Notatka jako sposób wspomagania uczenia się

Notatka jako sposób wspomagania uczenia się
Notatka, czyli krótki tekst, uwaga, spostrzeżenie zapisane w celu zapamiętania, a także sposób
utrwalenia najważniejszych informacji oraz wyników samodzielnego myślenia.
Tekst notatki powinien być czytelny, jasny i zwięzły. Notując posługujemy się: zdaniami krótkimi,
niezbędnymi wyrazami, równoważnikami zdań, symbolami, schematami i skrótami, a nawet
rysunkami. Istotne znaczenie ma przejrzysta forma i struktura notatki.
Umiejętność notowania jest szczególnie przydatna w trakcie:
● słuchania (wykładu, lekcji, wywiadów, referatu, wypowiedzi),
● czytania i studiowania (książek, artykułów, czasopism)
● pracy twórczej (pisania prac, referatu, eseju, przygotowania prezentacji)
● uczenia się
● utrwalania wiedzy i jej powtarzania
● prezentowania wiedzy.
W praktyce stosuje się dwa rodzaje notowania – linearne i nielinearne.
1. Notowanie linearne
Notowanie linearne to sporządzanie notatek w formie tekstu – linijka za linijką, są to notatki
tradycyjne, najczęściej stosowane przez uczących się. Notatki mogą przyjmować różne formy
wypowiedzi pisemnej w zależności od tego, jakiemu celowi uczenia się służą: orientacji, analizie,
badaniu czy studiowaniu tekstu.
Formy notowania linearnego:
✗ Adnotacja – krótka charakterystyka artykułu lub książki, przedstawiająca najważniejsze
zagadnienia w nich zawarte.
✗ Streszczenie – ujmuje w zwięzłej formie treść książki czy artykułu, powinna oddawać sens
myśli autora własnymi słowami.
✗ Konspekt – szkic książki lub artykułu, zawierający główne tezy, ich rozwinięcie, konkretne
przykłady i często krytyczne uwagi.
✗ Plan – odzwierciedla zawartość książki, tekstu przez podanie węzłowych, strukturalnych
punktów jego treści.
✗ Tezy – wynotowane twierdzenia znajdujące uzasadnienie w treści książki bądź artykułu,
rejestruje też wnioski publikacji.
✗ Cytat – dosłowne zanotowanie twierdzeń autora, z zaznaczeniem źródła, z którego jest
zaczerpnięty.
✗ Notatka w dwóch kolumnach – na podzielonej na dwie części stronie – po prawej
zapisujemy istotne informacje w formie listy, do których następnie formułujemy pytania,
zapisując je po lewej stronie.
2. Notowanie nielinearne
Mapa myśli
Mózg nasz działa wielokierunkowo, gromadzi informacje w podobnych do drzewek
dendrytach, korzystając z wzorców i skojarzeń. Tę właściwość mózgu wykorzystał Tony Buzan,
światowy autorytet w dziedzinie wiedzy o mózgu, tworząc koncepcję notowania nielinearnego,
nazywaną mapą myśli (z j. ang. mind mapping).
Tony Buzan swoją koncepcję mapy myśli oparł na założeniu, że jeśli mózg ma przetworzyć
napływające do niego informacje z większą skutecznością, muszą być one przedstawione w sposób
jak najbardziej zbliżony do jego działania. Skoro wiemy, że mózg pracuje z koncepcjami –
kluczami, w sposób integrujący i międzypołączeniowy, to notatki powinniśmy tworzyć w podobnej
formie, odwzorowując ten schemat. Tworzenie mapy myśli rozpoczynamy więc od wyszukania
w tekście słów – kluczy, które mocno oddziaływają na naszą zdolność tworzenia skojarzeń.
Mapy myśli konstruuje się według następującego schematu:
● Główny temat należy umieścić na środku kartki, wyróżniając go graficznie.
● Od centralnego tematu promieniście powinny odchodzić główne linie – gałęzie, nad którymi
dużymi literami wypisywane są pojedyncze słowa – klucze.
● Każda linia musi być połączona z następną, nad którą znów umieszczone jest słowo – klucz,
co daje możliwość połączenia tego słowa z następnymi asocjacjami – informacjami.
● Poprzez dodawanie powiązanych z nimi kolejnych aspektów mapa myśli rozbudowuje się
i rozgałęzia, stając się bardziej uszczegółowioną.
● Można też łączyć strzałkami obszary mapy, które należałoby ze sobą powiązać w celu
ukazania relacji lub zależności między nimi.
Aby ułatwić zrozumienie zalezności między informacjami, każde główne zagadnienie
i wiążące się z nim pojęcia powinny mieć inny, wyróżniający je obraz. W tym celu należy
zastosować kolory, symbole, figury geometryczne, rysunki, znaki graficzne, obrazki, obwódki.
Rysując mapę myśli, można dokonywaćdowolnej kombinacji ikon i symboli, słów i rysunków oraz
innych technik. Każdy autor, konstruując mapę mysli, poszczególne zagadnienia i ich aspekty
ukazuje w sposób graficzny dla siebie najbardziej charakterystyczny i indywidualny, dzięki czemu
są niezwykle skuteczną techniką efektywnego uczenia się. Poza tym ułatwiają koncentrację,
rozumienie tekstu, zapamiętywanie, a także usprawniają pamięć, wzmacniają współpracę obu
półkul mózgowych, rozwijają wyobraźnię, wyzwalają aktywność, inicjatywę i zaangażowanie,
zachęcają do kreatywności.
Źródło: Tony Buzan Głowa przede wszystkim
Technika rozgałęzień
Innym sposobem notowania graficznegojest technika rozgałęzień. Pozwala na zapisanie
głównych idei związanych z tematem, umożliwiając dostrzeganie związków pomiędzy tymi ideami.
Opiera się na zasadach podobnych do tych, które obowiązują przy konstruowaniu mapy mysli:
● Główne zagadnienie zapisujemyw centrum kartki i zakreślamy kółkiem.
● Rozmyślając nad określonym tematem, swoje mysli zapisujemy wokół tematu, zakreślając
je także kółkiem i łącząc graficznie z głównym tematem.
● Kolejne pomysły łączymy nie z tematem wyjściowym, ale z innymi pomysłami i znów
zakreślamy kółkiem.
● Rozgałęzienie się rozszerza poprzez dodawanie i zakreślanie następnych pomysłów.
Celem techniki rozgałęzień jest zapisanie wszelkich myśli w formie schematu, ukazującego,
w jaki sposób idee są ze sobą połączone i wokół jakich zagadnień skoncentrowana jest największa
sieć rozgałęzień, które możemy dalej rozwijać, aby pogłębić temat. W technice tej nie stosuje się
obrazów i rysunków.
Grazyna Jopek
ZSO nr1
w Chorzowie
1.
2.
3.
4.
5.
Bibliografia:
T. Buzan: Mapy myśli notuj! Myśl! Zapamiętuj!, Wydawnictwo Aha!, Ravi, 2007
T. Buzan: Rusz głową, Wydawnictwo Aha!, Ravi, 2007
T. Buzan: Mapy twoich myśli, Wydawnictwo Aha!, Ravi, 2007
T. Buzan:Głowa przede wszystkim, Wydawnictwo MUZA, 2001
I. Svantesson: Mapy pamięci, techniki zapamiętywania, Wydawnictwo One Press,2004