vi. catalogue of cultural landscape elements with a glossary of terms

Transkrypt

Hans-Heinrich Meyer, Catrin Schmidt, Christoph Glink
VXI¿FLHQWO\DFFXUDWHDQGSURYLGHUHDVRQDEO\UHOLDEOHLQIRUPDWLRQ5HFRPPHQGHG
DUHPDSVDWDVFDOHRI7KHXVHIXOQHVVRIPDSVGUDZQXSEHIRUHLV
OLPLWHGDVERWKWKHLUFRQWHQWDQGJHRGHWLFDFFXUDF\LVRIWHQXQUHOLDEOH$PRUHSUHFLVHVRXUFHDUHODQGWLWOHPDSVGUDZQXSE\¿HOGVXUYH\RUVRYHUDSHULRGRIQHDUO\
\HDUVVFDOH2QHFDQGHULYHGHWDLOHGLQIRUPDWLRQRIFKDQJHVLQ
WKHFXOWXUDOODQGVFDSHIURPYLOODJHERXQGDULHVWKHVHSDUDWLRQRIFRPPRQODQGV
FRPPRQVPDUFKHVDQGWKHUHDOORWPHQWRI¿HOGVFRQVROLGDWLRQDPDOJDPDWLRQ
GUDZQXSDFFRUGLQJWRODQGRZQHUWLWOHVL]HDQGVRLOFRQVWLWXWLRQ
)RUSUDFWLFDODFWLYLWLHVRIUHFRUGLQJDQGPDSSLQJRQVLWHRQHVKRXOGHVWDEOLVKFRQWDFWVZLWKORFDOH[SHUWV)DUPHUVDQGWHDFKHUVORFDOKLVWRU\FXUDWRUVDQG
IRUHVWHUVDVZHOODVROGHUUHVLGHQWVDVZLWQHVVHVRISDVWWLPHVFDQRIWHQSURYLGH
YDOXDEOHLQIRUPDWLRQ7KLVFDQVRPHWLPHVXQFRYHULQWHUHVWLQJSRLQWHUVWRHYHQWV
WKDWZHUHQRWGHHPHGZRUWK\RIFKURQLFOLQJEXWZKRVHWUDFHVDUHVWLOOHYLGHQWLQ
WKHODQGVFDSHHJWUHQFKHVIURPWKHZDUEXLOGLQJIRXQGDWLRQVHWF
6.1.2.7 A registration sheet for cultural landscape elements:
from the register to cultural landscape inventory
$VVRRQDVDQREMHFWLVLGHQWL¿HGRQVLWHWKHSURFHVVRIUHJLVWUDWLRQFDQEHJLQLWVORFDWLRQNH\FKDUDFWHULVWLFVDQGFRQGLWLRQVDUHUHFRUGHGDFFRUGLQJWRSUHGH¿QHGPHWKRGVSKRWRVDQGPDSVDUHXVHGIRUGRFXPHQWDWLRQ)RUWKLVSXUSRVHD
UHJLVWUDWLRQVKHHWLVXVHGVHH)LJ
,QRUGHUWRLPSURYHWKHSUHFLVLRQRIPDSSLQJWKHXVHRIPRGHUQWHFKQRORJLHVVXFKDV*36DQGPRELOH*,6LVDGYDQWDJHRXV$IWHUWKHRXWGRRUVXUYH\WKH
LQIRUPDWLRQJDWKHUHGFDQEHFRPSLOHGZLWKWKHXVHRIGDWDEDVHSODWIRUPVRU*,6
WRFUHDWHUHSRUWVVWDWLVWLFDORXWSXWVDQGGLJLWDOPDSV
7KH¿UVWVHFWLRQRIWKHIRUPFRQWDLQVJHQHUDOLQIRUPDWLRQVXFKDVWKHQDPH
RIWKHPDSSLQJSURMHFWQDPHRIDXWKRUDQGGDWHRIVXUYH\UHJLVWUDWLRQVKHHWDQG
LQGH[QXPEHUWRLGHQWLI\WKHHOHPHQWQDWLRQZLGH7KHVHFRQGVHFWLRQGHWDLOVWRSRJUDSKLFLQIRUPDWLRQDERXWWKHHOHPHQWWKHFRXQW\WRZQVKLSGLVWULFWQDPHDQG
QXPEHURIWKHWRSRJUDSKLFDOPDS1RUWKLQJ(DVWLQJDQGWRSRJUDSKLFGHVFULSWLRQ
RIWKHORFDWLRQ3DUWLFXODUSURSHUWLHVRIWKHHOHPHQWDUHHQWHUHGLQWKHWKLUGVHFWLRQ
RIWKH¿UVWSDJHEHJLQQLQJZLWKWKHHOHPHQW¶VQDPHWHUPLQRORJ\VHH&/UHJLVWHU
DQG LI DYDLODEOH LQIRUPDWLRQ DERXW RZQHUVKLS 7KH UHPDLQLQJ ¿HOGV GHWDLO WKH
FRGH RI WKH PDSSLQJ NH\ FODVVL¿HG XVLQJ ODQG XVH FDWHJRULHV7KH VL]H ZLGWK
OHQJWKDQGKHLJKWRIWKHREMHFWVDQGLWVWKHLUSK\VLFDOHQYLURQPHQWDUHIXUWKHU
GHVFULEHG7KH³H[WHQWRIREMHFW´GLIIHUHQWLDWHVEHWZHHQSRLQWOLQHDQGSRO\JRQ
IHDWXUHV DQG DOVR EHWZHHQ LQGLYLGXDO HOHPHQWV HOHPHQW JURXSV PRUH WKDQ RQH
HOHPHQWRIWKHVDPHW\SHDQGHOHPHQWHQVHPEOHVDWOHDVWWZRVSDWLDOO\DQGIXQFWLRQDOO\FRUUHODWLQJHOHPHQWVRIGLIIHUHQWW\SHV)LQDOO\WKHVKRUWGHVFULSWLRQRI
WKHREMHFWFRPSOHWHVWKHVHFWLRQRQ³REMHFWSURSHUWLHV´
332
A practical guide...
5(*,675$7,216+((7)25+,6725,&$//$1'6&$3((/(0(176
3URMHFW
,17(55(*,,,%&8/785$//$1'6&$3(
,QGH[1R
6KHHW1R
$XWKRU
'DWH
5HQp+HLQULFK
/RFDWLRQRIREMHFW
&RXQW\
%LVWULWD1DVDXG
1RRIWRSRJUDSKLFDOPDS
7RZQVKLS
6LHX0DJKHUXV
1RUWKLQJ
'HVFULSWLRQRIORFDWLRQ
:HVWHUQSDUWRIYLOODJH
2EMHFWSURSHUWLHV
1DPHWHUPLQRORJ\
+ROORZSDWK
0DSSLQJNH\FRGH
([WHQWRIREMHFW
3RLQW
,QGLYLGXDOHOHPHQW
'LVWULFW
$UFDOLD
(DVWLQJ
2ZQHUVKLS
FRPPXQDO
6L]H>P@ZLGWKOHQJWKKHLJKW (QYLURQPHQW
P
IRUHVWDUHD
/LQH
[
(OHPHQWJURXS
[
3RO\JRQ
2EMHFWHQVHPEOH
6KRUWGHVFULSWLRQRIREMHFW
+ROORZSDWKJHQHUDWHGE\IRUHVWU\XVHRQDVWHHSKLOOVLGHVXEVRLOFOD\VWUDWXPWKLFNQHVVWR
PERWWRPZLWKGHHSHURVLRQJURRYHVWRPVWLOOLQXVHHQYLURQPHQWRDNKRUQEHDP
DQGPDSOHIRUHVW
(YDOXDWLRQ
6WDWHRIFRQVHUYDWLRQ
(QGDQJHUPHQW
9HU\ZHOOFRQVHUYHG
ORZ
$GYLFHIRUIXUWKHUFRQVHUYDWLRQPHDVXUHV
1RPHDVXUHVQHFHVVDU\
/DQGVFDSHUHODWHGH[SHULHQFHHIIHFW
5HJLRQDOFKDUDFWHULVWLF
$OPRVWQRWGLVFHUQLEOH
7\SLFDOIRUWKHUHJLRQ
5DULW\
5HPDUNV
LQIUHTXHQW
Fig. 78. 5HJLVWUDWLRQVKHHWIRUKLVWRULFDOODQGVFDSHHOHPHQWVSDJH
7KH IRXUWK VHFWLRQ RQ SDJH FRQWDLQV FULWHULD IRU REMHFW HYDOXDWLRQ 7KH
HGLWRUKDVWRHVWLPDWHWKHVWDWHRIFRQVHUYDWLRQDQGGHJUHHRIHQGDQJHUPHQWZLWK
UHJDUGWRLWVSUHVHUYDWLRQZRUWKLQHVVDQGZKHUHDSSOLFDEOHSURYLGHVRPHDGYLFH
IRUQHFHVVDU\FRQVHUYDWLRQPHDVXUHV7RHYDOXDWHODQGVFDSHHOHPHQWVLWLVDOVR
QHFHVVDU\WRUHFRUGKRZUDUHWKH\DUHDQGGHVFULEHWKHLUUHJLRQDOFKDUDFWHULVWLFV
,Q WKLV UHVSHFW DFFRUGLQJ WR %XUJJUDDI DQG .OHHIHOG >@ DQ HOHPHQW FDQ EH
UHJDUGHGDVKLJKO\W\SLFDOIRUWKHUHJLRQLIIRUKLVWRULFDORUQDWXUDODUHDUHODWHG
333
UHDVRQV³«LWFDQH[FOXVLYHO\EHIRXQGLQDSDUWLFXODUUHJLRQDQGLWLVOLQNHGWRWKH
FKDUDFWHULVWLFVRIWKHDUHD´7KHVFDOHIRUUHJLRQDOFKDUDFWHULVWLFLVDVIROORZV
³KLJKO\W\SLFDOIRUWKHUHJLRQDQGFKDUDFWHUIRUPLQJ´
³W\SLFDOIRUWKHUHJLRQ´DQG
³QRWW\SLFDOIRUWKHUHJLRQ´
5(*,675$7,216+((7)25+,6725,&$//$1'6&$3((/(0(176
3URMHFW
,17(55(*,,,%&8/785$//$1'6&$3(
,QGH[1R
6KHHW1R
$XWKRU
'DWH
5HQp+HLQULFK
3KRWRJUDSKRIREMHFWDXWKRUGDWHRIFDSWXUHUHPDUNV
3KRWRJUDSK5HQp+HLQULFK
3RVLWLRQRIREMHFWLQPDS
0DS7RSRJUDSKLFDOPDSRI5RPDQLDVFDOH
)XUWKHUVRXUFHV
Fig. 79. 5HJLVWUDWLRQVKHHWIRUKLVWRULFDOODQGVFDSHHOHPHQWVSDJH
334
7KHVFDOHIRUUDULW\UDQJHVIURP³IUHTXHQW´³LQIUHTXHQWRFFDVLRQDO´
DQG³YHU\UDUH´7KHVFDOHIRUVWDWHRIFRQVHUYDWLRQUDQJHVIURP³YHU\ZHOO
FRQVHUYHG´³PRGHUDWHO\ZHOOFRQVHUYHG´DQG³GLVLQWHJUDWHG´
7KHVFDOHIRUHQGDQJHUPHQWUDQJHVIURP
³KLJK´
³PRGHUDWH´
DQG³ORZ´
)RU WKH ODQGVFDSHUHODWHG H[SHULHQFH HIIHFW ZKLFK LV GHWHUPLQHG E\ WKH
QXPEHUDQGSUHVHQFHRIKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVLQWKHODQGVFDSH
WKHVFDOHLV
³ZHOOGLVFHUQLEOHSURPLQHQW´
³GLVFHUQLEOH´DQG
³DOPRVWQRWRUQRWGLVFHUQLEOHODWHQW´
3DJHWZRRIWKHUHJLVWUDWLRQIRUPUHSHDWVWKHKHDGHULQIRUPDWLRQWKHQDPH
RIWKHPDSSLQJSURMHFWQDPHRIDXWKRUDQGGDWHRIVXUYH\VKHHWDQGLQGH[QXPEHU
DQGSURYLGHVDSKRWRJUDSKDQGWRSRJUDSKLFPDSDVDYLVXDOUHFRUGRIWKHREMHFW
DQGLWVVLWH6HH)LJ
6.1.3 From the inventory to practical implementation:
from individual element to the whole
6.1.3.1 Selective approaches
7KHPDSSLQJRIKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVLVUHJDUGHGDVRQHRI
WKHVHFWRUVZLWKWKHKLJKHVWTXDQWLW\RIUHFRUGHGH[SHULHQFHZLWKLQWKHWRSLF³FXOWXUDOODQGVFDSH´([DPSOHVJLYHQKHUHDUHWKHKLVWRULFDOJHRJUDSKLFODQGUHFRUGV
E\'HQHFNH>@DVZHOODVWKHH[HPSODU\UHFRUGVE\:|EVH>@6FKHUHU
+DOO@@%XUJJUDDIDQG.OHHIHOG>@DQGWKHPDQLIROGH[SHULHQFHVZLWK
FXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWUHJLVWHUVHJ.XOD',*./(.V
7KHVHOHFWLYHUHFRUGLQJRIFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVJHQHUDOO\DOVROHDGV
WRVHOHFWLYHSODQQLQJRUSURMHFWDSSURDFKHV([DPSOHVLQFOXGHFXOWXUDOODQGVFDSH
URXWHV DQG WKHPDWLF WUDLOV WKDW KLJKOLJKW SDUWLFXODU DVSHFWV RI WKH ORFDO FXOWXUDO
ODQGVFDSH8QOLNHHGXFDWLRQDOWUDLOVWKHIRFXVLVQRWQHFHVVDULO\RQFRPPXQLFDWLQJNQRZOHGJHEXWRQH[SHULHQFLQJWKHFXOWXUDOODQGVFDSHZLWKDOORQH¶VVHQVHV
6HYHUDOH[DPSOHVIRUFXOWXUDOODQGVFDSHWUDLOVKDYHEHHQGHYHORSHGE\ODQGVFDSH
DUFKLWHFWXUHVWXGHQWVDWWKH8$6(UIXUWLQWKHIRUPRIGLSORPDSURMHFWV,QGLYLGXDO
VWHSVUHTXLUHGIRUWKHLUSODQQLQJDQGLPSOHPHQWDWLRQDUHGHVFULEHGLQ6FKPLGWHW
DO>@
335
2QWKHZKROHWKHDGYDQWDJHRIUHFRUGLQJKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWV LV WKH UHODWLYHO\ KLJK GHJUHH RI SUHFLVLRQ LW HQVXUHV7KH GLVDGYDQWDJH LV
WKH VHOHFWLYLW\ RI WKH UHFRUGLQJ /DQGVFDSHV DUH DOZD\V PRUH WKDQ WKH VXP RI
WKHLULQGLYLGXDOHOHPHQWV,WLVGRXEWIXOZKHWKHUGLVFXVVLRQVRQLQGLYLGXDOKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVDUHPRUHIUXLWIXOWKDQGLVFXVVLRQVRQLQGLYLGXDO
ELRWRSHV7KH W\SH GHQVLW\ DQG GLVSRVLWLRQ RI KLVWRULFDO FXOWXUDO ODQGVFDSH HOHPHQWVLQVSDFHGRLQSULQFLSOHFKDUDFWHULVHFXOWXUDOODQGVFDSHVDQGDOORZRQHWR
GUDZERXQGDULHVEHWZHHQGLIIHUHQWFXOWXUDOODQGVFDSHV+RZHYHUUHODWLYHO\OLWWOH
ZRUNKDVDV\HWEHHQXQGHUWDNHQZLWKWKLVPHWKRGRORJ\
6.1.3.2 Comprehensive approaches: subdividing cultural landscapes
7KH¿UVWVWHSWRZDUGVVXEGLYLGLQJDFXOWXUDOODQGVFDSHLVWRGHYLVHVSHFLDO
PDSVIRULWVHQWLUHDUHDZKLFKLOOXVWUDWHWKHWUDQVIRUPDWLRQRIWKHFXOWXUDOODQGVFDSHEHWZHHQWKHWKHQDQGQRZEHWZHHQZKDWUHPDLQVZKDWKDVEHHQORVWDQG
WKHLQWHQVLW\RIFKDQJH
Cultural landscape alteration map. 7KHDJHRIWKHSUHVHQWGD\SDWWHUQRI
XVDJH LV FOHDUO\ VKRZQ LQ D FXOWXUDO ODQGVFDSH DOWHUDWLRQ PDS >+DKQ+HUVH DQG
+DW]PDQQ%XUJJUDDIIDQG.OHHIHOG@,WLVJHQHUDWHGE\VXSHULPSRVLQJ
D KLVWRULFDO WRSRJUDSKLF PDS RYHU D FXUUHQW WRSRJUDSKLF PDS DW WKH VDPH VFDOH
DQGE\PDUNLQJWKRVHDUHDVLQWKHROGHVWKLVWRULFDOWLPHOD\HUWKDWDOUHDG\H[KLELW
DSDWWHUQRIXVHZKLFKFDQVWLOOEHVHHQLQWKHVDPHIRUPWRGD\)ROORZLQJWKLVWKH
DUHDVRIXVHWKDWZHUHIRUPHGGXULQJWKHVHFRQGROGHVWWLPHOD\HUDUHPDUNHGDQG
WKLVSURFHGXUHLVUHSHDWHGVXFFHVVLYHO\XQWLO¿QDOO\RQO\WKRVHDUHDVDUHPDUNHG
ZKRVHFKDUDFWHULVWLFVVWHPIURPWKHUHFHQWSDVW
7KHQXPEHUDQGFKRLFHRIWLPHOD\HUVXVHGGHSHQGVRQWKHDYDLODELOLW\RI
KLVWRULFDOPDSV)RUH[DPSOHIRUDVWXG\LQ6D[RQ\+DKQ+HUVHDQG+DW]PDQQ
>@XVHGWKH³0LOHVKHHW´IURP³(TXLGLVWDQWPDS´IURPKLVWRULFDO WRSRJUDSKLF PDS IURP DQG DFWXDO WRSRJUDSKLF PDS IURP )RU D
VWXG\LQ7KXULQJLD*OLQN>@XVHGWKH3UXVVLDQ³¿HOGRULJLQDOV´RIWKHRULJLQDO
SODQHWDEOHVXUYH\VKHHWVXQWLOWKHLUSXEOLVKHGYHUVLRQWKHKLVWRULFDOWRSRJUDSKLFPDSSXEOLVKHGXQWLOFXUUHQWWRSRJUDSKLFPDSVDQGDHULDO
YLHZVUHVSHFWLYHO\
2QHRIWKHDGYDQWDJHVRIWKLVPHWKRGRIDQDO\VLVLVWKDWWKHHVVHQWLDOWLPH
IRUWKHVKDSLQJRIWKHFXUUHQWSDWWHUQRIXVHLVFOHDUO\H[SUHVVHGZLWKDVWULNLQJ
HIIHFW1HYHUWKHOHVVLWLVFOHDUWKDWD³GHWHUPLQDWLRQRIWKHDJH´RIDODQGVFDSH
WKURXJKWKHFXOWXUDOODQGVFDSHDOWHUDWLRQPDSLVRQO\SRVVLEOHDVIDUEDFNDVKLVWRULFDOPDSVDUHDYDLODEOHDQGSURYLGHVXLWDEOHLQIRUPDWLRQIRUVXFKDFRPSDUDWLYH
DQDO\VLV:LWKUHJDUGWRWKHG\QDPLFVRIWKHDOWHUDWLRQRIFXOWXUDOODQGVFDSHVWKH
PDSFDQQRWGHVSLWHWKHLPSOLFDWLRQLQLWVWLWOHSURYLGHDQ\FRQFOXVLYHLQIRUPDWLRQEHFDXVHDSDWWHUQRIXVHIURPWKDWVWLOOH[LVWVWRGD\PD\KDYHFKDQJHG
336
VHYHUDOWLPHVLQWKHPHDQWLPH/LNHZLVHWKHW\SHRIXVHDQGWKHLQWHQVLW\RIDOWHUDWLRQVFDQQRWEHGHWHUPLQHGIURPWKHPDS$QH[DPSOHRIDFXOWXUDOODQGVFDSHV
DOWHUDWLRQPDSFDQEHVHHQLQ6FKPLGWHWDO>@
Continuity map. $QDQDO\VLVRIKLVWRULFDOPDSVFDQEHXVHGWRDVFHUWDLQ
LQIRUPDWLRQRQWKHG\QDPLFVRIGHYHORSPHQWRIWKHODQGVFDSHE\UHFRUGLQJWKH
IUHTXHQF\RIDOWHUDWLRQVRIXVHRQDFRQWLQXLW\PDS>+DKQ+HUVHDQG+DW]PDQQ
@+HUHWKHQXPEHURIDOWHUDWLRQVWKDWWDNHSODFHRYHUDSDUWLFXODUWLPHVSDQ
QHYHURQFHWZLFHRUPRUHWKDQWZLFHLVUHFRUGHG
,Q WKLV UHVSHFW WKH FRQWLQXLW\ PDS LQ FRQWUDVW WR WKH FXOWXUDO ODQGVFDSH
DOWHUDWLRQPDSFRPSDUHVQRWRQO\WKHHDUOLHVWUHFRUGHGSDWWHUQRIXVHLQKLVWRULFDOPDSVZLWKWKHRQHWRGDWHEXWDOVRHYDOXDWHVDOODOWHUDWLRQVWKDWKDYHRFFXUUHG
LQWKHPHDQWLPH,QWKLVFDVHWKHWLPHRIWKHRULJLQRIWKHSDWWHUQRIXVHLVQRW
UHSUHVHQWHG
7KHFXOWXUDOODQGVFDSHVDOWHUDWLRQPDSDQGWKHFRQWLQXLW\PDSFDQWKHUHIRUH
SUDFWLFDOO\EHFRPELQHGDV*OLQN>@GHPRQVWUDWHVLQKLVGLSORPDWKHVLV,W
VKRXOGEHQRWHGWKDWWKLVSURFHGXUHGRHVQRWUHFRUGHLWKHUWKHGHJUHHRUWKHUDWHRI
FKDQJHVWRWKHFXOWXUDOODQGVFDSHDOWHUDWLRQ
Map of losses. 7KLVW\SHRIPDSUHFRUGVFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVWKDW
QRORQJHUH[LVWDQGKHQFHLQGLFDWHVWKHH[WHQWDQGW\SHRIWKHORVVRIKLVWRULFDO
FXOWXUDOTXDOLW\LQDQDUHD>%XUJJUDDIIDQG.OHHIHOG@
%\PHUJLQJFHUWDLQVHQVLEOHFRPELQDWLRQVRIWKHEDVLFPDSW\SHVSUHVHQWHG
FRPSOH[PDSVFDQEHGUDZQXSZKLFKFDQEHXVHGWRVWUXFWXUHWKHFXOWXUDOODQGVFDSHZLWKDYLHZWRGHYHORSLQJRYHUDOODLPVDQGPHDVXUHVIRUWKHFRQVHUYDWLRQ
DQGIXUWKHUGHYHORSPHQWRIUHVSHFWLYHFXOWXUDOODQGVFDSHV
Map of “cultopes”. +DKQ+HUVHDQG+DW]PDQQ>@GLIIHUHQWLDWH³cultopes´ DFFRUGLQJ WR WKH FRQWLQXLW\ RI WKH DUHD RI XVH WKH W\SH DQG LQWHQVLW\ RI
WKHDUHDRIXVHWKHFKDUDFWHULVWLFIHDWXUHVRILQGLYLGXDOHSRFKVDQGLQDGGLWLRQ
WKHHYHQWDQGOHJDF\YDOXHV,QWKLVFRQWH[WD³FXOWRSH´LVGH¿QHGDVDQDUHDXQLW
³«ZKLFKFRQWDLQVWRWKHJUHDWHVWSRVVLEOHH[WHQWFRQVLVWHQWVLWHUHODWHGIDFWRUV«
VLPLODUW\SHVRIXVHRUUHVSHFWLYHO\GLIIHUHQWFRQWLJXRXVW\SHVRIXVH´
,GHQWLI\LQJ ³FXOWRSHV´ QHFHVVLWDWHV DQ H[WHQVLYH ODQGVFDSH FDWHJRULVDWLRQ
DFFRUGLQJWRKLVWRULFDOFXOWXUDODVSHFWVWKHIXQGDPHQWDOREMHFWLYHRIZKLFKLVWR
IDFLOLWDWHSODQQLQJDSSURDFKHVV\VWHPDWLFDOO\DQGVXEVWDQWLDOO\
The concept of cultural dominants. 7KH FRQFHSW RI FXOWXUDO GRPLQDQWV
VKRZVZKLFKFXOWXUDOFKDUDFWHULVWLFVRIWKHODQGVFDSHDUHPRVWGRPLQDQWLQZKLFK
DUHDV7KHPDSSLQJRIFXOWXUDOGRPLQDQWVIROORZVWKHSDWWHUQRIGRPLQDQWODQGVFDSHIXQFWLRQV7KLVLVQRWVROHO\FRQFHUQHGZLWKKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHV
QRUZLWKDUHDVWKDWIURPWKHRXWVHWKDYHDSRVLWLYHLPDJHEXWRQWKHRYHUDOOFXOWXUDOFRGLQJRIDODQGVFDSH9LVXDODVZHOODVDFRXVWLFDQGROIDFWRU\FXOWXUDOGRPLQDQWHQWLWLHVH[LVWZKLFKFDQEHXVHGDVDLGVWRGLIIHUHQWLDWHEHWZHHQVXFKW\SHV
RIFXOWXUDOODQGVFDSHV
337
$FFRUGLQJWRWKLVFRQFHSWYHU\GLIIHUHQWW\SHVRIFXOWXUDOODQGVFDSHVFDQ
H[LVW HJ XUEDQ DQG UXUDO VHWWOHPHQW ODQGVFDSHV UHVLGHQWLDO IXQFWLRQ IDUPLQJ
IUXLWJURZLQJYLWLFXOWXUHSDVWXUHDQLPDOIDUPLQJODQGVFDSHVDJULFXOWXUDOIXQFWLRQUHFUHDWLRQDOODQGVFDSHVUHFUHDWLRQDOIXQFWLRQPLQLQJODQGVFDSHVUDZPDWHULDOH[WUDFWLRQIXQFWLRQ6HH6FKPLGWHWDO>@IRUIXUWKHULQIRUPDWLRQRQ
WKLVPHWKRGRORJ\
6.1.3.3 Historical cultural landscapes with a special character:
the development of objectives and project ideas
7KH UHJLVWUDWLRQ DQG HYDOXDWLRQ RI LQGLYLGXDO KLVWRULFDO FXOWXUDOODQGVFDSH
HOHPHQWVLVWKHEDVLVIRUDSODQQLQJRULHQWHGSURFHVVLQJRIWKHPDWHULDOLQRUGHUWR
LGHQWLI\DQGHQJHQGHUFXOWXUDOODQGVFDSHVZLWKDVSHFLDOFKDUDFWHU>6FKPLGWHWDO
6FKPLGWHWDO@7KHGLIIHUHQWLDWLRQRIODQGVFDSHXQLWVGHSHQGVRQ
– VSHFLDOFKDUDFWHULVWLFVRIWKHGHYHORSPHQWRIWKHKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSH
– KLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVZKLFKKDYHGLVVLSDWHG
– VXUYLYLQJKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVZKLFKDUHIRUPDWLYHIRU
LPDJHDQGFKDUDFWHU
&XOWXUDOODQGVFDSHVZLWKDVSHFLDOFKDUDFWHUFDQEHGHWHUPLQHGE\UHJLRQDOO\VLJQL¿FDQWFRQFHQWUDWLRQRIKLVWRULFDOODQGVFDSHHOHPHQWVRYHUDVPDOODUHDRU
DOWHUQDWLYHO\WKURXJKWKHGRPLQDQFHRIDSURPLQHQWKLVWRULFDOLQGLYLGXDOHOHPHQW
(DFKLGHQWL¿HGFXOWXUDOODQGVFDSHKDVDVSHFLDOFKDUDFWHUD³XQLTXHSHUVRQDOLW\´
HYHQWKRXJKWKHVHPD\EHFRPSOHWHO\GLIIHUHQW7KHIDFWWKDWDFXOWXUDOODQGVFDSH
KDVDVSHFLDOFKDUDFWHUPHDQVWKDWLWFDQEHFRQFLVHO\SRUWUD\HGDQGWKLVLQWXUQ
VHUYHVDVDEDVLVIRUWDUJHWLQJSURSRVDOVDQGGHYHORSLQJSURMHFWLGHDVIRULWVIXWXUH
GHYHORSPHQW
338
Catalogue of Cultural Landscape...
6.2. CATALOGUE OF CULTURAL LANDSCAPE ELEMENTS
WITH A GLOSSARY OF TERMS
Hans-Heinrich Meyer, Jacek M. Pijanowski, Robin Herrmann, Maja Schottke, Wilfried Schreiber, Oleksandr Dorozhynskyy, Józef Hernik
2QHRIWKHPDLQ¿HOGVRIDFWLYLWLHVZLWKLQWKH&8/785$//$1'6&$3(
3URMHFWFRQFHUQHGLQWHUQDWLRQDOUHVHDUFKRQFXOWXUDOODQGVFDSHUROHYDORULVDWLRQ
FDWHJRULVDWLRQ DQG SURWHFWLRQ FRQGXFWHG E\ D WUDQVQDWLRQDO JURXS RI VFLHQWLVWV
IURP3URMHFW3DUWQHULQVWLWXWLRQV5HVHDUFKDFWLYLWLHVDFFRPSDQLHGE\ZRUNVKRSV
DQGVHPLQDUVDLPHGDWGHYHORSLQJDFRPPRQPHWKRGRORJ\RILGHQWLI\LQJDQGFDWHJRUL]LQJFXOWXUDOODQGVFDSHVRIWKH&$'6(6DUHDDVZHOODVVXUYH\LQJLQQRYDWLYH
UHVHDUFKPHWKRGVDQGSODQQLQJWRROV,QWHQVLYHH[FKDQJHRINQRZOHGJHH[SHULHQFHVDQGSUDFWLFHVZRUNHGRXWLQSURMHFWFRXQWULHVUHVXOWHGLQWKHFUHDWLRQRIDQ
LQWHUQDWLRQDOFDWDORJXHRIKLVWRULFDOFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVRIWKH&$'6(6
DUHD ZLWK D JORVVDU\ RI WHUPV SURMHFW SXEOLFDWLRQ CULTURAL LANDSCAPE.
Assessment, protection, shapingIRXUIHDVLELOLW\VWXGLHVZKLFKIRUPHGWKHEDVLV
IRU H[HPSODU\ SLORW DFWLRQV LQ SDUWLFLSDWLQJ UHJLRQV DQG VHYHUDO RWKHU WUDQVQDWLRQDOSXEOLFDWLRQV
7KHFDWDORJXHZDVRQHRIWKHFHQWUDOSURMHFWRXWSXWVDQGZDVDUHVXOWRILQWHQVLYHFRRSHUDWLRQFRQGXFWHGWKURXJKRXWWKHHQWLUHSURMHFWGXUDWLRQ3UHOLPLQDU\
LGHDZDVSUHVHQWHGE\WKH8QLYHUVLW\RI$SSOLHG6FLHQFHV(UIXUWZKRVHSURMHFW
WHDPZDVDOUHDG\H[SHULHQFHGLQODQGVFDSHVXUYH\LQJDWDQLQWHUQDWLRQDOH[SHUW
VHPLQDURQ6HSWHPEHULQ.UDNyZ7KHGLVFXVVLRQZDVWKHQFRQWLQXHG
GXULQJDQLQWHUQDWLRQDOZRUNVKRSLQ6W3RHOWHQ$XVWULDRQ2FWREHU
$IWHUZDUGV3URMHFW3DUWQHUVIURPDOOSDUWLFLSDWLQJFRXQWULHVZRUNHGWRJHWKHULQDWUXO\WUDQVQDWLRQDODSSURDFKLQRUGHUWRGHYHORSVXSSOHPHQWDQGDGDSWWKH
LGHDRIWKHFDWDORJXHDQGFDWDORJXHHQWULHVWRWKHLUUHJLRQDODQGQDWLRQDOFRQGLWLRQV7KHQH[WPHHWLQJLQ.UDNyZLQ0DUFKZDVDQRSSRUWXQLW\WRYHULI\
WKHFXUUHQWVWDWHRIDFWLYLWLHVDQGGLVFXVVSUHOLPLQDU\UHVXOWV6HYHUDORWKHUPHHWLQJVDQGZRUNVKRSVDWWKH8QLYHUVLW\RI$JULFXOWXUHLQ.UDNRZDQG8QLYHUVLW\RI
$SSOLHG6FLHQFHV(UIXUWZHUHGHYRWHGWRWKHGHWDLOHGRXWOLQHRIWKHJORVVDU\DQG
RWKHU WHFKQLFDO DVSHFWV7KH ¿QDO UHVXOW ZDV SUHVHQWHG GXULQJ WKH )LQDO 3URMHFW
&RQIHUHQFHLQ0D\
,WFRQVLVWRIDFDWDORJXHRIHOHPHQWVZLWKSKRWRVDQGGHVFULSWLRQVDQGWKH
VRFDOOHG´PDSSLQJNH\´ZKLFKFDQEHXVHGDVDPHWKRGRORJLFDOLQVWUXPHQW,W
LQFRUSRUDWHVFXOWXUDOODQGVFDSHHOHPHQWVZKLFKDUHW\SLFDOIRUWKHSDUWLFLSDWLQJUHJLRQVRUHQGDQJHUHGLQDOOWKHVHUHJLRQVLQDFRPSDUDEOHZD\*ORVVDU\HQWULHVDUH
OLVWHGDOSKDEHWLFDOO\ZKLFKZLOOHQDEOHWKHXVHUWR¿QGYDULRXVFXOWXUDOODQGVFDSH
339
No.
340






Definition
Kennzeichen/Gestalt
Bedeutung
Brücke
Deutschland
Kulturlandschaftselement
 Definiţie
 Caracteristici/formă
 Însemnătate
Pod
România
Element de poise cultural
Україна
Елементи культурного
ландшафту
 Визначення
 Ознака/Форма
 Значення
Міст
Pod la Arcalia, jud. Bistriţa-Năsăud Власні фото Процик Михайла
Теодоровича
(FH Erfurt 2007)
Budowla komunikacyjna, służąca  Construcţie din domeniu circulaţiei Споруда для переходу через
pokonywaniu przeszkód (wody,
pentru depăţirea unor obstacole
перешкоди (ріки, обриви, яри),
doliny, inne szlaki, itd.).
(ape, văi, alte căi etc.).
використовуваналюдьми і
Do XIX w. drewno i kamień
 Până în sec. 19 cele mai importante транспортнимизасобами.
stanowiły podstawowy surowiec do materiale de construcţii au fost  Ознака: кам’яні, дерев’яні,
budowy mostów, później zaczęto piatra şi lemnul, mai târziu li-as
сучасні - залізобетонні; в горах
stosować stal; pod względem
adăugat fonta; după materialulde
для переходу людей та дрібної
materiałów budowlanych
construcţie se deosebesc poduri din худоби використовують
stosowanych do wznoszenia
piatră, lemn, oţel, beton, iar după підвісні мости.
mostów rozróżnia my mosty na
principiile de construcţie poduri fixe
drewniane, kamienne, stalowe i
(în arc, cu grinzi, din plăci,
betonowe, natomiast pod względem suspendat, în cadru) şi mobile
zasad konstrukcyjnych rozróżniamy (rotative, plutitoare, rabatabile,
mosty stałe (łukowe, belkowe,
basculante, rulante, glisante).
płytowe, wiszące, ramowe) i
 Valoare ridicată de atestare pentru
ruchome (obrotowe, zwodzone,
istoria circulaţiei.
przeciągane, składane, zwijane,
przesuwane).
 Ważne świadect wo historii
komunikacji.
Fot. J.M. Pijanowski 2007
Most
Polska
Element krajobrazu kulturowego
 Definicja
 Cechy/forma
 Znaczenie
Marienthalbrücke von 1752 bei
Molsdorf: C. Glink (2007)
Verkehrsbauwerk zur Überwindung 
von Hindernissen (Gewässer, Täler,
Verkehrswege, etc.).
Bis zum 19. Jh. waren Stein und 
Holz die wichtigsten Baustoffe,
später kam Gusseisen hinzu;
Unterscheidung nach Baumaterial
in Holz-, Stein-, Stahl-, und
Betonbrücken sowie nach
Konstruktionsprinzip in feste
(Bogen-, Balken-, Platten-, Hänge-,
Rahmenbrücken) und bewegliche
Brücken (Dreh-, Hub-, Zug-, KlappRoll-, Schiebebrücken).
 Hoher verkehrshistorischer
Zeugniswert.
EU
Cultural Landscape
Element
Definition

Character/shape

Importance

1. Bridge
Traffic structure for
crossing obstacles (water
courses, valleys, other
routes, etc.).
Until the 19 th century
stone and wood were the
most important building
materials, cast iron
followed later;
differentiation according
to building material into
wood, stone, steel, and
concrete bridges as well
as according to structural 
principle into fixed
(arched, girder, plate,
suspension, box frame 
bridges) and movable
bridges (swing, swivel,
lift, drawbridge, folding,
rolling, or extending).
High relevance as
historical evidence of
transport technology.
H. H. Meyer, J. M. Pijanowski, R. Herrmann, M. Schottke, W. Schreiber, O. Dorozhynskyy, J. Hernik
Bergmannskapelle bei Könitz
(Saalfeld): C. Schmidt (2004)
 Sehr kleines Gotteshaus bzw.

kleiner Raum; einst als
Aufbewahrungsraum für sakrale
Gegenstände, später für
gottesdienstliche Handlungen
vorgesehen.

 Kleine → Kirche als Gedenkstätte,
Wegbegleiter (von z.B.
Pilgerwegen) oder auf → Burgen
etc.

 Hoher kulturgeschichtlicher
Zeugniswert; touristisches
Potenzial.
Копія Via dolorosa,вулиці
терпінь в Єрусалимі, яка
поглиблює традиції страсної
дороги Христа (Хресна
Дорога).
Ознака: 14 зупинок Хресної
Дороги представляютьдорогу
Ісуса Христа від вироку
Понтія Пилата до смертіі
покладаннядо гробу;
елементи зупинок: Хресна
Дорога, кам’яні пам’ятки,
скульптури, ікони; поширена
на католицькихобшарах.
Capelă la Bistriţa (FH Erfurt 2007) mskifa.narod.ru/chugurun.html
Capelă
Bardzo mały dom boży, względnie  Biserică foarte mică resp. încăpere 
małe pomieszczenie; początkowo mică care serveşte pentru păstrarea
jako obiekt magazynowy przy
unor obiecte sacrale, mai târziu
zabudowaniach sakralnych, później pentru ţinerea de slujbe religioase.
przeznaczony na działania religijne.  → biserică mică ca locaş de
Mały → kościół jako miejsce
comemorare, însoţitor de drum ( de 
zamyślenia, przydrożne (np. przy ex. la drumuri de pelerinaj) s au în
szlakach pielgrzymich) lub przy → cetăţi etc.
 Valoare ridicată de atestare a istoriei
→ warowniach itp.
Duże znaczenie historycznoculturii; potenţial turi
stic.
kulturowe; potencjał turystyczny.
Kaplica
Kapelle
3. Chapel
 Very small church or
small room; once used as
a storage space for sacred
objects, later for acts of
worship.
 Small → church as a
memorial, roadside
shrine (e.g. pilgrimage
routes) or in →
castles, etc.
 Of high cultural value;
tourism potential.
341
342
Bergmannskapelle bei Könitz
(Saalfeld): C. Schmidt (2004)
 Sehr kleines Gotteshaus bzw.

kleiner Raum; einst als
Aufbewahrungsraum für sakrale
Gegenstände, später für
gottesdienstliche Handlungen
vorgesehen.

 Kleine → Kirche als Gedenkstätte,
Wegbegleiter (von z.B.
Pilgerwegen) oder auf → Burgen
etc.

Potenzial.
Копія Via dolorosa,вулиці
терпінь в Єрусалимі, яка
поглиблює традиції страсної
дороги Христа (Хресна
Дорога).
Ознака: 14 зупинок Хресної
Дороги представляютьдорогу
Ісуса Христа від вироку
Понтія Пилата до смертіі
покладаннядо гробу;
елементи зупинок: Хресна
Дорога, кам’яні пам’ятки,
скульптури, ікони; поширена
на католицькихобшарах.
Capelă la Bistriţa (FH Erfurt 2007) mskifa.narod.ru/chugurun.html
Capelă
Bardzo mały dom boży, względnie  Biserică foarte mică resp. încăpere 
małe pomieszczenie; początkowo mică care serveşte pentru păstrarea
jako obiekt magazynowy przy
unor obiecte sacrale, mai târziu
zabudowaniach sakralnych, później pentru ţinerea de slujbe religioase.
przeznaczony na działania religijne.  → biserică mică ca locaş de
Mały → kościół jako miejsce
comemorare, însoţitor de drum ( de 
zamyślenia, przydrożne (np. przy ex. la drumuri de pelerinaj) s au în
szlakach pielgrzymich) lub przy → cetăţi etc.
 Valoare ridicată de atestare a istoriei
→ warowniach itp.
Duże znaczenie historycznoculturii; potenţial turi
stic.
Kaplica
Kapelle
3. Chapel
 Very small church or
small room; once used as
a storage space for sacred
objects, later for acts of
worship.
 Small → church as a
memorial, roadside
shrine (e.g. pilgrimage
routes) or in →
castles, etc.
 Of high cultural value;
tourism potential.
Lesesteinwall, Lesesteinhaufen
Kamienne mury, kamienne wały Val şi grămadă de pietre „culese” Кам’яні мури, кам’яні вали
Lesesteinhaufen bei Könitz: C.
Glink (2004)
www.carpathianVal de pietre culese sub formă de
photo.com/ua/lastadded/?page=11
zid la Sighişoara, jud. Mureş
(L. Muntean 2006)
Lesesteine sind die von Äckern,  Kamienne mury zbudowane są z  Pietre şi bolovani strânşi de pe
 Кам’яні мури збудовані з
Wiesen und Weiden
kamieni i blokówskał zebranych z ogoare, pajişti şi păşuni; deoarece каменю і скал, зібраних з поля,
abgesammelten Steine und Blöcke; pól, łąk i pastwisk; ponieważ
deranjau utilizarea terenului, au fost лук і пасовиськ; оскільки
da sie dieBodenbearbeitung stören, przeszkadzały w uprawie ziemi,
adunate în valuri (rânduri, stive) şi перешкоджаютьв обробітку
wurden sie zu Lesesteinwällenskładowane były na skraju pól
grămezi.
землі, їх складуютьна кам’яні
(reihen,-riegel) und Lesesteinhaufen (rzędy, rygle) również w formie  De obicei la marginea parcelelor şi мури і вали.
zusammengetragen.
kopców kamie nnych.
pe terase (→ agroterase); înălţime  Ознака: звичайно на краю
Meist am Rande von Parzellen und  Zwykle na skraju parcel i na
între câţiva decimetri şi doi metri; ділянки і на берегах терас;
auf Terrassenstufen ( →
stopniach tarasów polnych ( →
răspândite mai ales în regiuni
висота від кількох десятків
Ackerterrassen); Höhe zwischen
uprawa tarasowa); wysokość od
afectate de glaciaţiuni (morene de сантиметрівдо двох метрів;
einigen Dezimetern und zwei
kilku dmdo 2 m; szczególnie
fund, morene terminale) şi în cele частіше поширені на
Metern; besonders verbreitet in
rozpowszechnione na obszarach
colinare (în primul rând pe calcare). післяльодовиковихобшарах
eiszeitlich geprägten Gebieten
polodowcowych (moreny przednie,  Valoare ridicată de atestare pentru (морени передні, морени задні)
(Grundmoränen, Endmoränen) und moreny tylne) i w obszarach
istoria culturii şi socială (risipirea і на гірських обшарах
im Bergland (vor allem auf
górskich (przede wszystkim na
proprietăţilor); potenial ecologic
(передовсімна вапнистих
Kalkstein).
skałach wapiennych).
ridicat.
скелях).
 Hoher kultur- und
 Duże znaczenie kulturowe i
sozialgeschichtlicher Zeugniswert społeczne (rozdrobnienie
(Besitzzersplitterung); hohes
własności); duży potencjał
ökologisches Potenzial.
ekologiczny.
4. Clearance cairn
 Rocks and boulders in
fields, meadows and
pastures that have been
cleared out of the way as
they obstructed soil
cultivation, collected in
one place became socalled clearance walls or
makeshift walls (also in
the form of clearance
cairns).
 Usually on the fringes of
plots and field terraces
( → lynchet); height
varies between a few 
decimetres and two
metres; particularly
common in areas shaped
by the ice age (ground
moraine, terminal
moraine) and inthe
mountains (especially 
limestone).
 Of high cultural and
socio-historical value
(ownership
fragmentation); high
ecological potential.
343
5. Farmstead, farmyard,
farmhouse
 Agricultural premises
and residence in rural
areas, often only used to
describe the collection of
residential and inventory
buildings.
 It consists of land
(agricultural land, forest,
water, etc.) and a
corresponding complex
of buildings comprising
one or more residential
and inventory buildings
(main house, stables,
barns, sheds; 4 basic 
functions: residential,
livestock breeding, crop
storage, machinery
storage); depending on 
the number of build ings
and their arrangement,
we distinguish single building, parallel or
angular arrangement,
three-sided or four-sided
farmyard, etc.
 High cultural and
historical value as a
settlement type, key
village characteristic,
high value for specific

regional identity.
344
Agrarwirtschaftliche Betriebs-und 
Wohnstätte im ländlichen Raum;
häufig aber nur für das Ensemble
aus Wohn- und
Wirtschaftsgebäuden verwendet.
Bestehend aus Grundbesitz

(landwirtschaftliche Nutzfläche,
Wald, Gewässer etc.) und dem
zugehörigen Gebäudekomplex aus
ein bis mehreren Wohn- und
Wirtschaftsgebäuden (Haupthaus,
Ställe, Scheunen, Schuppen,
Gesindehaus; 4 Grundfunktionen:
Wohnen, Viehhaltung,
Vorratshaltung, Gerätelagerung); in
Abhängigkeit von Gebäudeanzahl
und Anordnung unterschieden in
Streck-, Parallel-, Winkel-, Dreiseit-,
Vierseithof u.ä.
Hoher kultur- und
siedlungsgeschichtlicher
Zeugniswert, dorfbildprägend,

regionalspezifisch mit hohem
Identifikationswert.
Dreiseitgehöft in Reichenbach
(Landkreis Saalfeld-Rudolstadt):
H.-H. Meyer (2004)
Gehöft, Hof, Bauernhaus
Gospodărie, curte ţărănească
Загорода, двір, селянське
господарство
Locul de locuire şi gospodărire 
agricolă în spaţiul rural; noţiunea
este utilizată adesea doar pentru
ansamblul clădirilor de locuit şi al
acareturilor.
Se compune din proprietate funciară 
(suprafeţe agricole, păduri, ape etc.)
şi un compex de clădiri din una sau
mai multe construcţii de locuit şi
gospodărit (casa de locuit, grajduri,
şure, şoprouri, case ale servitorilor;
4 funcţii de bază:locuire, ţinerea
animalelor, păstrarea proviziilor şi a
uneltelor); în funcţie de numărul
clădirilor şi dispoziţia lor se
deosebesc gospodării liniare,
paralele, în unghi, pe trei sau patru
laturi).
Valoare ridicată de atestare pentru
istoria culturii şi aaşezărilor,
definitor pentru aspectul satului,
specifică pentru o regiune, cu
valoare ridicată de identificare.
Землеробськімісця праці і
поселеньв сільській
місцевості; зазвичай
використовувалисьяк
ансамбль житлових і
господарськихбудівель.
Ознака: складаєтьсяз
земельноївласності (територія
господарства,
використовуванав рільництві,
ліс, акваторії тощо) і
комплексу приналежнихдо неї
будівель від одного до
багатьох житлових і
господарськихбудівель
(головний будинок, житловий
будинок, стайні, стодоли,
комори). ( головні функції:
житлова, годівля худоби,
нагромадженнязапасів, склад
реманенту); характерноюі
специфічною, пов’язаною з
самобутністю, була для даного
регіону кількістьзабудов:
господарствооднобудинкове,
дво-, три- і чотиристоронні
господарства; (
підпорядковуваннязабудов:
лінійне, паралельне, кутове,
дво- і тристороннє); (
локальніелементизабудов:
дах у формі щита і стріхи)
Gospodărie la Teaca, jud. Bistriţa - www.travelua.com.ua/kiev_pirog
ovo.html
Năsăud (FH Erfurt 2007)
Rolnicze miejsca pracy i

zamieszkania w przestrzeni
wiejskiej; zwykle stosowane tylko
jako zespół zabudowań
mieszkalnych i gospodarczych.
Składa się z własności ziemskiej 
(obszar gospodarstwa
wykorzystywany rolniczo, las,
akwen, itd.) i przynależnego
kompleksu zabudowań
mieszkalnych i gospodarczych
(główny budynek mieszkalny,
stajnie, stodoły, szopy; 4
podstawowe funkcje: mieszkalna,
hodowla bydła, gromadzenie
zapasów, składowanie narzędzi); w
zależności od liczby zabudowań i
ich układu rozróżniamy
gospodarstwo jednobudynkowe, 
dwu-, trzy- i czterostronne
gospodarstwa i inne.
Duże znaczenie siedliskowogospodarczo-historyczne,
odzwierciedlenie w obrazie wsi,
specyficzne dla regionu z dużą
wartością identyfikacyjną.
Zagroda, podwórze, gospodarstwo
chłopskie
Kloster
Klasztor
Mănăstire
Монастир
Kloster Veßra, Freilichtmuseum:
Mănăstirea Recea, jud. Mureş (L. www.castles.com.ua/hoshiv.html
H.-H. Meyer (2005)
Muntean 2006)
Meist abgeschlossener
 Zwykle zamknięty kompleks
 Complex de clădiri, de obicei
 Зазвичай закритий комплекс
Gebäudekomplex einer
budynków należący do wspólnoty închis, al unui ordin (lat. claustrum будинків, який належить до
Ordensgemeinschaft (lat. claustrum zakonnej (z łac. claustrum =
= închis); în evul mediu, centre de ордену (лат. Claustrum =
= verschlossen); im Mittelalter
zamknięty); w średniowieczu centra educaţie şi inovaţie, promovarea
замкнений); в середньовіччі
Zentren der Bildung und
wiedzy i innowacji, wsparcie
meşteşugurilor şi agriculturii
центр науки та інформації,
Innovation, Förderung von
rzemiosła i gospodarki rolnej
(cultura plantelor, cunoaşterea
вимог до ремесел і рільництва
Gewerbe und Landwirtschaft
(uprawa roślin, wiedza na temat ziół ierburilor şi leacurilor); extinderea (вирощуваннярослин, знання
(Pflanzenzucht, Kräuter
- und
i roślin leczniczych); w dojrzałym posesiunilor în evul mediu târziu зільництваі лікарських
Heilkunde); hochmittelalterliche
średniowieczu ważna rola scalająca prin ordine colonizatoare, ca
рослин); у зрілому
Erschließung des Landes durch
kraj poprzez zakony kolonizacyjne cistercienii; mănăstirile mai vechi середньовіччівідкритийдо
Kolonisationsorden wie die
jak zakon cystersów; najstarsze
erau centre de misionariat.
інших країн всупереч
Zisterzienser; älteste Klöster
klasztory centrami misjonarstwa.  Ansamblu constituit printre altele колонізаційнимзаконам, як
Zentren der Missionierung.
 Budynek klasztoru składał się
din biserică şi galerii cu arcade, cu орден цистерсів. Найстарші
Klosteranlagen bestehend u.a. aus między innymi z kościoła i
dotări agricole şi meşteşugăreşti (de монастирі є центрами
Kirche und Kreuzgang, auch
krużganków, jak również z
ex. posesiuni, moară, heleşteu).
місіонерства.
landwirtschaftliche und gewerbliche zabudowań gospodarczych i
 Valoare ridicată de atestare a istoriei Ознака: будівля монастиря
Einrichtungen (z.B. Klostergut,
rzemieślniczych (np. majątek
culturii; potenţial turistic.
складається з церкви з
Mühle, Fischteich).
klasztorny, młyn, staw rybny).
галереями, а також
 Duże znaczenie historyczno
господарських і ремісничих
будинків (напр.,
Potenzial.
монастирський маєток, млин,
рибний став).
7. Monastery, Cloister
 The most self-contained
building complex of a
religious community
(Latin claustrum =
closed); in the Middle
Ages centres of
education and
innovation, promotion of
industry and agriculture
(plant cultivation, and
herbal medicine); in the
High Middle Ages
extensive colonisation of
the land by orders such 
as the Cistercian Order;
oldest monasteries are
the centres of missionary
activities.
 Monasteries consist of a
church and cloister as
well as agricultural and
working facilities (e.g.
monastic estate, mill, fish
pond).
 High cultural historical
value; tourism potential.

345
346
Kloster
Klasztor
Mănăstire
Монастир
Kloster Veßra, Freilichtmuseum:
Mănăstirea Recea, jud. Mureş (L. www.castles.com.ua/hoshiv.html
H.-H. Meyer (2005)
Muntean 2006)
Meist abgeschlossener
 Zwykle zamknięty kompleks
 Complex de clădiri, de obicei
 Зазвичай закритий комплекс
Gebäudekomplex einer
budynków należący do wspólnoty închis, al unui ordin (lat. claustrum будинків, який належить до
Ordensgemeinschaft (lat. claustrum zakonnej (z łac. claustrum =
= închis); în evul mediu, centre de ордену (лат. Claustrum =
= verschlossen); im Mittelalter
zamknięty); w średniowieczu centra educaţie şi inovaţie, promovarea
замкнений); в середньовіччі
Zentren der Bildung und
wiedzy i innowacji, wsparcie
meşteşugurilor şi agriculturii
центр науки та інформації,
Innovation, Förderung von
rzemiosła i gospodarki rolnej
(cultura plantelor, cunoaşterea
вимог до ремесел і рільництва
Gewerbe und Landwirtschaft
(uprawa roślin, wiedza na temat ziół ierburilor şi leacurilor); extinderea (вирощуваннярослин, знання
(Pflanzenzucht, Kräuter
- und
i roślin leczniczych); w dojrzałym posesiunilor în evul mediu târziu зільництваі лікарських
Heilkunde); hochmittelalterliche
średniowieczu ważna rola scalająca prin ordine colonizatoare, ca
рослин); у зрілому
Erschließung des Landes durch
kraj poprzez zakony kolonizacyjne cistercienii; mănăstirile mai vechi середньовіччівідкритийдо
Kolonisationsorden wie die
jak zakon cystersów; najstarsze
erau centre de misionariat.
інших країн всупереч
Zisterzienser; älteste Klöster
klasztory centrami misjonarstwa.  Ansamblu constituit printre altele колонізаційнимзаконам, як
Zentren der Missionierung.
 Budynek klasztoru składał się
din biserică şi galerii cu arcade, cu орден цистерсів. Найстарші
Klosteranlagen bestehend u.a. aus między innymi z kościoła i
dotări agricole şi meşteşugăreşti (de монастирі є центрами
Kirche und Kreuzgang, auch
krużganków, jak również z
ex. posesiuni, moară, heleşteu).
місіонерства.
landwirtschaftliche und gewerbliche zabudowań gospodarczych i
 Valoare ridicată de atestare a istoriei Ознака: будівля монастиря
Einrichtungen (z.B. Klostergut,
rzemieślniczych (np. majątek
culturii; potenţial turistic.
складається з церкви з
Mühle, Fischteich).
klasztorny, młyn, staw rybny).
галереями, а також
 Duże znaczenie historyczno
господарських і ремісничих
будинків (напр.,
Potenzial.
монастирський маєток, млин,
рибний став).
7. Monastery, Cloister
 The most self-contained
building complex of a
religious community
(Latin claustrum =
closed); in the Middle
Ages centres of
education and
innovation, promotion of
industry and agriculture
(plant cultivation, and
herbal medicine); in the
High Middle Ages
extensive colonisation of
the land by orders such 
as the Cistercian Order;
oldest monasteries are
the centres of missionary
activities.
 Monasteries consist of a
church and cloister as
well as agricultural and
working facilities (e.g.
monastic estate, mill, fish
pond).
 High cultural historical
value; tourism potential.

Geospace (1997):
Luftbildaufnahmen
Flächige, z.T. auch lineare

Siedlungsweise ohne
geschlossene Ortsgestalt,
dörfliche Gemeindestruktur und
ohne eigentlichen Dorfkern.
Lockere, meist flächig gestreute
Anhäufung von Einzelgehöften 
inmitten weiträumiger
Besitzparzellen; Gehöfte weit
auseinander liegend und i.d.R.
nicht planmäßig angeordnet;
Siedlungsform ohne
gemeinschaftliche
Einrichtungen (Kirche,
Gemeindehaus etc.) sowie ohne
verbindendes Gestalt- oder
Erschließungselement; typisch
in spät besiedelten,
ertragsschwachen und schwer
urbanisierbaren
Landschaftsräumen
(Gebirgsregionen, Marschen).
 Historischer Zeugniswert, guter 
Wiedererkennungswert.
Powierzchniowy, częściowo

również liniowy układ siedliska
bez określonego, zamkniętego
kształtu, wiejska struktura
miejscowości, lecz bez
określonego centrum wsi.

Luźne, zwykle rozrzucone
przestrzennie pojedyncze
gospodarstwa na dużych
parcelach; zagrody leżą daleko
od siebie z reguły w sposób
niezaplanowany; forma osiedla
bez wspólnych urządzeń
(kościół, dom gminny itd.), jak
również bez łączących
elementu ukształtowania i
uzbrojenia; typowe dla
obszarów później zasiedlonych,
o słabszej żyzności gleby i

posiadające ograniczone
możliwości dla urbanizacji
(regiony górskie, żuławy).
Znaczenie historyczne, duża
wartość rozpoznawania.
Rozproszona zabudowa
Streusiedlung
8. Scattered settlement
 Dispersed, sometimes
also linear distribution
of a settlement
without a coherent
form, recognisable
village structure or
village centre.
 Casual, mostly
scattered
accumulation of
individual farmsteads
in the middle of large
land parcels; farms 
located far apart and
usually not according
to any planned
arrangement;
settlement forms

without communal
facilities (church,
parish house, etc.),
without a unifying
figure or common
access, typically
found in areas
populated late-on,
areas with weak
infrastructure or ares
that are difficult to
urbanise (mountains,
marshes).
 Of historical value,
easily recognisable.
Розпорошена забудова
Aşezare risipită la Mociu, jud. www.castles.com.ua/oporec.html
Cluj (FH Erfurt 2007)
Mod de aşezare în suprafaţă,  Поселення лінійного або
uneori şi linar, fără o formă
поверхневого типу без
compactă a satului, a structurii певної визначеної форми,
săteşti şi fără un centru propriu- сільської ради і без
zis al satului.
визначеного центру села.
Aşezare cu gospodării risipite  Ознака: вільні, зазвичай
printre parcele întinse de
поширені поодинокі
proprietate; gospodării care, de господарства із значними
regulă, nu sunt aşezate după un ділянками власників,
plan şi se află la mari distanţe;
загородами без планового
formă de aşezare fără dotări
підпорядкування; формами
comunitare (biserică, casă
поселень без спільних
comunală etc.) şi fără elemente закладів (церква, будівля
de legătură; tipice pentru spaţii ради тощо) як і без
târziu populate, cu
визначальних елементів
productivitate redusă şi dificil
про форму і
de sistematizate (regiuni de
господарювання; типові
munte, de ternuri tip marschen). для пізніших осередків
Valoare de atestare istorică,
поселень, слабких громад і
valoare de recunoaştere.
пов’язаних з труднощами в
урбанізації простору
(гірські регіони, дельти
рік).
Aşezare risipită
347
Single farmstead,
Einzelgehöft, Einöde
harmlet
 Rural settlement
outside developed
areas, rural farm
property.
 Scattered farms in
outlying areas (rural
dwelling and
agricultural facilities);
often solitary work or
production facilities
tied to a specific
Geospace (1997):
location (wind mills,
Luftbildaufnahmen
water mills, sawmills,  Ländliche Siedlungsweise

hammer mills), but
außerhalb geschlossener
also restaurants,
Ortschaften; bäuerliche
farms, manors,
Einzelanwesen.
outlying estates,
 Verstreut und außerhalb

monasteries, etc.;
geschlossener Ortschaften
relocated farmsteads
liegende Gehöfte (bäuerliche
often in remote or
Wohn- und Betriebsstätte);
isolated locations;
häufig einzeln stehende,
typical in foothill
standortgebundene Werk- und
areas.
Produktionsstätten
 Historical evidence
(Windmühlen, Wassermühlen,
and monument
Sägewerke, Hämmer) aber auch
conservation value,
Gasthöfe, Gutshöfe,
high degree of
Herrensitze, Vorwerke, Klöster,
endangerment, highly Aussiedlerhöfe etc.; häufig an
recognisable and part exponierten oder abseitigen
of regional identity.
Standorten; typisch in
Mittelgebirgsregionen.
 Historischer Zeugnis- und
Denkmalschutzwert, starker

Gefährdungsgrad,, hoher
Wiedererkennungs- und
Identifikationswert.
9.
348
Власні фото Ільків Тараса
Ярославовича
Сільське житло мудреця
поза територією поселення;
селянське житло без
сільської приналежності до
конкретної ради.
Ознака: лежить поза
територією поселень
(сільські місця житла і
праці); звичайно є
поодиноким, пов’язане з
місцем житла, місцем
продукції і праці (вітряки,
водяні млини, лісопильні,
ковальство), рівно ж знані
господи, двори, маєтки
землевласників, монастирі
тощо; звичайно
розташовані на узбіччі,
характерні для регіонів
середніх гір.
Gospodărie individuală în jud.
Mureş (L. Muntean, 2006)
Tip de aşezare rurală în afara 
localităţilor închegate; aşezare
individuală ţărănească.
Gospodării (locuinţe şi locuri
de producţie ţărăneşti) risipite şi
aşezate în afara localităţilor

închegate; adesea ateliere sau
locuri de producţie izolate,
legate de un amplasament (mori
de vânt şi de apă, joagăre,
fierării primitive) dar şi hanuri,
moşii, castele, fortăreţe,
mănăstiri, gospodării de
emigranţi etc.; adesea în locuri
expuse sau izolate; tipic pentru
regiuni de munţii mijlocii.
Dovadă istorică valoroasă şi de
ocrotirea monumentelor, grad
ridicat de periclitate, valoare
ridicată de recunoaştere şi
identificare.
Rodzaj osadnictwa wiejskiego 
poza zamkniętą miejscowością,
poza obrębem miejscowości;
pojedyncze siedlisko chłopskie. 
Leżące po za obrębem
miejscowości zagrody
(chłopskie miejsce
zamieszkania i pracy); zwykle
występujące pojedynczo,
miejsca produkcji i pracy
związane z miejscem
zamieszkania (wiatraki, młyny
wodne, tartaki, kuźnie), jak
również jako gospody, dwory,
siedziby właścicieli ziemskich,
włościa, klasztory, itd.; zwykle
w miejscowościach

eksponowanych lub na uboczu,
charakterystyczne dla regionów
podgórskich.
Świadectwo historyczne i
wartość zabytkowa, silny
stopień zagrożenia, wysoka
wartość rozpoznawcza i
identyfikacyjna.
Поодиноке господарство
(виселене господарство)
Gospodărie individuală,
Gospodărie izolată
Pojedyncze gospodarstwo,
wysiedlone gospodarstwo
Bildstock bei Arnstadt: C.
Glink (2007)
Wolnostojący słup z kamienia 
lub drewna dla celów
nabożeństw (słup modlitewny),
uwielbienia Matki Bożej
(kapliczki maryjne) lub dla
przypomnienia określonych
wydarzeń religijnych;

zwłaszcza od XVII do XIX w.
Wolnostojące przy drogach lub
w miejscach szczególnie
pięknych krajobrazowo; z
malunkami bądź rzeźbami
religijnymi, zwykle z krzyżem i
figurą świętej/świętego;
zwyczaj katolicki.

Duże znaczenie historycznokulturowe.
Kapliczka
Bildstock
Aus Stein oder Holz gefertigte 
Säule zur Andacht (Betsäule),
Verehrung Marias
(Mariensäule) oder zur
Erinnerung bestimmter
religiöser Ereignisse;
vornehmlich vom 17. bis 19. Jh.
 Frei stehend an Wegen und
landschaftlich reizvollen

Punkten; mit religiösen
Darstellungen, oft mit Kruzifix
und Heiligenfigur; katholisches
Brauchtum.
 Hoher kulturhistorischer
Zeugniswert.

10. Wayside shrine
 Shrine made of stone
or wood for prayer
and worship, for
worship of the Virgin
Mary or in memory of
certain religious
events; primarily 17th19th century.
 Free standing pillars
on the wayside of
trails or at scenic
points, with religious
depictions, often with
a crucifix and holy

figure; Catholic
custom.
historical value.
Капличка
Cruci la Dumbrava (stg.) şi
Власні фото Бурштинської
Alunişu (dr.), jud. Cluj
Христини Василівни
(N. Baciu, 2007)
Coloană din piatră sau lemn
 Встановлений стовп з
pentru reculegere (de
каменю чи деревини з
rugăciune), adoraţia Mariei
пофарбованим або
(coloana Mariei), şi pentru
вирізьбленим сюжетом
memoria unei întâmplări
релігійного змісту,
religioase deosebite.
звичайно з хрестом і
Şaşezate liber la marginea
фігурою святого/святої;
drumurilor, şi în puncte de
з’явилися у вишуканій
atracţie peisajistică, cu
формі в часи бароко (біля
reprezentări religioase, adesea
1600-1770) для
ca cruce şi figură sfântă; în
богослужінь і поклоніння
regiuni cu tradiţie catolică
Матері Божій (Маріїні
Apar în spaţiu ortodox şi greco- каплички), а також для
catolic al României.
відзначення особливої
Valoare ridicată de istorie
події релігійного змісту.
culturală.
 Ознака: на просторі,
пов’язаному з
католицькими традицією і
звичаями; звичайно на
перехрестях доріг і в
місцях з гарним краєвидом.
Coloană din piatră
349
11. Well
 A spring or source
with built receptacle
or walled holes
(borehole, shaft) for
the provision of
drinking water, water
for extinguishing fires
as well as other
purposes, in its
simplest form a basin
or watering point
made of wood or
stone, evidence of
wells since the

Neolithic times.
 Differentiation
between a) deep wells
from which water is
drawn using technical
aids (draw-well,
pump) or ascends
naturally (artesian

wells), b) flowing
well, where water
flows constantly from
a source and is
channelled through
drains or pipes to
where it is needed
(e.g. market well); c)
cistern wells (rain
water storage, for
example in castles).
historical value.

350
Fântână
Izvoare captate sau puţuri zidite 
pentru obţinerea apei de băut,
pentru stingerea incendiilor, de
consum; în forma cea mai
simplă un bazin de strângere
din lemn sau piatră, dovedit din
epoca timpurie a pietrii.
Se disting a) fântâni de
adâncime, din care se scoate
apa cu ajutorul unor ajutoare
tehnice (cumpănă, pompă) sau 
din care apa se ridică singură
(fântâni arteziene); b) fântâni
curgătoare, la care apa curge
permnent din izvoare, prin
şanţuri sau ţevi (de ex. fântâni
din pieţe) c) fântâni de cisterne
(rezervoare de apă de ploaie, de
ex. în cetăţi).
Ridicată valoare de istorie
culturală.
Fântână cu cumpănă la Bălceşti,
jud. Cluj (N. Baciu, 2007)
Ujęcie, źródło lub obudowany 
otwór (wywiercony, wykopany)
dla uzyskiwania wody do picia,
pojenia, gaszenia, użytku
gospodarczego; najprostsza
forma zbiornika z drewna lub
kamienia; udowodnione od
epoki kamienia.

Zróżnicowanie na a) studnie
głębinowe, z których wodę
pobiera się za pomocą urządzeń
technicznych (wyciągi, pompy)
lub samoczynnie (studnie
artezyjskie); b) ujęcia wody, z
których woda ze źródła jest
stale transportowana za pomocą
rowów lub rur (np. do studni na
rynku); c) cysterny
(magazynowanie wody
opadowej; np. w warowniach). 
Duże znaczenie historycznokulturowe.
Schwengelpumpenbrunnen in
Osthausen: C. Glink (2007)
Gefasste Quelle oder

ausgemauertes Loch (Bohrung,
Schacht) zur Gewinnung von
Trink-, Tränk-, Lösch- und
Brauchwasser; in einfachster
Form Auffangbecken aus Holz
oder Stein; seit der
Jungsteinzeit belegt.
Unterscheidung von a)

Tiefbrunnen, aus dem das
Wasser durch technische
Hilfsmittel (Ziehbrunnen,
Pumpe) gefördert wird oder
selbsttätig aufsteigt (Artesischer
Brunnen); b) Laufbrunnen, bei
denen ständig Wasser aus
Quellen, über Gräben oder
Röhren herbeigeführt wird (z.B.
Marktbrunnen); c)
Zisternenbrunnen
(Regenwasserspeicher; zum

Beispiel auf Burgen).
Hoher kulturhistorischer
Zeugniswert.
Studnia
Brunnen
Виїмка, джерело або
обкладений отвір
(висверлений, викопаний)
для отримання води до
пиття, поїння, гасіння,
господарського вжитку;
найпростіші водозбірники
обкладені деревиною або
каменем; знаний з часів
кам’яної епохи.
Ознака: поділені на а)
колодязі глибокі, з яких
воду черпають за
допомогою технічних
пристроїв (витяг, помпа)
або з природнім витоком
(артезіанські колодязі); б)
водозбірники, з яких вода з
джерела постійно
транспортується за
допомогою ровів або труб
(напр., до криниці на
ринку); в) цистерни
накопичення води з опадів
(напр., в фортецях).
Власні фото Процик
Михайла Теодоровича
Колодязь
HOHPHQWV ZKRVH GHVFULSWLRQV DQG SKRWRJUDSKV WKH JORVVDU\ FRQWDLQV7KHUHIRUH
QRWRQO\ZLOOLWEHRIJUHDWXVHIRUSUDFWLFDO¿HOGPDSSLQJDFWLYLWLHVEXWHYHQPRUH
IRUHVWDEOLVKLQJFXOWXUDOODQGVFDSHFDGDVWUHV
$PXOWLOLQJXDOHOHFWURQLFYHUVLRQ(QJOLVK*HUPDQ3ROLVK5RPDQLDQDQG
8NUDLQLDQ LV DYDLODEOH RQ WKH SURMHFW ZHEVLWH ZZZFDGVHVDUNUDNRZSO 7KH
PRVWLQWHUHVWLQJDQGW\SLFDOH[DPSOHVRIWKH&$'6(6DUHDDUHDOVRLQFOXGHGLQ
D PRQRJUDSKLF YROXPH SXEOLVKHG E\ WKH 8QLYHUVLW\ RI$JULFXOWXUH LQ .UDNRZ
$ PRQROLQJXDO YHUVLRQ FXUUHQWO\ LQ WKH *HUPDQ ODQJXDJH ZDV SXEOLVKHG E\
WKH8QLYHUVLW\RI$SSOLHG6FLHQFHV(UIXUW)XUWKHUPRQROLQJXDOSXEOLFDWLRQVDUH
SODQQHG
351

vi. catalogue of cultural landscape elements with a glossary of terms

Transkrypt

Podobne dokumenty

2012 metų gimtosios kalbos (baltarusių, lenkų, rusų, vokiečių)

Маєр Балабан і «Chwila»: двадцять років

A. Kraucevicz, Stvarennie Vialikaha Kniastva

návod k použití használati útmutató instrukcja obsługi informaţii

Spis treści • Contents • Inhaltsverzeichnis

SH4611-navod – 1