informacją o konferencji - Uniwersytet Jagielloński

Zaproszenie na konferencję naukową
Miejsce religii w sferze publicznej w Europie
Środkowo-Wschodniej
22-23 I 2016
Instytut Europeistyki
Uniwersytet Jagielloński
Pytanie o miejsce religii sferze publicznej jest istotnym elementem życia publicznego
w Europie Środkowo-Wschodniej. Po 1989 roku w społeczeństwach tych religia stała się
ważnym obszarem tworzenia nowego ładu społecznego, legitymizowania działań publicznych
i określenia tożsamości zbiorowych w przestrzeni publicznej. Towarzyszący procesom
transformacji kryzys aksjonormatywny oraz skomplikowane związki tożsamości religijnej
i narodowej lub etnicznej w każdym z krajów regionu, przyczyniły się także do silnej
obecności w sferze publicznej licznych tematów i dyskusji, w których identyfikacja religijna
stała się znacząca w rozmaitych kontekstach: od narracji partii politycznych po odkrywanie
różnorodności w pamięci społeczności lokalnych czy budowanie tożsamości lokalnej.
Religia dla Europejczyków tego regionu jest częścią kultury życia codziennego,
a większość obywateli deklaruje się jako osoby religijne. Obecność identyfikacji religijnych
w sferze publicznej ma jednak szczególny charakter w tej części Europy, jest zróżnicowana
wewnątrzregionalnie i odbiega od modeli tej obecności wykształconych w innych częściach
świata. Publiczne prezentowanie swoich przekonań religijnych jest nowym elementem
obyczajowym po 1989 r. Różnorodne, a często rozbieżne, są jednak normy prawne
i społeczne interpretacje oraz praktyka ustanawiania granic tego manifestowania w sferze
publicznej. Identyfikacja religijna obywatela, osoby publicznej czy funkcjonariusza
publicznego ma znaczenie zarówno jako element obywatelskiej cnoty, tradycji kulturowej
i prywatnego przekonania. Z drugiej strony istotna jest dbałość o gwarancję wolności
religijnych, a znacząca liczba ludności prezentuje identyfikacje religijne o charakterze
hybrydycznym łączące różne praktyki religijne lub traktuje je jako selektywnie wybierany
element szeroko pojętej kultury, co ujawnia się w takich określeniach jak „niewierzący
prawosławni”.
Innym wymiarem tego tożsamościowego dyskursu w ostatnich latach jest także
integracja europejska i różne perspektywy określenia miejsca religii w sferze publicznej
w kontekście europejskiej wspólnoty kulturowej.Wydaje się także, iż ze względu
na
zainteresowanie
kulturową
różnorodnością
na
poziomie
lokalnym
istotnym
wyznacznikiem miejsca religii w życiu publicznym staje się także doświadczenie
różnorodności w historii oraz pamięć i dziedzictwo koegzystencji różnych grup religijnych.
Konferencja, na którą mamy zaszczyt Państwa zaprosić poświęcona jest różnorodnym
interpretacjom miejsca religii w życiu publicznym. Pragniemy zaprosić Państwa do dyskusji
na temat wzorców i granic obecności religii w życiu publicznym nowych europejskich
demokracji w oparciu o dyskusję aktualnych wydarzeń życia publicznego oraz analizę
politycznych,
kulturowych,
społecznych
i
historycznych
kontekstów
kształtowania
się istniejących norm prawnych i społecznych wzorców.
Konferencja podsumowuje dwuletni projekt badawczy pt. Miejsce religii w sferze
publicznej. Tożsamości religijne w wieloreligijnych regionach Polski, Słowacji i Ukrainy,
realizowany w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki. Celem, jaki sobie postawiliśmy,
była weryfikacja hipotezy o specyficznym charakterze miejsca religii w sferze publicznej
w tej części Europy i określenie społecznie akceptowanych definicji religijnego pluralizmu
na różnych poziomach sfery publicznej (tj. media, lokalna i centralna przestrzeń publiczna,
dyskurs polityczny). Skupiliśmy uwagę na opisie religijnych tożsamości w działaniu
tj. badaniu aktualnych dyskursów publicznych, aktywności w społecznościach lokalnych oraz
uchwyceniu różnych perspektyw uczestników życia publicznego co do funkcjonowania
religijnych tożsamości w sferze publicznej. Kwestie te interpretujemy jednak nie uciekając
od kontekstu historii koegzystencji różnych religii i grup religijnych na tym obszarze.
Pragniemy, by wspólna dyskusja stała się ważnym forum wymiany opinii
i perspektyw interpretacji zjawisk społecznych związanych z problematyką znaczenia religii
w sferze publicznej. Obecność na konferencji szerokiego kręgu osób, reprezentujących różne
dziedziny nauki i ludzkiego doświadczenia, pozwoli, jak sądzimy na wymianę opinii,
wyników badań i refleksji wokół poruszonych w wystąpieniach zagadnień. Zapraszamy
do aktywnego włączenia się do debaty nad tymi istotnymi kwestiami.
Program konferencji
Miejsce religii w sferze publicznej w Europie
Środkowo-Wschodniej
22-23 I 2016
Instytut Europeistyki
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Komitet Organizacyjny Konferencji:
Prof. dr hab. Zdzisław Mach, Uniwersytet Jagielloński - Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
Dr hab. Marek Rembierz, Uniwersytet Śląski
dr Dagmara Głuszek-Szafraniec, Uniwersytet Śląski
mgr Emilia Moddelmog-Anweiler, Uniwersytet Jagielloński
Program Konferencji
Piątek 22 I 2016 r.
Instytut Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków – Przegorzały
17.00
Otwarcie konferencji i powitanie gości, Prof. zw. dr hab. Zdzisław Mach
Cześć I. Prowadzenie: dr hab. Marek Rembierz
17.10-17.40
Religia
w
sferze
publicznej
krajów
Europy
Środkowej
–
historia
i współczesność – wprowadzenie, Prof. zw. dr hab. Zdzisław Mach
17.40-18.10
Religia w sferze publicznej, Prof. zw. dr hab. Maria Marczewska-Rytko,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (EKSPERT)
18.10-18.40
Przemiany sfery publicznej w Polsce, Prof. dr hab. Wojciech Misztal,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (EKSPERT)
18.40-19.10
Rola Kościoła grecko-katolickiego w życiu społecznym Słowacji (po aksamitnej
rewolucji), Prof. zw. dr hab. Pavol Dancák, Uniwersytet w Preŝovie, Słowacja
(EKSPERT)
19.10-19.40
Rola
religii
oraz
dialogu
międzywyznaniowego
i
międzykulturowego
w instytucjach europejskich – refleksje uczestnika, dr Jan Olbrycht,
eurodeputowany,
współprzewodniczący
grupy
roboczej
ds.
dialogu
międzywyznaniowego i międzykulturowego Grupy Europejskiej Partii
Ludowej w Parlamencie Europejskim
19.40-19.55 Kościół katolicki w Polsce w przestrzeni życia publicznego – analiza
socjologiczna, Prof. zw. dr hab. Janusz Mariański, Katolicki Uniwersytet
Lubelski, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Gdańsku (EKSPERT,
tekst udostępniony uczestnikom konferencji)
19.55-20.15
Miejsce religii w sferze publicznej. Społeczny model manifestowania
tożsamości religijnych w Europie Środkowo-Wschodniej – podsumowanie
projektu, mgr Emilia Moddelmog-Anweiler, doktorantka Uniwersytetu
Jagiellońskiego
20.15-20.30
Dyskusja
20.30
Kolacja
Sobota 23 I 2016 r.
Instytut Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków – Przegorzały
Część II
Prowadzenie: Prof. zw. dr hab. Pavol Dancák,
8.30 -8.50
Uwarunkowania prawne relacji państwo-kościół w regionach Europy
Środkowo-Wschodniej, dr Irena Głuszyńska
8.50-9.10
Cerkiew-grecko-katolicka w życiu społecznym zachodniej Ukrainy
(na przykładzie obwodu lwowskiego), Prof. dr hab. Bohdan Hud, Uniwersytet
Narodowy im. I. Franki
9.10-9.30
Religia w życiu publicznym zachodniego regionu Ukrainy – lata 90. XX wieku,
Prof. dr hab. Oleksij Suchyj, Uniwersytet Narodowy im. I. Franki
9.30-9.50
Współczesny pluralizm – tożsamość religijna – sfera publiczna. Konteksty
polskie i słowackie, dr hab. Marek Rembierz, Uniwersytet Śląski
9.50-10.10
Dyskusja
10.10-10.20
Przerwa kawowa
Część III
Prowadzenie: Prof. dr hab. Wojciech Misztal
10.20-10.40
Polski dyskurs o in vitro – „druga debata aborcyjna”, dr Magdalena KozubKarkut, Wyższa Szkoła Administracji
10.40-11.00
Państwo, społeczeństwo obywatelskie, religia. Analiza wybranych sporów
politycznych, dr Artur Skorek
11.00-11.20
Debaty publiczne na temat miejsca krzyża w przestrzeni publicznej,
dr Magdalena Kozub-Karkut, Wyższa Szkoła Administracji i dr Dagmara
Głuszek-Szafraniec, Uniwersytet Śląski
11.20-11.40
Dyskusja
11.40-12.00
Przerwa kawowa
Część IV
Prowadzenie: Prof. zw. dr hab. Maria Marczewska-Rytko
12.00-12.25
Media wspólnot religijnych Śląska Cieszyńskiego, mgr Monika KornackaGrzonka, Uniwersytet Śląski (GOŚĆ)
12.25-12.40
Medialny obraz religii w mediach lokalnych Śląska Cieszyńskiego, case study
„Głosu Ziemi Cieszyńskiej”, dr Dagmara Głuszek-Szafraniec, Uniwersytet
Śląski
12.40-13.00
Pluralizm tożsamości religijnych w lokalnej przestrzeni życia publicznego.
Przypadek Bielska-Białej, mgr Emilia Moddelmog-Anweiler, Uniwersytet
Jagielloński
13.00-13.30
Dyskusja
Część V
Podsumowanie konferencji i projektu
13.30-14.00
Prowadzenie: Prof. zw. dr hab. Zdzisław Mach
14.00
Obiad