Obszar specjalnej ochrony ptaków Bory Tucholskie

BORY TUCHOLSKIE
PLB220009
Bór sosnowy w okolicach jeziora Wdzydze w Borach Tucholskich
Fot. Grzegorz Rąkowski
Obszar, będący największym obszarem specjalnej ochrony
ptaków w Polsce, obejmuje znaczną część Borów Tucholskich
tworzących jeden z największych krajowych kompleksów leśnych.
Porastają one piaszczystą równinę sandrową, rozciętą dolinami Brdy
i Wdy oraz ich dopływów. Jej rzeźbę urozmaicają rynny polodowcowe
i liczne jeziora, oczka wodne, torfowiska, wydmy oraz wzniesienia
morenowe. Dominują siedliska leśne, przede wszystkim bory sosnowe.
Wody zajmują łącznie około 15% powierzchni obszaru, tyle samo
zajmują grunty orne, łąki i pastwiska. W jego obrębie znajduje się
kilkadziesiąt jezior, z których największe to jezioro Wdzydze (1068
ha). Większość to jeziora oligotroficzne i mezotroficzne, nieliczne są
jeziora eutroficzne. Na torfowiskach spotyka się niewielkie jeziora
dystroficzne. Lasy, zajmujące około 70% powierzchni obszaru, to
głównie bory świeże, występują tu również bory bagienne i suche.
Mniejsze powierzchnie, głównie w dolinach rzek, na zboczach rynien
oraz na wzniesieniach morenowych, zajmują grądy, lasy bukowodębowe, łęgi i olsy. W drzewostanach zdecydowanie dominuje sosna.
Obszar w znacznej mierze pokrywa się z obszarem rezerwatu
biosfery „Bory Tucholskie” (319 525 ha). W jego granicach znalazły
się Tucholski Park Krajobrazowy (15 946 ha), Wdecki Park
Krajobrazowy (19 177 ha) i Wdzydzki Park Krajobrazowy (17 832
ha) oraz 27 rezerwatów przyrody w tym m.in. rezerwaty: „Bór
chrobotkowy” (41,50 ha), „Cisy nad Czerską Strugą” (17,19 ha),
„Czapli Wierch” (5,03 ha), „Czapliniec w Wierzysku” (10,33 ha),
„Jezioro Udzierz” (229,88 ha), „Kręgi kamienne” (16,91 ha), „Krwawe
Doły” (13,12 ha), „Krzywe Koło pętli Wdy” (9,79 ha), „Mętne” (53,28
ha), „Ustronie” (9,64 ha), „Zdrojno” (167,57 ha), „Bagna nad Stążką”
(478,45 ha), „Źródła rzeki Stążki” (250,02 ha). W obrębie obszaru
znajdują się ponadto następujące obszary chronionego krajobrazu
lub ich fragmenty: Borów Tucholskich, Wschodni Borów Tucholskich,
Północny, Chojnicko-Tucholski, Szarlocki, Gowidliński, Lipuski,
Doliny Wieżycy, Polaszkowski, Świecki, Śliwicki, Zalewu
Koronowskiego i „Fragment Borów Tucholskich”, a także następujące
siedliskowe obszary Natura 2000: Sandr Wdy PLH040017 (6320,7
ha), Dolina Brdy i Stążki w Borach Tucholskich PLH040023 (3948,4
ha), Jeziora Wdzydzkie PLH220034 (13 583,8 ha), Ostoja Zapceńska
PLH220057 (3804,9 ha), Mętne PLH220061 (523,7 ha), MłosinoLubnia PLH220077 (2469,5 ha), Kościół w Śliwicach PLH040034 (0,1
ha), Jezioro Krąg PLH220070 (424,4 ha), Stary Bukowiec PLH220082
(308,4 ha) oraz fragmenty obszarów Dolina Wierzycy PLH220094
i Krzewiny PLH040022.
Zachowaniu i utrzymaniu siedlisk cennych gatunków ptaków
w Borach Tucholskich sprzyja słabe zaludnienie terenu i rozległość
występujących tu kompleksów leśnych, a także różnorodność siedlisk
związana z położonymi wśród lasów jeziorami, torfowiskami, łąkami
i dolinami rzecznymi oraz prowadzona na terenach nieleśnych
ekstensywna gospodarka rolna. Do najważniejszych zagrożeń dla
Nurogęś Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
awifauny i jej siedlisk w obszarze należą: żywiołowy rozwój turystyki
i związanej z nią infrastruktury oraz zabudowy rekreacyjnej,
kolidowanie terminów prowadzenia niektórych prac leśnych
z sezonem lęgowym ptaków, a także zmiana lub porzucenie
tradycyjnego użytkowania rolniczego nieleśnych enklaw.
Bory Tucholskie są jedną z najważniejszych w kraju ostoi
lęgowych ptaków wodno-błotnych i drapieżnych. Jest to jedna
z najważniejszych w Polsce ostoi lęgowych gągoła Bucephala clangula
(273–300 par lęgowych, ponad 20% ogólnokrajowej populacji
lęgowej), nurogęsi Mergus merganser (103–120 par lęgowych, ponad
1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), kani czarnej Milvus milvus
(4–5 par lęgowych, blisko 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), kani
rudej Milvus milvus (15–24 par lęgowych, ok. 2% ogólnokrajowej
populacji lęgowej), bielika Haliaeetus albicilla (15–23 par lęgowych,
blisko 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), puchacza Bubo bubo
(14–15 par lęgowych, ponad 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej)
i zimorodka Alcedo atthis (162–190 par lęgowych, ponad 3%
ogólnokrajowej populacji lęgowej).
Zwraca uwagę także stosunkowo znaczna liczebność tutejszych
populacji lęgowych rybitwy czarnej Chlidonias niger (20–223 par
lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i rybitwy
rzecznej Sterna hirundo (3–80 par lęgowych, ponad 1%
ogólnokrajowej populacji lęgowej) oraz gniazdowanie nielicznej
w Polsce podgorzałki Aythya nyroca (1 para lęgowa).
Na obszarze Borów Tucholskich spotyka się znaczne
zgrupowania migrujących i zimujących łabędzi krzykliwych Cygnus
cygnus liczące 220–400 osobników.
Powierzchnia: 322 535,80 ha
Rok zatwierdzenia: 2008
Region geograficzny: Pojezierze Południowopomorskie
Mezoregiony: Bory Tucholskie, Wysoczyzna Świecka, Równina
Charzykowska, Dolina Brdy
Położenie administracyjne: województwo kujawsko-pomorskie,
powiat świecki i województwo pomorskie, powiaty chojnicki,
starogardzki, kościerski i bytowski
Sprawujący nadzór nad obszarem:
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
w Bydgoszczy
ul. Dworcowa 63
85-950 Bydgoszcz
tel: 52 518 18 01, fax: 52 518 18 02
e-mail: [email protected]
www.bydgoszcz.rdos.gov.pl
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
w Gdańsku
ul. Chmielna 54/57
80 – 748 Gdańsk
tel: 58 68 36 800, fax: 58 68 36 803
e-mail: [email protected]
www.gdansk.rdos.gov.pl
Park Narodowy „Bory Tucholskie”
ul. Długa 33
89-606 Charzykowy
tel: 52 398 83 97, fax: 52 398 83 97
e-mail: [email protected]
www.park.borytucholskie.info
Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę
Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z
tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny
sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach,
w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub
jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.