D - Sąd Okręgowy w Poznaniu

ODPIS
Sygn. akt VIII U 497/15
WYROK
W IMIENIU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2016 r.
Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie : Przewodniczący SSR del. do SO Maciej Nawrocki
Protokolant st. prot. sąd. Magdalena Pelz
po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 r. w Poznaniu
odwołania L. K.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
z dnia 12 grudnia 2014r., znak: (...)
w sprawie L. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
o emeryturę
zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu prawo do emerytury przy
wieku obniżonym z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 16 listopada 2014 roku.
/-/ Maciej Nawrocki
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 12 grudnia 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.; dalej: rozporządzenie
z 07.02.1983 r.) i ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych (t.j.
Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa), po rozpoznaniu wniosku złożonego dnia 29
października 2014 r., odmówił L. K. przyznania emerytury.
W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż L. K. udowodnił 15 lat, 10 miesięcy i 8 dni pracy w szczególnych warunkach.
Natomiast do okresów ubezpieczenia zaliczono 1 rok, 6 miesięcy i 24 dni okresów nieskładkowych, 22 lata, 10 miesięcy
i 8 dni okresów składkowych, co łącznie stanowi 24 lata, 5 miesięcy i 2 dni, zamiast wymaganych 25 lat. Organ rentowy
wskazał także, iż dołączone do wniosku zeznania świadków w sprawie uznania okresu pracy w gospodarstwie rolnym
rodziców nie zostały uznane za okres od 17 listopada 1970 r. do 31 lipca 1974 r., albowiem z dokumentów wynika, iż
rodzice pracowali zawodowo, a więc gospodarstwo o powierzchni 1,0784 ha nie stanowiło jedynego źródła dochodu
rodziny. Ponadto L. K. w tym okresie uczęszczał do szkoły i mógł jedynie świadczyć pomoc przy pracach rolniczych w
czasie wolnym od zajęć lekcyjnych. /vide decyzja w aktach (...)/
Dnia 26 stycznia 2015 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, L. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji,
wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury.
W uzasadnieniu podniósł, iż w okresie od 17 listopada 1970 r. do 31 lipca 1974 r. pracował w gospodarstwie rolnym
rodziców. Nie była to tylko pomoc, ale praca w wymiarze wyższym niż połowa obowiązującego wymiaru czasu
pracy. Z uwagi na to, iż rodzice pracowali zawodowo, to do odwołującego jako najstarszego z rodzeństwa należało
najwięcej pracy. Do 31 sierpnia 1970 r. odwołujący uczęszczał do szkoły podstawowej w S., która mieściła się w bliskim
sąsiedztwie, stad też gdy zajęcia się kończyły około godziny 14-15, kilka minut później był już w domu.
Po powrocie ze szkoły do późnych godzin wieczornych zajmował się pracą w gospodarstwie – oporządzał zwierzęta:
świnie, krowy i pracował w polu. W zależności od pory roku siał, pielił, bronował, orał, pracował przy zbożu i sianie oraz
przy wykopkach. Tak samo pracował uczęszczając do szkoły zawodowej w G., oddalonej od miejsca zamieszkania o 12
km, co powodowało, iż dojazd zajmował około 15-20 minut. Do domu odwołujący wracał około godziny 15-16, po czym
pracował do późnych godzin wieczornych. Także w okresie wakacji, w czasie wolnym od zajęć, odwołujący pracował w
gospodarstwie od rana do wieczora, ponieważ wtedy było najwięcej pracy. Zaczynał od obrządku zwierząt, następnie
wyjeżdżał w pole, gdzie kosił siano i zboże, a następnie zawoził je do domu. Ponadto orał i bronował. Wszystkie prace
w gospodarstwie były wykonywane ręcznie. Odwołujący pracował również w gospodarstwie dziadka, dzierżawionym
przez jego rodziców. /vide odwołanie k. 2-3 akt/
W odpowiedzi na odwołania organ rentowy przytoczył argumentację prawną i faktyczną zaprezentowaną w
zaskarżonej decyzji oraz wniósł o oddalenie odwołania.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
L. K. urodził się dnia (...), a zatem wiek 60 lat ukończył dnia 16 listopada 2014 r.
Odwołujący jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i jednocześnie w dniu 29 października 2014 r. złożył
wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu za pośrednictwem Zakładu na
dochody budżetu państwa.
dowód: wniosek (k. 1-4 akt ZUS)
Odwołujący posiada staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 15 lat, 10 miesięcy i 8 dni. (bezsporne)
Dnia 29 października 2014 r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury i to z tytułu pracy w
warunkach szczególnych. Do wniosku dołączył m.in.:
• zeznania świadków R. S. i L. O. na okoliczność wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie
od 17.11.1970 r. do 31.07.1974 r.,
• kserokopię świadectwa ukończenia Szkoły Podstawowej w S. z 16.06.1971 r.,
• kserokopię świadectwa ukończenia (...) Szkoły Zawodowej w G. z 12.06.1974 r.,
• poświadczenie zamieszkania wystawione przez Urząd Gminy P. dnia 15.10.2014 r., w którym wskazano, iż w latach
1970-1974 zamieszkiwał w miejscowości S. pod nr 47,
• poświadczenie zamieszkania wystawione przez Urząd Gminy P. dnia 16.07.2014 r., w którym wskazano, iż był
zameldowany pod adresem S. 47 od 16.11.1954 r. do 13.08.1979 r.,
• zaświadczenie z dnia 18.07.2015 r. wystawione przez Starostę (...) stwierdzające, że w jednostce ewidencyjnej P.,
obrębach S., S. istnieje gospodarstwo rolne o powierzchni 1.0784 ha,
• świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 25.02.2003 r. wystawione przez Fabrykę (...)
Sp. z o.o., w którym wskazano, iż odwołujący w okresie od 1 sierpnia 1981 r. do 30 września 2002 r. stale i w
pełnym wymiarze czasu wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym
określone w wykazie A dział XIV poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze.
dowód: dokumenty w aktach organu rentowe
Rozpoznając powyższy wniosek, Zakład decyzją z dnia 12 grudnia 2014 r. odmówił L. K. prawa emerytury z uwagi na
brak co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Wskazał również, iż nie uznał okresu pracy w
gospodarstwie rolnym rodziców od 17 listopada 1970 r. do 31 lipca 1974 r., albowiem z dokumentów wynika, iż rodzice
pracowali zawodowo, a więc gospodarstwo o powierzchni 1,0784 ha nie stanowiło jedynego źródła dochodu rodziny.
Ponadto L. K. w tym okresie uczęszczał do szkoły i mógł jedynie świadczyć pomoc przy pracach rolniczych w czasie
wolnym od zajęć lekcyjnych.
dowód: decyzja w aktach organu rentowego
Rodzice odwołującego posiadali gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni 1.0784 ha, które było położone w S. i S..
Jedno z pól było położone blisko domu, a drugie w odległości około 3 km. Z kolei trzecie pole było oddalone o 1 km.
Oprócz własnego gospodarstwa, rodzice odwołującego uprawiali również grunty o powierzchni 0.9640 ha należące
do dziadka odwołującego, W. M., który pracował w swoim gospodarstwie do lat 70-tych. Oprócz prowadzenia
gospodarstwa rolnego, rodzice odwołującego posiadali dodatkowe zatrudnienie – S. K. pracowała jako sprzątaczka w
szkole, a ojciec był oborowym.
W gospodarstwie hodowano zwierzęta: 2 krowy, 8-9 świń, czasem były także cielaki i byczki, a także kury, kaczki,
króliki. Natomiast na polu uprawiano zboże, ziemniaki, buraki, zielonkę na paszę dla krów. W gospodarstwie były
pługi, brony, ale do prac związanych z oraniem wypożyczano konia od sąsiadów. Wypożyczano także traktor. Po
wykonaniu w/w prac odwołujący szedł na tzw. odrobek. Czasem trzeba było odrabiać przez kilka dni u właściciela
konia.
Odwołujący pracował w polu przy oraniu, sianiu, wykonywał przerywkę buraków, zbierał ziemniaki, zbierał i młócił
zboże oraz wywoził obornik. Natomiast gdy nie był wypożyczany koń, pole bronował krowami. Nadto wykopywał
buraki, a następnie obcinał je sierpem, robił okrążkę buraków. Natomiast ziemniaki były uprawiane na 30 arach,
które ojciec odwołującego miał z PGR. Do obowiązków odwołującego należało również pielenie zboża, gdyż nie były
wykonywane opryski oraz kosił rowy na siano dla krów. Latem w trakcie żniw odwołujący ścinał kosą zboże, z których
wiązał snopki. S. te następnie ustawiał w mendle. Później wszystko zwoził do stodoły. Nieraz wynajmowano kogoś do
pomocy przy zwożeniu zboża. Po zebraniu zboża odwołujący orał ścierniska i siał nowe zboże, które było przeznaczane
na paszę dla krów.
Te same prace odwołujący wykonywał w gospodarstwie dziadka, które było położne około 1 - 1,5 km.
W latach 1971-1974 odwołujący uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w G.. W tym czasie lekcje kończył około godziny
14. Natomiast wiosną i latem odwołujący czasem nie szedł do szkoły albo zwalniał się z lekcji, gdy trzeba było wykonać
pracę w polu. Po powrocie ze szkoły odwołujący od razu szedł do pracy. Gospodarstwo nie było zmechanizowane stąd
praca była codziennie. Z kolei lekcje odrabiał późnym wieczorem.
L. K. pracował około 4-6 godzin dziennie, a w soboty dłużej. Zimą pracy było mniej. Natomiast wiosną, latem i jesienią
pracy w gospodarstwie było znacznie więcej.
Oprócz odwołującego w gospodarstwie pracowała siostra A. C. (1) (ur. (...)) i młodszy od odwołującego o 6 lat brat
(ur. (...)).
dowód: zaświadczenie ze Starostwa Powiatowego w G. (akta ZUS), zaświadczenie o zameldowaniu z 15.10.2014 r. i z
16.07.2014 r. (akta ZUS), kserokopia świadectwa ukończenia Szkoły Podstawowej w S. (k. 13); kserokopia świadectwa
ukończenia (...) Szkoły Zawodowej w G. (k. 14); umowa przekazania własności i posiadania gospodarstwa rolnego (k.
15-16); zeznania świadków: R. S. (k. 26v-27), L. O. (k. 27), S. K. (k. 27v-28), A. C. (1) (k. 36-37); zeznania odwołującego
(k. 37)
W okresie od 1 sierpnia 1974 r. do 30 września 2002 r. odwołujący był zatrudniony w Fabryce (...) Sp. z o.o.. w tym
w latach 1981 – 2002 pracował jako spawacz
dowód: świadectwo pracy z 30.09.2002 r. w aktach organu rentowego
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: dokumentów, zeznań świadków: R. S. (k. 26v-27), L. O. (k. 27), S.
K. (k. 27v-28), A. C. (1) (k. 36-37), zeznań odwołującego L. K. (k. 37).
Ponadto Sąd oparł się na dokumentach zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach emerytalnych odwołującego.
Dokumentom tym Sąd dał wiarę w całości ze względu na ich urzędowy charakter, a ponadto dlatego, że żadna ze stron
postępowania nie kwestionował ich prawdziwości i wiarygodności, do czego i Sąd nie znalazł podstaw.
Podstawą dokonanych ustaleń faktycznych Sąd uczynił również znajdujące się w aktach kserokopie dokumentów,
albowiem zawarte w nich informacje nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania, co pozwoliło na
potraktowanie tychże kserokopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.
Sąd uznał zeznania świadków R. S., L. O., S. K. i A. C. (1) za wiarygodne, gdyż są one zgodne, spójne i logiczne, przy
tym wzajemnie się uzupełniają i potwierdzają, a nadto korelują z dokumentami i zeznaniami odwołującego. Ponadto
świadkowie w zeznaniach w sposób szczegółowy opisali zakres obowiązków wykonywanych przez odwołującego
w gospodarstwie rolnym rodziców. Wskazali, iż odwołujący pracował w gospodarstwie przy zwierzętach, a także
wykonywał prace polowe przy pieleniu buraków, ziemniaków oraz zboża, czy przy wykopkach ziemniaków, buraków
oraz żniwach. Wiedzę na ten temat świadek R. S. i L. O. posiadali stąd, że mieszkali w sąsiedztwie. Natomiast świadek
A. C. (2) jest siostrą odwołującego, a S. K. – matką odwołującego.
Również zeznaniom odwołującego Sąd dał wiarę w całości, a to ze względu na ich zgodność z pozostałym
materiałem dowodowym zebranym w sprawie, w szczególności z zeznaniami świadków, jak również z dokumentami
zgromadzonymi w sprawie.
Sąd zważył, co następuje:
Przyznawanie emerytur dla osób urodzonych tak jak odwołujący po dniu 31 grudnia 1948 r. reguluje art. 184 ustawy
emerytalno-rentowej. Zgodnie z tym przepisem emerytura przy obniżonym wieku przysługuje ubezpieczonym, którzy
łącznie spełnią poniższe wymogi:
• mężczyzna osiągnie wiek lat 60,
• w dniu wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1.01.1999 r. posiada:
a) okres składkowy i nieskładkowy w ilości co najmniej 25 lat,
b) z czego co najmniej przez 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
• nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a jeżeli przystąpił – złoży wniosek o przekazanie
zgromadzonych środków na rachunku za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.
Bezsporne w niniejszej sprawie było to, iż
1. odwołujący dnia 16 listopada 2014 r. ukończył 60 lat,
2. złożył wniosek o przekazanie zgromadzonych środków na rachunku otwartego funduszu emerytalnego za
pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,
3. posiada co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Sporne natomiast w sprawie było to, czy odwołujący legitymuje się 25 letnim stażem ubezpieczeniowym – organ
rentowy nie uznał bowiem okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie od 17 listopada 1970 r. do 31 lipca
1974 r. Jako podstawę odmowy zaliczenia w/w okresu wskazywał, iż z dokumentów wynika, iż rodzice odwołującego
pracowali zawodowo, a więc gospodarstwo o powierzchni 1,0784 ha nie stanowiło jedynego źródła dochodu rodziny.
Ponadto L. K. w tym okresie uczęszczał do szkoły i mógł jedynie świadczyć pomoc przy pracach rolniczych w czasie
wolnym od zajęć lekcyjnych.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalno-rentowej, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na
zasadach określonych w art. 5-7 ustawy, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, przy ustalaniu
prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu uwzględnia
się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku
życia.
Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z zeznań świadków wynika, że w okresie od 17
listopada (...). do 31 lipca (...) r. odwołujący pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w S.. Pomimo, iż w tym
czasie odwołujący uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w G., w odległości około 15 km, to co najmniej przez 4 godziny
dziennie wykonywał pracę w gospodarstwie. Ze szkoły odwołujący wracał do domu około godziny 15 i od razu po
przybyciu udawał się do swoich obowiązków w gospodarstwie. Natomiast w okresie natężonych prac, tj. w okresie
żniw lub wiosną, nie szedł do szkoły lub zwalniał się wcześniej z lekcji.
Odwołujący wykonywał wszystkie konieczne prace zarówno w obejściu przy zwierzętach (np. wyrzucanie obornika,
przygotowywanie paszy), jak i w polu (żniwa, wykopki, pielenie ziemniaków). Oczywistym jest, biorąc pod uwagę
znajomość realiów wiejskich lat 70-tych, że odwołujący mieszkając z rodzicami i nie posiadając własnego źródła
dochodów, a także będąc najstarszym dzieckiem, pozostawał na ich utrzymaniu, a zatem musiał w gospodarstwie
pracować, aby na to utrzymanie zarobić. Ponadto, skoro rodzice nie radzili sobie z wykonaniem wszystkich
koniecznych prac, zmuszeni byli korzystać z pomocy także odwołującego jako domownika.
Nie sposób przy tym uznać za zasadny zarzut organu rentowego, iż gospodarstwo nie stanowiło jedynego źródła
dochodu rodziny, skoro rodzice odwołującego posiadali dodatkowe zatrudnienie. Bowiem art. 10 ustawy emerytalnorentowej nie zawiera żadnych dodatkowych ograniczeń poza tymi, które wprost wynikają z przepisu, tj. praca w
gospodarstwie rolnym musi być wykonywana w wymiarze co najmniej połowu czasu pracy oraz okresy tej pracy muszą
przypadać po ukończeniu 16 roku życia, ale przed dniem 1 stycznia 1983 r. Takich ograniczeń nie zawiera również
ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2015 r., poz. 704).
W ocenie Sądu powyższe przemawia za uznaniem, iż skoro rodzice odwołującego poświęcili się wykonywaniu pracy
na rzecz innych pracodawców, to tym samym w gospodarstwie musiały pracować ich dzieci, w tym także L. K., będący
jednocześnie najstarszym z rodzeństwa.
Tym samym Sąd doszedł do przekonania, że należy uwzględnić okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 17
listopada 1970 r., tj. następnego dnia po ukończeniu wieku 16 lat, do 31 lipca 1974 r., tj. do dnia poprzedzającego
podjęcie zatrudnienia w Fabryce (...) Sp. z o.o. i o ten okres uzupełnić staż pracy w zakresie niezbędnym do przyznania
emerytury, czyli o 6 miesięcy i 28 dni.
Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, iż odwołujący spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania
emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym i na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. oraz cytowanych przepisów prawa
materialnego, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał odwołującemu L. K. prawo do emerytury od dnia
16 listopada 2014 r., tj. od ukończenia wieku 60 lat.
/-/ Maciej Nawrocki