Program Profilaktyki - Zespół Szkół w Leszczydole Nowinach

Program Profilaktyki
Szkoły Podstawowej
im. Jana Pawła II w
Leszczydole Nowinach
1
Wprowadzenie
Szkolny program profilaktyki został opracowany na mocy Rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz
publicznych szkół, (Dz. U. nr 10, poz. 96).
Budowanie programu poprzedziliśmy diagnozą potrzeb i problemów środowiska
uczniów, rodziców, nauczycieli i społeczności lokalnej. Na podstawie obserwacji
zachowań dzieci, rozmów i informacji płynących ze środowiska dokonaliśmy
identyfikacji problemów występujących w naszej szkole. W celu określenia
stopnia ich natężenia opracowaliśmy własne narzędzia badawcze oraz
korzystaliśmy z powszechnie stosowanych metod diagnostycznych.
Projektując działania profilaktyczne opieraliśmy się na statucie szkoły,
programie wychowawczym i przepisach prawnych dotyczących profilaktyki.
Nadrzędnym celem naszego programu jest promocja zdrowego i bezpiecznego
stylu życia oraz wspieranie uczniów w radzeniu sobie z trudnościami.
Program profilaktyki w naszej szkole obejmuje działania podejmowane w czasie
realizacji programów nauczania, klasowych programów wychowania, zajęć
pozalekcyjnych oraz ogólnych zadań szkoły.
Profilaktyka w szkole - Podstawy prawne do działań profilaktycznych
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02.04. 1997r. (Dz. U. nr 78,
poz. 483)
2. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez ONZ z dn. 20.11.1989r,
ratyfikowana przez Polskę 07.07.1991r. ( art.3, 19, 33.)
2
3. Rozporządzenie MEN i S z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy
programowej kształcenia przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół, (Dz.U. 2012 poz. 977).
4. Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, (Dz. U. nr 61, poz. 624).
5. Rozporządzenie MEN i S z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz
publicznych szkół, (Dz. U. nr 10, poz. 96)
6. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania
i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach, (Dz. U. poz. 532).
7. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych
form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży
zagrożonych uzależnieniem, (Dz. U. nr 26, poz. 226).
8. Ustawa o systemie oświaty.
9. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku, ( Dz.U.
2005 Nr 179 poz. 1485).
10. Ustawa z dnia 4 stycznia 2013 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 2013 poz. 1563).
11. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 roku,
(Dz. U. nr 98, poz. 472).
12. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów
tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 roku, (Dz. U. nr 10, poz. 55).
3
Definicja profilaktyki
Profilaktyka społeczna - zapobieganie tym wszystkim sytuacjom, które
powodują wyłanianie się potrzeb z zakresu opieki społecznej, a więc i
kompensacji społecznej. Rozwinięta i dobrze realizowana profilaktyka społeczna
powinna redukować przypadki niedostosowania społecznego, wykolejeń,
patologii społecznej. Powinna uprzedzać stany zagrożenia moralnego,
zdrowotnego, kulturalnego, społecznego, aby uchronić jednostki i grupy danej
populacji przed niepożądanymi odchyleniami od stanów normalnych. (źródło:
www.wikipedia.pl)
Profilaktyka w szkole
1. Zadania profilaktyki w szkole:
·
·
·
·
·
·
wychowanie do wartości i podejmowania odpowiedzialnych decyzji,
tworzenie prawdziwych i pozytywnych norm oraz przekonań,
pomoc w osiąganiu sukcesów,
planowanie przyszłości,
informacja o zagrożeniach,
wspomaganie w rozwoju.
2. Poziomy profilaktyki w szkole:
·
·
profilaktyka pierwszorzędowa - „Poczekaj do dorosłości!”
o promocja zdrowego stylu życia,
o opóźnienie wieku inicjacji,
profilaktyka drugorzędowa - „Wycofaj się dopóki jeszcze możesz!”
o ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji,
o umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych
o zapobieganie dyskryminacji wśród uczniów
3. Strategie profilaktyczne w szkole:
·
·
strategie informacyjne
o dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań
problemowych,
o umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru,
strategie edukacyjne:
o pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych
i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi,
radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się
naciskom itp.),
4
prowadzenie zajęć wychowawczych:
- profilaktyka uzależnień: alkohol, papierosy, dopalacze, narkotyki;
strategie alternatyw:
o pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb (np. sukcesu,
przynależności),
o stwarzanie możliwości zaangażowania się w pozytywną działalność
o stwarzanie alternatyw dla zachowań ryzykownych (np. koła
zainteresowań).
Strategie interwencyjne:
o wspieranie w sytuacjach kryzysowych,
o korzystanie z pomocy specjalistów i instytucji wspierających szkołę.
o
·
·
Zasady działania
1. Działamy głównie w ramach pierwszego poziomu profilaktyki –
przekazujemy uczniom komunikat: „Poczekajcie do dorosłości!”.
2. Pamiętamy, że profilaktyka może uzupełniać wychowanie – jednak nigdy go
nie zastąpi.
3. Staramy się być dla uczniów pozytywnym przykładem – wiemy, że dzieci
zawsze naśladują dorosłych, nawet jeśli zachowują się nieodpowiednio.
4. Wzmacniamy przede wszystkim czynniki chroniące – nigdy nie
koncentrujemy się na czynnikach ryzyka.
5. W swoich działaniach nie ograniczamy się do przekazywania informacji –
pamiętamy, że dzieci często zachowują się ryzykownie pomimo posiadanej
wiedzy.
6. Nie boimy się kwestionować błędnych przekonań – mówimy uczniom co jest
dobre i prawdziwe.
7. Jesteśmy stali i konsekwentni w swoich działaniach.
8. Angażujemy rodziców do działań profilaktycznych.
9. Nie zapominamy, że w profilaktyce lepszy jest brak informacji, niż informacja
nieprawdziwa.
10. Pamiętamy! „Nie programy pomagają, lecz ludzie dobrzy i mądrzy”.
(K. Wojcieszek 1997)
5
Identyfikacja problemów środowiska szkolnego
1. Dokonując wstępnej identyfikacji problemów środowiska
szkolnego opieraliśmy się na:
·
·
·
obserwacji zachowań uczniów,
rozmowach z nauczycielami, uczniami i rodzicami,
ankietach skierowanych do nauczycieli, uczniów i rodziców.
2. W oparciu o uzyskane informacje dokonujemy wstępnej identyfikacji
najczęściej występujących problemów:
·
·
·
·
·
·
przemoc rówieśnicza,
niska kultura osobista,
mała aktywność uczniów w życiu szkoły,
brak higienicznego trybu życia,
małe zaangażowania rodziców w życie szkoły,
niewłaściwa organizacja czasu wolnego,
Diagnoza problemów środowiska szkolnego
1. W celu określenia stopnia natężenia problemów ustalono źródła informacji
oraz metody i narzędzia diagnostyczne.
2. Jako użyteczne źródła informacji wskazano:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
nauczycieli,
uczniów,
rodziców,
pedagoga szkolnego,
pracowników OPS,
kuratorów sądowych,
pracowników Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wyszkowie
Policję i Straż Miejską.
Centrum Pomocy Rodzinie
3. Jako użyteczne narzędzia i metody diagnostyczne wskazano:
·
·
·
·
·
·
·
ankiety dla nauczycieli, uczniów i rodziców,
obserwacje zachowań uczniów,
rozmowy i konsultacje z pracownikami OPS, kuratorami sądowymi,
pracownikami poradni,
rozmowy i wywiady z rodzicami, nauczycielami, uczniami,
analizę dokumentacji pedagoga szkolnego,
analizę dokumentacji szkolnej,
rozmowy z Policją i Strażą miejską,
6
4. Przeprowadzenie diagnozy umożliwiło wyodrębnienie następujących
obszarów zagrożeń środowiska szkolnego:
OBSZAR I - zachowania agresywne wśród uczniów,
OBSZAR II - niezdrowy styl życia,
OBSZAR III - społeczne i emocjonalne trudności uczniów i ich rodzin.
Cel główny
NADRZĘDNYM CELEM NASZEGO PROGRAMU JEST PROMOCJA
ZDROWEGO I BEZPIECZNEGO STYLU ŻYCIA, ZAPOBIEGANIE
ZACHOWANIOM RYZYKOWNYM ORAZ KSZTAŁCENIE I ROZWIJANIE
UMIEJĘTNOŚCI RADZENIA SOBIE W POTENCJALNIE TRUDNYCH
SYTUACJACH ŻYCIOWYCH.
Cele szczegółowe
Obszar: Zachowania agresywne wśród uczniów
Uczniowie
wzrost wiedzy na
temat zachowań
agresywnych
i skutków ich
stosowania,
kształtowanie
i rozwijanie
umiejętności
radzenia sobie
z własną agresją
oraz przemocą
rówieśniczą,
wzmacnianie więzi
koleżeńskich
i grupowych,
zwiększenie poczucia
bezpieczeństwa
w szkole.
Nauczyciele
Rodzice
wzrost wiedzy na
temat zjawiska
przemocy
rówieśniczej,
wzrost wiedzy na
temat roli
i znaczenia
rodziny
w profilaktyce
przemocy,
zwiększenie
umiejętności
postępowania
wobec sprawców
i ofiar przemocy,
kształtowanie
i rozwijanie
prawidłowych
postaw wobec
agresywnych
zachowań dzieci,
stworzenie
jednolitego
i spójnego
systemu
interwencji
w przypadku
agresji uczniów,
propagowanie
wychowania bez
przemocy.
pogłębienie
i wzmocnienie
dobrych relacji
z uczniami.
7
Środowisko
lokalne
podejmowanie
wspólnych działań
wychowawczych
przeciwko agresji
i przemocy.
Obszar: Niezdrowy styl życia
Uczniowie
Nauczyciele
Rodzice
Środowisko
lokalne
wzrost wiedzy na
temat skutków
wzrost wiedzy na
zachowań
temat zdrowia, jego
problemowych wśród
wartości oraz
edukacja w zakresie
uczniów, ze
zagrożeń,
ochrony zdrowia
szczególnym
psychicznego
uwzględnieniem
kształtowanie
i fizycznego dzieci,
i rozwijanie
profilaktyki
podejmowanie
ze szczególnym
samodyscypliny
uzależnień
wspólnych
uwzględnieniem roli
i odpowiedzialności (papierosy, alkohol,
przedsięwzięć
rodziny,
za własne zdrowie,
narkotyki,
promujących
substancje
zdrowy
kształtowanie
stwarzanie
psychoaktywne tzw.
i rozwijanie
i bezpieczny
możliwości
dopalacze)
poczucia
styl życia.
uczestniczenia
odpowiedzialności
w zajęciach
stworzenie spójnego
za zdrowie
sprzyjających
i jednorodnego
i bezpieczeństwo
zdrowiu jako
środowiska
dzieci.
alternatywa dla
wychowawczego
zachowań
promującego zdrowy
ryzykownych.
i bezpieczny styl
życia.
Obszar: Społeczne i emocjonalne trudności uczniów i ich rodzin
Środowisko
Uczniowie
Nauczyciele
Rodzice
lokalne
kształtowanie
uwrażliwianie na
wzrost wiedzy na
i rozwijanie empatii
problemy innych
temat metod
oraz zdolności do
oraz inspirowanie do
i sposobów
niesienia pomocy
udzielania pomocy
diagnozowania
zintegrowanie
innym,
i wsparcia,
sytuacji życiowej
opiekuńczych
ucznia,
działań szkoły
stwarzanie
pomaganie
możliwości udziału
w wyrównywaniu
z działaniami
zwiększenie
w działalności
środowiska
trudności
umiejętności
społecznej
społecznych
lokalnego.
rozpoznawania
i charytatywnej,
i emocjonalnych,
problemów
emocjonalnych
kształtowanie
kształtowanie
u dzieci,
i rozwijanie
i rozwijanie
8
adekwatnej
samooceny
(wzmacnianie),
edukacja w zakresie
sposobów pomagania
uczniom i ich
rodzinom oraz
uczenie sposobów
radzenia sobie
korzystania
z negatywnymi
z pomocy
emocjami.
specjalistycznej.
umiejętności
radzenia sobie
w trudnych
sytuacjach
życiowych.
Wskaźniki ewaluacyjne
1. Uczniowie, nauczyciele i rodzice wyposażeni są w wiedzę o zachowaniach
ryzykownych.
2. W szkole prowadzone są wartościowe programy profilaktyczne:
- „Przyjaciele Zippiego”
- „Magiczne kryształy”;
- „Cukierki”
- „Nie pal przy mnie proszę”;
- „Trening zastępowania agresji ART.”.
- „Jestem Ok.!’
- „Domowi Detektywi”
- „Trzymaj formę”
- „Czyste powietrze wokół nas”
3. W szkole organizowane są Wyszkowskie Dni Profilaktyki
4. Szkoła prowadzi profilaktyczne działania antydyskryminacyjne w postaci
pogadanek na lekcjach wychowawczych, organizowania spotkań z Policją,
psychologiem.
5. Uczniowie, nauczyciele i rodzice posiadają umiejętności radzenia sobie
w potencjalnie trudnych sytuacjach.
6. Szkoła stwarza alternatywy dla zachowań ryzykownych.
7. Cała społeczność szkolna aktywnie uczestniczy w promocji zdrowego
i bezpiecznego stylu życia.
8. Szkoła zapewnia uczniom poczucie bezpieczeństwa- pogadanki „Bezpieczna
droga do szkoły”, „Bezpieczne ferie”, „Bezpieczne wakacje”
9. Szkoła wyrównuje społeczne i emocjonalne trudności uczniów i ich rodziców.
10. Szkoła angażuje uczniów, nauczycieli i rodziców w pozytywną działalność
społeczną.
9
11. Szkoła tworzy ze środowiskiem lokalnym koalicję na rzecz zapobiegania
zachowaniom problemowym wśród uczniów.
12. Szkoła kształtuje prawdziwe i pozytywne normy oraz przekonania.
Bibliografia (źródła)
1. Gaś Z. B., Profilaktyka uzależnień, WSiP, Warszawa 1993.
2. Gaś Z. B., Profilaktyka w zreformowanej szkole, w: „Remedium” 6, 2001.
3. Kosińska E., Mądrze i skutecznie. Konstruowanie szkolnego programu
profilaktyki, Rubikon, Kraków 2002.
4. Simm M., Węgrzyn-Jonek E., Budowanie szkolnego programu profilaktyki,
Rubikon, Kraków 2002.
5. Szymańska J., Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej
psychoprofilaktyki, CMPP-P MEN, Warszawa 2002.
6. Szymańska J., Profilaktyka w szkole, w: „Remedium” 7-8, 2002.
7. Wojciechowski M., Strategie w profilaktyce, w: „Remedium” 1, 2002.
8. Wojcieszek K. A, Wygrać życie. Szkolny Program Profilaktyki, Rubikon,
Kraków 2002.
9. Wojcieszek K. A, Szymańska J., Standardy jakości pierwszorzędowych
programów profilaktycznych realizowanych w szkołach i placówkach
oświatowych, www.cmppp.edu.pl
10. Wikipedia: www.wikipedia.pl
Program został uchwalony przez Radę Rodziców Szkoły Podstawowej w Leszczydole Nowinach
w porozumieniu z Radą Pedagogiczną dnia 10.09.2014r.
10