RAPORT Przedsięwzięcia w zakresie przygotowania i zapewnienia

Warszawa, 06.07.2012 r.
RAPORT
Przedsięwzięcia w zakresie przygotowania i zapewnienia
bezpiecznego przebiegu Turnieju Finałowego UEFA EURO 2012
zrealizowane w obszarze zarządzania kryzysowego
1. Obszar zainteresowania RCB w związku z Turniejem
Turniej UEFA EURO 2012 nie był traktowany jako sytuacja kryzysowa, założono jednak, że
specyfika tej imprezy (duża liczba uczestników z różnych krajów, rozległośd terytorialna, emocje
towarzyszące rozgrywkom, potencjalne komplikacje komunikacyjne, itp.) oraz towarzyszące jej
zdarzenia mogły zainicjowad sytuację kryzysową. Nie wykluczano również możliwości wystąpienia
zdarzeo poza bezpośrednim obszarem Turnieju, ale mogących mied wpływ na jego bezpieczny
przebieg. Stąd konieczne stało się przygotowanie organów administracji publicznej do niezwłocznej
reakcji, gdyż czynnikiem determinującym minimalizację zagrożenia jest przede wszystkim podjęcie
natychmiastowych działao zaradczych.
Podczas przygotowao wyszczególniono 4 rodzaje możliwych scenariuszy sytuacji kryzysowych:
• sytuacja związana bezpośrednio z obszarem rozgrywek Turnieju,
• sytuacja występująca poza obszarem rozgrywek, ale mająca bezpośredni wpływ na
bezpieczeostwo rozgrywek,
• sytuacja kryzysowa nie mająca bezpośredniego wpływu na bezpieczeostwo Turnieju,
• zagrożenia zewnętrzne, mogące mied wpływ na bezpieczeostwo wewnętrzne kraju.
W Zintegrowanej Koncepcji Bezpieczeostwa UEFA EURO 2012, RCB podjęło się realizacji
przedsięwzięd w obszarze „zarządzanie kryzysowe”, w ramach projektu o nazwie „Koordynacja
funkcjonowania i zapewnienie spójności systemu zarządzania kryzysowego pod kątem UEFA EURO
2012”. Projekt objął zadania:
• opracowanie siatki bezpieczeostwa i przygotowanie aneksów do planów zarządzania
kryzysowego;
• opracowanie organizacji procesu komunikacji społecznej w sytuacji kryzysowej podczas EURO
2012;
• przygotowanie i przeprowadzenie ogólnokrajowego dwiczenia zgrywającego podmioty
systemu zarządzania kryzysowego podczas EURO 2012 (w szczególności w zakresie obiegu
informacji i uruchamiania procedur reagowania na zdarzenia mogące skutkowad
wystąpieniem sytuacji kryzysowych).
Generalnym celem działao było zminimalizowanie ryzyka wystąpienia sytuacji kryzysowej
w trakcie Turnieju UEFA EURO 2012 poprzez ustalenie zadao dla organów, służb, inspekcji i straży,
zapewnienie sprawnego obiegu informacji, przetestowanie procedur i planów postępowania oraz
zapewnienie koordynacji polityki informacyjnej.
2
2. Przedsięwzięcia w ramach przygotowao
2.1.
Siatka bezpieczeostwa
W I kwartale 2011 r. w Rządowym Centrum Bezpieczeostwa przygotowano i uzgodniono
z prezydentami miast-gospodarzy, wojewodami i zainteresowanymi ministrami siatkę bezpieczeostwa
na UEFA EURO 2012. W katalogu zagrożeo mogących spowodowad sytuacje kryzysowe i ich skutki
wskazano podmioty właściwe do reagowania wraz z określeniem ich zakresu kompetencji.
Zidentyfikowano 15 możliwych rodzajów zagrożeo, uszeregowanych w kategoriach
prawdopodobieostwa i skutków dla ludzi, mienia i środowiska. Lista zagrożeo (uszeregowana wg
wartości ryzyka), mogących potencjalnie zakłócid przebieg Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO
2012 na terenie Polski była następująca:
1) katastrofa w ruchu drogowym, katastrofa w ruchu kolejowym,
2) zbiorowe zakłócenie porządku publicznego, w tym zablokowanie przejścia granicznego,
3) powódź, katastrofalne zatopienie,
4) pożary w obiektach użyteczności publicznej i obiektach zamieszkania zbiorowego,
5) katastrofa w ruchu lotniczym,
6) awaria systemów elektroenergetycznych,
7) skażenie chemiczne,
8) bezprawne użycie ładunku wybuchowego,
9) awaria systemów łączności lub sieci teleinformatycznych,
10) katastrofa budowlana,
11) skażenie i zakażenie biologiczne,
12) skażenie promieniotwórcze,
13) blokada ciągów komunikacyjnych i dróg związana z przemieszczaniem się dużych grup
uczestników w miejscach rozgrywania i publicznego oglądania meczów,
14) nielegalna migracja,
15) uprowadzenie osoby.
Siatka bezpieczeostwa stała się podstawą do dalszych przedsięwzięd przygotowawczych, w tym
korekty procedur reagowania i przygotowania scenariuszy dwiczeo.
2.2.
Aneksy do planów zarządzania kryzysowego
Rządowe Centrum Bezpieczeostwa dokonało analizy obowiązujących planów zarządzania
kryzysowego (wojewodów, ministrów i kierowników urzędów centralnych) pod kątem ich
wykorzystania podczas UEFA EURO 2012. Aczkolwiek plany spełniały wymogi ustawowe, to
zdiagnozowano, że dla uzyskania większej funkcjonalności należałoby zmodyfikowad elementy
związane z procesem reagowania w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych podczas rozgrywek.
We wrześniu 2011 r. RCB przekazało wykonawcom wskazówki do przygotowania aneksów do planów
zarządzania kryzysowego. Przyjęto nową zasadę opracowania aneksów – w formule modułów
zadaniowych, które można swobodnie zestawiad do wykonania zadao – zależnie od rodzaju zaistniałej
sytuacji kryzysowej. Istotą tego rozwiązania było precyzyjne określenie zadao do wykonania, kto, jak
i z kim je realizuje oraz jakimi dysponuje siłami. Modułowa kompozycja umożliwiła dużą elastycznośd
w wyborze optymalnej strategii i taktyki. Każdy z modułów zawierał następujące elementy:
• katalog potencjalnych zagrożeo,
• warunki operacyjne i przedsięwzięcia do wykonania,
• koncepcja działania (w tym tryb uruchamiania zasobów, organizacja kierowania, wsparcie
bieżące i w przypadku przedłużających się działao),
• budżet zadania,
• podstawy prawne działao.
3
Aneksy do własnych planów zarządzania kryzysowego (w formie modułów zadaniowych)
przygotowały organy administracji publicznej bezpośrednio zaangażowane w zapewnienie
bezpiecznego przebiegu UEFA EURO 2012, w tym:
• Wojewoda Dolnośląski, Wojewoda Mazowiecki, Wojewoda Pomorski, Wojewoda
Wielkopolski, Wojewoda Podkarpacki i Wojewoda Lubelski,
• Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Minister Gospodarki, Minister
Administracji i Cyfryzacji (w dziale łącznośd), Minister Zdrowia, Minister Obrony Narodowej
i Prezes Paostwowej Agencji Atomistyki.
Zgodnie z decyzjami prezydentów miast: Warszawy, Gdaoska, Poznania i Wrocławia,
w miastach gospodarzach zarządzono przegląd własnych planów i ewentualne uzupełnienia pod
kątem wymagao związanych z potencjalnymi zagrożeniami podczas rozgrywek.
W dniu 6 marca br. Rada Ministrów przyjęła Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego.
Uzupełnieniem i uszczegółowieniem ogólnych procedur zawartych w tym planie był aneks
opracowany w RCB w maju br. Rozwiązania zawarte w aneksie do Krajowego Planu były spójne
z regułami zarządzania Turniejem przyjętymi w „Krajowym planie koordynacji i współdziałania
organów, inspekcji, służb administracji publicznej oraz tymczasowych struktur koordynacyjnozarządczych podczas Finałowego Turnieju UEFA EURO 2012”, opracowanym przez Krajowy Sztab
Operacyjny przy Komitecie do spraw koordynacji organizacji Finałowego Turnieju Mistrzostw Europy
w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012.
2.3.
Koordynacja polityki informacyjnej
Efektem koocowym pracy podzespołu ds. organizacji procesu komunikacji społecznej
w sytuacjach kryzysowych podczas Turnieju UEFA EURO 2012, kierowanego przez RCB, było
przygotowanie Księgi komunikacji kryzysowej.
Celem przygotowania Księgi było wsparcie komunikatorów w prowadzeniu spójnej polityki
informacyjnej podczas UEFA EURO 2012. Miała stanowid narzędzie, które ułatwi proces zarządzania
informacją w kryzysie, porządkując i systematyzując proces przekazywania społeczeostwu informacji,
gdy w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej jest zaangażowanych wiele podmiotów związanych nie tylko
z administracją paostwową czy samorządową, ale także firmami, przedsiębiorstwami i spółkami.
Księga wskazuje jak powinien przebiegad proces komunikacji ze społeczeostwem w sytuacji
kryzysowej: przede wszystkim kto jest głównym komunikatorem w danej sytuacji, a kto
zaangażowanym. Opracowanie przedstawia obszary zagrożeo i przykładowe sytuacje kryzysowe.
Opracowane zostały także kluczowe przesłania, których celem było zapewnienie spójności
w komunikacji społecznej i wokół których należy budowad odpowiedzi na pytania dziennikarzy.
Podstawowym zadaniem Księgi było zapewnienie wszystkim osobom, które uczestniczyły w procesie
komunikacji społecznej, dostępu do jednolitych standardów zarządzania informacją w kryzysie, co jest
niezbędne do prowadzenia spójnej polityki informacyjnej.
W skład Księgi weszły m.in. takie elementy jak:
 przykładowe scenariusze potencjalnych zdarzeo, mogące generowad sytuacje kryzysowe,
które zostały wytypowane na podstawie wcześniej określonych obszarów zagrożeo,
 projekty kluczowych przesłao – strategicznych komunikatów,
 projekty wzorcowych oświadczeo,
 dane kontaktowe komunikatorów z poszczególnych instytucji.
Księga, z założenia, nie miała byd receptą na każdą sytuację kryzysową, zawarto w niej
natomiast zasady, wskazówki i wiedzę, która niewątpliwie powinna ułatwid komunikatorom
4
prowadzenie komunikacji społecznej w sytuacjach kryzysowych. Rozwiązania zawarte w Księdze
znalazły zastosowanie w procesie zabezpieczenia rozgrywek w sferze komunikacji społecznej.
2.4.
Przeprowadzenie ogólnokrajowego dwiczenia zgrywającego podmioty systemu
zarządzania kryzysowego „LIBERO”
Głównym celem dwiczenia zorganizowanego przez Rządowe Centrum Bezpieczeostwa było
sprawdzenie rozwiązao organizacyjnych oraz funkcjonalności planów zarządzania kryzysowego,
w szczególności pod względem: procedur reagowania w sytuacjach kryzysowych, obiegu informacji,
koordynacji polityki informacyjnej z uwzględnieniem uzgodnionej siatki bezpieczeostwa dla
Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie oraz procedur reagowania
kryzysowego przyjętych przez prezydentów miast-gospodarzy, wojewodów, ministrów i kierowników
urzędów centralnych zaangażowanych w zapewnienie bezpieczeostwa Turnieju UEFA EURO 2012.
Dwiczenie „LIBERO” składało się z dwóch integralnych części: fazy przygotowawczej i fazy
aktywnej. Faza przygotowawcza dwiczenia – prowadzona w formie comiesięcznych spotkao (dyskusji
tematycznych – reagowanie na zagrożenia CBRN, komunikacja ze społeczeostwem w sytuacji
kryzysowej, wsparcie z Sił Zbrojnych RP podczas Turnieju, zabezpieczenie medyczne Turnieju,
zarządzanie informacją podczas Turnieju) połączonych z warsztatami w okresie od października 2011
roku do stycznia 2012 roku.
Faza aktywna dwiczenia - została przeprowadzona w dniach 5-7 marca 2012 roku w formie dwiczenia
sztabowego (Table-top). W trzecim dniu dwiczenia odbyła się dyskusja panelowa z udziałem organów
administracji, tj. ministrów, wojewodów, prezydentów miast-gospodarzy Turnieju. W trakcie całej
aktywnej fazy „LIBERO” sprawdzono także organizację procesu komunikacji społecznej w sytuacji
kryzysowej. Dodatkowo, umiejętnośd wypracowywania wspólnych, jednolitych przekazów i obieg
informacji pomiędzy komunikatorami wszystkich szczebli instytucji zaangażowanych w EURO. Aby
urealnid sytuację, w trakcie dwiczenia prowadzona była symulacja pracy mediów.
Uczestnikami dwiczenia byli przedstawiciele prezydentów 5 miast (Warszawa, Gdaosk,
Poznao, Wrocław, Kraków), 16 wojewodów, 13 ministrów (MSW, MAiC, MTBiGM, MZ, MSiT, MON,
MSZ, MG, MŚ, MRiRW, MS, MF, MSP) wraz z instytucjami podległymi i nadzorowanymi (KGP, KGPSP,
KGSG, BOR, PKP PLK, GDDKiA, PPL), kierowników urzędów centralnych (ABW, PAA, Prokuratury
Generalnej, GIS), RCB, Spółki PL.2012 oraz Spółki EURO 2012–Polska, a także rzecznicy prasowi
większości ww. podmiotów. W trakcie dwiczenia odzwierciedlone zostały struktury tworzone na czas
EURO 2012: sztaby miejsko-wojewódzkie, Krajowy Sztab Operacyjny, Policyjne Centrum Dowodzenia,
Sztab MSW/MAiC.
Scenariusz aktywnej fazy dwiczenia sporządzony został w realistycznych ramach czasowych
i składał się z szeregu zdarzeo przedstawiających narastanie sytuacji kryzysowej:
• bezpośrednio w miastach-gospodarzach Turnieju,
• na terenie województw, w których odbywają się rozgrywki oraz województw graniczących
z Ukrainą; wymagającej zaangażowania organów, służb, inspekcji i straży według reguł
określonych w planach zarządzania kryzysowego tych organów i KPZK,
• pośrednio i bezpośrednio oddziaływującej na poziom bezpieczeostwa Turnieju,
w szczególności w przypadku nieadekwatności posiadanych na danym terenie sił i środków do
zaistniałej sytuacji kryzysowej,
• związanej z zagadnieniami informowania przedstawicielstw paostw trzecich o incydentach
z udziałem obywateli tych paostw,
5
•
wymagającej zastosowania mechanizmów koordynacji w prowadzeniu polityki informacyjnej
podczas Euro 2012.
Wnioski z dwiczenia „LIBERO” opracowane zostały na podstawie ankiet ewaluacyjnych
wypełnionych przez uczestników dwiczenia, a także spostrzeżeo ewaluatorów dwiczenia oraz
kierownictwa dwiczenia. Dotyczyły one podziału kompetencji oraz uruchamianych procedur,
zarządzania informacjami, prowadzenia polityki informacyjnej w sytuacjach kryzysowych, organizacji
transportu i ochrony zdrowia.
W wyniku analizy tych wniosków zdecydowano o zorganizowaniu w dniach 8-9 maja 2012 r.
dwiczenia „LIBERO II”. W czasie rzeczywistym, na stanowiskach pracy sztabów i centrów zarządzania
kryzysowego przygotowanych do działania podczas rozgrywek, aplikacyjnie przedwiczono
realizowanie planów operacyjnych Turnieju UEFA EURO 2012 przewidzianych harmonogramem
turniejowym na dni 12 – 13 czerwca 2012 r. oraz procedur reagowania w wykreowanych
scenariuszem sytuacjach kryzysowych.
Celem głównym dwiczenia było doskonalenie procesu podejmowania decyzji przez podmioty
systemu zarządzania kryzysowego oraz zarządzania informacjami, realizowane przez centra
zarządzania kryzysowego, sztaby i struktury tworzone na czas Turnieju Finałowego Mistrzostw Europy
w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012.
Uczestnikami dwiczenia „LIBERO II” byli przedstawiciele 7 wojewodów (Dolnośląski,
Mazowiecki, Pomorski, Wielkopolski, Podkarpacki, Lubelski i Małopolski) wraz z wybranymi
przedstawicielami administracji zespolonej, 9 ministrów (MSW, MAiC, MZ, MTBiGM, MS, MON, MSZ,
MG, MSiT) z wybranymi jednostkami podległymi i nadzorowanymi (KGSG, KGPSP, BOR, PKP PLK,
GDDKiA, ULC, PAŻP, UKE), kierowników urzędów centralnych (ABW, Prokuratury Generalnej, GIS),
sztabów utworzonych na czas EURO 2012 (sztabów miejsko-wojewódzkich w Gdaosku, Poznaniu,
Warszawie, Wrocławiu i sztabu miejskiego w Krakowie, KSzO, Sztabu MSW/MAiC, PCD w Legionowie),
a także Spółki PL.2012 i RCB oraz rzecznicy prasowi ww. instytucji.
Również podczas „LIBERO II” dwiczony był aspekt związany z koordynacją i prowadzeniem
spójnej polityki informacyjnej w sytuacji kryzysowej przez podmioty zaangażowane w EURO.
Podobnie jak w pierwszej edycji dwiczenia, także pracował zespół, który symulował pracę mediów.
Wnioski wynikające z dwiczenia wraz z rekomendacjami dotyczącymi obiegu informacji,
wykorzystania narzędzi wspomagających typu EUROMaster 2012, współpracy między sztabami oraz
prowadzenia polityki informacyjnej zostały wykorzystane podczas zabezpieczenia Turnieju
Finałowego UEFA EURO 2012.
Łączne koszty poniesione przez RCB w związku ze zorganizowaniem cyklu dwiczeo „LIBERO”
wyniosły około 152 tys. zł.
2.5. Dodatkowe obszary zaangażowania RCB w ramach przygotowao
Przedstawiciele RCB aktywnie uczestniczyli w pracach struktur organizacyjnych
przygotowujących operację zabezpieczenia Turnieju, w tym w:
• Komitecie do spraw Bezpieczeostwa Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012,
• Krajowym Sztabie Operacyjnym,
• zespołach problemowych dot.:
− analizy ryzyka i identyfikacji zagrożeo,
− opracowania i realizacji polityki informacyjnej,
− wzmocnienia systemu obrony powietrznej RP,
− zagrożeo chemicznych, biologicznych, radiologicznych i promieniotwórczych (CBRN),
6
− wypracowania metodologii oględzin miejsc przestępstw o charakterze terrorystycznym
i katastrof,
− obserwacji zabezpieczenia meczów piłki nożnej na stadionach miast-gospodarzy.
Ze strony RCB formułowano konkretne sugestie dotyczące niezbędnych przedsięwzięd
przygotowawczych (w obszarze transportu i łączności, zabezpieczenia medycznego, informowania
o ofiarach zdarzeo, itp.) oraz organizacji zarządzania bezpieczeostwem podczas Turnieju (optymalny
system współdziałania, wymiany informacji i koordynacji, organizacja struktur sztabowych
wspomagających zarządzanie, podział obowiązków i odpowiedzialności za poszczególne obszary
bezpieczeostwa). Zgłaszane konkretne propozycje rozwiązao stanowiły istotny wkład
w przygotowanie finalnego modelu zabezpieczenia rozgrywek.
Rządowe Centrum Bezpieczeostwa przygotowało i zapewniło obsługę teleinformatyczną,
logistyczną i kancelaryjno-biurową podczas całego okresu funkcjonowania Sztabu MSW/MAiC
w siedzibie RCB. Na potrzeby Sztabu MSW/MAiC udostępniono m.in.:
• bezpieczną infrastrukturę sieciową zapewniającą dostęp do Internetu,
• system pracy grupowej Microsoft SharePoint,
• zapasowy system korespondencji e-mail, pozwalający na przejęcie zadao w razie awarii
serwerów MSW,
• łącznośd telefoniczną i faksową,
• stanowisko pracy Systemu Niejawnej Poczty Internetowej OPAL,
• urządzenia biurowe (drukarka, skaner), telewizję kablową, stanowisko prezentacji oraz system
wideokonferencji w sieci łączności rządowej.
Łączne koszty poniesione przez RCB na rzecz zapewnienia funkcjonowania Sztabu MSW/MAiC
wyniosły około 50 tys. zł.
3. Działanie systemu zarządzania kryzysowego w kraju podczas UEFA EURO 2012
Zgodnie z wcześniejszymi założeniami przyjęto, że w przypadku wystąpienia sytuacji
kryzysowych podczas rozgrywek turniejowych właściwe organy administracji publicznej, służby,
inspekcje i straże reagują stosownie do procedur zawartych w:
• operacyjnych planach zabezpieczenia Turnieju (wszystkie instytucje bezpośrednio
zaangażowane w obsługę UEFA EURO 2012),
• planach zarządzania kryzysowego i aneksach do tych planów (sporządzonych w formie
modułów zadaniowych):
− Wojewoda Dolnośląski, Wojewoda Mazowiecki, Wojewoda Pomorski, Wojewoda
Wielkopolski, Wojewoda Podkarpacki i Wojewoda Lubelski,
− Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Minister Gospodarki, Minister
Administracji i Cyfryzacji, Minister Zdrowia, Minister Obrony Narodowej, Prezes
Paostwowej Agencji Atomistyki, Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej.
• planach zarządzania kryzysowego (pozostałe organy administracji publicznej zobowiązane do
dysponowania tymi planami),
• Krajowym Planem Zarządzania Kryzysowego i aneksie do tego planu.
W „Krajowym planie koordynacji i współdziałania organów …” przygotowanym przez Krajowy
Sztrab Operacyjny, wyszczególniono, zgodnie z sugestią UEFA, 4 poziomy zdarzeo i ryzyk
w operacji turniejowej. W obszarze zainteresowania systemu zarządzania kryzysowego
w szczególności znalazły się poziom 3 (sytuacja nadzwyczajna) oraz poziom 4 (sytuacja awaryjna),
7
wymagające szczególnej aktywności i uruchamiania dodatkowych procedur reagowania w ramach
bieżącego zabezpieczenia rozgrywek. Zdarzenia zaliczane do tych poziomów mogły stanowid istotną
przesłankę wystąpienia sytuacji kryzysowych. Generalnie przyjęto zasadę określoną w ustawie
o zarządzaniu kryzysowym, iż sytuacja kryzysowa podczas UEFA EURO 2012 zaistnieje wówczas, gdy
wobec skali zdarzenia, właściwy organ administracji publicznej nie dysponuje odpowiednimi
kompetencjami i możliwościami skutecznego reagowania, a w konsekwencji wystąpi o wsparcie
organu wyższego szczebla zarządzania.
Podczas Turnieju wszystkie elementy systemu zarządzania kryzysowego w kraju
funkcjonowały równolegle do systemu bieżącego zarządzania Turniejem, zachowując jednocześnie
pełną spójnośd w sferze wymiany informacji, monitorowania sytuacji i gotowości do działao
reaktywnych. Istotnym elementem tej spójności były zintegrowane miejsko-wojewódzkie sztaby
operacyjne, utworzone w miastach-gospodarzach. Przedstawiciel wojewody w sztabie dysponował
informacjami o sytuacji na terenie województwa, a w sytuacji kryzysowej miał możliwośd szybkiego
uruchomienia potencjału zewnętrznego, do wsparcia działao na terenie miasta-gospodarza.
Ministrowie i kierownicy urzędów centralnych, zaangażowani w działania związane
z zabezpieczeniem Turnieju, swoje zadania realizowali przy pomocy całodobowo funkcjonujących
centrów zarządzania kryzysowego (lub punktów kontaktowych, powoływanych w instytucjach nie
posiadających własnych CZK). Przyjęty model sprawdził się w trakcie zabezpieczenia UEFA EURO
2012. Mechanizm wsparcia właściwych organów administracji przez zespoły zarządzania kryzysowego
został zastosowany w związku z zarządzeniem nr 56 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2012 r.
w sprawie wprowadzenia stopnia alarmowego.
4. Działanie RCB podczas Turnieju
4.1. Główne zadania RCB podczas Turnieju
Podczas rozgrywek finałowych RCB monitorowało i analizowało sytuację pod kątem
prawdopodobieostwa wystąpienia zdarzeo kryzysowych, współdziałając w zakresie przekazywania
informacji z:
• wojewódzkimi centrami zarządzania kryzysowego,
• centrami zarządzania kryzysowego ministrów i kierowników urzędów centralnych,
• Krajowym Sztabem Operacyjnym.
Przygotowywane analizy zagrożeo i bieżące raporty uwzględniały ryzyko wpływu zdarzeo
bieżących na przebieg rozgrywek. Informacje te były na bieżąco przekazywane do Krajowego Sztabu
Operacyjnego oraz Sztabu MSW/MAiC. Na potrzeby wsparcia bieżącego powołano zespoły
analityków: do bezpośredniego wsparcia służby dyżurnej RCB oraz wsparcia działao Sztabu
MSW/MAiC, a także zespół zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej. Do zadao został
zaangażowany praktycznie cały personel RCB, funkcjonując podczas trwania Turnieju w systemie
pracy całodobowej.
RCB zapewniło obsługę merytoryczno-organizacyjną dla potrzeb posiedzenia Rządowego
Zespołu Zarządzania Kryzysowego, zwołanego przez Prezesa Rady Ministrów w dniu 27 czerwca
w związku z informacjami dot. potencjalnego zagrożenia terrorystycznego.
4.2. Wzmocnienie służby dyżurnej
Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, całodobowo monitorowało zagrożenia opisane
w Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego, współpracując w szczególności z:
• Krajowym Sztabem Operacyjnym,
8
•
•
•
Sztabem MSW/MAiC,
centrami zarządzania kryzysowego w innych resortach i służbach MSW,
CAT ABW.
Na potrzeby Turnieju UEFA EURO 2012 opracowano specjalny aneks do raportów dobowych
wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego, który był dla Sztabu MSW/MAiC źródłem informacji
o bezpieczeostwie Turnieju w miastach, w których nie powołano połączonych sztabów miejskowojewódzkich.
Raporty doraźne były przekazywane, zależnie od ich źródła, do właściwego odbiorcy
w Sztabie MSW/MAiC. Szczególny nacisk położono na informacje od podmiotów, które nie były
zobowiązane do raportowania do Sztabu MSW/MAiC (m.in. MTBiGM, GDDKiA, PKP PLK, IMGW,
WCZK).
Obsadę służby dyżurnej RCB wzmacniano podczas meczów rozgrywanych w Polsce. W tych
dniach służba dyżurna RCB na bieżąco informowała kierownictwo Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
i RCB o frekwencji w strefach kibica oraz sytuacji na stadionie i w mieście, w którym odbywały się
rozgrywki. W tym celu wykorzystywana była aplikacja EUROMaster oraz standardowe, bieżące
kontakty z centrami zarządzania kryzysowego.
4.3. Zespół monitorowania i analizy zagrożeo
Zespół analityków, wspierający przedstawiciela RCB w Sztabie MSW/MAiC monitorował
sytuację na terenie kraju oraz poza granicami RP (w odniesieniu do zdarzeo mogących mied wpływ na
poziom bezpieczeostwa w Polsce). Zespół opracowywał również informacje hydrologicznometeorologiczne dla kraju, ze szczególnym uwzględnieniem miast–gospodarzy Turnieju i Krakowa.
Wszystkie istotne dane o zaistniałych zdarzeniach oraz prognozie rozwoju sytuacji były bezpośrednio
przekazywane do analityka RCB w Sztabie MSW/MAiC.
Analitycy RCB utrzymywali stały kontakt z przedstawicielami Ministerstwa Gospodarki na
wypadek ewentualnych zakłóceo w dostawach energii elektrycznej oraz gazu, a osoba pełniąca dyżur
otrzymywała codziennie informacje od PSE Operator S.A. na temat bieżących parametrów sieci
elektroenergetycznych.
4.4. Zespół zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej
Zespół zapewniał koordynację polityki informacyjnej w przypadku wystąpienia sytuacji
kryzysowej. Zadanie to zespół realizował poprzez monitoring mediów oraz informacji napływających
od rzeczników prasowych instytucji zaangażowanych w zabezpieczenie Turnieju.
Zespół, monitorując media polskie oraz anglo, rosyjsko i francuskojęzyczne, zwracał uwagę na
sposób prowadzenia polityki informacyjnej przez komunikatorów (czy przekazywane przez nich
informacje były spójne, czy zaspokajały zapotrzebowanie opinii społecznej, czy reagowali na krytykę
prasową lub nieprawdziwe informacje itp.). Jeżeli w mediach pojawiały się informacje, które
niekorzystnie wpływały na wizerunek danej instytucji, bądź kraju-gospodarza lub mogły stad się
przyczyną powstania sytuacji kryzysowej, zespół informował zainteresowaną instytucję oraz rzecznika
Centrum Medialnego przy KSzO. W uzasadnionych przypadkach rekomendował sposób działania.
Ponadto, przygotowywano codzienną analizę tematów pojawiających się w mediach, przekazywaną
kierownictwu RCB.
Zespół pracował w systemie dyżurów, w wydłużonym czasie pracy – do 22.00, a w dni
meczowe w Polsce – całodobowo.
9
Na podstawie monitoringu mediów można stwierdzid, że proces komunikacji był prowadzony
prawidłowo, a komunikatorzy byli dobrze przygotowani do prowadzenia polityki informacyjnej
w sytuacji kryzysowej.
4.5. Udział w Sztabie MSW/MAiC
Przedstawiciele Rządowego Centrum Bezpieczeostwa uczestniczyli w pracach Sztabu
MSW/MAiC w całym okresie jego funkcjonowania tj. od dnia 15 maja do dnia 2 lipca 2012 r.
Do ich zadao należało:
• zbieranie i analizowanie informacji o zdarzeniach, które mogły wpłynąd na organizację
i przebieg Turnieju UEFA EURO 2012, pochodzących od podmiotów, które nie są zobowiązane
do raportowania bezpośrednio do Sztabu (m.in. MTBiGM, GDDKiA, PKP PLK, IMGW, WCZK),
• analiza bieżących zagrożeo i sporządzanie informacji o zdarzeniach nie związanych
bezpośrednio z EURO 2012, lecz mogących mied wpływ na jego przebieg,
• informowanie przedstawicieli MSW i MAiC w Sztabie o sytuacji wynikającej z monitoringu,
• weryfikacja informacji medialnych za pośrednictwem służby dyżurnej RCB,
• obsługa aplikacji EUROMaster, polegająca na monitorowaniu wpisów o zaistniałych
zdarzeniach oraz wprowadzaniu do systemu, na polecenie szefa Sztabu, informacji
pochodzących od przedstawicieli podmiotów wchodzących w jego skład,
• obsługa stanowiska Systemu Niejawnej Poczty Internetowej OPAL. Przyjmowanie
zaszyfrowanych informacji, rozkodowywanie, drukowanie oraz prowadzenie niezbędnej
dokumentacji, przekazywanie otrzymanych dokumentów niejawnych szefowi Sztabu,
• opracowywanie wkładu do meldunku dobowego Sztabu oraz raportów sytuacyjnych
(meldunków doraźnych),
• opracowywanie dobowych raportów na posiedzenia Grupy Operacyjnej Krajowego Sztabu
Operacyjnego dla potrzeb przedstawiciela RCB uczestniczącego w pracy GO,
• informowanie kierownictwa RCB o sytuacji,
• obsługa techniczno-administracyjna Sztabu.
Wśród analizowanych zagrożeo, na które zwracano szczególną uwagę podczas pracy w Sztabie były:
• zjawiska meteorologiczne mogące wpłynąd na przebieg Turnieju i przemieszczanie się kibiców,
takie jak:
− intensywne opady deszczu,
− gwałtowne burze,
− silne wiatry,
− upały,
• zjawiska hydrologiczne mogące spowodowad zagrożenie powodziowe i podtopienia
utrudniające przemieszczanie się kibiców oraz organizację i przebieg imprez masowych
towarzyszących Turniejowi, a także zabezpieczenie medyczne, takie jak:
− wzrosty stanów wód w rzekach mogące skutkowad wystąpieniem zagrożenia
powodziowego,
− intensywne opady w obszarach zurbanizowanych, które mogły skutkowad
podtopieniami spowodowanymi uszczelnieniem powierzchni terenu i przyspieszonym
spływem powierzchniowym oraz niewydolnym systemem deszczowo-kanalizacyjnym,
• zgromadzenia publiczne, mogące spowodowad zakłócenia porządku publicznego
oraz utrudnienia komunikacyjne, ze szczególnym uwzględnieniem miast, w których odbywały
się mecze,
10
•
•
•
•
•
•
strajki i ryzyko ich powstania szczególnie w sektorze celnym, energetycznym, transportowym
oraz w służbie zdrowia,
awarie energetycznego systemu przesyłowego, mogące spowodowad zagrożenia w zasilaniu
aglomeracji miejskich, w których odbywają się rozgrywki w ramach Turnieju,
zakłócenia w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym,
zagrożenia dla infrastruktury krytycznej, której awarie mogłyby mied wpływ na przebieg
Turnieju,
zdarzenia sanitarno-epidemiologiczne, które związane były z organizacją imprez masowych
i zwiększoną liczbą turystów na obszarze kraju,
zdarzenia, mogące wskazywad na potencjalny wzrost zagrożenia o charakterze
terrorystycznym (incydent związany z przechwyceniem przez Straż Graniczną na rzece Bug
przemytu papierosów, wśród których odkryto materiał wybuchowy, co skutkowało
wprowadzeniem na terenie kraju 1 stopnia alarmowego).
4.6. Udział w pracy Grupy Operacyjnej KSzO
Przedstawiciel RCB uczestniczył w codziennych odprawach Grupy Operacyjnej Krajowego
Sztabu Operacyjnego. Informacje uzyskiwane od dyżurujących analityków i służby dyżurnej RCB
dawały mu możliwośd prezentowania spektrum zdarzeo mogących mied wpływ na bezpieczeostwo
rozgrywek. Równocześnie dane uzyskiwane na posiedzeniach GO KSzO, zwłaszcza dotyczące
planowanych przedsięwzięd dnia, służyły ukierunkowaniu działania zespołów merytorycznych RCB
w zakresie monitorowania sytuacji, analizowania możliwych zagrożeo i podejmowania działao
wyprzedzających.
5. Podsumowanie
Zasadniczym celem przygotowao organów administracji publicznej w ramach zapewnienia
bezpieczeostwa podczas UEFA EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie, odnoszących się do obszaru
zarządzania kryzysowego, było zminimalizowanie ryzyka zaistnienia sytuacji kryzysowej podczas
rozgrywek, a w przypadku ich wystąpienia, szybkie i skuteczne przeciwdziałanie niekorzystnemu
rozwojowi zdarzeo. Cel ten można było uzyskad poprzez zidentyfikowanie zagrożeo, określenie
szczegółowych zadao dla podmiotów reagujących, zapewnienie sprawnego obiegu informacji,
przetestowanie procedur i planów postępowania oraz zapewnienie koordynacji polityki informacyjnej
w sytuacji kryzysowej.
Przedsięwzięcia przygotowawcze zaangażowanych podmiotów krajowego systemu
zarządzania kryzysowego były inicjowane i koordynowane przez Rządowe Centrum Bezpieczeostwa.
Realizacja przedsięwzięd szczegółowych pozwoliła na optymalne, wobec istniejących możliwości
organizacyjnych, kadrowych i finansowych, uzyskanie gotowości tych podmiotów do działao
w sytuacji kryzysowej. Uzasadnione jest również stwierdzenie, iż wcześniejszy proces przygotowao
planistycznych, cykl wspólnych dwiczeo oraz uzgodnione reguły współdziałania przyczyniły się do
zapewnienia bezpiecznego przebiegu rozgrywek i osiągnięcia celu głównego – braku zdarzeo
mogących wywoład sytuację kryzysową podczas UEFA EURO 2012.
6. Korzyści - dobre rozwiązania do zastosowania w obszarze bezpieczeostwa
i zarządzania kryzysowego
Na potrzeby zabezpieczenia Turnieju przygotowano i wdrożono dodatkowe rozwiązania
organizacyjne, generalnie niestosowane przed czerwcem br. w Polsce, a mające na celu zapewnienie
11
szybkiej i skutecznej reakcji w przypadku wystąpienia zdarzeo zakłócających bezpieczny przebieg
rozgrywek, w tym zagrożeo o charakterze kryzysowym.
Poniżej wyszczególniono zastosowane rozwiązania organizacyjne i procedury postępowania,
do rozważenia możliwości ich wkomponowania w obowiązujący system reagowania w przypadku
wystąpienia zagrożeo i stosowania w codziennej praktyce:
1) Wprowadzenie instytucji „szpitala referencyjnego” dla imprezy masowej, w szczególności
imprezy masowej podwyższonego ryzyka.
Konsekwencją postanowieo § 8 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2012 r.
w sprawie minimalnych wymagao dotyczących zabezpieczenia pod względem medycznym
imprezy masowej (Dz.U. z 2012 r., Nr 0, poz. 181) powinno byd wcześniejsze określenie
(w miarę możliwości) konkretnych szpitali, które w pierwszej kolejności udzielałyby pomocy
medycznej uczestnikom tych imprez. Wskazane szpitale, oprócz wykonania niezbędnych
własnych przedsięwzięd organizacyjnych i logistycznych, byłyby włączone w system dwiczeo
organizowanych przez inne podmioty systemu ratowniczego (w tym PSP), zwłaszcza
dotyczących organizacji działao w przypadku zdarzeo masowych oraz prowadzenia
dekontaminacji w razie użycia środków CBRN.
2) Uproszczenie procedur postępowania w przypadku wystąpienia wypadków (katastrof)
w ruchu lądowym poprzez doprecyzowanie rozwiązao organizacyjnych i ich stosowanie przez
Prokuraturę, Policję i Paostwową Straż Pożarną oraz instytucje właściwe w sprawach
organizacji ruchu drogowego (kolejowego), z zachowaniem warunków do ustalenia
okoliczności zdarzenia.
Szybkie usunięcie skutków zdarzenia, udrożnienie przejazdu/ewentualnie zorganizowanie tras
alternatywnych zmniejszy ryzyko utrudnieo w komunikacji i usprawni przejazd uczestników
ruchu.
3) Przegląd dotychczasowych zasad i trybu organizowania przez przewoźników kolejowych
zastępczego transportu dla pasażerów w przypadku zdarzenia uniemożliwiającego dalszą
podróż (w razie awarii lub katastrofy kolejowej) oraz procedur usprawniających przywrócenie
ruchu kolejowego na wyłączonym odcinku.
Priorytetem powinno byd jak najszybsze usunięcie skutków zdarzenia i zapewnienie
transportu jego uczestnikom.
4) Stosowanie zestandaryzowanych wzorów meldunków (raportów) w systemie informowania
o zdarzeniach (centra zarządzania kryzysowego, służby dyżurne instytucji, itp.). Zmniejszy to
potrzebę dodatkowych wystąpieo o uzupełnienie informacji, a w konsekwencji pozwoli na
bardziej efektywne wykorzystanie czasu pracy obsady tych struktur.
5) Stosowanie formuły modułów zadaniowych do planowania i realizacji przedsięwzięd
w obszarze zarządzania kryzysowego, w szczególności na potrzeby reagowania.
Każdy moduł powinien zawierad zestawienie zadao głównych i szczegółowych właściwych dla
jednego wykonawcy, wskazywad współdziałających i określad niezbędne siły i środki.
W przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej podmiot wiodący dobiera konkretne moduły do
wykonania, zależnie od rodzaju zaistniałego zdarzenia, co w konsekwencji umożliwia
elastycznośd w wyborze optymalnej strategii i taktyki.
12
Najważniejsze jednak by każdy moduł zawierał podstawę prawną danego działania oraz źródło
finansowania tegoż działania (który to czynnik lub częściej jego brak powoduje najwięcej
trudności przy podejmowaniu decyzji).
Równie ważne jest zawieranie w modułach informacji o podmiotach współpracujących lub
realizujących zadania na rzecz realizacji modułu włącznie z określeniem konkretnych
odpowiedzialnych osób (przypisanie odpowiedzialności za komunikację i podejmowanie
decyzji).
Formuła modułów zadaniowych powinna zostad uwzględniona przez organy administracji
publicznej w procesie aktualizacji planów zarządzania kryzysowego.
6) Udział upoważnionych przedstawicieli wojewody w sztabach (zespołach) kryzysowych
organizowanych przez prezydentów miast (starostów) w przypadku wystąpienia sytuacji
kryzysowej na terenie odpowiedzialności prezydenta miasta (na wzór zintegrowanych
sztabów miejsko-wojewódzkich funkcjonujących podczas UEFA EURO 2012) lub wspólne
działania kilku służb w jednym sztabie (jak w przypadku Sztabu MSW/MAiC).
Takie rozwiązanie zapewni większą dostępnośd i efektywnośd wykorzystania zasobów
znajdujących się w dyspozycji organu samorządowego i zasobów województwa, umożliwi
pełną koordynację wymiany informacji o sytuacji i realizowanych działaniach oraz przyczyni
się do spójności przekazywanych komunikatów dla środków masowego przekazu
i społeczeostwa.
7) Organizowanie wielopłaszczyznowych, zgrywających dwiczeo przed każdym większym
przedsięwzięciem, wraz z udziałem rzeczników prasowych/komórek prasowych wszystkich
zaangażowanych organów (instytucji), w celu sprawdzenia planowanych rozwiązao
organizacyjnych, systemów wymiany informacji, prowadzenia spójnej komunikacji społecznej
i procedur reagowania.
Formuła interdyscyplinarnych dwiczeo powinna pozwolid na wypracowanie mechanizmów
współdziałania i podejmowania decyzji w relacjach horyzontalnych (np. na poziomie
organów administracji centralnej/administracji wojewódzkiej) i pionowych (np.województwopowiat).
8) Przygotowanie i wdrożenie przez poszczególne podmioty administracji publicznej własnej
Księgi komunikacji kryzysowej na bazie doświadczeo płynących z Euro 2012 oraz w oparciu
o Księgę komunikacji kryzysowej opracowaną przez RCB we współpracy z rzecznikami.
Posiadanie wcześniej przygotowanych rozwiązao lub podstaw do rozwiązao sytuacji
kryzysowych, może nie tylko zmniejszyd skutki sytuacji kryzysowej, ale również w znaczący
sposób zminimalizowad ryzyko wystąpienia kryzysu medialnego. Spójny i skoordynowany
system zarządzania informacją i komunikowania się z mediami/społeczeostwem
zorganizowany przez rzecznika prasowego/szefa komórki odpowiedzialnej za komunikację
społeczną, ma kluczowe znaczenie w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych.
9) Upowszechnienie przedsięwzięd zorganizowanych w formie „strefy kibica”, w celu
zapewnienia lokalnym społecznościom zorganizowanej i bezpiecznej formuły wypoczynku
i rekreacji (również publicznego oglądania meczów w ramach rozgrywek krajowych).
Niezbędnym warunkiem jest przygotowanie kompletnego programu merytorycznego imprezy
oraz wskazanie organizatora, odpowiedzialnego za zapewnienie bezpieczeostwa według
postanowieo ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeostwie imprez masowych.
13
Powyższe propozycje wynikają ze wstępnej oceny przebiegu zabezpieczenia Turnieju. Pełny
katalog możliwych rozwiązao, które mogłyby byd wdrożone jako stałe elementy działania organów
administracji publicznej w ramach systemu zarządzania kryzysowego, będzie możliwy do
zaprezentowania po uzyskaniu szczegółowych analiz i spostrzeżeo ministrów, wojewodów
i prezydentów miast, zaangażowanych w zapewnienie bezpieczeostwa Mistrzostw.
Lider obszaru „zarządzanie kryzysowe”
Zintegrowanej Koncepcji Bezpieczeostwa
UEFA EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie
Dariusz Góralski
Zastępca Dyrektora
Rządowego Centrum Bezpieczeostwa
Opracowano
w Rządowym Centrum Bezpieczeostwa