Spis treści

Spis treści
Zagadkowo! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
Trupy w piwnicy i zwłoki w lesie
Makabryczne zagadki dotyczące tajemniczych zgonów . . . . .
11
Ślady we mgle, śledztwo w pomroce domysłów
Zagadki kryminalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
Krasnoludki w rzece i olbrzymy w podziemiach
Bajkowe zgadywanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
Półprawdy, kłamstwa i nonsensy
Logiczne odpowiedzi na dziwaczne pytania . . . . . . . . . . . . . . . 127
Mądrej głowie dość dwie słowie
Supertrudne pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Rozwiązania
Makabryczne zagadki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zagadki kryminalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bajkowe zgadywanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logiczne odpowiedzi na dziwaczne pytania . . . . . . . . . . . . . . .
Supertrudne pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
163
175
181
189
203
Na zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Zagadkowo!
Zagadki wszelkiego rodzaju należą do najstarszych
chyba form rozrywki, jakim oddaje się umysł ludzki –
ale zarazem też do głównych wyzwań, przed którymi
staje nasza wyobraźnia. Podania i legendy, baśnie i mity
aż się roją od istot domagających się rozwiązania określonych zagadek i wywiązania z postawionych warunków, a także od postaci, którym udaje się spełnić te
żądania. W znanej książce autora Władcy Pierścieni,
J. R. R. Tolkiena, zatytułowanej Hobbit, czyli Tam i z powrotem, tytułowy bohater Bilbo Baggins gubi drogę
w mrocznym lochu. Spotyka tam dziwną istotę o imieniu Gollum, która w tych ciemnościach ma nad nim bezsporną przewagę i zgadza się wskazać mu wyjście z labiryntu, pod warunkiem że stanie on do pojedynku na
zagadki i wygra go. Jeśli zaś przegra, zostanie zjedzony.
Nie jest to więc sytuacja, która sprzyja spokojnemu oddawaniu się przyjemności rozwiązywania zagadek.
„Nie ma skrzydeł, a trzepocze,
nie ma ust, a mamrocze,
nie ma nóg, a pląsa,
nie ma zębów, a kąsa” – brzmi jedna z zagadek, którą
musi rozwiązać biedny hobbit Bilbo. A ty? Czy wiesz
już, jak brzmi rozwiązanie? Chodzi oczywiście o wiatr
i wszystkim tym, którzy nie znają książki, mogę w tym
miejscu zdradzić, że Bilbo uchodzi w końcu cało, choć
6
Zagadki dawniej i dziś
posługuje się podstępem, bowiem zadane przez niego
pytanie o zawartość swojej kieszeni trudno uznać za klasyczną zagadkę. To zadanie jednak pokazuje, jak wiele
jest rodzajów zagadek. I również przy ich rozwiązywaniu obowiązuje zasada dbałości o urozmaicenie. Zgodnie z nią, także zagadki i pytania zawarte w tej książce
będą odpowiednio różnorodne.
Zagadki dawniej i dziś
Miłośników zagadek nie brakowało w żadnej epoce
i w żadnej warstwie społecznej. W okresie późnego średniowiecza w Anglii na przykład często organizowano
w gospodach swoiste zabawy, które polegały na rozwiązywaniu zagadek, przy czym dochodziło do regularnych
„pojedynków” – porównywalnych zmodnymi dziś imprezami typu „slam poetry” [forma prezentacji literatury, polegająca na tym, że autorzy osobiście przedstawiają swoje
dzieła publiczności, walcząc o uznanie i konkurując z kolegami po piórze w iście sportowym stylu; przyp. tłum.].
Istnieją relacje na temat dworu Ludwika XIV, króla
Francji, z których wynika, że odbywały się tam oparte na
rozwiązywaniu zagadek frywolne zabawy w fanty –
niech fantazja czytelnika podpowie mu, jak wyglądał
przebieg takiej gry. Pojedynki na zagadki były też bardzo popularne w XVIII i XIX wieku w północnych Niemczech, a ślady tego widać na przykład w spisanej przez
braci Grimm baśni ludowej o gnomie Rumpelstilzchen.
O tym, że zabawa w zgadywanie nie utraciła do dziś
swojego uroku, świadczą choćby liczne teleturnieje,
które fascynują miliony ludzi na całym świecie. Chodzi
7
Zagadkowo!
w nich przede wszystkim, rzecz jasna, o wykazanie się
wiedzą i intelektem, ale wiele pytań zachęca też po prostu do zgadywania i stanowi czystą rozrywkę.
Zagadki inspirowały też pisarzy wszystkich epok.
Już kilka stuleci przed Tolkienem, który wymyślił epizod hobbity Bilbo z zagadkami, greccy poeci – wśród
nich wielki Sofokles – kazali nieszczęsnemu Edypowi,
władcy Teb, rozwiązać zagadkę zadawaną każdemu
podróżnemu przez krwiożerczego Sfinksa. Słynna już
dziś zagadka brzmiała: „Jakie stworzenie chodzi rano
na czterech nogach, w południe na dwóch, a wieczorem
na trzech?”, Edyp zaś, ta najtragiczniejsza ze wszystkich
postaci w mitach i podaniach greckich, rozwiązał ją, dając odpowiedź, która była jednym z jego ostatnich
triumfów i której trafność powinni uznać nawet najwięksi przeciwnicy zagadek: owym stworzeniem jest człowiek, gdyż jako niemowlę, a więc w porannej fazie życia,
raczkuje na czworakach, potem porusza się na dwóch
nogach, a w starości, czyli w wieczornej porze życia,
podpiera się laską. Tobie chyba również znalezienie odpowiedzi na to pytanie nie sprawiło trudności, prawda?
Czego się tu możesz spodziewać
W książce, którą masz przed sobą, na próżno będziesz
szukać zagadki zadanej przez Sfinksa, znajdziesz za to
na kolejnych stronach mnóstwo innych, najrozmaitszych zagadek i pytań. Staraliśmy się przy tym,
o czym była już mowa, dokonać takiego ich wyboru,
aby zapewnić pełną różnorodność i aby każdy mógł
znaleźć dla siebie coś interesującego.
8
Wskazówki i triki
W pierwszym rozdziale znajdzie się odwołanie do
tak zwanego myślenia lateralnego, czyli kreatywnego
sposobu rozwiązywania problemów, w trzech wariantach: obszernym, skróconym i zredukowanym do minimum. Chodzi tu o to, aby w pełni przeanalizować
niezwykłe sytuacje i poprzez zręcznie zadawane pytania odkryć, co się stało. W drugim rozdziale pojawią
się sprawy o charakterze bardziej kryminalnym: zwięźle zaprezentowane zagadki kryminalne, które powinny rozbudzić w tobie ducha Sherlocka Holmesa. Kto
lubi większą dozę fantazji, otrzyma swoje dzięki trzeciej części książki, w niej bowiem aż się roi od rozmaitych dziwnych postaci, uwikłanych w bajkowe zagadkowe sytuacje. I wreszcie czwarty oraz piąty rozdział
błyśnie pytaniami szczególnego rodzaju: również one
wystawią na poważną próbę twoją zdolność logicznego myślenia i kojarzenia faktów.
Nawiasem mówiąc: dla bardziej skutecznego myślenia lateralnego i pobudzania kreatywności warto
spotkać się w większym gronie i przedstawić zagadkę
lub zadanie do rozwiązania kilku osobom, gdyż dzięki
temu wywiąże się interesująca, dynamiczna rozmowa,
która nawet najnudniejszy wieczór przekształci w pasjonującą dyskusję.
Wskazówki i triki
Do wszystkich rozdziałów odnosi się zasada: niektóre
zagadki są znacznie łatwiejsze, niż może się wydawać
na pierwszy rzut oka. Przy nich wystarczy po prostu
dokładnie przeczytać tekst (lub wysłuchać czytany
9
Zagadkowo!
przez kogoś innego) i zdać się na przysłowiowy zdrowy chłopski rozum. Inne z kolei zagadki sprawiają
wrażenie prostych, w rzeczywistości jednak są tak zawiłe, że poszukiwanie rozwiązania może przyprawić
o niemały ból głowy, mimo iż zdaje się ono znajdować
dosłownie o krok.
Na zakończenie wstępu zapoznajmy się z jeszcze
jedną zagadką, którą musiał rozwiązać mały hobbit:
„W czerwonej stajni trzydzieści białych koni,
Klapie, tupie, a czasem ze strachu dzwoni”.
O co tu chodzi? Naturalnie o zęby, brzmi odpowiedź,
a czytelnicy mogą tylko mieć nadzieję, że nie połamią
ich sobie na pytaniach z następnych stron książki. Dotyczy to zwłaszcza piątego i ostatniego rozdziału, tam bowiem zgromadziliśmy kilka naprawdę „twardych orzechów do zgryzienia”. Przeznaczone są one głównie dla
ludzi obeznanych z liczbami, chociaż nie jest tu wymagany jakiś szczególny talent matematyczny; powinna
wystarczyć zwykła umiejętność liczenia.
Przyjemnej zabawy przy przemyśleniach i rozwiązywaniu zagadek!