Socjoterapia na tle innych form pomocy psychologiczno

Socjoterapia na tle innych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Socjoterapia to pojęcie, z którym coraz częściej spotykamy się omawiając różne
formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Wydaje się, że stanowi ona
doskonałe uzupełnienie oferowanej dotąd pomocy tj. psychoterapii, treningu
interpersonalnego i psychoedukacji. Zawierając nowe elementy, korzysta
jednocześnie z ich doświadczeń i rozwiązań teoretycznych .Socjoterapię zaliczamy
do procesów psychokorekcyjnych, leczniczych, ukierunkowanych na eliminowanie
lub na zmniejszenie poziomu zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży.
Socjoterapia jest więc formą pomocy adresowaną do dzieci i młodych ludzi w
okresie dorastania, borykających się z problemami osobistymi i trudnościami
życiowymi." (K. Sawicka, Socjoterapia, Warszawa 1998, s. 14) W obszarze
oddziaływań socjoterapeutycznych pozostają dzieci z zaburzeniami zachowania,
nadpobudliwością, agresją, zahamowaniem, dzieci mające problemy szkolne
wynikające z parcjalnych deficytów bądź z zaniedbania środowiska. Bardzo często
u podłoża zaburzeń zachowania leżą właśnie czynniki środowiskowe. Wiele dzieci
kierowanych na socjoterapię pochodzi z rodzin dysfunkcyjnych, gdzie zaburzona
jest komunikacja pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny lub w rodzinach
występuje problem uzależnienia, przestępczości czy niewydolności wychowawczej
rodziców. Obecnie coraz częściej dochodzi jeszcze problem bezrobocia i trudności
materialnych. Zadaniem socjoterapii jest wspomaganie dzieci i młodzieży w
rozwoju i pojmowaniu rzeczywistości poprzez realizację celów rozwojowych,
edukacyjnych i terapeutycznych.
Cele rozwojowe wiążą się ściśle z wiekiem uczestników zajęć i powinny
uwzględniać zaspokajanie ich podstawowych potrzeb, rozwijanie indywidualnych
zainteresowań oraz podejmować ważne dla określonej grupy wiekowej
zagadnienia.
Cele edukacyjne wspomagają proces nabywania wiedzy o sobie samym i o innych
ludziach oraz proces rozumienia świata społecznego.
Jednak istota socjoterapii polega głównie na realizacji celów terapeutycznych,
które mają sprzyjać odreagowaniu napięć emocjonalnych oraz dostarczyć
doświadczeń korekcyjnych, przeciwstawnych do treści doświadczeń urazowych.
Terapeutyczna rola zajęć grupowych polega - przy pomocy odpowiednio
dobranych ćwiczeń, zabaw - na organizowaniu takich sytuacji, które dostarczą
dziecku nowych doświadczeń przeciwstawnych do doświadczeń urazowych i
pozwolą wyćwiczyć i wypróbować w bezpiecznych warunkach nowe sposoby
zachowania. W pracy socjoterapeutycznej stosuje się wiele metod pracy. Do
najczęściej wykorzystywanych należą: rundka, burza mózgów, techniki plastyczne,
śpiew i muzykowanie, inscenizacje, drama, zabawa, taniec, joga. Należy pamiętać,
że obowiązuje zasada dobrowolności uczestnictwa w zajęciach, w związku z tym
zajęcia powinny być dla dzieci szczególnie atrakcyjne, aby czuły się na nich dobrze
i chciały przychodzić na spotkania. Stałym elementem zajęć jest krąg. Siedzenie w
kręgu umożliwia wszystkim uczestnikom bezpośredni kontakt wzrokowy, sprzyja
nawiązaniu kontaktu emocjonalnego, wyrównuje pozycje społeczne i zmniejsza
dystans między prowadzącymi a uczestnikami. Rola osoby prowadzącej polega na
wytworzeniu atmosfery akceptacji, życzliwości, ciepła oraz życzliwej
konsekwencji i stanowczości, kiedy w grupie pojawiają się zachowania
destrukcyjne. Socjoterapeuta modeluje swoim zachowaniem zachowanie jej
członków, pomaga dzieciom w zdobywaniu doświadczeń korekcyjnych i
edukacyjnych. W swojej pracy socjoterapeuta powinien kierować się zasadami:
afirmacji, otwartości, istnienia norm, osobistego i bliskiego kontaktu. Działania
socjoterapeutyczne należy zawsze rozpocząć od postawienia diagnozy, która ma
polegać na rozpoznaniu trudności dziecka i analizie zaburzeń w jego relacjach ze
światem. W tym celu można wykorzystać wywiady z rodzicami i nauczycielem
dziecka, obserwację sytuacji, w których dziecko najczęściej przeżywa trudności,
testy zdań niedokończonych, testy projekcyjne jak na przykład "Rysunek rodziny",
"Dom, drzewo, człowiek". Kolejnym etapem jest odpowiednie zaprogramowanie
zajęć, tak aby sytuacje, które stwarzamy dziecku, miały funkcję korygującą.
"Oznacza to organizowanie takiego typu doświadczeń, które pozwolą na
zaspokojenie ważnych potrzeb emocjonalnych dzieci, a także takich, które będą
stanowiły zaprzeczenie ich dotychczasowych, urazowych przeżyć." (J.
Strzemieczny, Program zajęć socjoterapeutycznych dla dzieci ze szkół
podstawowych, Warszawa 1988, s. 19).