Ze zbiorów filokartystyki

ZE ZBIORÓW FILOKARTYSTKI
Cerkiew Êw. Micha∏a Archanio∏a
Ciechocinek zawdzi´cza swój wyglàd najlepszym fachowcom. Per∏a uzdrowisk polskich to efekt
pracy znakomitych urbanistów, architektów i ogrodników. Zabytki, jakie mo˝emy podziwiaç,
wybudowane sà w ró˝nych stylach. Bardzo ciekawym obiektem drewnianym jest cerkiew, jedyna tego
rodzaju w Europie.
W krajobrazie Ciechocinka wyró˝niajà si´ obiekty
wybudowane z drewna. Niestety, jest ich coraz mniej.
Wiele pensjonatów zosta∏o rozebranych bàdê strawi∏
je po˝ar. W parku Zdrojowym mo˝na jeszcze podziwiaç
dawny kursal z galerià spacerowà (dziÊ kawiarnia Bristol i Pijalnia Wód Mineralnych z charakterystycznà
wie˝à), muszl´ koncertowà, restauracj´ Pa∏acyk (dawniej Bristol) oraz kr´gielni´. Obiekty te zosta∏y wybudowane w XIX w. i na poczàtku XX w. Zabytkiem o unikatowym charakterze jest cerkiew, która wyró˝nia si´
swojà bajkowà kolorystykà. Jest to pierwsza w Polsce
garnizonowa Êwiàtynia Prawos∏awnego Ordynariatu
Polowego Wojska Polskiego.
Kiedy w XIX w. ros∏a s∏awa leczniczych wód w Ciechocinku, do uzdrowiska zacz´li przyje˝d˝aç równie˝
˝o∏nierze rosyjscy, którzy stacjonowali w wielu miastach
Polski. W latach siedemdziesiàtych XIX w. powsta∏a
Wojskowa Stacja Sanitarna, która szybko si´ rozwija∏a.
Obok oddzia∏u dla szeregowców powsta∏ oddzia∏ oficerski. Stacja by∏a czynna od maja do wrzeÊnia i mog∏a przyjàç jednorazowo do 150 osób. Do wód przyje˝d˝ali te˝ prawos∏awni kuracjusze (w sezonie bywa∏o ich kilkuset), tote˝ zaistnia∏a potrzeba budowy
Êwiàtyni. Wyjazd do cerkwi w Aleksandrowie Kuj. by∏
zbyt k∏opotliwy. W 1894 r. na terenie Wojskowej Stacji Sanitarnej stan´∏a drewniana cerkiew. Jej wyglàd
z poczàtku XX w. mo˝na podziwiaç na pocztówce
obok. Niedaleko by∏o mieszkanie dla duchownych.
(Drewniany budynek rozebrano w 1950 r.)
Jedna z hipotez mówi, ˝e cerkiew przywieziono w
cz´Êciach z Rosji. Stawiaç jà mogli cieÊle z Syberii, bowiem podobne obiekty mo˝na spotkaç za Uralem.
Zosta∏a wzniesiona z grubych okràg∏ych bali bez u˝ycia
gwoêdzi. O stylu zauralskim Êwiadczà zdobienia framug
okien oraz kolorystyka zewn´trznych Êcian, które by∏y
jaskrawoniebieskie. Zachowa∏ si´ na tylnej wewn´trznej
Êcianie stylizowany napis w j´zyku cerkiewno-s∏owiaƒ-
23
skim „S nami Bog” (Z nami Bóg). Na prze∏omie XIX
i XX w. dobudowano werand´. W 1908 r. obok cerkwi,
po zachodniej stronie, stan´∏a okaza∏a murowana
dzwonnica. O tym, jak wyglàda∏a, te˝ mo˝na dowiedzieç
si´ z zachowanej pocztówki. Niewielka cerkiew, która
mo˝e pomieÊciç kilkadziesiàt osób, nie wystarcza∏a na
potrzeby wiernych. Wystarczy wspomnieç, ˝e w 1899 r.
leczy∏o si´ w Ciechocinku 146 oficerów, kilkaset osób
cywilnych przyby∏ych z imperium carskiego, a
ciechocinianie wyznania prawos∏awnego stanowili
kilka procent mieszkaƒców (w 1909 r. by∏y to 53 osoby
na 1963). Nowà murowanà cerkiew pod wezwaniem
Micha∏a Cudotwórcy zaprojektowa∏ Waldemar Fedders,
ale jej wybudowanie uniemo˝liwi∏ wybuch I wojny
Êwiatowej. Mia∏a stanàç mi´dzy dworkiem Konstancja
a parkiem Sosnowym.
Po 1918 r. dzwonnica zosta∏a rozebrana jako symbol
panowania zaborców. Z budynku cerkwi zdj´to charakterystycznà kopu∏´. Symbole religijne zakryto, a los
ikonostasu jest do dzisiaj niewyjaÊniony. Obiekt przekszta∏cono w Êwietlic´ ˝o∏nierskà. Po II wojnie Êwiatowej zosta∏a umieszczona w nim szko∏a dla dzieci,
które przyje˝d˝a∏y do sanatorium. Potem w Êwiàtyni
urzàdzono magazyn. Drewniany obiekt niszcza∏. W
latach siedemdziesiàtych XX w. pojawi∏ si´ pomys∏,
aby cerkiew przenieÊç do parku Zdrojowego i urzàdziç
w niej galeri´ sztuki albo umieÊciç jà w którymÊ muzeów etnograficznych. Do realizacji tych planów nie
dosz∏o.
W 1995 r. próchniejàcà cerkwià zainteresowa∏ si´
Prawos∏awny Ordynariat Wojskowy. Ministerstwo Obrony Narodowej zgodzi∏o si´ przekazaç obiekt na cele
religijne. Arcybiskup Sawa poÊwi´ci∏ kamieƒ w´gielny
pod odbudow´ cerkwi, której proboszczem zosta∏ ks.
Micha∏ Hajduczenia z Torunia, prawos∏awny kapelan
wojskowy.
Konserwatorzy zabytków czuwali nad pracami firmy „Bud- Art”, która remontowa∏a cerkiew. Budynek
zmieni∏ swój wyglàd pierwotny. Rozebrano drewnianà
werand´, wymieniono belki, zmieni∏ si´ wyglàd wn´trza. Uroczysta msza, której przewodniczy∏ arcybiskup
Sawa, mog∏a si´ odbyç ju˝ w paêdzierniku 1996 r. W
poÊwi´conym o∏tarzu umieszczono relikwie m´czenników betlejemskich. Wyposa˝enie wn´trza jest ciàgle uzupe∏niane dzi´ki hojnoÊci fundatorów.
Aldona Nocna
Wykorzysta∏am artyku∏ Kingi Nemre-Czachowskiej
Cerkiew zdrojowa zamieszczony przed laty w „Spotkaniach z Zabytkami” oraz Materia∏y do historii Ciechocinka od zapoczàtkowania budowy warzelniów soli
do wybuchu Wielkiej Wojny Mariana Raczyƒskiego.
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI marzec 2009