otwórz

INFORMACJA NAUKOWO-TECHNICZNA
Rozwiàzania SAFETY WAY®
– funkcjonalnoÊç i niezawodnoÊç potwierdzona
w akredytowanym laboratorium
Artyku∏ sponsorowany
W artykule tym zaprezentowane zostanà pierwsze w Europie wyniki badaƒ sterowanych elektronicznie systemów ró˝nicowania ciÊnienia (Pressure Differential Systems) przeprowadzonych wed∏ug procedury b´dàcej cz´Êcià projektu
znowelizowanej normy EN 12101-6 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu
i ciep∏a. Cz´Êç 6: Wymagania techniczne dotyczàce systemów ró˝nicowania
ciÊnieƒ. Zestawy urzàdzeƒ. Opisane badania przeprowadzono w akredytowanym Instytucie Aerodynamiki Przemys∏owej IFI w Aachen.
Norma PN-EN 12101-6: 2007 od momentu
jej wprowadzenia budzi∏a powszechne kontrowersje tak w Polsce, jak i w pozosta∏ych krajach
cz∏onkowskich Unii Europejskiej. Wiele zagadnieƒ potraktowano w niej has∏owo, sygnalizujàc
jedynie problemy, bez podania sposobów ich
rozwiàzania. G∏ówny nacisk po∏o˝ono na zagadnienia zwiàzane z opisem parametrów funkcjonalnych, jakim powinny odpowiadaç systemy
s∏u˝àce do ró˝nicowania ciÊnienia (PDS), dajàc
tym samym wytyczne projektantom instalacji
wentylacyjnych. Kompletnie natomiast zmarginalizowano kluczowe – jak wskazujà doÊwiadczenia praktyczne – kwestie zwiàzane z opisem
procedur testowania przedmiotowych zestawów
urzàdzeƒ zarówno w laboratorium, jak i w budynkach rzeczywistych podczas prowadzenia
prób odbiorowych. W konsekwencji, z uwagi
na brak wspomnianych procedur badawczych,
norma PN-EN 12101-6 nie mog∏a byç traktowana jako dokument odniesienia do wydania
aprobaty dla ca∏ego zestawu urzàdzeƒ przez
kompetentne w tym zakresie instytucje.
Problemy te zosta∏y dostrze˝one przez zajmujàcy si´ tematykà systemów ró˝nicowania ciÊnienia Europejski Komitet CEN TC191/SC1.
Obecnie w ramach Grupy Roboczej WG6 prowadzone sà prace nad dwoma normami europejskimi: EN 12101-6, poÊwi´conà zestawom
urzàdzeƒ s∏u˝àcych do ró˝nicowania ciÊnienia
oraz EN 12101-13, dotyczàcà praktycznych zagadnieƒ zwiàzanych z zastosowaniem okreÊlonych rozwiàzaƒ w budynkach rzeczywistych.
Dokumenty te znajdujà si´ obecnie w fazie opracowania, ich oficjalne wprowadzenie przewidywane jest na rok 2012. W 2010 r. do znowelizowanej normy EN 12101-6 wprowadzona zosta∏a formalnie procedura badawcza opracowana przez Akredytowany Instytut Aerodynamiki
Przemys∏owej (IFI) w Aachen, dotyczàca oceny
funkcjonalnoÊci i niezawodnoÊci zestawów urzàdzeƒ s∏u˝àcych do ró˝nicowania ciÊnienia.
W za∏o˝eniu przeprowadzenie badaƒ zgodnie
z opracowanà procedurà b´dzie obligatoryjne
dla wszystkich zestawów urzàdzeƒ, tak mecha-
40
nicznych, jak i sterowanych elektronicznie.
Cz∏onkowie Komitetu sà zgodni, ˝e podstawowym zadaniem poprawnie zaprojektowanego
systemu ró˝nicowania ciÊnienia jest wytworzenie i utrzymanie normatywnych parametrów
w przestrzeniach dróg ewakuacyjnych niezale˝nie od aktualnych parametrów otoczenia (temperatury powietrza oraz pr´dkoÊci i kierunku
wiatru). W rezultacie przedmiotem zainteresowania Komitetu jest równie˝ ustalenie minimalnych wymogów dotyczàcych prowadzenia prób
odbiorowych oraz okresowych testów systemów
ró˝nicowania ciÊnienia zainstalowanych w budynkach.
Uwzgl´dniajàc aktualny stan prawny, w trosce o zapewnienie mo˝liwie najwy˝szej jakoÊci
swoich produktów, firma Smay Sp. z o.o. jako
pierwszy w Europie producent systemów sterowanych elektronicznie przeprowadzi∏a dla oferowanych rozwiàzaƒ szereg dobrowolnych, zakoƒczonych wynikiem pozytywnym badaƒ, w sk∏ad
których wchodzi∏y równie˝ kompleksowe badania przeprowadzone w laboratorium IFI przez
niemieckich ekspertów i praktyków w dziedzinie
systemów ró˝nicowania ciÊnienia.
W badaniach wykorzystano specjalnie do tego celu zbudowane stanowisko pomiarowe, b´dàce w istocie pomieszczeniem wyposa˝onym
w kompletnà instalacj´ pomiarowà z mo˝liwoÊcià archiwizacji danych oraz niezb´dne elementy dodatkowe, umo˝liwiajàce zdefiniowanie
nieszczelnoÊci pomieszczenia, oporów przep∏ywu powietrza na kondygnacji, jak równie˝ cykliczne otwarcie i zamkni´cie drzwi. Samà procedur´ badawczà mo˝na podzieliç na dwie podstawowe cz´Êci, a mianowicie: badania funkcjonalnoÊci wykonywane w seriach po 20 cykli oraz
badania niezawodnoÊci 10 000 cykli pe∏nego
otwarcia i zamkni´cia drzwi. Standardowy czas
otwarcia drzwi wynosi∏ 1 s, natomiast zamkni´cia 3 s. WartoÊci te zosta∏y okreÊlone na podstawie pomiarów przeprowadzonych w budynkach
rzeczywistych. Po dokonaniu kalibracji badanego zestawu urzàdzeƒ realizowano automatycznà
procedur´ badawczà w nast´pujàcej kolejnoÊci:
• badania funkcjonalnoÊci (FUNKCJONALNOÂå) 20 cykli, pod kàtem spe∏nienia wymogów
normy (dok∏adnoÊç regulacji ciÊnienia nominalnego oraz czas osiàgni´cia 90% nowego za∏o˝onego wydatku i czas potrzebny do redukcji nadciÊnienia w pomieszczeniu poni˝ej 60 Pa),
• badania niezawodnoÊci (NIEZAWODNOÂå)
– 10 000 cykli pe∏nego otwarcia i zamkni´cia
drzwi ewakuacyjnych,
• badania trwa∏oÊci (TRWA¸OÂå) – 20 cykli,
pod kàtem oceny wp∏ywu zu˝ycia poszczególnych komponentów badanego zestawu urzàdzeƒ
na parametry funkcjonalne,
• badania oscylacji (OSCYLACJE) – 10 serii
po 20 cykli, pod kàtem oceny wp∏ywu ró˝nych
scenariuszy ewakuacji na parametry pracy zestawu urzàdzeƒ. Generalnie test polega∏ na skracaniu czasu zamkni´cia drzwi z poczàtkowych
3 s do 1 s i obserwacji, czy uk∏ad nie wpada
w niegasnàce oscylacje (opracowany specjalnie
na potrzeby testowania sterowanych elektronicznie systemów ró˝nicowania ciÊnienia).
W tabelach zestawione zosta∏y najwa˝niejsze
parametry, przy których przeprowadzono testy,
jak równie˝ uzyskiwane wyniki z ich kwalifikacjà. Odpowiednio dla:
• urzàdzenia iSWAY-FC® przy za∏o˝eniu nominalnego nadciÊnienia DpN = 45 [Pa] i strumienia powietrza doprowadzanego do pomieszczenia wynoszàcego 15 600 m3/h (tabela 1),
• systemu SAFETY WAY® przy za∏o˝eniu nominalnego nadciÊnienia DpN = 50 [Pa] i strumienia powietrza doprowadzanego do pomieszczenia wynoszàcego 16 000 m3/h (tabela 2).
Na potrzeby badaƒ systemu SAFETY WAY®
stanowisko pomiarowe zosta∏o dodatkowo rozbudowane w celu wytworzenia w pomieszczeniu
gradientu ciÊnienia, podobnie jak to ma miejsce
w przestrzeni pionowych dróg ewakuacyjnych
budynków rzeczywistych. Testy przeprowadzone
przy rozwarstwieniu ciÊnienia pomi´dzy 60/40
oraz 70/30 Pa pomi´dzy wlotem a wylotem powietrza wykaza∏y, ˝e stosujàc poprawnie skonfigurowany system SAFETY WAY®, mo˝na zredukowaç lub ca∏kowicie wyeliminowaç efekty zjawiska ciàgu kominowego.
Przeprowadzone badania wykaza∏y ponad wszelkà wàtpliwoÊç, ˝e odpowiednio zaprojektowane i skonfigurowane systemy ró˝nicowania ciÊnienia sterowane elektronicznie mogà literalnie wype∏niç wymagania funkcjonalne okreÊlone w normie PN-EN 12101-6:2007, co dotychczas by∏o wielokrotnie poddawane w wàtpli-
OCHRONA PRZECIWPO˚AROWA / grudzieƒ 2010
INFORMACJA NAUKOWO-TECHNICZNA
Tabela 1. Zestawienie wyników uzyskanych dla urzàdzenia iSWAY-FC®
RODZAJ TESTU
D pN
[Pa]
Czas osiàgni´cia 90% nowego
za∏o˝onego
wydatku [s]
Czas redukcji
nadciÊnienia
poni˝ej wartoÊci
60 Pa [s]
REZULTAT
FUNKCJONALNOÂå
45
2,3
1,8
WYNIK POZYTYWNY
2,5
2,5
NIEZAWODNOÂå
–
TRWA¸OÂå
45
OSCYLACJE
–
WYNIK POZYTYWNY
WYNIK POZYTYWNY
WYNIK POZYTYWNY
Tabela 2. Zestawienie wyników uzyskanych dla systemu SAFETY WAY®
RODZAJ TESTU
D pN
[Pa]
Czas osiàgni´cia 90% nowego
za∏o˝onego
wydatku [s]
Czas redukcji
nadciÊnienia
poni˝ej wartoÊci
60 Pa [s]
REZULTAT
FUNKCJONALNOÂå
50
1,4
0,3
WYNIK POZYTYWNY
NIEZAWODNOÂå
–
TRWA¸OÂå
50
OSCYLACJE
–
WYNIK POZYTYWNY
1,0
0,2
WYNIK POZYTYWNY
WYNIK POZYTYWNY
* podane w tabelach czasy zmierzono odpowiednio od pe∏nego momentu otwarcia i zamkni´cia drzwi ewakuacyjnych
woÊç. Podobnie wyniki testów niezawodnoÊci
powinny jednoznacznie potwierdzaç, ˝e elementy nowoczesnej automatyki kontrolno-pomiarowej spe∏niajà bardzo rygorystyczne standardy jakoÊci, gwarantujàc tym samym wysoki poziom
bezpieczeƒstwa w budynkach wyposa˝onych
w tego rodzaju instalacje. Dzi´ki realizacji projektu badawczo-wdro˝eniowego i doÊwiadczeniom
uzyskanym podczas prowadzenia prób odbiorowych i testów w Aachen firma Smay Sp. z o.o.
zgromadzi∏a doÊwiadczenia, które pozycjonujà
jà w chwili obecnej jako jednego z liderów
na rynku polskim w zakresie systemów ró˝nicowania ciÊnienia. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e nawet najlepsze koncepcje wymagajà profesjonalnej implementacji, polegajàcej na odpowiednim
monta˝u i kalibracji systemu w budynku –
w przeciwnym wypadku niemo˝liwe stanie si´
dotrzymanie deklarowanych przez producenta
parametrów. Aby systematycznie podnosiç poziom bezpieczeƒstwa w budynkach na wypadek
po˝aru i jednoczeÊnie rozszerzaç ofert´ dost´pnych na rynku rozwiàzaƒ, konieczna jest tak˝e
rzetelna i obiektywna polityka informacyjna oraz
wprowadzenie wymogu udowodnienia skutecznoÊci proponowanego rozwiàzania w odniesieniu do konkretnego obiektu w miejsce powszechnych obecnie zapewnieƒ i deklaracji producentów. Najlepszà zaÊ rekomendacjà powinny
byç wyniki prób odbiorowych, czyli kontrola
w praktyce przez wykwalifikowane w tym zakresie s∏u˝by, które w zrealizowanych przez firm´
Smay Sp. z o.o. obiektach równie˝ koƒczy∏y si´
dotychczas wynikiem pozytywnym.
9
mgr in˝. Grzegorz Sypek, Politechnika Krakowska
in˝. Jaros∏aw Wiche, Smay Sp. z o.o.
Ogólnopolskie warsztaty szkoleniowe
Sygnalizacja i automatyka
po˝arowa SAP 2010
W dniach 23-25 wrzeÊnia br. ju˝ po raz osiemnasty firma POLON-ALFA Zak∏ad Urzàdzeƒ Dozymetrycznych Sp. z o.o. zorganizowa∏a doroczne, najwi´ksze w Polsce warsztaty „Sygnalizacja i automatyka po˝arowa SAP 2010”.
Szczególnie wa˝ny aspekt stanowi∏o jak zawsze praktyczne wykorzystanie wiedzy o nowych rozwiàzaniach, trendach i regulacjach prawnych.
Warsztaty by∏y odpowiedzià na liczne pytania i wàtpliwoÊci instalatorów systemów sygnalizacji po˝arowej, dotyczàce m.in. instalowania sygnalizatorów w p´tlach dozorowych
oraz zasad projektowania i wykonawstwa instalacji zawierajàcych rozproszone elementy
systemu, a tak˝e ich ochrony przed przepi´ciami i zak∏óceniami.
Program warsztatów przewidywa∏ referaty
prawdziwych autorytetów – specjalistów znanych i cenionych w Êrodowisku zwiàzanym
z ochronà przeciwpo˝arowà.
W referacie Zasilanie urzàdzeƒ przeciwpo˝arowych i sterowanie urzàdzeniami automatyki po˝arowej zasilanych napi´ciem 230 VAC
przedstawione zosta∏y mo˝liwoÊci praktycznego rozwiàzywania problemów, które rodzi równoleg∏e funkcjonowanie automatyki po˝arowej
niskich napi´ç i coraz cz´Êciej stosowanej augrudzieƒ 2010 / OCHRONA PRZECIWPO˚AROWA
tomatyki zwiàzanej z wentylacjà po˝arowà. Tego rodzaju trudnoÊci pojawiajà si´ szczególnie
w obiektach wielkopowierzchniowych i wysokich.
S∏uchajàc referatu Rozproszone zasilanie
w po˝arowych instalacjach sygnalizacji
i ostrzegania, uczestnicy warsztatów mieli okazj´ poznaç newralgiczne punkty wielu systemów sygnalizacji po˝arowej, zwiàzane np.
z zapewnieniem ciàg∏oÊci dostaw energii, niezb´dnej do poprawnej pracy urzàdzeƒ.
Instalacje systemów rozproszonych i sieciowych – to kolejny z zaprezentowanych referatów. Zakoƒczy∏ si´ ciekawà dyskusjà i wymianà doÊwiadczeƒ s∏uchaczy.
Referat Zabezpieczenie po˝arowych instalacji alarmowych przed przepi´ciami i zak∏óceniami elektromagnetycznymi dotyczy∏ zagadnieƒ dotkliwie odczuwanych w regionach nara-
˝onych na cz´ste wyst´powanie wy∏adowaƒ atmosferycznych.
Kolejna prezentacja to Bezpieczne instalacje przeciwpo˝arowe – a w niej rozwiàzania
dotyczàce stosowania ró˝nego typu przewodów.
Kolejne referaty porusza∏y takie zagadnienia,
jak: prowadzenie kabli po˝arowych instalacji
sygnalizacji i automatyki z wykorzystaniem elementów systemu BAKS, sygnalizatory w p´tlach dozorowych central – wykorzystanie i zasady instalowania oraz lokalizacja sygnalizatorów w po˝arowych instalacjach alarmowych.
Cz´Êç merytorycznà warsztatów zakoƒczy∏
referat Instalacje wykrywania po˝aru w przestrzeniach zagro˝onych wybuchem, akcentujàcy problematyk´ instalacji iskrobezpiecznych
w obiektach przemys∏owych.
9
E. Czajka
41