wygrać siebie - Gimnazjum nr 1 w Łowiczu

GIMNAZJUM NR 1 IM. HENRYKA SIENKIEWICZA W ŁOWICZU
PROGRAM TERAPEUTYCZNY
„ WYGRAĆ SIEBIE”
AUTORZY PROGRAMU:
JOANNA HACZYKOWSKA
AGATA BZDURSKA
Łowicz 2014
Diagnoza
Palenie tytoniu jest problemem społecznym na całym świecie, z uwagi na jego wpływ
zagrażający zdrowiu a nawet życiu. Około 30% Polaków pali, coraz więcej młodzieży sięga
po papierosy a wiek inicjacji nieustannie się obniża. Kraje rozwijające się od dziesiątek lat
próbują radzić sobie z problemem uzależnienia od nikotyny. W Polsce wprowadzane są
rządowe programy do walki z paleniem wyrobów tytoniowych (Ustawa z dnia 9 listopada
1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
(Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z późn. zm.). W szkołach realizuje się działania
profilaktyczne, wprowadza programy do walki z nałogami u młodzieży. Opisywany przez nas
problem dotyczy również uczniów naszego gimnazjum. Na 230 uczniów papierosy pali ok. 40
co stanowi 17,4 % szkolnej populacji. 22 z nich to nałogowi palacze. Zdecydowanie większą
grupę palących stanowią chłopcy. Zbierając informacje na ten temat opierałyśmy się na
obserwacji własnej, innych pracowników szkoły, rozmowach z uczniami i ich rodzicami,
także na analizie dokumentów np. opinii wychowawcy klasy ze szkoły podstawowej.
W szkole jest duża (ok. 40 osobowa) grupa uczniów, którzy nagminnie palą papierosy
na terenie szkoły. Jedni z nich to chłopcy i dziewczęta uzależnieni od nikotyny (22 osoby),
inni uczniowie prezentują typowe zachowania mające na celu przypodobanie się określonej
grupie rówieśniczej i uzyskanie jej akceptacji. Zachowania uczniów stały się coraz bardziej
uciążliwe z uwagi na ich częstotliwość, rozmiar, brak skruchy i w większości przypadków
brak współpracy ze strony rodziców. W szkole coraz częściej rozchodził się nieprzyjemny
zapach tytoniu, na klatkach schodowych znajdowano rozdeptane resztki papierosów, pozostali
uczniowie odczuwali dyskomfort przy wchodzeniu do zadymionej toalety. Zachowania
uczniów palących stawały się coraz bardziej bezczelne: odpalanie papierosa w obecności
nauczyciela lub „petowanie” prawie pod jego nogami czy przy wejściu do szkoły, wulgarne
odpowiedzi na zwróconą uwagę. Problem uczniów palących stał się jednym z priorytetów
wychowawczych szkoły, ponieważ mimo podejmowanych działań nie udawało się
wyeliminować problemu, co dawało uczniom poczucie bezkarności i zachęcało do dalszych
działań niezgodnych ze szkolnym regulaminem.
Znaczenie problemu
Bacznie przyglądamy się temu co dzieje się na terenie szkoły, problem palenia
monitorowałyśmy na bieżąco i wspólnie z innymi wprowadzałyśmy działania mające na celu
wyeliminowanie tego zjawiska. Swoje uwagi zgłaszali nauczyciele, uczniowie, rodzice
i pracownicy obsługi. Palenie papierosów przez uczniów gimnazjum istnieje odkąd
pamiętamy, ale zdecydowanie przybiera na sile z uwagi na łatwiejszy dostęp do papierosów,
wzorce wyniesione ze środowiska rodzinnego, brak umiejętności młodego człowieka
w radzeniu sobie ze stresem i problemami, ale także charakter grupy rówieśniczej do której
uczeń przynależy. Do tego dochodzi świadomość nieletniego, że tak naprawdę „nikt nie może
mu nic zrobić” (np. ukarać mandatem jego lub rodziców). Szkolne zapisane
w statucie konsekwencje też nie robią na uczniach większego wrażenia, obniżenie oceny
z zachowania już dawno przestało być w przypadku niektórych dotkliwą konsekwencją. Ta
wiedza powoduje, że młody człowiek nie ma motywacji do zmiany. W większości
przypadków nie można też liczyć na właściwe oddziaływania ze strony domu rodzinnego.
U większości uczniów, o których mowa występuje dysfunkcyjne środowisko rodzinne,
niewydolność wychowawcza ze strony rodziców lub tak daleko posunięta demoralizacja
młodego człowieka, że dom rodzinny pozostaje bez wpływu na proces wychowawczy.
Pozostali uczniowie w szkole czują duży dyskomfort, nie czują się przez to bezpiecznie
w szkolnych toaletach, są zastraszani w sytuacji kiedy chcą zgłosić problem nauczycielom.
Uczniowie palący świadomie nie wchodzą na zajęcia lekcyjne, ukrywają się w zakamarkach
szkoły wiedząc, że w czasie lekcji na korytarzach nie ma dyżurujących nauczycieli.
Pozostając bez opieki stają się zagrożeniem bezpieczeństwa z uwagi na podejmowanie
nieprzemyślanych działań (np. zabawy zapalniczką, podpalanie koszy na śmieci itp.).
W szkole powstał program profilaktyczno-edukacyjny „Nie palę w szkole”, w ramach
którego zaplanowano zajęcia terapeutyczne dla 16 osobowej grupy nałogowo palących
chłopców. Jako prowadzące zajęcia uznałyśmy konieczność stworzenia programu zajęć
terapeutycznych, który jasno sformułuje cele i zaplanuje prowadzenie zajęć, tak aby założone
cele zrealizować.
CEL GŁÓWNY:
UCZEŃ POSIADA KLUCZOWE KOMPETENCJE SPOŁECZNE NIEZBĘDNE
DO PODJĘCIA WALKI Z NAŁOGIEM TYTONIOWYM.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Uczeń w sposób konstruktywny potrafi radzić sobie ze stresem i problemami.
Uczeń rozwiązuje konflikty nie używając przemocy. Panuje nad agresją.
Uczeń potrafi dyskutować na właściwym poziomie komunikacji społecznej.
Uczeń potrafi zachować się asertywnie.
Uczeń posiada pozytywną samoocenę i wierzy w swoje możliwości.
Uczeń spędza czas wolny w sposób społecznie akceptowany.
Uczeń posiada pozytywne zainteresowania i rozwija je.
Uczeń potrafi dokonać właściwego wyboru.
REALIZACJA CELÓW TERAPEUTYCZNYCH
Zajęcia odbywają się raz w tygodniu w każdą środę w wymiarze 1 godziny.
Zajęcia realizowane są wg planu:
1. Spotkanie organizacyjne z zakwalifikowaną do zajęć grupą uczniów, których rodzice
wyrazili zgodę na ich udział w proponowanych zajęciach, swoją zgodę wyrazili
również uczniowie. – 1 godzina
2. Przeprowadzenie ankiet „na wejście”: Test uzależnienia od nikotyny wg Fagerstroma,
Test motywacji do zaprzestania palenia wg Schneidera. – 1 godzina
3. Ćwiczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem. – 3 godziny
4. Ćwiczenie umiejętności zastępowania agresji. – 3 godziny
5. Ćwiczenie umiejętności komunikowania się. – 2 godziny
6. Trening asertywności. – 2 godziny
7. Wzmacnianie pozytywnej samooceny i wiary w swoje możliwości. – 1 godzina
8. Sposoby spędzania czasu wolnego w sposób społecznie akceptowany. – 1 godzina
9. Poszukiwanie pozytywnych zainteresowań i możliwości ich rozwijania. – 1godzina
10. Podejmowanie decyzji. Bilans strat i zysków. – 2 godziny
11. Podsumowanie i ewaluacja zajęć. – 1 godzina
EWALUACJA PROGRAMU
Ewaluacja zostanie przeprowadzona pod koniec czerwca 2014 roku, wnioski
z ewaluacji zostaną uwzględnione w planie pracy grupy terapeutycznej na przyszły rok
szkolny 2014/15. Ewaluacji przez prowadzących zajęcia zostanie poddany program zajęć
terapeutycznych, natomiast uczestnicy dokonają oceny zajęć.