Stefan Batory - Gimnazjum nr 3 w Malborku

Patron
Stefan Batory - patronem "trójki"
Nie każdy wie, że...
* Stefan Batory 3 lata był więziony przez Habsburgów w Wiedniu.
* Stefan Batory nigdy nie nauczył się języka polskiego, a z poddanymi porozumiewał się łaciną.
* Na dworze Stefana Batorego odegrano pierwszą polską tragedię "Odprawę posłów greckich"
autorstwa Jana Kochanowskiego.
* Stefan Batory nigdy nie odnalazł szczęścia osobistego u boku Anny Jagiellonki.
* Stefan Batory władał doskonale węgierskim, niemieckim, włoskim, łaciną.
* Stefan Batory w swoim herbie nosił trzy smocze zęby.
* Ulubiony zamek Stefana Batorego mieścił się w Grodnie, gdzie zmarł.
* Najbliższym współpracownikiem Stefana Batorego był Jan Zamoyski.
Stefan Batory- "król niemalowany"
Patronem malborskiej Trójki !!!
Z kroniki...
"Wszak, mając już jeden tron na Wawelu, drugi na Kremlu, wyparłby łatwo Turków znad Cisy i
przywdział jeszcze trzecią koronę - św. Stefana!" - stwierdza słusznie Wacław Sobieski.
"Budowie ciała osadnej, kształtnej i mocnej, rysy twarzy miał piękne i wyraziste" - pisał świadek
tamtych dni, Stanisław Orzelski
"Pan Bóg dał mu wysoki rozum (...) obok szczególnie wspaniałych obyczajów także wielką
waleczność" - J. Płaza
"Znam cię o zacny królu, chociaś bez korony
Ani w rozny od inszych ubior obleczony!" - przemawiał do Batorego ustami Dryas Zamechskiej, Jan
Kochanowski.
"Trumnę dębową w trumnę cynową z ciałem włożyli, która bardzo osobliwą robotą była we Gdańsku
urobiona, cudnemi kunszty odlewana. Była też w tej trumnie po boku uczyniona tabliczka pod
szkłem malowana twarz króla Stefana własna, jako żywy, co ją mógł dobyć i zasię wetknąć" pogrzeb króla odnotował nieznany z nazwiska mieszczanin krakowski w swej spisywanej w 4.
ćwierci w. XVI kronice.
Stefan Batory
Żył na świecie kilkanaście lat temu
Stefan Batory bliski sercu memu.
Miał rysy twarzy króla mężnego
w swych działaniach potężnego.
Był wodzem doskonałym,
organizatorem wspaniałym.
Zmusił Gdańsk do jego elekcji uznania
lecz zrezygnował z pełnego miast podporządkowania.
Dokonywał reform wojskowych
także ważnych spraw sądowych.
Akademię w Wilnie założył też
o jego wyczynach słychać było wzdłuż i wszerz.
Jego działania nie były próżne,
pozwalał wyznawać religie różne.
Jako były władca siedmiogrodzki rozumiał doskonale
by zorganizować krucjatę polsko- rosyjską przeciw Turcji wspaniale.
Jednak nie zrealizował planu tego,
bo nagła śmierć przeszkodziła mu dokończyć dzieła wielkiego.
Jesteśmy dumni z patrona naszego
niech na naszej szkole będzie widnieć korona jego.
Pokażmy całemu światu wielkiemu,
że jesteśmy oddani patronowi naszemu.
Barbara Dziekońska - uczennica kl. 3b
Stefan Batory
król Polski 1576-1586
Po słynnej ucieczce pierwszego polskiego króla elekcyjnego Henryka de Valois do Francji w nocy z
18 na 19 czerwca 1574 roku w Rzeczpospolitej zapanował niezwykły chaos. Cały naród z
niecierpliwością oczekiwał elekcji i wyboru nowego króla. Kandydatów do korony było wielu, między
nimi książę siedmiogrodzki Stefan Batory. 15 grudnia Anna Jagiellonka i Stefan Batory zostali
ogłoszeni władcami Rzeczypospolitej.
Batory, dowiedziawszy się o wyborze, od początku nie tracił ani chwili na zbędne posunięcia. Uznał
koronę polską za wielki dla siebie zaszczyt. Przyrzekł stawić się w Krakowie zaraz po załatwieniu
spraw siedmiogrodzkich.
Podczas pierwszej elekcji kandydatura Batorego wzbudzała raczej uśmiechy politowania, z drugiej
wyszła zwycięsko. Od 10 lipca 1575 kandydat ten był już kimś innym niż tylko figurą polityczną.
Obejmując tron w Polsce Batory miał czterdzieści trzy lata. Był mężem doświadczonym,
wszechstronnie wykształconym. Szczególnie dobrze znał się na sztuce wojennej. Od wczesnej
młodości walczył z Turkami, potem z Habsburgami, będąc następnie wojewodą siedmiogrodzkim
zmuszony był do lawirowania między potężnym sułtanem i cesarzem niemieckim. Początek rządów
w Polsce miał jednak dość trudny. Największy i najzamożniejszy port Rzeczpospolitej - Gdańsk nie
chciał uznać jego zwierzchności i trwał przy cesarzu. Dopiero oręż musiał rozstrzygnąć ten spór.
Konflikt z Gdańskiem skończył się kompromisem. W zamian za przywrócenie przywilejów miasto
uznało władzę Batorego, przeprosiło monarchę i zapłaciło kontrybucję. Batory miał wielkie plany
polityczne i militarne, dlatego za jego panowania polityka zewnętrzna miała wyraźny priorytet.
Najpierw chciał pokonać Rosję i odzyskać Inflanty. Król słabo znał stosunki polityczne panujące w
Rzeczpospolitej, nie orientował się w jej strukturze prawno-ustrojowej. Zamoyski natomiast znał je
znakomicie. Dlatego Batory zajął się głównie polityką zagraniczną i sprawami wojskowymi,
problemy wewnętrzne zaś powierzył swemu podkanclerzemu - Janowi Zamoyskiemu.
Największym osiągnięciem Batorego w dziedzinie polityki wewnętrznej było powołanie przez sejm
1578 Trybunału Koronnego, mającego spełniać rolę sądu apelacyjnego. Dużym osiągnięciem było
także utworzenie w 1579 Akademii Wileńskiej, działającej na bazie dawnego kolegium jezuickiego.
Stefan Batory prowadził również tolerancyjną politykę w stosunku do innowierców, jednocześnie
wspierał Kościół katolicki i zakon jezuitów. Osiągnięcia i reformy wojskowe Batorego były bez
porównania większe niż rezultaty jego polityki wewnętrznej. Sejm 1578 w zamian za powołanie
Trybunału Koronnego zgodził się na uchwalenie wysokich podatków, pozwalających na wystawienie
silnej armii oraz przeprowadzenie reform wojskowych. Reformy wojskowe podjęte przez Batorego
przebiegały pomyślnie. Na mocy uchwały sejmu 1578 utworzono tzw. piechotę wybraniecką,
wzorowaną na podobnego typu piechocie węgierskiej. Batory też, jako pierwszy w Polsce zaczął
opracowywać plan kampanii wojennych, posługując się mapami. Zbliżająca się wojna miała być
starciem nie tylko o Inflanty czy szerszy dostęp do Bałtyku. Miało to być również decydujące
zderzenie dwóch odmiennych ustrojów politycznych: rodzącego się absolutyzmu oraz demokracji
szlacheckiej, w której co dziesiąty mieszkaniec brał udział w rządzeniu państwem. W zimie 1578
sejm uchwalił zgodę na mobilizację sił zbrojnych. Batory wykazał wówczas niezwykłą energię.
Zajmował się finansami, namiotami, artylerią, żywnością, transportem. Celem doraźnym tej
wyprawy było odzyskanie Inflant, dalekosiężnym zaś radykalne pozbycie się rosyjskiego zagrożenia
przez zdobycie Smoleńska oraz Połocka i marsz na Moskwę. W czerwcu 1579 udało się do Moskwy
poselstwo z Wacławem Łopacińskim na czele, który dostarczył Iwanowi oficjalny akt wypowiedzenia
wojny. Car wpadł w wściekłość i wbrew wszelkim zasadom dyplomacji kazał uwięzić posła.
Wkraczając na ziemie Iwana Batory wydał odezwę do miejscowej ludności, głoszącą, iż
Rzeczpospolita nie walczy z narodem rosyjskim, lecz z samym tylko carem, że nie dąży przy tym
do zniszczenia terenów, gdzie toczą się walki, że brzydzi się okrucieństwem.
Polski król wyraźnie chciał w ten sposób zyskać przychylność ludności rosyjskiej, co świadczyłoby o
tym, że chciał te tereny na stałe przyłączyć do Rzeczpospolitej. 6 stycznia 1582 (po trzech
kampaniach wojennych) zawarto w Jamie Zapolskim dziesięcioletni rozejm. Na jego mocy
Rzeczpospolita otrzymała całe Inflanty, Połock oraz Wieliż. Podczas wojny o Inflanty Rzeczpospolita
zdobyła się na niespodziewany dotychczas wysiłek finansowy i militarny. Trzy kampanie z udziałem
największych w dziejach państwa wojsk zawodowych kosztowały skarb ponad 3 mln zł. Sztuka
dowódcza króla charakteryzowała się niezwykłą metodycznością, widać ją było tak w
przygotowywaniu kampanii wojennych, jak i w ich prowadzeniu. Batory wskrzesił w polskiej sztuce
wojennej dawno niepraktykowane kampanie zaczepne. Przykładał on wielką wagę do działania
wywiadu, który nieustannie dostarczał mu wiadomości o nieprzyjacielu. Zawsze starał się zaskoczyć
przeciwnika kierunkiem głównego uderzenia, utrzymując je do ostatniej chwili w największej
tajemnicy. Wybierał, przeto takie rejony koncentracji armii, z których można było osłonić własne
terytorium, a jednocześnie prowadzić uderzenia w kilku kierunkach. W toku działań systematycznie
oblegał i zdobywał twierdzę wroga, wydzielając znaczne siły jazdy do organizowania zagonów
głęboko w terytorium wroga. Batory należycie dbał o warunki bytowe żołnierzy, a nawet
zorganizował służbę medyczną, najmując do niej wielu cyrulików.
Nie wykorzystywał jednak należycie znakomitej polskiej jazdy - husarii, dlatego preferowana przez
niego sztuka wojenna różniła się zdecydowanie od tej, jaką prezentowali dowódcy polscy. Sejm
1585 przyniósł zwycięstwo obozowi Batorego nad opozycją pod przywództwem Zborowskich. Po
tym sukcesie Batory przystąpił do realizacji planu wojny z Turcją. Gdy przygotowania do wojny były
już w pełnym toku, 12 grudnia 1586, Batory niespodziewanie zmarł.
Wojna z Iwanem Groźnym ogromnie podniosła autorytet króla i hetmana wśród społeczeństwa
szlacheckiego. Batory, z racji swych zasług wojskowych, trwałości reform przeprowadzonych w
armii, zwycięstwa nad przyszłym zaborcą Polski - Rosją, cieszył się wśród potomnych niezwykłym
wprost kultem. Ostatnio jednak historycy dostrzegli w jego panowaniu pewne rysy. W polityce
zagranicznej mało liczył się z realiami i interesem państwa, w polityce wewnętrznej nie
przeprowadził żadnych poważniejszych reform ustroju. Przez 10-letni okres swego panowania, na
Wawelu przebywał łącznie nie więcej niż pół roku. Nie lubił podobno towarzystwa swojej małżonki Anny - kobiety od niego znacznie starszej i nie najpiękniejszej. Najchętniej politycznie wiązał się z
magnatami pierwszego pokolenia, którzy, jak Zamoyski, jemu zawdzięczali swą pozycję i popierali
go bez zastrzeżeń. Przy ich pomocy narzucał sejmowi swą wolę, zyskując sobie przy tym opinię
człowieka silnej ręki.
Stefan Batory
1. Tolerancyjny wobec innych wyznań.
2. Mówił o sobie "nie malowany król"- dążył do wzmocnienia władzy królewskiej.
3. Przeprowadził reformy wojskowe, które wzmocniły polską armię.
4. Założył Akademie Wileńską.
5. Odzyskał dla Polski Inflanty.
6. Jego imię nosi słynna "Fundacja Stefana Batorego" - finansująca nowatorskie przedsięwzięcia
w polskiej oświacie.