Czy Polacy zarabiają za mało?

Czy Polacy zarabiają za mało?
Jasne! W szczególności zespół GRAPE . Ale żarty na bok! Poszukajmy obiektywnych odpowiedzi na to
pytanie.
Sporo napisano o tym, jak nieszczęsną miarą płac jest średnia („nikt tyle nie zarabia”, „większość jest
poniżej średniej”, itp.). Jednak dynamika szacowana na przeciętnych traci nieco z tych wad, jeśli
dodatkowo dodamy informację, że nierówności płacowe w Polsce nie rosną. Czy przeciętna dynamika
wynagrodzeń jest rzeczywiście niższa niż wydajności? Rafał Hirsch na swoim blogu przekonuje, że tak.
Jednak w analizie tej porównuje wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z PKB ogółem. Porównanie
takie nie jest najszczęśliwsze, bo ok. 40% Polaków NIE pracuje w sektorze przedsiębiorstw. Dlatego my
porównujemy wydajność (oszacowaną na podstawie PKB) z wynagrodzeniami (na podstawie całej
Gospodarki Narodowej). Poza tym – patrzymy nieco bardziej wstecz niż Rafał Hirsch (na ile dane
pozwalają).
4
3.5
3
2.5
2
WYDAJNOŚĆ PRACY R/R (PKB, GN)
1.5
WYDAJNOŚĆ PRACY R/R (PKB,BAEL)
(PKB, BAEL)
PRZECIĘTNE WYNAGRODZENIA MIESIĘCZNE W
GN R/R
1
0.5
0
1q1996
1q1998
1q2000
1q2002
1q2004
1q2006
1q2008
1q2010
1q2012
Jaki obraz się wyłania z tych porównań? Do końca lat dziewięćdziesiątych płace i produktywność szły
łeb w łeb. Dopiero wraz ze wzrostem bezrobocia płace i wydajność zaczęły się rozjeżdżać. Aż do 2006
różnica pomiędzy nimi narastała, ale wraz z poprawą sytuacji na rynku pracy i wzrostem presji płacowej
– stopniowo zaczęła spadać. Wraz ze spowolnieniem gospodarczym – czyli od 2009 roku – płace gonią
wydajność wolniej. Ale wciąż gonią!
1.2
WYDAJNOŚĆ r/r minus PŁACE r/r
(GN,PKB)
WYDAJNOSC r/r minus PLACE r/r
(BAEL,PKB)
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
-0.2
-0.4
-0.6
1q1996
1q1998
Ul. Bednarska 2/4
00-310 Warszawa
1q2000
1q2002
1q2004
e-mail: [email protected]
tel: 88 722 8 722
1q2006
1q2008
grape.uw.edu.pl/
twitter: GrapeUW
1q2010
1q2012
Pytaniem jeszcze jest, jak liczymy wydajność. Uśrednienie wynagrodzeń (i zatrudnienia!) w statystykach
dotyczących Gospodarki Narodowej uwzględnia przeliczenie na tzw. pełne etaty. Tymczasem w Polsce
pracuje niemal 16mln ludzi (na podstawie BAEL) przy ok. 8 mln pełnych etatów (na podstawie
Gospodarki Narodowej). Dlatego zatrudnienie (niezbędne do wyliczenia wydajności) może być nie do
końca adekwatnie sygnalizowane przez dane z GN, szczególnie w fazach spowolnienia i przyspieszenia
PKB. I rzeczywiście, pewne różnice są, ale niewielkie. Co do zasady, niezależnie od wybranej miary,
wydajność rosła wolniej niż wynagrodzenia w latach 2007-2009 i pod koniec lat 1990tych, a nieco
szybciej w pozostałych okresach.
3.0
JEDNOSTKOWE KOSZTY PRACY
(PKB, GN)
JEDNOSTKOWE KOSZTY PRACY
POZA ROLNICTWEM (PKB, BAEL)
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
-0.5
-1.0
1q1996
1q1998
1q2000
1q2002
1q2004
1q2006
1q2008
1q2010
1q2012
Jak to się przekłada na konkurencyjność naszej gospodarki? Poza krótkimi okresami silnie rosnącego
bezrobocia – realnie nie jest dobrze. Skąd to wiemy? Jest taka miara, pozwala ocenić , jak zmienia się
koszt pracy niezbędnej do wyprodukowania jednej „jednostki PKB”. To tak zwany jednostkowy koszt
pracy (ULC). Realnie koszt wytworzenia w Polsce rośnie. Czasem szybciej (lata 1990te), czasem wolniej
(ostatnie pięć lat), ale rośnie. Dlaczego praca kosztuje drożej, skoro wydajność rośnie szybciej niż płace?
Między innymi dlatego, że nasza gospodarka wciąż względnie intensywnie wykorzystuje pracę – a mało
kapitału.
Więcej lepszych miejsc pracy – mówi strategia Europa 2020. Rok 2020 już za 6 lat, a więcej lepszych
miejsc pracy w Polsce, jak nie było, tak nie ma …
Ul. Bednarska 2/4
00-310 Warszawa
e-mail: [email protected]
tel: 88 722 8 722
grape.uw.edu.pl/
twitter: GrapeUW