pobierz

Koleje – podstawy
Wykład 1
Wprowadzenie. Pojęcia podstawowe
dr hab. inż. Danuta Bryja, prof. nadzw. PWr
Konsultacje sem. zimowy 2015/16:
bud. H-3, pok. 1.18
poniedziałek 11-13, wtorek 10-11, środa parzysta 15-17
Literatura
1.
Dz. U. RP nr 151, poz. 867.: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury
i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 roku, zmieniające Rozporządzenie
Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998
roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie.
2.
Dz. U. nr 33.: Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki
Morskiej z dnia 26 lutego 1996 r. w sprawie warunków technicznych
jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z
drogami publicznymi i ich usytuowanie, ze zmianami: Dz. U. RP Nr
100 z dnia 9 listopada 2000 roku, pozycja 1082.
3.
Towpik K.: Infrastruktura transportu kolejowego, Oficyna Wyd.
Polit. Warszawskiej, Warszawa 2009.
4.
Basiewicz T., Rudziński L., Jacyna M.: Linie kolejowe. Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002.
Literatura
5.
6.
7.
8.
Grulkowski S., Kędra Z., Koc W., Nowakowski M.J.: Drogi
szynowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2013.
Id-1 (D-1) Warunki techniczne utrzymania nawierzchni na liniach
kolejowych - PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2005 (ze
zmianami z dnia 30.04.2015).
Id-3 (D-4) Warunki techniczne utrzymania podtorza kolejowego PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2005.
Techniczne Specyfikacje Interoperacyjności (ang. Technical
Specifications for Interoperability TSI):
Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 1299/2014
z dnia 18 listopada 2014 r., dotyczące technicznych specyfikacji
interoperacyjności podsystemu „Infrastruktura” systemu kolei
w Unii Europejskiej
8. http://www.zits.pwr.wroc.pl/makuch/
9. http://www.transportszynowy.pl
10. http://wektor.il.pw.edu.pl/~zuraw/
Plan wykładów
1. Wprowadzenie. Pojęcia podstawowe – 1h.
2. Klasyfikacja kolei. Konwencjonalna sieć kolejowa.
Klasyfikacja linii kolejowych – 2h
3. Elementy drogi kolejowej: klasyczna nawierzchnia
kolejowa (podsypkowa) – 2h
4. Elementy drogi kolejowej: podtorze, odwodnienie – 2h
5. Elementy drogi kolejowej: zastosowanie
geosyntetyków, nawierzchnie bezpodsypkowe – 2h
6. Historia kolei. Koleje w Polsce – 2h
7. Koleje dużych prędkości – 2h
8. Kolokwium zaliczeniowe – 2h
Wprowadzenie
Inżynieria kolejowa
Dział nauki i wiedzy technicznej obejmujący
zagadnienia związane z kolejowym systemem
transportowym, na który składa się infrastruktura
i tabor kolejowy
Wchodzi w skład dwóch dziedzin:
inżynierii lądowej i inżynierii transportu
Dziedziny powiązane:








geotechnika
mechanika konstrukcji
geodezja
inżynieria materiałowa
inżynieria środowiska
inżynieria mechaniczna, mechanika pojazdów (tabor)
aerodynamika (tabor)
elektrotechnika i elektronika (trakcja, sterowanie ruchem kolejowym)
Inżynieria lądowa
Dziedzina wiedzy technicznej zajmująca się
zagadnieniami projektowania, wznoszenia (budowy)
oraz utrzymania obiektów inżynierskich, takich jak
lotniska, mosty, tunele, przepusty, drogi kołowe, drogi
szynowe – kolejowe i tramwajowe, koleje
niekonwencjonalne (np. koleje linowe, jednoszynowe,
magnetyczne …)
Inżynieria transportu
Nauka i dziedzina wiedzy technicznej zajmująca się
zagadnieniami przemieszczania ludzi, pojazdów
i towarów w sposób efektywny i bezpieczny
Podstawowe grupy zagadnień:









środki transportu (kołowego, szynowego – kolejowego i
tramwajowego, wodnego – morskiego i śródlądowego, lotniczego)
projektowanie dróg szynowych i kołowych oraz kanałów żeglownych
modelowanie ruchu drogowego i kolejowego
projektowanie miejskich systemów transportu, systemy inteligentne
analiza przepustowości dróg i skrzyżowań
metody prognozowania obciążenia systemów transportowych
planowanie transportu
ekonomia systemów transportowych
wpływ systemów transportowych na środowisko (zanieczyszczenie,
hałas, zużycie energii)
Pojęcia podstawowe
Pojęcia podstawowe
Transport kolejowy – przemieszczanie towarów lub
pasażerów przy użyciu pojazdów kolejowych
w obrębie danej sieci kolejowej
Pojazdy kolejowe – środki transportu dostosowane do
poruszania się na własnych kołach po trasie wytyczonej torem
kolejowym, wprawiane w ruch
za pomocą własnego układu
napędowego (pojazdy trakcyjne)
lub też ciągnięte przez inny
pojazd (wagony pasażerskie,
wagony doczepne wagonów
silnikowych, wagony towarowe
i wagony specjalne)
Pojęcia podstawowe
Sieć kolejowa – układ połączonych ze sobą linii
kolejowych, stacji i terminali kolejowych oraz
wszystkich rodzajów stałego wyposażenia
niezbędnego do zapewnienia bezpiecznej i ciągłej
eksploatacji kolejowego systemu transportowego
Sieć kolejowa obejmuje
zasięgiem teren danego
kraju i jest powiązana
z układami transportowymi
krajów sąsiednich.
Pojęcia podstawowe
Infrastruktura kolejowa – drogi kolejowe oraz inne
budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod
nie gruntami, usytuowane na obszarze kolejowym,
przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozu osób
i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu
majątku zarządcy infrastruktury.
wg ustawy z dnia 28 marca 2003 roku o transporcie kolejowym (Dz.U.
2003 nr 86 poz. 789)
Infrastruktura kolejowa umożliwia prowadzenie przewozów
przewoźnikom kolejowym i jest zarządzana przez zarządcę
infrastruktury.
Pojęcia podstawowe
Techniczna infrastruktura transportu kolejowego:
drogi kolejowe, w tym obiekty inżynieryjne i urządzenia
sterowania i zabezpieczenia ruchu kolejowego (srk)
 stacje, mijanki i posterunki ruchu
 przejazdy i przejścia kolejowe
 budynki i budowle pomocnicze, służące do obsługi
technicznej taboru i lokomotyw
 urządzenia transmisji informacji
 urządzenia odwadniające, wodociągowe i kanalizacyjne
 urządzenia służące do obsługi pasażerów i przewozu
ładunków

wg klasyfikacji UIC (Union Internationale de Chemins de fer) –
Międzynarodowego Związku Kolejowego
Pojęcia podstawowe
Linia kolejowa – element sieci kolejowej składający się
z jednego, dwóch lub kilku torów kolejowych łączących
punkty początkowy i końcowy (będące stacjami końcowymi
lub węzłowymi)
Droga kolejowa – budowla kolejowa, na którą składa się
nawierzchnia kolejowa wraz z podtorzem, gruntem na
którym jest usytuowana, obiektami inżynieryjnymi, siecią
trakcyjną, urządzeniami sterowania ruchem kolejowym
Tor kolejowy – element jezdny drogi kolejowej: dwie szyny
(dwa toki szynowe) ułożone w ustalonej odległości,
podtrzymujące i prowadzące koła pojazdów szynowych
Pojęcia podstawowe
Nawierzchnia kolejowa:
- podsypkowa (klasyczna)
zespół konstrukcyjny
składający się z szyn,
podkładów, przytwierdzeń,
podsypki, ew. warstwy ochronnej
- bezpodsypkowa (niekonwencjonalna)
zespół konstrukcyjny
składający się z szyn
i przytwierdzeń oraz bloków,
belek lub płyt betonowych
(z betonu zbrojonego), ew. warstwy
stabilizującej podłoże
Pojęcia podstawowe
Podtorze – budowla geotechniczna (ziemna),
wykonana na gruncie rodzimym (podłoże drogi
kolejowej) jako: a) nasyp lub b) przekop, wraz z
urządzeniami zabezpieczającymi i odwadniającymi
Torowisko – górna powierzchnia podtorza
kolejowego, na której ułożona jest podsypka lub
warstwa ochronna
torowisko
torowisko
1. nawierzchnia,
2. skarpa,
3. rów odwadniający
Pojęcia podstawowe
Obiekty inżynieryjne – mosty, wiadukty,
estakady, tunele, przepusty, ściany oporowe,
nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych
Most kolejowy
Estakada
Wiadukt kolejowy
Przejście dla pieszych
nadziemne
Przepust
Ściana oporowa
Tunel kolejowy
Pojęcia podstawowe
Rozjazdy torowe – konstrukcje wykonane z szyn, które
umożliwiają przejazd pociągu z jednego toru (zasadniczego)
na drugi (zwrotny) bez konieczności przerwania jazdy
Typy rozjazdów:
 zwyczajne – lewe lub prawe
 łukowe – jednostronne (lewe lub prawe),
dwustronne w tym symetryczne
 podwójne (trójdrożne) – jednostronne (lewe
lub prawe) i dwustronne w tym symetryczne
 krzyżowe – pojedyncze i podwójne
Pojęcia podstawowe
Przejazdy kolejowe – jednopoziomowe skrzyżowania
drogi kołowej z torem lub torami kolejowymi
Przejścia kolejowe – jednopoziomowe skrzyżowania
drogi przeznaczonej tylko dla pieszych z torem lub
torami kolejowymi
Pojęcia podstawowe
Droga szynowa – droga, której elementem jezdnym są
dwa równoległe toki szynowe (pojęcie obejmujące
zarówno drogę kolejową, jak i tramwajową lub drogę
wykorzystywaną np. w metrze)
Pojazd szynowy – środek transportu poruszający się
wyłącznie po szynach, wprawiany w ruch za pomocą
własnego układu napędowego lub też ciągnięty przez inny
pojazd
Wyróżnia się:
 pojazdy kolejowe
 pojazdy tramwajowe
 pojazdy metra
 pojazdy transportu wewnętrznego
(np. w kopalniach)