publicznej. ObowiÈzek wczeĂniejszego zatwierdzenia przez KomisjÚ EuropejskÈ potencjalnego wykorzystania Ărodków budĝetowych na rzecz
restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji banków ob znaczeniu systemowym dodatkowo ograniczaïby ryzyko pokusy naduĝycia ze strony nadzorców (Dewatripont i in., 2010). W tym kontekĂcie naleĝy zauwaĝyÊ, ĝe choÊ
celem procesu resolution jest ograniczenie wsparcia pañstwa dla banków,
nie oznacza to jego caïkowitej eliminacji, jak choÊby poprzez mechanizmy
zabezpieczenia dla funduszu resolution uruchamiane wb skrajnych przypadkach. W dalszej czÚĂci publikacji omówione zostanÈ szczególne rozwiÈzania zastosowane wb strefie euro, polegajÈce na wïÈczeniu, wb okreĂlonych
przypadkach, wb proces resolution Europejskiego Mechanizmu StabilnoĂci.
3. Nowe zasady pomocy publicznej wb UE
Ratowanie banków ze Ărodków budĝetowych byïo powszechnÈ praktykÈ
wb trakcie ostatniego kryzysu: ze wsparcia publicznego skorzystaïo ponad
100bbanków wbUnii Europejskiej. Ich aktywa stanowiïy blisko 1/3 caïkowitych
aktywów sektora bankowego UE (Komisja Europejska, 2015). Pañstwa, ratujÈc banki, wb obawie ob stabilnoĂÊ systemu finansowego nadwyrÚĝyïy wïasnÈ
kondycjÚ finansowÈ, ab niektóre byïy zmuszone ubiegaÊ siÚ wb konsekwencji
obpomoc miÚdzynarodowÈ. SkutecznÈ reakcjÚ na problemy sektora finansowego utrudniaï fakt, ĝe wbporównaniu z innymi krajami wysokorozwiniÚtymi
relacja aktywów bankowych do PKB wb pañstwach Unii Europejskiej jest
relatywnie wysoka (w skali UE to ok. 350% PKB wb2010 r.), abdominujÈcy
udziaï wb sektorze majÈ duĝe miÚdzynarodowe grupy bankowe (European
Banking Federation, 2011).
Tylko wb latach 2008–11 Komisja Europejska wydaïa szeĂÊ wiÈĝÈcych
prawnie komunikatów okreĂlajÈcych warunki – nadzwyczajnej, gdyĝ wbnormalnych warunkach prawnie zakazanej – pomocy publicznej przeznaczonej
na ratowanie ib restrukturyzacjÚ instytucji finansowych. W sierpniu 2013b r.
kolejnym komunikatem („bankowym”) zdefiniowano wspólne dla caïej
123
Unii Europejskiej zasady udzielania przez pañstwa czïonkowskie pomocy
bankom poprzez gwarancje, dokapitalizowanie, Ărodki wb odniesieniu do
aktywów ob obniĝonej wartoĂci oraz wymogi wb zakresie planów restrukturyzacji. Tymczasowe reguïy dopuszczajÈce pomoc publicznÈ uzupeïniïy sieÊ
bezpieczeñstwa finansowego wbUnii Europejskiej wbsytuacji utrzymujÈcych
siÚ napiÚÊ na rynkach finansowych.
„Komunikat bankowy” uzaleĝnia udostÚpnienie Ărodków budĝetowych
bankom od udziaïu akcjonariuszy ib wierzycieli wb kosztach ich ratowania.
Po pierwsze, wprowadza obowiÈzek powziÚcia przez bank wszelkich Ărodków niezbÚdnych do zatrzymania kapitaïu (np. zakaz wypïaty dywidendy
zb akcji, realizacji kuponów zb tytuïu hybrydowych instrumentów kapitaïowych, wykupu wïasnych akcji) przed podjÚciem decyzji obrestrukturyzacji. Po
drugie, ustanawia wymogi wb zakresie odpowiednich wkïadów udziaïowców
ib wierzycieli banku, wymagajÈc udziaïu wb stratach banku posiadaczy kapitaïu hybrydowego ib dïugu podporzÈdkowanego (junior debt). W pierwszej
kolejnoĂci straty absorbowane sÈ przez kapitaï regulacyjny, dalsze niedobory
kapitaïu uzupeïnianie sÈ zaĂ poprzez przeksztaïcenie dïugu podporzÈdkowanego wbkapitaï podstawowy Tier I albo zastosowanie odpisu aktualizujÈcego
wartoĂÊ instrumentów dïuĝnych. Dopiero wb kolejnym kroku moĝliwe jest
skorzystanie ze wsparcia publicznego. Wreszcie komunikat nakïada warunek
podjÚcia wszelkich moĝliwych kroków wb celu pozyskania kapitaïu prywatnego, zanim udzielona zostanie pomoc publiczna.
Tym samym ratowanie banków ze Ărodków budĝetowych moĝe nastÈpiÊ
dopiero po wczeĂniejszym wyczerpaniu wszelkich innych moĝliwoĂci wbzakresie gromadzenia kapitaïu, wbtym wkïadu ze strony udziaïowców ibwierzycieli.
Dopuszczalne jest pominiÚcie obowiÈzkowego podziaïu obciÈĝeñ pomiÚdzy
wierzycieli podporzÈdkowanych, jeĝeli zagroĝona jest stabilnoĂÊ finansowa
bÈdě podziaï ten przyniósïby nieproporcjonalne rezultaty.
Za pomoc publicznÈ uznawane jest m.in. wsparcie dla banków finansowane ze Ărodków budĝetowych lub poĂrednio ze Ărodków ESM wb formie
poĝyczki dla pañstwa na wsparcie sektora bankowego lub bezpoĂredniego
dokapitalizowania banków zbESM, abtakĝe jakiekolwiek wsparcie publiczne
udostÚpnione wb ramach procesu resolution. Reguïy dotyczÈce udzielania
pomocy publicznej, bÚdÈce poczÈtkowo jedynym ograniczeniem swobody
wb zakresie przeznaczania Ărodków budĝetowych na ratowanie banków,
zostaïy wïÈczone wbnowe ramy restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji.
4. Ramy restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji
ObowiÈzujÈce od 2015 r. ramy restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji wbUnii Europejskiej wprowadzajÈ bardziej restrykcyjne niĝ wbprzypadku
pomocy publicznej zasady wkïadu wïaĂcicieli ib wierzycieli banku, wymagajÈc przypisania strat wierzycielom posiadajÈcym dïug podporzÈdkowany
zb pierwszeñstwem spïaty (uprzywilejowany). AbsorpcjÚ strat banku przez
124
DOI 10.7172/1644-9584.55.8
jego wïaĂcicieli ib wierzycieli zagwarantowaÊ ma narzÚdzie umorzenia lub
konwersji dïugu (bail-in), które poczÈwszy od 2016 r. stosowane ma byÊ
wbpoïÈczeniu zbinnymi narzÚdziami resolution (takimi jak instrument zbycia
wyodrÚbnionej czÚĂci przedsiÚbiorstwa, instytucji pomostowej czy wydzielenia aktywów), gdy Ărodki zapobiegawcze ibwczesnej interwencji nie przyniosÈ
oczekiwanych rezultatów.
W miejsce zwykïej procedury upadïoĂciowej, restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji poddawane sÈ banki znajdujÈce siÚ na progu upadïoĂci
lub zagroĝone upadïoĂciÈ, gdy nie ma alternatywnych rozwiÈzañ ze strony
sektora prywatnego, abdziaïania wbtym zakresie realizujÈ „interes publiczny”
(dotyczy to instytucji generujÈcych ryzyko systemowe). Proces restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji finansowaÊ majÈ krajowe fundusze resolution,
abwbunii bankowej docelowo europejski fundusz resolution (Single Resolution
Fund, SRF). Nie mogÈ one jednak byÊ wykorzystywane do absorbowania
strat lub dokapitalizowania banków. WyjÈtkiem jest sytuacja, gdy zastosowane zostaje narzÚdzie umorzenia lub konwersji dïugu. Pod warunkiem, ĝe
zostanie ono uprzednio zastosowane w odniesieniu do zobowiÈzañ banku
ob wartoĂci co najmniej 8% jego aktywów, moĝliwe jest wyïÈczenie niektórych kategorii wierzytelnoĂci zbpodziaïu strat ibwïÈczenie funduszu resolution
wb ich miejsce. Wkïad tego ostatniego nie moĝe przekroczyÊ 5% aktywów
banku.
Sfinansowanie wkïadu przez fundusz resolution moĝe wymagaÊ zaciÈgniÚcia przez niego poĝyczki, gdy zgromadzone wb nim zasoby sÈ niewystarczajÈce. Poĝyczka musi nastÚpnie zostaÊ spïacona ze skïadek ex-post
wnoszonych przez banki. W dyrektywie ustanawiajÈcej ramy restrukturyzacji
ibuporzÈdkowanej likwidacji (dyrektywie BRRD) wskazano, iĝ jeĂli potrzeby
wb zakresie dokapitalizowania przekraczajÈ wyĝej wymienione kwoty, jest
jeszcze dodatkowa moĝliwoĂÊ dziaïania. Pod warunkiem jednak, ĝe wszystkie
niezabezpieczone ib nieuprzywilejowane zobowiÈzania banku, zb wyjÈtkiem
depozytów kwalifikowanych3, zostaïy wbpeïni umorzone lub przeksztaïcone
wbkapitaï wïasny. Organ resolution moĝe wówczas pozyskiwaÊ finansowanie
ze ěródeï alternatywnych. Takie dodatkowe wsparcie nie musi juĝ mieÊ formy
poĝyczki, wiÚc potencjalnie moĝliwe jest ubieganie siÚ ob wsparcie zb ESM
wb formie bezpoĂredniego dokapitalizowania banków.
Oddzielnie traktowany jest kryzys systemowy4. Dyrektywa BRRD zezwala
bowiem wb sytuacji kryzysu systemowego (art. 37 ust. 10) na dokapitalizowanie banków ze Ărodków publicznych zb pominiÚciem udziaïu funduszu
resolution wbkosztach restrukturyzacji. Nawet to nadzwyczajne dokapitalizowanie wymaga jednak wczeĂniejszego podziaïu obciÈĝeñ miÚdzy wierzycieli
ib udziaïowców banku, którzy muszÈ zaabsorbowaÊ straty wb wysokoĂci co
najmniej 8% aktywów poprzez bail-in. Teoretycznie dokapitalizowanie ze
Ărodków publicznych moĝe odbywaÊ siÚ zb wykorzystaniem narzÚdzia poĝyczek sektorowych zbESM na rzecz wsparcia sektora bankowego lub poĝyczki
uwarunkowanej programem dostosowañ makroekonomicznych.
125
Docelowa wielkoĂÊ krajowych funduszy resolution, abwbprzyszïoĂci takĝe
europejskiego funduszu resolution (w peïni zastÈpi on krajowe fundusze resolution pañstw naleĝÈcych do unii bankowej wb2024 roku) zostaïa okreĂlona
na poziomie 1% kwoty gwarantowanych depozytów, co dla caïej strefy euro
oznacza zasoby wb wysokoĂci ok. 55 mld EUR. Dodatkowo rozporzÈdzenie
ws.b jednolitego mechanizmu restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji
banków (RozporzÈdzenie SRM) nakïada na pañstwa naleĝÈce do unii bankowej obowiÈzek ustanowienia zabezpieczenia fiskalnego dla europejskiego
funduszu resolution.
W grudniu 2013 r. przywódcy europejscy postanowili, ĝe do momentu
peïnego ukonstytuowania siÚ SRF, ewentualne wzmocnienie jego zasobów
wymagane wbsytuacji kryzysowej obciÈĝy budĝety krajowe (Eurogrupa, 2013).
Pañstwa strefy euro zb kolei bÚdÈ mogïy siÚ ubiegaÊ ob poĝyczki zb ESM na
ten cel. Obecnie trwajÈ prace nad ustanowieniem zabezpieczenia fiskalnego
dla wb peïni uwspólnotowionego SRF. Tego rodzaju rozwiÈzania mogïyby
obejmowaÊ moĝliwoĂÊ zaciÈgania poĝyczek przez fundusz na rynkach kapitaïowych bÈdě uzyskania dostÚpu do linii kredytowej zb ESM na wzór rozwiÈzañ stosowanych wb Stanach Zjednoczonych.
Przepisy dotyczÈce zasad restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji
banków, ujednolicajÈc podejĂcie do procesu resolution, sïuĝÈ stosowaniu
rozwiÈzañ kooperatywnych. Zabezpieczenia wb nich zawarte, tj. narzÚdzie
bail-in, ograniczajÈ skalÚ zaangaĝowania Ărodków publicznych wb pomoc
dla banków. Utworzenie wspólnego dla strefy euro mechanizmu resolution jest wïaĂciwe zb punktu widzenia problemu trylematu finansowego.
Szczególne sytuacje przewidziane wbtych przepisach, umoĝliwiajÈce choÊby
skorzystanie ze wsparcia ESM gromadzÈcego wspólne zasoby budĝetowe
pañstw strefy euro powodujÈ, ĝe wïaĂciwie powiÈzano je zbzasadami pomocy
publicznej.
Ramy restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji, co naleĝy jeszcze raz
podkreĂliÊ, nie sÈ dookreĂlone. SprawÈ otwartÈ pozostaje kwestia zabezpieczenia fiskalnego dla europejskiego funduszu resolution. W przypadku
niewystarczajÈcych ěródeï finansowania na poziomie krajowym, zgromadzonych wbkrajowych funduszach resolution, przywódcy europejscy opowiedzieli
siÚ za rozwiÈzaniami ad-hoc finansowanymi bezpoĂrednio lub poĂrednio
(poprzez ESM) ze Ărodków budĝetowych. Tym samym mamy do czynienia
zbproblemem „pÈczkowania” instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeñstwo
sektora bankowego, na który wskazuje Zaleska (2015, s. 30–31). Jest to
zjawisko nie tylko niekorzystne ze wzglÚdu na rozmycie odpowiedzialnoĂci
ib kompetencji, lecz takĝe utrudniajÈce skutecznÈ wspóïpracÚ wïaĂciwych
organów, wb tym wspóïpracÚ ponadnarodowÈ. Brak jasno zdefiniowanych
zabezpieczeñ fiskalnych moĝe teĝ powodowaÊ, ĝe przewidziane rozwiÈzania okaĝÈ siÚ nieskuteczne wbsytuacji powaĝnych kryzysów, ograniczajÈcych
swobodÚ prowadzenia polityki fiskalnej rzÈdów.
126
DOI 10.7172/1644-9584.55.8
5. Zabezpieczenie fiskalne dla europejskiego funduszu
resolution
Przyszïe zabezpieczenie fiskalne dla europejskiego funduszu resolution
powinno gwarantowaÊ dostÚp do znacznych Ărodków finansowych ze wzglÚdu
na potencjalnie wysokie koszty ratowania banków. Za przykïad moĝe posïuĝyÊ nieograniczona linia kredytowa zb budĝetu federalnego udostÚpniana
instytucji odpowiedzialnej za proces resolution wb Stanach Zjednoczonych
(Federal Deposit Insurance Corporation, FDIC). W celu zerwania powiÈzania
pomiÚdzy sektorem bankowym ab sektorem finansów publicznych udostÚpnione SRF Ărodki nie powinny obciÈĝaÊ budĝetów krajowych. StÈd wb tym
kontekĂcie najczÚĂciej wymienia siÚ Europejski Mechanizm StabilnoĂci jako
instytucjÚ mogÈcÈ potencjalnie objÈÊ tÚ funkcjÚ wb przyszïoĂci.
Fundusz resolution pokrywa co do zasady koszty uporzÈdkowanej likwidacji pojedynczych banków (w duĝych systemach finansowych typowo od
dwóch do piÚciu banków Ăredniej wielkoĂci lub od czterech do szeĂciu maïych
instytucji wbmniejszych systemach), nie zaĂ powstaïe wskutek kryzysu systemowego (MFW, 2013). W skrajnych przypadkach tylko Ărodki budĝetowe
efektywnie ograniczajÈ skutki kryzysu bankowego. StÈd poĝÈdana wielkoĂÊ
zasobów poĝyczkodawcy ostatniej instancji (inaczej: zabezpieczenia fiskalnego) dla europejskiego funduszu resolution zaleĝy od kosztów kryzysów
bankowych. Pewnym drogowskazem mogÈ byÊ dane historyczne. JednoczeĂnie naleĝy pamiÚtaÊ ob zasadniczej zmianie realiów wb Unii Europejskiej,
tj. ustanowieniu ram resolution, wbtym narzÚdzia bail-in, mogÈcych istotnie
wpïywaÊ na przebieg kryzysów bankowych wb przyszïoĂci.
Juĝ po uwzglÚdnieniu wzmocnionej pozycji kapitaïowej banków zgodnie
zb postanowieniami porozumienia Bazylea III, Komisja Europejska (2012)
szacuje, ĝe koszty wsparcia sektora bankowego wbUnii Europejskiej wbformie dokapitalizowania oraz pokrycia strat przewyĝszajÈcych kapitaï banków mieszczÈ siÚ wbprzedziale od ok. 296 mld EUR wbsytuacji powaĝnego
kryzysu, przez ok. 467 mld EUR wbsytuacji bardzo powaĝnego kryzysu, do
ok. 668b mldb EUR wb przypadku ekstremalnie powaĝnego kryzysu, czyli od
ok.b 2b do 5% PKB Unii Europejskiej. Dla porównania na wsparcie sektora bankowego wb Unii Europejskiej przeznaczono ponad 671 mld EUR
pomiÚdzy 2008 ab 2014b r., czyli 5,4% PKB UE, nie uwzglÚdniajÈc kosztów
aktywowanych gwarancji publicznych ibĂrodków na rzecz wsparcia pïynnoĂci
(wyniosïy one ïÈcznie 1288 mld EUR, tj. ponad 10% PKB UE) (Komisja
Europejska, 2015). Laeven and Valencia (2012) szacujÈ medianÚ bezpoĂrednich kosztów fiskalnych krajowych kryzysów bankowych wystÚpujÈcych
wb zaawansowanych gospodarkach na przestrzeni 1970–2011 na blisko 4%
PKB. PodkreĂlajÈ oni, ĝe wb indywidualnych przypadkach koszty te mogÈ
byÊ znacznie wyĝsze (np. Islandia: 44% PKB, Irlandia 41% PKB). Szacunki
te sÈ zbieĝne zb innymi dostÚpnymi badaniami.
127
Powyĝsze wielkoĂci, obrazujÈce Ărednie bezpoĂrednie koszty fiskalne kryzysu bankowego, odniesione do PKB strefy euro wskazujÈ, ĝe Europejski
Mechanizm StabilnoĂci musiaïby mieÊ do dyspozycji Ărodki wb wysokoĂci
od ok. 200 do 500 mld EUR, aby efektywnie dostarczaÊ ubezpieczenia
pañstwom Unii Gospodarczej ibWalutowej na wypadek kryzysu bankowego.
Europejski Mechanizm StabilnoĂci, którego zdolnoĂÊ poĝyczkowa wynosi
obecnie 500 mld EUR, mógïby wiÚc pokryÊ koszty wsparcia sektora bankowego, ob ile nie przewyĝszaïyby one przeciÚtnych bezpoĂrednich kosztów
fiskalnych kryzysów bankowych.
W przyszïoĂci koszty kryzysów bankowych znacznie ograniczyÊ ma instrument bail-in. Analiza przeprowadzona przez NiezaleĝnÈ KomisjÚ BankowÈ
(ICB) wb Wielkiej Brytanii sugeruje, iĝ bail-in na poziomie 8% aktywów
jest równorzÚdny zb absorpcjÈ strat ob wartoĂci ok. 24% aktywów waĝonych
ryzykiem, czyli pozwala na pokrycie strat 95% banków wb czasie kryzysów
bankowych (ICB, 2011). ICB (2011) zauwaĝa, ĝe wb trakcie ostatniego kryzysu najwiÚksze straty, siÚgajÈce 39% aktywów waĝonych ryzykiem wblatach
2009–2010, odnotowaï tylko Anglo Irish Bank. Wedïug Komisji Europejskiej zastosowanie narzÚdzia bail-in wbjego obecnym ksztaïcie oznaczaïoby,
ĝe wb okresie 2008–2011 na potrzebÚ ratowania banków fundusz resolution
musiaïby przeznaczyÊ zaledwie 29 mld EUR (dodatkowo 2 mld EUR pochodziïoby zb systemu gwarantowania depozytów), co odpowiada 6% wartoĂci
pomocy publicznej udzielonej wb tym okresie5 (Komisja Europejska, 2013).
Weryfikacja powyĝszych szacunków lub bardziej precyzyjna ocena dotyczÈca
wpïywu narzÚdzia bail-in na koszty restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji ibzaangaĝowanie Ărodków budĝetowych na podstawie publicznie dostÚpnych danych historycznych jest niemoĝliwa ze wzglÚdu na brak dostatecznie
szczegóïowych danych dotyczÈcych struktury aktywów ib pasywów banków,
abtakĝe fakt, ĝe Komisja Europejska wbwiÚkszoĂci przytacza dane dotyczÈce
pomocy publicznej wb formie zagregowanej6.
Skuteczne zastosowanie instrumentu bail-in mogïoby wyeliminowaÊ
potrzebÚ uĝycia Ărodków publicznych wb celu restrukturyzacji banków. Tym
samym Europejski Mechanizm StabilnoĂci, ze swoimi teraěniejszymi zasobami, mógïby objÈÊ funkcjÚ zabezpieczenia fiskalnego dla europejskiego
funduszu resolution7. Niemniej narzÚdzie bail-in pozostaje nieprzetestowane
wb praktyce, ab jego zastosowanie wb sytuacji kryzysu systemowego istotnie
zaleĝy od struktury wïaĂcicielskiej ibwierzytelnoĂci sektora bankowego, gdyĝ
przypisanie strat innym bankom ibfunduszom ubezpieczeniowym moĝe skutkowaÊ wystÈpieniem efektu zaraĝania.
W sierpniu 2014 r. procesowi restrukturyzacji zostaï poddany Banco
Espirito Santo zlokalizowany wb Portugalii: przypadek ten byï powszechnie
postrzegany jako szansa na przetestowanie nowych zasad dotyczÈcych umorzenia lub konwersji dïugu wbUnii Europejskiej zgodnie zbdyrektywÈ BRRD
(stosowanie narzÚdzia bail-in jest obowiÈzkowe od 2016 r.). Ostatecznie
postanowiono jednak obciÈĝyÊ kosztami restrukturyzacji banku – zgodnie
128
DOI 10.7172/1644-9584.55.8
zb zasadami pomocy publicznej – akcjonariuszy ib wierzycieli wb posiadaniu
dïugu podporzÈdkowanego (junior debt). Banco Espirito Santo wymagaï
zastrzyku kapitaïowego na poziomie 4,9 mld EUR, jednak portugalski
fundusz resolution nie dysponowaï wystarczajÈcymi Ărodkami, stÈd otrzymaï on poĝyczkÚ od pañstwa na ten cel wb wysokoĂci 4,4 mld EUR. Przykïadb tenb dodatkowo ilustruje, iĝ ostatecznym gwarantem funduszu resolutionb jest pañstwo, ob ile nie istniejÈ inne mechanizmy zabezpieczenia
fiskalnego.
6. Zakoñczenie
Ramy restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji majÈ wyeliminowaÊ
potrzebÚ czy to udzielania bankom gwarancji pañstwa, czy ich dokapitalizowania ze Ărodków publicznych. Chodzi ob zaprzestanie angaĝowania znacznych Ărodków obciÈĝajÈcych podatników wb celu ratowania instytucji finansowych. W wielu przypadkach banki korzystajÈ zbdomniemanych gwarancji
pañstwa, poniewaĝ ze wzglÚdu na powiÈzania handlowe zbinnymi instytucjami
sektora finansowego mogÈ stwarzaÊ ryzyko systemowe, stanowiÈc zagroĝenie
dla stabilnoĂci krajowych systemów finansowych.
Pod wpïywem ostatniego kryzysu wb Unii Europejskiej ustanowiono
ramy restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji banków. Zharmonizowane reĝimy resolution wraz zbeuropejskim mechanizmem restrukturyzacji
ib uporzÈdkowanej likwidacji dla strefy euro dostosowujÈ ramy prawne do
stopnia integracji europejskich rynków finansowych ibpotencjalnie uïatwiajÈ
koordynacjÚ dziaïañ organów krajowych. Istotnym novum tego reĝimu jest
wymóg przypisania strat wb wysokoĂci min. 8% aktywów banku akcjonariuszom ibokreĂlonym kategoriom wierzycieli, zanim wbkoszty restrukturyzacji
wïÈczone zostanÈ inne podmioty, wbtym potencjalnie zostanÈ zaangaĝowane
Ărodki publiczne. Powstaje zatem pytanie, jak reguïy dotyczÈce podziaïu
kosztów wpïywajÈ na zasoby, które powinny byÊ udostÚpnione funduszowi
resolution na wypadek, gdyby te wb nim zgromadzone okazaïy siÚ niewystarczajÈce.
Kwestia zabezpieczenia fiskalnego dla europejskiego funduszu resolution
pozostaje nadal otwarta. Europejski Mechanizm StabilnoĂci jest obecnie
jedynÈ instytucjÈ dysponujÈcÈ wspólnymi zasobami budĝetowymi wbeuropejskiej unii monetarnej. Jego zasoby sÈ jednak ograniczone, tak jak ibelastycznoĂÊ wbzakresie ich zwiÚkszania. Ta ostatnia – choÊby wyrokiem niemieckiego
Trybunaïu Konstytucyjnego zb wrzeĂnia 2012 r. zakazujÈcego zwiÚkszania
wkïadu Niemiec bez zgody parlamentu niemieckiego.
Dane historyczne sugerujÈ, ĝe koszty kryzysów bankowych ksztaïtujÈ siÚ
na poziomie od 2–5% PKB. Zbliĝone koszty kryzysów bankowych wbstrefie
euro wb przyszïoĂci pozwoliïyby ESM zb jego obecnymi zasobami na skutecznÈ reakcjÚ. Jednak, obile ESM miaïby objÈÊ nowÈ funkcjÚ poĝyczkodawcy
ostatniej instancji dla europejskiego funduszu resolution bez równoczesnego
129
zwiÚkszenia jego zdolnoĂci poĝyczkowej, prawdopodobnym jest materializacja ryzyka nie wb peïni kontrolowanej konkurencji ob zasoby.
Przypisanie ESM funkcji zabezpieczenia fiskalnego dla europejskiego
funduszu resolution znaczÈco wpïynÚïoby na realizacjÚ jego pierwotnej
funkcji, tj. dostarczania pïynnoĂci krajom strefy euro zagroĝonym niewypïacalnoĂciÈ. Tymczasem funkcje te muszÈ niekiedy zadziaïaÊ równolegle,
jak pokazujÈ ostatnie, nakïadajÈce siÚ na siebie kryzysy. ChoÊ nowe reguïy
stanowiÈ istotny czynnik mogÈcy zwiÚkszaÊ skutecznoĂÊ Europejskiego
Mechanizmu StabilnoĂci poprzez ograniczenie potencjalnego przeniesienia
na niego kosztów wsparcia systemów bankowych, nadal wystÚpuje ryzyko zbyt
maïej skali zaangaĝowania Ărodków finansowych wbstosunku do skali zadañ.
Ograniczone zasoby ESM spowodujÈ, ĝe wb sytuacji kryzysu systemowego
pañstwa, banki ibfundusz resolution bÚdÈ rywalizowaÊ ze sobÈ obpozyskanie
zb niego wsparcia.
DostÚpne analizy sugerujÈ, ĝe zastosowanie narzÚdzia bail-in spowoduje,
ĝe Ărodki publiczne nie bÚdÈ musiaïy byÊ angaĝowane wb restrukturyzacjÚ
instytucji finansowych co do zasady. Szereg innych inicjatyw legislacyjnych
(m.in. wzmocnienie kapitaïu banków, wymogi wbzakresie pïynnoĂci, děwigni
finansowej czy reforma strukturalna systemu bankowego) ma dodatkowo
chroniÊ pañstwa Unii Europejskiej przed koniecznoĂciÈ podejmowania interwencji publicznych na rzecz wsparcia sektora bankowego. Z tej perspektywy
proces resolution jest koïem ratunkowym, stosowanym na wypadek, gdyby
wszystkie inne Ărodki zawiodïy, abpomoc dla banku podyktowana jest interesem publicznym. ChoÊ napawa to optymizmem, narzÚdzie bail-in pozostaje
nieprzetestowane wbpraktyce. Jego zastosowanie wbsytuacji kryzysu systemowego istotnie zaleĝy od struktury aktywów ib pasywów sektora bankowego,
gdyĝ przypisanie strat innym bankom ibfunduszom ubezpieczeniowym moĝe
skutkowaÊ wystÈpieniem efektu zaraĝania, ab tym samym przeniesieniem
ryzyka systemowego do innych segmentów rynku.
Przypisy
1
W 2014 r. wb strefie euro zidentyfikowano ok. 130 grup bankowych zaliczanych do
istotnych banków, których aktywa odpowiadajÈ blisko 82% ïÈcznych aktywów banków wb strefie euro; obejmujÈ one zwïaszcza duĝe banki ob znaczeniu systemowym
prowadzÈce dziaïalnoĂÊ transgranicznÈ (EBC, 2014).
2
Przedmiotem analizy autorki nie jest sposób organizacji ani ksztaït instytucji odpowiedzialnych za proces resolution, choÊ czynniki te niewÈtpliwie wpïywajÈ na jego
koszty. W literaturze odnaleěÊ moĝna róĝne propozycje wb tym zakresie: Benston
ibKaufman (1988) oraz Mayes (2009) opowiadajÈ siÚ za stosowaniem automatycznych
reguï determinujÈcych skalÚ ingerencji nadzorcy lub organu resolution, wbostatecznoĂci
dopuszczajÈcych automatyczne przekazanie wïasnoĂci/kontroli nad bankiem instytucji
gwarantowania depozytów lub innej wïaĂciwej instytucji. Zbliĝony system funkcjonuje
wb Stanach Zjednoczonych. Fonteyene i in. (2010) optujÈ za utworzeniem Europejskiego UrzÚdu ds. Restrukturyzacji ibUporzÈdkowanej Likwidacji odgrywajÈcego rolÚ
poĝyczkodawcy ostatniej instancji dla systemowo waĝnych banków. KoleĂnik (2015,
130
DOI 10.7172/1644-9584.55.8
s.b121) zwraca uwagÚ na zagroĝenia zwiÈzane zbprocesem decyzyjnym wbeuropejskim
mechanizmie resolution.
3
Depozyty kwalifikowane (eligible deposits) to depozyty podlegajÈce ochronie zbsystemów gwarantowania depozytów. Po zastosowaniu wbstosunku do nich odpowiedniego
poziomu gwarancji, grupa depozytów kwalifikowanych ulega zawÚĝeniu do depozytów
gwarantowanych (covered deposits). WyïÈczenie depozytów kwalifikowanych zbbail-in
wymaga udziaïu wb ich miejsce systemów gwarantowania depozytów.
4
Innym wyjÈtkiem od reguï podziaïu obciÈĝeñ wprowadzonych dyrektywÈ BRRD jest
dokapitalizowanie prewencyjne (precautionary recapitalisation). Dokapitalizowanie
ze Ărodków publicznych wb formie zastrzyków kapitaïu bÈdě nabycia instrumentów
kapitaïowych lub gwarancji nowych zobowiÈzañ odbywa siÚ wbtakim przypadku poza
procedurÈ resolution. Przykïadowo wsparcie publiczne wbramach tej procedury moĝe
byÊ udzielone, gdy wbwyniku testów warunków skrajnych bank jest zobligowany podnieĂÊ kapitaï, choÊ nadal speïnia minimalne wymogi kapitaïowe, abnie moĝe znaleěÊ
inwestorów prywatnych.
5
Analiza Komisji Europejskiej jest oparta na szeregu zaïoĝeñ: pomoc publiczna
wbpostaci dokapitalizowania ibinterwencji zwiÈzanych zbaktywami obobniĝonej wartoĂci
(wyïÈczenie gwarancji ib Ărodków na rzecz wsparcia pïynnoĂci) na rzecz 26 banków
wb latach 2008–2011 (473 mld EUR; 85% pomocy publicznej zastosowanej wb tym
okresie) stanowi przybliĝenie strat banków ibich potrzeb kapitaïowych zbtego tytuïu;
na podstawie próby banków przyjÚto zaïoĝenia dotyczÈce reprezentatywnej struktury
aktywów instytucji finansowych; zaïoĝono, ĝe straty rozïoĝone sÈ symetrycznie wbUE,
tzn. sÈ proporcjonalne do wielkoĂci sektora bankowego wb danym kraju. Wb swojej
analizie Komisja zastrzega jednak, ĝe szczególnie to ostatnie zaïoĝenie moĝe zakïócaÊ rzeczywisty obraz, przytaczajÈc przykïad Anglo Irish Bank ib INBS, na ratowanie których przeznaczono ïÈcznie 38,3 mld EUR ze Ărodków publicznych ib nawet
po zastosowaniu narzÚdzia bail-in, potrzebne byïyby dodatkowe Ărodki wb wysokoĂci
29b mld EUR.
6
Teoretycznie moĝliwe jest opracowanie bazy zawierajÈcej dane dotyczÈce pomocy
publicznej dla indywidualnych instytucji finansowych pozyskanych zb róĝnych ěródeï
(Komisja Europejska nie ujawnia informacji na temat dokapitalizowania indywidualnych banków, jeĝeli zastrzyk finansowy nie przekraczaï wartoĂci 2% aktywów waĝonych
ryzykiem ib odbywaï siÚ wb ramach ogólnego programu pomocy realizowanego przez
dane pañstwo). Zgromadzenie tego rodzaju danych ib ich wykorzystanie do analizy
przyszïych kosztów ratowania banków jest celem przyszïych badañ Autorki.
7
ESM moĝe udzielaÊ wsparcia wyïÈcznie pañstwom strefy euro. Jeĝeli granice unii
bankowej nie pokrywaïyby siÚ zbgranicami Eurolandu, konieczne byïoby ustanowienie
oddzielnych mechanizmów zabezpieczenia dla pañstw nieposïugujÈcych siÚ wspólnÈ
walutÈ.
Bibliografia
Claessens, S., Herring, R.J. ib Schoenmaker, D. (2010). A safer world financial system:
Improving the resolution of systemic institutions. Geneva Reports on the World Economy, International Center for Monetary and Banking Studies (ICMB), lipiec.
Connor, G. ib O’Kelly, B. (2012). A Coesan Approach to Bank Resolution Policy in
the Eurozone. LSE Financial Markets Group Paper Series, Special Paper 214,
grudzieñ.
De Lis, S.F., Pardo, J.C., Santillana, V. ib Mira,t P. (2014). Regulation Outlook: Compendium on bank resolution regimes: from the FSB to the EU and US frameworks. BBVA
Research, Madryt, czerwiec.
131
Dewatripont, M., Nguyen, G., Praet, P. ib Sapir, A. (2010). The role of state aid control
in improving bank resolution in Europe. Bruegel Policy Contribution, 4, maj.
Duebel, H.-J. (2013). The Capital Structure of Banks and Practice of Bank Restructuring.
CFS Working Paper, Center for Financial Studies Goethe University, 4.
Dyrektywa PE ib Rady 2014/59/UE zb dnia 15 maja 2014 r. ustanawiajÈca ramy na
potrzeby prowadzenia dziaïañ naprawczych oraz restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej
likwidacji wb odniesieniu do instytucji kredytowych ib firm inwestycyjnych (dyrektywa BRRD).
Eurogrupa. (2013). Statement of Eurogroup and ECOFIN Ministers on the SRM backstop, 18 grudnia.
Eurogrupa. (2015). Eurogroup statement on the ESM programme for Greece, 14 sierpnia.
Europejski Bank Centralny. (2011). The new EU framework for financial crisis management and resolution. Monthly Bulletin, 7, lipiec.
Europejski Bank Centralny. (2014). ECB’s in-depth review shows banks need to take
further action. Press release, 26 paědziernika.
European Banking Federation. (2011). EU Banking Sector: The world’s largest banking
system in the world’s largest economic space. Facts and Figures 2011/2012.
Faia, E. ibWeder di Mauro, B. (2015). Cross-boarder resolution of global banks. Federal
Reserve Bank of Dallas Globalization and Monetary Policy Institute, Working Paper
No. 236, maj.
Fonteyne, W., Bossu, W., Cortavarria-Checkley, L., Giustiniani, A., Gullo, A., Hardy,
D. ib Kerr, S. (2010). Crisis Management and Resolution for ab European Banking
System. IMF Working Papers, WP/10/70.
Goodhart, C. ibSchoenmaker, D. (2009). Fiscal Burden Sharing in Cross-Border Banking
Crises. International Journal of Central Banking, 5.
ICB. (2011). Final Report. Recommendations, wrzesieñ.
KoleĂnik, J. (2015). Jednolity mechanizm restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji.
W: M. Zaleska (red.), Europejska unia bankowa. Warszawa: Difin.
Komisja Europejska. (2012). Dokument Sïuĝb Komisji. Sprawozdanie zb oceny skutków
do wniosku ws. dyrektywy Parlamentu Europejskiego ib Rady ustanawiajÈcej ramy
na potrzeby prowadzenia dziaïañ naprawczych oraz restrukturyzacji ib uporzÈdkowanej likwidacji wb odniesieniu do instytucji kredytowych ib firm inwestycyjnych,
SWD(2012)b 166.
Komisja Europejska. (2013). Bail-in tool: ab comprehensive analysis of the institutions’
approaches, 18 paědziernika.
Komisja Europejska. (2015). Competition state aid brief. Occasional paper by DG-COMP,
ISBN 978-92-79-45368, luty.
Laeven, L. I Valencia, F. (2012). Systemic banking crises database: an update. IMF
Working Paper, WP/12/163.
Niepman, F. ib Schmidt-Eisenlohr, T. (2013). Bank bailouts, international linkages, and
cooperation. American Economic Journal: Economic Policy, 5(4), 270–305.
Meyes, D.G. (2009). Early intervention and prompt corrective action in Europe. Reasearch
Discussion Papers, 17, Suomen Pankki.
MiÚdzynarodowy Fundusz Walutowy. (2013a). A Banking Union for the Euro Area,
SDN/13/01.
Nguyen, G. ib Praet, P. (2010). Which banking resolution authority for Europe?. VoxEU.
org, 16 kwietnia.
Pisani-Ferry, J. I Wolff, G.B. (2012). The Fiscal Implications of abbanking union. Breugel
Policy Brief, 2.
RozporzÈdzenie Parlamentu Europejskiego ib Rady (UE) nr 806/2014 zb dnia 15 lipca
2014br. ustanawiajÈce jednolite zasady ibjednolitÈ procedurÚ restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji instytucji kredytowych ibniektórych firm inwestycyjnych wbramach
132
DOI 10.7172/1644-9584.55.8
jednolitego mechanizmu restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji oraz jednolitego
funduszu restrukturyzacji ibuporzÈdkowanej likwidacji oraz zmieniajÈce rozporzÈdzenie (UE) nr 1093/2010 (RozporzÈdzenie SRM).
Schoenmaker, D. (2011). The Financial Trilemma. Tinbergen Institute Discussion Papers,
nr TI-019/DSF 7.
Zaleska, M. (2015). Zintegrowane ramy finansowe – koncepcja ibwyzwania. W: M. Zaleska
(red.), Europejska unia bankowa. Warszawa: Difin.
Zhou, J., Rutledge, V., Bossu, W., Dobler, M., Jassaud, N. ib Moore, M. (2012). From
bail-out to bail-in: Mandatory Debt Restructuring of Systemic Financial Institutions.
IMF Staff Discussion Note SDN 12/03, MiÚdzynarodowy Fundusz Walutowy,
24 kwietnia.
133