prez oswia p Koperski

URLOPY ZDROWOTNE
dobre praktyki związane z ograniczaniem ilości
udzielanych urlopów na poratowanie zdrowia
Przemysław Koperski,
Zastępca Prezydenta Miasta Częstochowa
UPRAWNIENIE DO URLOPU
Zgodnie z treścią art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r.
Nr 97 poz. 674 ze zm.) – dalej KN, nauczycielowi
zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas
nieokreślony, po przepracowaniu co najmniej 7 lat
w szkole, dyrektor szkoły udziela urlopu
dla poratowania zdrowia,
w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia, w
wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku.
Urlop przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym
wymiarze zajęć na czas nieokreślony. Oznacza to, Ŝe prawo
do tego urlopu posiada nauczyciel mianowany lub
dyplomowany zatrudniony na podstawie mianowania (art.
10 ust. 5 KN) lub nauczyciel kontraktowy zatrudniony na
podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 10 ust.
4 KN) – pod warunkiem zatrudnienia w pełnym
wymiarze zajęć.
Wszyscy inni nauczyciele, niezaleŜnie od posiadanego
stopnia awansu zawodowego, nie mają prawa do urlopu dla
poratowania zdrowia, gdyŜ albo nie są zatrudnieni w pełnym
wymiarze zajęć albo ich umowa
o pracę została zawarta na czas określony.
Na podstawie art. 73 ust. 2 KN do okresu siedmioletniej
pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do
pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niŜ
wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłuŜej niŜ
6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i
urlopu trwających dłuŜej niŜ 6 miesięcy wymagany okres
pracy przedłuŜa się o ten okres. Okres siedmioletniej pracy
w szkole, uzasadniający prawo do urlopu, powinien
przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla
poratowania zdrowia.
Przepis art. 73 ust. 4 KN stanowi, iŜ siedmioletni staŜ pracy nauczyciela
w szkole powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia
urlopu dla poratowania zdrowia, z tym Ŝe wymóg ten dotyczy wyłącznie
udzielenia pierwszego urlopu. Do okresu tego nie wlicza się okresów
przerw w pracy, z wyjątkiem okresów wymienionych w art. 73 ust. 3 KN
trwających łącznie nie dłuŜej niŜ 6 miesięcy. Okresy wliczane do
wymaganego okresu pracy obejmują okresy niezdolności do pracy
wskutek choroby oraz okresy urlopów innych niŜ urlop wypoczynkowy
(urlop wypoczynkowy z natury rzeczy nie stanowi przerwy w pracy) - np.
urlopów bezpłatnych czy urlopów na kształcenie się. JeŜeli okres na
przykład urlopu bezpłatnego przekraczałby 6 miesięcy, do 7-letniego
okresu pracy wymaganego dla uzyskania prawa do urlopu dla
poratowania zdrowia wliczony byłby tylko 6-miesięczny okres
przebywania na urlopie bezpłatnym. Pozostały okres urlopu bezpłatnego
nie podlegałby wliczeniu, a zatem okres niezbędny do uzyskania prawa
do urlopu dla poratowania zdrowia przedłuŜyłby się o czas urlopu
bezpłatnego przekraczający 6 miesięcy.
Określona w pragmatyce nauczycielskiej konstrukcja udzielania
urlopu wskazuje, Ŝe dyrektor szkoły nie tyle wyraŜa zgodę na
udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia, ile udziela takiego
urlopu na podstawie orzeczenia lekarskiego. Wynika z tego
wniosek, Ŝe skutek konstytutywny uprawnienia do urlopu dla
poratowania zdrowia powstaje w momencie wydania stosownego
orzeczenia lekarskiego (lub decyzji organu odwoławczego) a nie
udzielenia urlopu przez dyrektora szkoły. PodwaŜenie potrzeby
udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia („cofnięcie
uprawnienia” do urlopu dla poratowania zdrowia) moŜe nastąpić
jedynie w drodze odwołania od orzeczenia lekarskiego do
wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy (lub jego decyzji w
ramach postępowania odwoławczego). Dyrektor szkoły nie ma
takiej kompetencji, chyba Ŝe chodzi o sytuację podjęcia przez
nauczyciela działalności zarobkowej w czasie przebywania na
urlopie dla poratowania zdrowia, o którym mowa w art. 73 ust. 7
zdanie drugie KN).
Sformułowanie „w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku”
oznacza, Ŝe ustawa o systemie oświaty zakreśla maksymalny,
jednorazowy wymiar urlopu dla poratowania zdrowia wynoszący jeden
rok. Nie zakreśla jednocześnie minimalnego wymiaru tegoŜ urlopu.
Wymiar urlopu dla poratowania zdrowia w indywidualnej sprawie zaleŜy
po prostu od stanu zdrowia konkretnego nauczyciela i jest związany
bezpośrednio ze stanem zdrowia nauczyciela i potrzebą
przeprowadzenia zalecanego leczenia. Od decyzji lekarza zaleŜy jaki
maksymalny wymiar urlop dla poratowania zdrowia zostanie
nauczycielowi udzielony. Gdyby lekarz zobowiązany był do udzielania
urlopu kaŜdorazowo w wymiarze jednego roku - wzór orzeczenia
lekarskiego zawierałby sformułowanie, Ŝe urlopu udziela się na rok.
WyraŜenie "do jednego roku" oznacza "nie więcej niŜ rok" i
oznacza zarazem, Ŝe po tym czasie nie moŜe być udzielony
nauczycielowi kolejny urlop "do jednego roku", gdyŜ między
kolejnymi okresami urlopu musi bowiem występować przerwa.
Oznacza to, Ŝe udzielenie urlopu w wymiarze krótszym od
jednego roku konsumuje uprawnienie do jednorazowego rocznego
urlopu dla poratowania zdrowia i w takiej sytuacji nie moŜna
udzielić dodatkowego „uzupełniającego” urlopu dla poratowania
zdrowia do wymiaru jednego roku.
Zgodnie z treścią art. 73 ust. 8 KN nauczycielowi moŜna udzielić
kolejnego urlopu dla poratowania zdrowia nie wcześniej niŜ po
upływie roku od dnia zakończenia poprzedniego urlopu dla
poratowania zdrowia. Łączny wymiar urlopu dla poratowania
zdrowia nauczyciela w okresie całego zatrudnienia nie moŜe
przekraczać 3 lat. Nie oznacza to jednak, Ŝe nauczycielowi
przysługuje jednorazowo urlop dla poratowania zdrowia w
łącznym wymiarze trzech lat.
UPRAWNIENIA EMERYTALNE A PRAWO
DO URLOPU DLA PORATOWANIA ZDROWIA
Zgodnie z treścią art. 73 ust. 2 KN nauczycielowi,
któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje
mniej niŜ rok, urlop dla poratowania zdrowia nie moŜe
być udzielony na okres dłuŜszy niŜ do końca miesiąca
poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel
nabywa uprawnienia emerytalne.
DOŚWIADCZENIA MIASTA CZĘSTOCHOWY
Wpływ na bieŜące wydatki oświatowe mają w kaŜdym roku
tzw. etaty losowe: Ilość nauczycieli w etatach realizujących
nauczanie indywidualne, przebywających na urlopie dla
poratowania zdrowia i w stanie nieczynnym. W szczególności
elementem naduŜywania uprawnień nauczycielskich
wynikających z Karty Nauczyciela było korzystanie z płatnego
urlopu dla poratowania zdrowia. Wg stanu na dzień 12 lutego
2009,2010,2011,2012 roku z płatnych urlopów dla poratowania
zdrowia korzystało w Częstochowie analogicznie:
wyszczególnienie
Urlop zdrowotny
2009
2010
2011
2012
109,17
126,10
153,38
62,34
Wg wstępnych danych na dzień 28.05.2012 około 15 nauczycieli złoŜyło
nowe wnioski o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia
Wykres ukazuje wg stanu na dzień 30 września 2011 ilość
etatów nauczycieli przebywających na urlopie dla
poratowania zdrowia w Częstochowie w odniesieniu do
innych wybranych miast Śląska
Jak rozwiązano w Częstochowie problem znaczącego
uŜywania przez nauczycieli prawa do rocznego płatnego
urlopu dla poratowania zdrowia?
Prezydent Miasta Częstochowy w zarządzeniach dot. zasad
organizacji pracy szkół i placówek na rok szkolny przedszkoli, szkół
i innych placówek prowadzonych przez Miasto Częstochowa na
prawach powiatu zawarł zapis mówiący o tym, Ŝe
„W przypadku złoŜenia przez nauczyciela wniosku o udzielenie mu
urlopu dla poratowania zdrowia zobowiązuje się dyrektora szkoły
do pisemnego zawiadomienia w terminie 3 dni roboczych organu
prowadzącego o złoŜeniu w/w wniosku oraz o złoŜeniu odwołania
od orzeczenia do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy” .
cd.:
Taki zapis i pragmatyka nie narusza prawa, gdyŜ
organ prowadzący finansujący urlopy ma prawo
posiadać wiedzę w tym zakresie, a ponadto w
kaŜdym indywidualnym przypadku dyrektor
szkoły po konsultacji z Wydziałem Edukacji
podejmuje ostatecznie decyzję o ewentualnym
odwołaniu się od przekazanego przez nauczyciela
orzeczenia lekarskiego. Nie odwołuje się od
orzeczenia lekarskiego w przypadku konieczności
leczenia pooperacyjnego lub innych
zdarzeń losowych
cd.:
Wspomniane zawiadomienie pozwala we współpracy z
dyrektorem szkoły ustalić rzeczywiste prawo nauczyciele do
takiego urlopu (praktyka dnia codziennego wskazuje, iŜ
nadal z urlopów próbują korzystać nauczyciele
niepełnozatrudnieni; którzy nabyli uprawnienia emerytalne;
dostarczający orzeczenia lekarskie wydane przez
nieuprawnionych do ich wydawania lekarzy; nauczyciele,
którzy nie chorowali i w istocie przepisu prawnego
zaleconego leczenia dla podratowania zdrowia nie
potrzebują), ponadto organ prowadzący moŜe ustalić
prawidłowo organizacje pracy szkoły, ma wiedzę o wolnych
miejscach pracy z tytułu ewentualnych wakatów.
Jakie wymierne skutki przynosi ten model
postępowania:
1. Wzmocniono dyscyplinę pracy dyrektorów szkół w tym zakresie, gdyŜ
jeszcze w ubiegłym roku szkolnym dyrektorzy udzielali urlopów
osobom nieuprawnionym; posługującym się niewłaściwymi drukami;
w innych niŜ wskazał lekarz terminach /wyłącznie korzystnych dla
nauczyciela/; urlopów udzielano dopiero z dniem 1 września, chociaŜ
lekarz decyzję wydał w kwietniu, maju lub czerwcu – stanowiło to
sprzeczność z ideą samego urlopu.
2. Wzrosła świadomość nauczycieli, iŜ nie stanowią one skutecznej
ucieczki przed zwolnieniem z pracy.
3. 3.z tytułu płatnych urlopów dla poratowania zdrowia organ
prowadzący obniŜa koszty utrzymania szkół liczone w milionach
złotych.
Istotą powodzenia i sukcesu w zakresie obniŜenia
kosztów z tytułu udzielania płatnych urlopów dla
poratowania zdrowia nauczycieli jest stały monitoring
dot. prawidłowości ich udzielania.
Dziękuję za uwagę