Program Profilaktyczny Gimnazjum nr 17

Program profilaktyczny
UWAGI WSTĘPNE
Tworzeniu Programu profilaktyki szkolnej towarzyszyło przekonanie, że:
1. Profilaktyka jest ochroną człowieka przed zagrożeniami i reagowaniem na nie.
Obejmuje eliminację lub redukcję czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników
chroniących.
2. Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy
niskiego ryzyka.
3. Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu życia
i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia
sobie z wymogami życia. Jej celem jest opóźnienie inicjacji lub zachęcenie do
abstynencji.
4. Program profilaktyki szkolnej to ogół działań chroniących młodzież przed
zakłóceniami w rozwoju i interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń.
5. Program profilaktyki szkolnej obejmuje działania podejmowane w trakcie realizacji
programów nauczania i Programu wychowawczego szkoły, gdy realizowane są ogólne
zadania szkoły, a także działania specyficzne dla profilaktyki.
ZASADY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH
Poniższe zasady sformułowano na podstawie projektu Standardów jakości
pierwszorzędowych programów profilaktycznych realizowanych w szkole i placówce
oświatowej, autorstwa Krzysztofa A. Wojcieszka i Joanny Szymańskiej.
Bezpieczeństwo uczestników
Respektowanie podmiotowości uczestników
Poszanowanie ich godności i indywidualności
Ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji
Uwzględnienie wieku i poziomu rozwoju uczestników
Uwzględnienie systemu wartości i stopnia wrażliwości uczestników
Niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości
(terapeutycznych, psychomanipulacyjnych)
7. Realizatorzy działań profilaktycznych powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Adekwatność oddziaływań
1. Działania profilaktyczne powinny być maksymalnie dostosowane do potrzeb
i problemów odbiorców oraz mieć wyraźnie określonego adresata.
Skuteczność
1. Działania powinny być zgodnie z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której
dotyczą.
2. Działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii, form
i metod oddziaływania.
3. Działania powinny uwzględniać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej
Rzetelność
1. Informacje powinny być rzetelne.
2. Informacje powinny być dostosowane do poziomu rozwoju intelektualnego,
emocjonalnego i społecznego adresata, do jego możliwości percepcyjnych.
3. Informacje powinny uwzględniać poziom już posiadanej wiedzy (zbyt wczesne
wkraczanie z informacjami na temat zagrożeń może podsuwać pomysły na
niepożądane zachowania)
4. Informacje powinny być rzeczowe (odwoływanie się do emocji, np. straszenie, może
powodować obronne odrzucanie zagrażających informacji lub też pobudzać
ciekawość)
5. Informacje dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe (aby nie stanowiły
instruktażu nieprawidłowych zachowań).
Głębokość i czas trwania
1. We współczesnej profilaktyce proponuje się, jako bardziej skuteczny, model
głębszego oddziaływania oparty o koncepcję czynników ryzyka i czynników
chroniących.
2. Najbardziej skuteczne są działania zintegrowane z programem szkolnym
(dydaktycznym i wychowawczym)
3. Czas trwania oddziaływań i ich intensywność zależą od zdiagnozowanego wcześniej
stopnia zagrożenia
ROZPOZNANE CZYNNIKI RYZYKA
Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko
wystąpienia zachowań ryzykownych i związanych z nimi szkód.
Do zbadanych czynników ryzyka należą:
1. Środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące, promujące dane wzorce
zachowań.
2. Zachowania w domu i w szkole
3. Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne
4. Słabe wyniki w nauce, absencja na lekcjach
5. Dostęp do środków i substancji psychoaktywnych
ZACHOWANIA RYZYKOWNE I ICH PRZYCZYNY
Zachowania ryzykowne, to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się
niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych.
rodzaj zachowania ryzykownego
przyczyny
 ciekawość
 wpływ reklamy w mediach
 wzorowanie się na dorosłych
palenie
papierosów,
picie
 sposób na odreagowanie
alkoholu,
zażywanie
innych
 moda, szpan
środków psychoaktywnych
 nuda, przekora, bunt
 sytuacja domowa
 negatywny wpływ grupy rówieśniczej
 trudności w nauce
 uległość wobec kolegów
 strach przed sprawdzianem
 brak zainteresowania
 niemożność
sprostania
ambicjom
rodziców
wagary
i wymaganiom nauczycieli
 nuda na lekcjach
 brak dyscypliny
 chęć zaimponowania
 niedostosowanie wymagań do poziomu uczniów
 niejasne kryteria oceniania
 jakość programów nauczania
 lenistwo
brak zainteresowania nauką
 osoba nauczyciela
 nudne lekcje
 negatywny wpływ grupy rówieśniczej
 brak zainteresowania ze strony rodziców
 negatywne wzorce, także w mediach
 sposób na odreagowanie stresu i załatwienie sprawy
 chęć dominowania, zaistnienia w grupie
zachowania agresywne
 moda na agresję w grupie rówieśniczej
 nieumiejętność radzenia sobie z problemami
 odpowiedź na prowokację
 obyczaj środowiskowy
 wzorce wyniesione z domu
 chęć zaimponowania
 wyraz buntu, manifestowanie dorosłości
wulgaryzmy,
brak
kultury
 wzorce w mediach
osobistej
 złe relacje nauczyciel-uczeń
 brak reakcji nauczyciela i innych dorosłych
 ubóstwo językowe
 niski poziom wiedzy i uświadomienia
 ciekawość
 wpływ grupy rówieśniczej
wczesna inicjacja seksualna
 moda na „dorosłość”
 uległość, nie znajomość zachowań asertywnych
 sytuacja domowa
CZYNNIKI CHRONIĄCE
Czynniki chroniące, to wszystkie elementy osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka.
Wymienia się w tym kontekście:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Silne więzi rodzinne
Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawczą
Praktyki religijne
Zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm
Konstruktywną grupę rówieśniczą, autorytety
Konstruktywne budowanie własnej tożsamości
CELE PROFILAKTYKI SZKOLNEJ
1. Ochrona uczniów przed zagrożeniami rozwoju.
2. Reagowanie na pojawiające się zagrożenia.
ZADANIA PROFILAKTYKI SZKOLNEJ
1. Dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym
samym umożliwienie racjonalnego wyboru.
2. Pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych.
3. Rozwijanie umiejętności podejmowania wyborów
4. Reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań
ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy.
IDENTYFIKACJA NIEPOKOJĄCYCH ZACHOWAŃ UCZNIÓW
Identyfikację niepokojących zachowań przeprowadzono poprzez analizę dokumentów
szkolnych, konsultacje z wychowawcami klas i pracownikami pomocniczymi szkoły oraz
wyniki ankiet przeprowadzonych wśród uczniów i nauczycieli oraz rodziców.
Analiza dokumentów szkolnych
Dokumenty szkolne poddane analizie to dzienniki lekcyjne, zeszyty obserwacji
zachowania klasy, Księga Protokołów Posiedzeń Zespołu Wychowawczego.
Uczniowie na wszystkich poziomach nauczania przejawiają zachowania agresywne słowne
i czynne.
Zachowania agresywne słowne to dokumentowane przez nauczycieli, używane przez
uczniów w czasie godzin lekcyjnych i przerw inwektywy, wulgaryzmy, przezwiska,
obraźliwe epitety, groźby.
Zachowania agresywne czynne to dokumentowane przez nauczycieli i Zespół
Wychowawczy incydenty na terenie szkoły w czasie godzin lekcyjnych i przerw: pobicia,
potrącenia, przepychanki, zadawanie ciosów, wymuszenia, niszczenie mienia. Ujawniono
również grupę uczniów pierwszego poziomu nauczania wykazujących niepowodzenia
szkolne.
Konsultacje z wychowawcami klas i pracownikami pomocniczymi szkoły
Nauczyciele podkreślali nieprzestrzeganie przez uczniów norm i reguł zachowania
obowiązujących w szkole podczas przerw i na lekcjach raz posługiwanie się agresją słowną
i przemocą fizyczną.
Pracownicy wymieniali niszczenie mienia szkoły i śmiecenie.
Zarówno nauczyciele jak i pracownicy administracyjni (sprzątaczki, szatniarz)
wymieniali przypadki palenia papierosów w toaletach i na boisku szkolnym.
Wyniki ankiet
Przeprowadzono ponad 220 ankiet wśród młodzieży, nauczycieli oraz rodziców.
Ankiety zawierały pytania o bezpieczeństwo na terenie szkoły, sytuacje i miejsca, w których
uczniowie spotykają się z przemocą, używkami. Stosunek uczniów do szkoły. Zauważanych
przez nich zachowań związanych z łamaniem prawa, systemu nagradzania i karania.
Należy zaznaczyć, że 86% uczniów czuje się bezpiecznie w szkole, tylko 2%
wskazało, że na jej terenie zdarzają się kradzieże. Natomiast jako największy problem
wskazywano akty wandalizmu, oraz używanie wulgaryzmów przez innych uczniów.
Zadania
Kształtowanie
pożądanych postaw
i zachowań ucznia.
Sposoby realizacji
Klasa I
Zapoznanie uczniów i rodziców z treścią Statutu
Gimnazjum nr 17.
Zapoznanie uczniów i rodziców z procedurami
nagradzania i karania stanowiącymi załącznik Statutu
Szkoły.
Integracja uczniów w zespole klasowym i szkolnym:
 położenie szczególnego nacisku na kulturę
i higienę osobistą,
 poznanie siebie nawzajem,

poszanowanie własności wspólnej i cudzej,
 szacunek dla tradycji
i obyczajów.
Poinformowanie o typach zachowań agresywnych,
sposobach rozwiązywania konfliktów (mediacja),
sposobach reagowania w sytuacjach trudnych
i kryzysowych, osobach, do których można zwrócić się
o pomoc.
Wypracowanie standardów zachowania ucznia
Gimnazjum nr 17 (schematy wartości, zachowań).
Zasady współżycia z uczniami liceum, propozycje
współpracy i pomocy koleżeńskiej.
Termin realizacji
Uwagi
wrzesień
/październik
Wychowawcy
listopad/grudzień
Scenariusze dostępne
w zasobach szkolnych
Np. kontrakt
z wychowawcą,
nauczycielem
Uczenie
przestrzegania prawa
i obowiązujących
norm społecznych
Higiena pracy
umysłowej
Poinformowanie uczniów
cały rok
o konsekwencjach prawnych wynikających
z łamania norm społecznych
Spotkanie
z przedstawicielami Straży Miejskiej i Policji (sekcja do
spraw nieletnich).
Korygowanie negatywnych zachowań.
Współpraca z rodzicami, pedagogiem, psychologiem
oraz innymi podmiotami wspomagającymi szkołę.
Analiza nieobecności, zaniedbania w nauce, zachowania
uczniów.
Zapoznanie z zasadami uczenia się, objawami zmęczenia styczeń/luty
psychicznego, umiejętnościami tworzenia warunków do
skutecznego uczenia się
Bezpieczeństwo
Zapoznanie z zasadami obowiązującymi:
listopad-czerwiec
w czasie wypoczynku na wycieczkach szkolnych,
w czasie wolnym od zajęć szkolnych
Propagowanie
Wskazywanie możliwości unikania zagrożeń związanych cały rok
zdrowego stylu życia z używaniem środków zmieniających świadomość oraz
sposobów radzenia sobie z presją grupy i otoczenia.
Informacja o zagrożeniach dla zdrowia wynikających
z używania alkoholu, palenia papierosów oraz zażywania
leków i narkotyków, jak również tzw. dopalaczy.
Pomoc osobom uzależnionym i współuzależnionym.
Wychowawca, dyrektor.
„Środowiskowy program
wychowania zdrowotnego
w szkole” (psycholog,
nauczyciele biologii)
Scenariusze w zasobach
szkolnych
Zadania
Uczenie
przestrzegania
prawa
i obowiązujących
norm społecznych
Określanie potrzeb
Zagrożenia
demoralizacją –
subkultury
młodzieżowe
Internet – „globalna
wioska”
Sposoby radzenia
sobie ze stresem
i porażką
Sposoby realizacji
Klasa II
Korygowanie negatywnych zachowań.
Współpraca z rodzicami, pedagogiem, psychologiem
oraz innymi podmiotami wspomagającymi szkołę.
Analiza nieobecności, zaniedbania w nauce, zachowania
uczniów.
Pomoc w budowaniu tożsamości poprzez określanie:
 Kim chcę być?
 Co wiem o sobie (samoocena)?
 Wartości
i autorytetów, odniesienie się do
konsumpcyjnego modelu życia;
Przedstawianie skutków przynależenia do subkultur
młodzieżowych o charakterze przestępczym i
zagrożonych demoralizacją: pseudokibice
Przedstawienie zagrożeń występujących w klubach
młodzieżowych, dyskotekach: narkotyki, alkohol,
„tabletki gwałtu”.
Zagrożenia w sieci – internetowe znajomości:
Anonimowość użytkowników sieci wykorzystywana
przez przestępców – pedofilów.
Korzystanie z filmoteki
Termin realizacji
Uwagi
cały rok
Współpraca w ramach
działających Zespołów
Wychowawczych.
cały rok
cały rok
Wychowawca, nauczyciel
WDŻR
cały rok
Nauczyciel informatyki,
pedagog szkolny
cały rok
Filmy i książki pochodzące
z zasobów szkolnych
Zadania
Sposoby realizacji
Termin realizacji
Uwagi
cały rok
Filmy i książki pochodzące
z zasobów szkolnych
Klasa III
Sposoby radzenia
Korzystanie z filmoteki
sobie ze stresem
i porażką,
rozwiązywanie
konfliktów w rodzinie
Wskazywanie możliwości unikania zagrożeń związanych z cały rok
używaniem środków zmieniających świadomość oraz
sposobów radzenia sobie z presją grupy i otoczenia.
Informacja o zagrożeniach dla zdrowia wynikających
z używania alkoholu, palenia papierosów oraz zażywania
leków i narkotyków.
Pomoc osobom uzależnionym i współuzależnionym.
Określanie celów
Pomoc w odkrywaniu:
cały rok
edukacyjnych
 uzdolnień i talentów ucznia,
ucznia
 drogi edukacyjnej (wybór szkoły)
Komunikowanie się Kształtowanie umiejętności publicznych wystąpień
cały rok
i autoprezentacja
Wskazywanie
Wspieranie ucznia w przygotowaniu do egzaminu po
cały rok
dojrzałych
gimnazjum. Korygowanie negatywnych zachowań.
zachowań
Współpraca z rodzicami, pedagogiem, psychologiem oraz
innymi podmiotami wspomagającymi szkołę. Analiza
nieobecności, zaniedbania w nauce, zachowania uczniów.
Rozwój
Przedstawianie uczniom najważniejszych i najciekawszych
emocjonalny
dokonań ludzkości w dziedzinie kultury sztuki.
i fizyczny poprzez
Rozwój fizyczny człowieka.
sztukę i sport
Propagowanie
zdrowego stylu
życia
Program zatwierdzony przez Radę Rodziców G-17 w dniu 15.09.2015 r.
Scenariusze w zasobach
szkolnych, nauczyciele
biologii.
Uczestnictwo w targach
edukacyjnych
Nauczyciel preorientacji
zawodowej
Nauczyciele przedmiotów
egzaminacyjnych,
wychowawcy
Nauczyciel muzyki
i plastyki, nauczyciel
wychowania fizycznego