Prezentacja Ryszarda Petru - Gospodarka w fazie ożywienia. Na jak

Gospodarka w fazie ożywienia.
Na jak długo?
Ryszard Petru
Dyrektor Zarządzający kierujący Pionem
Analiz, Relacji Inwestorskich i Strategii
PKO BP
Wrocław, 23 marca 2011
Agenda
Otoczenie międzynarodowe
Kryzys fiskalny
Polska – sytuacja bieżąca
Sektor bankowy
2
Otoczenie międzynarodowe
Kryzys fiskalny
Polska – sytuacja bieżąca
Sektor bankowy
3
Kraje wschodzące stały się dominującym regionem
światowego wzrostu gospodarczego…
Wzrost gospodarczy w 2010 r.
<
brak danych
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
4
…a ich udział w światowym PKB systematycznie rośnie
Udział w światowym PKB (%)
Wzrost PKB (%)
10
65
Prognoza MFW
Prognoza MFW
60
8
55
6
50
4
45
2
40
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
0
35
-2
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
30
-4
Kraje rozw ijające się
Kraje rozw inięte
Kraje rozw ijające się
Kraje rozw inięte
Przesunięcie produkcji przemysłowej do krajów
rozwijających się oraz stopniowy wzrost zamożności
tych społeczeństw prowadzi do wzmożonej
konkurencji o zasoby naturalne.
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
5
Możliwości produkcyjne rolnictwa nie nadążają za
popytem na żywność
Indeks światowych cen żywności FAO
(2002-2004=100)
Zasoby kapitału w rolnictwie (bn USD,
ceny stałe roku 1995)
200
4.2
180
4.0
160
3.8
140
3.6
120
3.4
100
3.2
1/
19
90
1/
19
92
1/
19
94
1/
19
96
1/
19
98
1/
20
00
1/
20
02
1/
20
04
1/
20
06
1/
20
08
1/
20
10
80
3.0
1976
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2007
Ograniczone możliwości zaspokojenia rosnącego popytu na żywność (rosnąca liczba
ludności, konkurencja ze strony biopaliw) spowodowane są przede wszystkim
wieloletnią stagnacją wzrostu możliwości produkcyjnych światowego rolnictwa.
Źródło: UN FAO.
6
Aby utrzymać wysokie tempo wzrostu kraje rozwijające
się muszą konsumować coraz więcej energii
Struktura światowej konsumpcji energii
pierwotnej (1015 Btu*)
120
100
80
Ropa i gaz
nadal będą
głównymi
źródłami
energii
60
40
20
0
2003
Paliwa jądrowe
*British thermal unit ≈1055J.
Źródło: EIA Annual Energy Outlook 2011.
2030
Biopaliwa
Ropa
Gaz
Węgiel
Odnawialne
7
Popyt na ropę naftową do 2030 roku będzie w dużej
mierze stymulowany przez Chiny i Indie
Zapotrzebowanie na ropę naftową (mln b/dzień)
Źródło: Czyżewski A., Łagowski K., „Mechanizmy kształtujące ceny ropy naftowej i paliw”, Prezentacja na seminarium naukowe NBP 18.02.2011 r.
8
Zdolności produkcyjne mogą nie wystarczyć do
zaspokojenia popytu na ropę
Najważniejsi producenci ropy (mln b/dzień)
0
2
4
6
8
10
12
14
Rosja
USA
OPEC Arabia Saudyjska
Wydobycie ropy przez
Libię
Chiny
Iran
Irak
Kuwejt
OPEC
Zjed. Emiraty
Libia
Algieria
Produkcja
Wolne moce produkcyjne
Możliwości produkcyjne OPEC wystarczą do pokrycia ewentualnego braku
dostaw ropy z Libii, ale zdecydowanie przybliżą gospodarkę globalną do kresu
wolnych mocy produkcyjnych.
Źródło: The Economist.
9
Ceny ropy systematycznie pną się w górę
Cena ropy WTI (USD/b)
160
140
120
100
80
60
40
20
Źródło: EIA.
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0
10
Otoczenie międzynarodowe
Kryzys fiskalny
Polska – sytuacja bieżąca
Sektor bankowy
11
Kryzys fiskalny jest kolejną fazą kryzysu finansowego
Stawki 5-letnich CDS (pb)
1000
Kryzys
finansowy
Stabilizacja
Kryzys
fiskalny
Co dalej?
900
800
700
600
500
Kryzys
surowcowy
?
Dubaj na
skraju
bankructwa
Bankructwo
Lehman
Brothers
400
300
200
100
0
09-08
12-08
Grecja
Źródło: Bloomberg.
03-09
06-09
Hiszpania
09-09
12-09
Portugalia
03-10
06-10
Włochy
09-10
Polska
12-10
03-11
Niemcy
12
Kryzys doprowadził do pogorszenia sytuacji fiskalnej
wielu krajów …
+14.4
Deficyt budżetowy* krajów UE w 2010 roku
(% PKB)
…
32.3
14.0
12.0
+8.7
10.0
Zmiana relacji deficyt/PKB pomiędzy
2007 a 2009 r. (%PKB)
+9.0 +13.0
Średnia UE
+6.1 +5.3 +4.8
+6.5 +6.0
8.0
6.0
+5.1 +3.8
+5.7
-0.6 +5.8 + 3.3
4.0
2.0
+4.2
0.0
IRE
UK
GRE SPA SLO
POL
-13.2 -7.7 -6.6 -7.3 -15.3 -5.1
* Prognozy Komisji Europejskiej.
Źródło: Eurostat, Komisja Europejska.
FRA POR ROM CZE
ITL
BEL
-5.0 -5.0 -13.4 -10.2 -6.5 -5.7
HUN
BUL GER
Zmiana
realnego tempa
wzrostu PKB
pomiędzy 2007
a 2009 r. (pp)
EST
-7.5 -11.3 -7.4 -20.8
13
…i w efekcie istotnego przyrostu długu publicznego…
Dług publiczny* krajów UE w 2010 r.
(% PKB)
Zmiana relacji dług/PKB pomiędzy
2007 a 2009 r. (%PKB)
160
140
+21.8
+12.4
120
+12.0 +36.5
100
Średnia UE
+14.3 +13.4 +12.3 +23.7 +8.5
80
+17.1
60
+5.9
+5.8 +6.3
40
+11.3
-2.5
20
+3.5
0
GRE
ITL
* Prognozy Komisji Europejskiej.
Źródło: Eurostat, Komisja Europejska.
BEL
IRE
FRA POR HUN
UK
GER SPA POL SLO CZE ROM BUL EST
14
…który w krajach PIGS będzie nadal się powiększał
Dług publiczny krajów PIGS
Dług publiczny
(% PKB)
Koszt obsługi
(% PKB)
10Y
(%)
2010
2015
2010-13
Grecja
140
165
10
11.3
Irlandia
97
124
13
8.3
Portugalia
93
100
8
6.8
Hiszpania
64
85
10
5.5
Źródło: The Economist.
15
Międzynarodowe powiązania kapitałowe zwiększają
ryzyko „zarażenia”
Zobowiązania krajów na koniec 2009 r. (mld USD)
Portugalia
Grecja
Niemcy
Francja
Wlk.
Brytania
Hiszpania
186
Włochy
Włochy są winne Francji
ok. 20% francuskiego
PKB
Źródło: NYTimes, BIS.
114
60
Irlandia
16
W ostatnim czasie wzrosła również rentowność polskich
obligacji
Rentowność 10-letnich obligacji skarbowych (%)
13.0
13.0
12.0
12.0
11.0
11.0
10.0
10.0
9.0
9.0
8.0
8.0
7.0
7.0
6.0
6.0
5.0
5.0
4.0
4.0
3.0
3.0
2.0
2.0
09-08 12-08 03-09 06-09 09-09 12-09 03-10 06-10 09-10 12-10 03-11
Niemcy
09-08 12-08 03-09 06-09 09-09 12-09 03-10 06-10 09-10 12-10 03-11
Polska
Portugalia
Grecja
Stabilna perspektywa polskiego długu
Źródło: Bloomberg.
17
Grecja przekazywała dane fiskalne wątpliwej jakości
Saldo SFP według danych przekazywanych przez
Grecję vs. szacunki Eurostatu z 2010 (% PKB)
0 0
-2 -2
Kryterium z
Maastricht
(3% PKB)
-4 -4
-6 -6
-8 -8
-10-10
-12-12
-14-14
2000
2000 2001
2001 2002
2002 2003
2003 2004
2004 2005
2005 2006
2006 2007
2007 2008
2008 2009
2009
2010 Eurostat
2009
2010 Eurostat
2008
2007
2006
2005
2004
Grecja jest klasycznym przykładem kraju z nadmiernym deficytem.
Dodatkowo jakość danych o deficycie Grecji jest problematyczna.
Źródło: Eurostat, Komisja Europejska.
2003
Rok publikacji
danych
Na reformy nie zostało zbyt wiele czasu
Przeciętna zapadalność długu
publicznego (lata)
Podział długu wg kryterium rezydencji
posiadacza obligacji (%)
Wlk. Brytania
100%
Grecja
90%
Włochy
80%
70%
Francja
60%
Holandia
50%
Hiszpania
40%
Japonia
30%
Portugalia
20%
Irlandia
10%
USA
2
4
6
8
10
12
14
16
Au
Po s tri
rtu a
ga
Irl lia
an
d
G ia
re
H c ja
ol
an
d
Fr ia
an
c
N
ow B j a
a el g
Ze ia
la
nd
W ia
ło
ch
N y
ie
m
cy
U
N
or SA
w
eg
ia
D
H ani
is
zp a
Sz ania
W w
l k ec
. B ja
ry
ta
n
Ka i a
na
J a da
po
ni
a
0%
0
Rezydenci
Znacząca cześć długu jest w rękach
nierezydentów, co wyjaśnia
zaangażowanie polityczne niektórych
krajów w pomoc dla Irlandii czy Grecji
Źródło: IMF, Fiscal Monitor Nov. 2010.
Nierezydenci
Otoczenie międzynarodowe
Kryzys fiskalny
Polska – sytuacja bieżąca
Sektor bankowy
Gospodarki rozwinięte bardzo powoli wychodzą z recesji
PKB w USA (%r/r)
PKB strefy euro (%r/r)
6.0
6.0
4.0
4.0
2.0
2.0
0.0
0.0
-2.0
-2.0
-4.0
-4.0
-6.0
-6.0
4Q07
2Q08
4Q08
2Q09
4Q09
2Q10
4Q07
4Q10
PKB USA (%kw/kw, SAAR)
3Q08
2Q09
1Q10
4Q10
PKB strefy euro (%kw/kw, odsez.)
6.0
2.0
4.0
1.0
2.0
0.0
0.0
-2.0
-1.0
-4.0
-2.0
-6.0
-8.0
4Q07
2Q08
4Q08
2Q09
4Q09
PKB USA (%kw./kw., SAAR)
Źródło: Eurostat, Bloomberg.
2Q10
4Q10
-3.0
4Q07
2Q08
4Q08
2Q09
4Q09
2Q10
4Q10
PKB w strefie euro (%kw/kw, odsez.)
21
Wzrost PKB w IV kw. 2010 r. dzięki konsumpcji oraz
zapasom
Wkłady do wzrostu PKB (pp, r/r)
Eksport netto
Zapasy
Konsumpcja
PKB
Inwestycje
10
1.7
4
2
0.5
3.2
3.0
3.5
4.2
4.4
IV kw.'10
3.2
III kw.'10
6
II kw.'10
8
1.0
0
-2
Źródło: GUS.
I kw.'10
IV kw.'09
III kw.'09
I kw.'09
IV kw.'08
-6
II kw.'09
-4
22
Silne powiązania z gospodarką niemiecką …
Eksport Polski na tle eksportu Niemiec (% r/r)
Główni odbiorcy niemieckiego
eksportu (mld EUR)
40
Francja
30
USA
20
Holandia
10
Wlk. Brytania
0
01'01
01'02
01'03
01'04
01'05
01'06
01'07
01'08
01'09
01'10
Chiny
-10
Włochy
-20
Austria
-30
Belgia
-40
Szwajcaria
Niemcy
Polska
Dzięki silnym więziom handlowym Polski i Niemiec, odbicie
gospodarki niemieckiej pociągnęło za sobą gospodarkę
Polski.
Źródło: Bloomberg, NBP, Eurostat.
Polska
20
30
40
50
60
70
80
90
Eksport Niemiec w 2010 r.
23
…prowadzą do dalszej poprawy w sferze realnej
gospodarki
Produkcja w przemyśle i
Sprzedaż detaliczna
Eksport i import (% r/r)
budownictwie (%r/r, odsez.)
40
(%r/r)
20
25
20
20
15
15
10
10
0
5
5
0
-20
0
-5
-5
-10
-40
10-08
03-09
08-09
01-10
Import (EUR), %r/r
06-10
11-10
-15
01-09
Eksport (EUR), %r/r
12
11-09
Przemysł, %r/r
Stopa bezrobocia (%)
14
06-09
04-10
09-10
Budownictwo, %r/r
8
25
6
20
4
15
10
0
5
-2
8
6
02-08
Sprzedaż detaliczna, %r/r
Fundusz płac (%r/r)
Zatrudnienie w sektorze
przedsiębiorstw (%r/r)
2
10
-10
10-08 02-09 06-09 10-09 02-10 06-10 10-10
02-11
08-08
02-09
08-09
02-10
Stopa bezrobocia (%)
08-10
-4
0
-6
-5
02-11 -8
02-08 08-08
02-09
08-09 02-10
08-10 02-11
Zatrudnienie w sekt. przeds. (%r/r)
Zatrudnienie w przemyśle (%r/r)
Źródło: NBP, GUS.
-10
02-08
08-08
02-09
08-09
Nominalny fund. płac, %r/r
02-10
08-10
02-11
Realny fund. płac, %r/r
24
Szybko zwiększa się wykorzystanie mocy
produkcyjnych…
Wykorzystanie mocy produkcyjnych w przedsiębiorstwach, %
90
85
80
75
70
65
60
55
50
1Q03
1Q04
1Q05
1Q06
1Q07
Przetwórstwo
Źródło: GUS.
1Q08
1Q09
1Q10
1Q11
Budownictwo
25
…co w najbliższych miesiącach powinno doprowadzić
do wzrostu inwestycji
Inwestycje w polskiej gospodarce, %r/r
* Ze względu na brak danych dotyczących inwestycji przedsiębiorstw w I i II kw. poszczególnych lat, na wykresie pokazano dynamiki dla I poł. roku.
** Szacunki NBP na potrzeby modelu NECMOD; dane odsezonowane.
Źródło: GUS, MF, szacunki NBP.
26
Transfery z UE ważnym czynnikiem ryzyka dla
inwestycji i wzrostu gospodarczego
Transfery unijne (mld EUR)
Prognoza NBP
Źródło: NBP.
27
Spowolnienie gospodarcze nie odbiło się negatywnie na
wynikach firm
Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych* (mld PLN)
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
30
25
20
15
10
5
0
-5
Q1
Q2
Q3
Q4
*Przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 50 osób.
Źródło: GUS.
28
Otoczenie międzynarodowe
Kryzys fiskalny
Polska – sytuacja bieżąca
Sektor bankowy
29
W sektorze bankowym nadal utrzymuje się luka
depozytowa
Wskaźnik kredytów do depozytów (%)
120%
20
115%
110%
-20
105%
-40
100%
-60
95%
-80
90%
-100
12'08
05'09
10'09
03'10
08'10
01'11
Wskaźnik Kredyty/Depozyty, % (LO)
Depozyty minus kredyty, mld PLN (PO)
Źródło: NBP.
30
Problem rosnącego udziału kredytów FX został
rozwiązany?
Udział należności* walutowych (% należności ogółem)
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
4Q06
2Q07
4Q07
2Q08
4Q08
2Q09
4Q09
2Q10
4Q10
* Należności monetarnych instytucji finansowych od pozostałych sektorów krajowych.
Źródło: NBP.
31
Tempo pogarszania się jakości udzielonych kredytów
obniżyło się
Wskaźnik NPL (%)
16
14
12
Duży wzrost z powodu
opcji
10
8
6
4
2
0
4Q06
2Q07
Korporacyjne
Źródło: NBP.
4Q07
Detaliczne
2Q08
4Q08
2Q09
Korporacyjne - stara metod.
4Q09
2Q10
4Q10
Detaliczne - stara metod.
32
Wyniki finansowe sektora ustabilizowały się
Współczynnik wypłacalności sektora
bankowego (%)
Zysk netto sektora bankowego
(mld PLN, w okresach)
5
15
4
14
3
13
2
12
1
11
0
10
1Q08 2Q08 3Q08 4Q08 1Q09 2Q09 3Q09 4Q09 1Q10 2Q10 3Q10 4Q10
Źródło: KNF.
1Q08 2Q08 3Q08 4Q08 1Q09 2Q09 3Q09 4Q09 1Q10 2Q10 3Q10 4Q10
33
Nowej „wojny depozytowej” raczej nie będzie…
Marże sektora bankowego
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa
Depozyty PLN
Depozyty PLN
0.0%
0.0%
-0.5%
-0.5%
-1.0%
-1.0%
-1.5%
-1.5%
cze-10 lip-10 sie-10 wrz-10 paź-10 lis-10 gru-10 sty-11
rach. bieżący
terminowe - nowe umowy
cze-10 lip-10 sie-10 wrz-10 paź-10 lis-10 gru-10 sty-11
rach. bieżący
terminowe - nowe umowy
* Marża zdefiniowana jako różnica pomiędzy średnim oprocentowaniem umów bankowych wg statystyk NBP a odpowiednią stopą procentową (WIBID O/N,
3M)
Źródło: NBP, Bloomberg.
34
…a spodziewana poprawa sytuacji gospodarczej
powinna przełożyć się na wzrost popytu na kredyty
Przedsiębiorstwa (%, r/r)
Gospodarstwa domowe (%, r/r)
80
35
70
30
25
60
20
50
15
40
10
30
5
0
01'08
-5
20
10
0
01'08
01'09
07'09
01'10
07'10
01'11
-10
07'08
01'09
Depozyty
Źródło: NBP.
07'08
07'09
Kredyty
01'10
07'10
Kredyty mieszkaniowe
01'11
-15
Depozyty
Kredyty
35
Rośnie konkurencja między bankami o kredyty
Marże sektora bankowego
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa
Kredyty mieszkaniowe – nowe umowy
Kredyty w PLN
4.0%
3.0%
3.5%
2.5%
3.0%
2.0%
2.5%
2.0%
1.5%
cze-10 lip-10 sie-10 wrz-10 paź-10 lis-10 gru-10 sty-11
PLN
CHF
cze-10 lip-10 sie-10 wrz-10 paź-10 lis-10 gru-10 sty-11
nowe umowy
cały portfel
Marże na kredytach dla przedsiębiorstw w nowych
umowach wzrosły w styczniu. Jedną z przyczyn mógł
być relatywnie wyższy wzrost akcji kredytowej dla
MSP.
* Marża zdefiniowana jako różnica pomiędzy średnim oprocentowaniem umów bankowych wg statystyk NBP a odpowiednią stopą procentową (WIBOR 3M,
LIBOR CHF 3M)
Źródło: NBP, Bloomberg.
36
Duży potencjał do wzrostu wolumenu kredytów
hipotecznych w Polsce
Stan wolumenu kredytów hipotecznych
w wybranych krajach*
(% PKB, 3 kw. 2010)
120
100
80
60
40
20
0
NL
DK
IE
UK
SE
PT
ES
DE
BE
FR
GR
HU
IT
PL
RO
*Relacja wolumenu kredytów hipotecznych w III kw. 2010 do PKB z okresu 4 kw. 2009 – 3 kw. 2010.
Źródło: European Mortgage Federation, Eurostat.
37
Optymistycznie patrząc perspektywy są dobre
PKB per capita* w 2009 (wg parytetu siły nabywczej, EU27=100)
300
250
200
150
100
50
Irl
Lu
ks
em
bu
rg
an
Ho d ia
la
nd
A u ia
s
Sz tria
w
ec
ja
W
D
lk
. B an
ry ia
ta
n
Ni ia
em
c
Be y
Fi lgia
nl
an
d
Fr ia
an
Hi
sz cja
pa
n
W ia
ło
ch
y
EU
27
Cy
G pr
r
Sł e cja
ow
e
Cz n ia
ec
hy
M
Po al
rtu ta
g
S ł a li
ow a
ac
W ja
ęg
Es ry
to
n
P o ia
lsk
a
Li
tw
Ło a
Ru tw a
m
u
Bu nia
łg
ar
ia
0
*Wysoki poziom PKB per capita w Luksemburgu wynika z dużego udziału pracowników – nierezydentów w ogólnym zatrudnieniu. Tworząc PKB nie są brani
pod uwagę jako część populacji używana do obliczenia wskaźnika PKB per capita.
Źródło: Eurostat.
38
Podsumowanie
1) Gospodarki krajów rozwijających się powróciły na ścieżkę
szybkiego wzrostu, co oznacza większy popyt na surowce i wzrost
ich cen
2) Gospodarki krajów rozwiniętych powoli wychodzą z recesji w
warunkach kryzysu fiskalnego i dużej niepewności na rynkach
3) Ożywienie gospodarki Polski jest związane z silnym popytem
zewnętrznym, wynikającym z bliskich powiązań z gospodarką
Niemiec
4) Popyt zewnętrzny wraz z dobrą kondycją przedsiębiorstw w Polsce
wspierają poprawę na rynku pracy
5) Sektor bankowy w latach 2011/12 działać będzie w warunkach
podwyższonej niepewności i wysokiej zmienności cen aktywów
39