D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

Sygn. akt III AUa 586/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 lipca 2015 r.
Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:
Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski
Sędziowie:SSA Iwona Szybka
SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)
Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Sztuka
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lipca 2015 r. w Ł.
sprawy W. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.
o emeryturę
na skutek apelacji organu rentowego
od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi
z dnia 27 lutego 2014 r. sygn. akt VIII U 3880/13
oddala apelację.
Sygn. akt III AUa 586/14
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 9 sierpnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 184 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze odmówił W. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że
ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione 25 lat, 4 miesięcy stażu sumarycznego. Do okresu
pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy w (...) S.A. od 22 czerwca 1982 r. do 31
grudnia 1998 r., gdyż w świadectwie pracy w szczególnych warunkach zakład pracy wykazał stanowiska: malarz, mistrz
murarz, które nie występują w powołanym zarządzeniu resortowym Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego
(Wykaz A, dział XIV, poz.24 pkt l). Ponadto zakład pracy wykazał, że prace te odbywały się przy stanowiskach
konfekcjonera wyrobów z gumy tj. Dział IV poz.2 1 pkt 26 w/w zarządzenia. Z angaży wynika, że stanowiska murarza
i malarza przypisane były do działu budowlanego w wydziale głównego mechanika, a więc najprawdopodobniej
wykonywane były prace różne i niekoniecznie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio przy stanowiskach
produkcyjnych.
W odwołaniu z dnia 16 sierpnia 2013 r. W. P. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do
wcześniejszej emerytury. Skarżący wskazał, że posiada świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach i
szczególnym charakterze. Świadectwo pracy potwierdza wykonywanie pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
przy stanowiskach produkcyjnych w hałasie, kurzu, oparach klejów i rozpuszczalników.
W odpowiedzi na odwołanie z dnia 23 sierpnia 2013 r., organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu organ
rentowy przytoczył argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wyrokiem z dnia 27 lutego 2014 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał W. P. prawo do
emerytury od dnia 17 lipca 2013 roku oraz orzekł o kosztach postępowania.
Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca urodził się (...), w dniu 23 lipca 2013 r. złożył wniosek o emeryturę.
Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował ponad 25 lat ogólnego stażu pracy (25 lat, 4 miesiące).
W dniu 22 czerwca 1982 r. W. P. rozpoczął pracę w (...) Zakładzie (...) ’’STOMIL” (następnie nazwę zakładu pracy
zmieniono na ’’ (...)) gdzie pracował do 31 grudnia 1998 r. (wnioskodawca pracował także w w/w zakładzie w latach
2003 - 2011).
W spornym okresie wnioskodawca wykonywał prace malarza oraz murarza. Wnioskodawca wykonywał swoje
obowiązki na hali produkcyjnej o powierzchni około 3 ha gdzie znajdowały się wszystkie wydziały zakładu
pracy. Zakład pracy zajmował się produkcją obuwia z gumy i PCV. Wydziały były przedzielone ściankami z
blachy oraz siatkami. Malarze wykonywali pracę w hali, zajmowali się odświeżaniem jej ścian. Przed nałożeniem
farby wnioskodawca szlifował powierzchnie ścian. W. P. miał styczność z farbami, rozpuszczalnikami. Ponadto
wnioskodawca malował maszyny produkcyjne. Wykonując obowiązki murarza wykuwał fundamenty pod maszyny.
Po obsadzeniu w nich maszyn zajmował się zalewaniem fundamentów. Wnioskodawca zajmował się także naprawą
posadzek, miał styczność z cementem, wapnem. W zakładzie pracy panował kurz, pył i brud. Wszystkie prace
wnioskodawca wykonywał wewnątrz hali produkcyjnej. Pracował w sposób ciągły, w pełnym wymiarze czasu pracy.
Zakład pracy zaliczany był do zakładów chemicznych, pierwszej kategorii. Pracownicy w nim zatrudnieni otrzymywali
posiłki regeneracyjne oraz mleko.
Wnioskodawca otrzymał świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
Zeznający w sprawie świadkowie, którzy pracowali z wnioskodawcą na tożsamych stanowiskach pracy R. B. (1) oraz
J. K. przedstawili świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
Sąd I instancji dokonał ustaleń stanu faktycznego na podstawie dokumentów z okresu pracy wnioskodawcy w (...)
Zakładzie (...) ’’STOMIL” (następnie ’’ (...)). Sąd Okręgowy czynił także ustalenia w oparciu o zeznania świadków: M.
M., W Ł., J. W.- (...), S. B., R. B., W. M. oraz wnioskodawcy. Sąd uznał zeznania za wiarygodne jako spójne, jasne,
logiczne, kompletne, uzupełniające przedłożoną dokumentację, wskazujące na okres i charakter wykonywanej przez
W. P. pracy w spornym okresie czasu pracy.
Powołując się na przepisy art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z
dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne i zmienił zaskarżoną
decyzję.
Zebrany w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, w ocenie Sądu meriti, iż w spornym okresie czasu
wnioskodawca wykonywał w zakładzie pracy obowiązki malarza oraz murarza. Pracodawca wystawiając świadectwo
pracy w szczególnych warunkach powołał pozycje z wykazu A załącznika do Zarządzeniu Ministra Przemysłu
Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. Rację ma organ rentowy wskazując w zaskarżonej decyzji, iż pod
wskazanymi w świadectwie pracy pozycjami nie występują stanowiska murarza bądź malarza. Niemniej jednak dla
oceny, czy wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach, ma znaczenie rodzaj powierzanej mu pracy. Praca w
szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin
dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden
z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze. Takie stanowisko wielokrotnie zajmował także Sąd Najwyższy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22
stycznia 2008 roku, sygn. akt I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 6 grudnia 2007 roku, sygn. akt III
UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 4 października 2007 roku, sygn. akt I UK 111/07; z dnia 19 września 2007 roku,
sygn. akt III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 14 września 2007 roku, sygn. akt III UK 27/07, OSNP
2008 nr 21-22, poz. 325).
Wykonywane przez wnioskodawcę obowiązki jednoznacznie wskazują zdaniem Sądu I instancji, iż wykonywał on
prace murarza i malarza w warunkach określonych w wykazie A, dziale XIV poz. 25 pkt 1. Praca wnioskodawcy
sprowadzała się do prac budowlano-montażowych i budowlano- remontowych na oddziałach będących w ruchu,
wykonywana była stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.
Wyżej przytoczone ustalenia pozwoliły przyjąć Sądowi Okręgowemu, iż wnioskodawca legitymuje się zarówno
wymaganym ogólnym stażem pracy jak i ponad 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, ukończył
wymagany wiek, co uprawnia go do wcześniejszej ze względu na wiek emerytury.
Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając go w całości i zarzucając:
1. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. polegające na wydaniu wyroku bez wyjaśnienia wszystkich
okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy;
2. naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z
FUS (Dz. U. z 2013r., poz. 1440 j.t.) poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i ustalenie prawa do emerytury pomimo
nie udokumentowania wymaganego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach
Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie
wyroku sądu I instancji i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja organu rentowego jest bezzasadna i podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.
Na wstępie należy stwierdzić, że emerytura w obniżonym wieku jest świadczeniem szczególnym, zatem stosowanie i
wykładnia przepisów, które normują przyznanie prawa do tego świadczenia musi być wykładana ściśle. Stosownie do
przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440, ze zm.), ubezpieczeni, którzy urodzili się po dniu 31 grudnia 1948 roku mają prawo
do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w
dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:
• okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn
oraz
• okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.
Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu,
na dochody budżetu państwa. Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym
pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Za pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia
oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na
bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych). Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki,
na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie
przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 4 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych).
Zarówno w art. 184 ust. 1 pkt 1 jak i w art. 32 ust. 4 ustawodawca odsyła do „przepisów dotychczasowych”. Przepisy
dotychczasowe w rozumieniu niniejszych przepisów to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w
sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat
dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który
wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia
łącznie następujące warunki:
• osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;
• ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach (§ 3 i 4
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.)).
Pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach
wskazanych w załączniku A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (§ 1 i § 2 rozporządzenia) Praca w
szczególnych warunkach to praca wykonywana stale, tj. codziennie i w pełnym wymiarze czasu pracy tj. przez 8 godzin
dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki właśnie wymiar czasu pracy, w warunkach pozwalających na uznanie jej
za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r.
W sprawie bezsporne jest, że wnioskodawca posiada na dzień 1 stycznia 1999 roku wymagany tzw. ogólny staż pracy
i nie jest członkiem OFE. W sporze pozostawało tylko ustalenie czy W. P. legitymuje się wymaganym przez ustawę 15
– letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.
Apelacja organu rentowego została uznana za bezzasadną. W ocenie Sądu odwoławczego wyrok Sądu I instancji
jest rozstrzygnięciem prawidłowym, wydanym w oparciu o prawidłowe ustalenia faktyczne i ocenę dowodów. Sąd
Apelacyjny nie stwierdził uchybień zasadom logiki i doświadczenia życiowego przy ocenie dowodów przez Sąd
Okręgowy, tym samym Sąd meriti nie naruszył dyspozycji przepisu art. 233 § 1 k.p.c.
Materiał dowodowy zgromadzony przez Sąd Okręgowy oraz przez Sąd Apelacyjny w postaci zeznań świadków i
akt osobowych wnioskodawcy prowadzi do wniosku, że W. P. wykonywał prace polegające na murowaniu oraz
malowaniu na halach produkcyjnych. Nie można przyznać racji apelującemu, który w uzasadnieniu pisemnego
środka odwoławczego podnosił, że nie jest wiarygodne by ubezpieczony wykonywał swoje czynności stale i wyłącznie
wewnątrz budynków produkcyjnych, zaś wszystkie prace budowlane i malarsko – murarskie dotyczyły tylko
hal produkcyjnych i nie były przeprowadzane w wieżowcu, skoro zakład pracy mieścił się w dwóch budynkach
produkcyjnych i w jednym biurowcu (wieżowiec). Przez tak długi okres pracy w latach 1982-1998, w ocenie organu
rentowego, nie jest prawdopodobne, aby istniała stała potrzeba wykonywania prac w tak dużym zakładzie pracy
wyłącznie na halach produkcyjnych (stałego kładzenia fundamentów, posadzek, ścianek działowych), skoro zakład
zlokalizowany był w trzech obiektach. Twierdzenia te należy uznać za całkowicie gołosłowne i niepoparte zebranym w
sprawie materiałem dowodowym, który pozwala na wyciągnięcie wniosków zgoła odmiennych.
Zarówno zeznania świadków złożone przed Sądem I instancji, jak i wyjaśnienia samego wnioskodawcy złożone przed
sądami obu instancji potwierdzają, że praca W. P. w (...) Zakładach (...) w okresie 22.06.1982 r. – 31.12.1998 r. polegała
na malowaniu ścian, posadzek i maszyn oraz murowaniu na halach, gdzie znajdowały się różne wydziały. Była to jedna
hala, na której za pomocą metalowych ścianek, bądź siatki wydzielone były pomieszczenia wydziałowe. Malowanie
ścian było wykonywane na wszystkich wydziałach znajdujących się w hali m.in. u ślusarzy, tokarzy, elektryków,
na wydziałach produkcji. Malowanie było przeprowadzane dość często, ściany często się brudziły na terenie hali,
ponieważ do produkcji w zakładach wykorzystywana była sadza. Gdy była konieczność zamontowania nowej maszyny
to wnioskodawca skuwał posadzkę, robił fundamenty pod nową maszynę, następnie kładł posadzkę, którą potem
malował. Wszystkie prace odbywały się na wydziałach będących w ciągłym ruchu. W wieżowcu, należącym do zakładu,
ekipa budowlano – remontowa nie przeprowadzała żadnych prac, gdyż tam remonty przeprowadzane były przez firmy
zewnętrzne. Ustalenia te są spójne z dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych, których Sąd zażądał z
archiwum na etapie postępowania odwoławczego.
Nie można zgodzić się z zarzutami organu rentowego, że świadkowie dokładnie nie wiedzą co robił wnioskodawca,
nie pamiętają dokładnie charakteru pracy i utożsamiają wykonywanie pracy na dwóch różnych stanowiskach, w
dwóch różnych działach - umiejscawiając poszczególne czynności w jednym czasie. Zdaniem Sąd Apelacyjnego
normalnym efektem upływu czasu jest zacieranie się pewnych faktów w pamięci, w szczególności jeśli miały
one miejsce kilkanaście lat wcześniej. Świadkowie wiedzieli, jaką pracę wykonywał wnioskodawca w spornym
okresie i zeznania te znalazły odzwierciedlenie w dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy. Nie sposób odmówić
wiarygodności zeznaniom świadka, tylko z takiego powodu, że świadek pewnych okoliczności nie pamięta. Również
z samego faktu, że świadek o jakichś sytuacjach nie zeznał, nie można wyprowadzać wniosku, że takie sytuacje
nie miały miejsca. Skuteczne zakwestionowanie wiarygodności zeznań świadka może nastąpić tylko wtedy, gdy
przeprowadzone postępowanie dowodowe wskazuje, że zeznania świadka nie są zgodne z prawdą. Podkreślić należy,
że w przedmiotowej sprawie zeznania świadków nie pozostają w żadnej sprzeczności z dokumentacją pracowniczą
zawartą w aktach osobowych załączonych do niniejszych akt.
W ocenie Sądu Apelacyjnego tak zaprezentowany stan faktyczny daje podstawy do przyjęcia, że wnioskodawca stale i w
pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace budowlano – remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których
jako podstawowe wykonywane były prace w warunkach szczególnych (praca wymieniona w dziale XIV poz. 25 wykazu
A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., Dz. U. 1983 Nr 8 poz. 43).
W związku z powyższym należy stwierdzić, że W. P. legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w warunkach
szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenia Rady Ministrów z 7
lutego 1983 r.
Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.