Zalety i korzyści płynące z okrywania pryzm włókniną oraz

14
Technika
Zalety i korzyści płynące z okrywania pryzm włókniną
oraz najczęściej popełniane błędy, na podstawie
obserwacji i doświadczeń roku ubiegłego
Krzysztof Sadura, Maciej Skwierz – Südzucker Polska S.A.
Na przestrzeni ostatnich lat, rotacja w odbiorze surowca sprawiła, że większość plantatorów przynajmniej część wyprodukowanego surowca, musiała zdawać w okresie po
połowie listopada lub później. Aby zminimalizować skutki niekorzystnych, trudnych,
warunków pogodowych, panujących w tym
okresie, zdecydowana większość z nich zabezpieczała pryzmy włókniną. W koncernie
Südzucker była to sprawdzona, wielosezonowa, włóknina Toptex. Dobrze zastosowana chroniła skutecznie przed opadami deszczu, śniegu, ograniczała działanie mrozu,
ułatwiała doczyszczanie buraków, a przede
wszystkim zmniejszała straty w masie i polaryzacji buraków. Ale nie zawsze tak było.
Dlaczego tak się działo, i co było przyczyną,
że efekt czasami był niezadowalający?
Kiedy kopać buraki i okrywać pryzmę?
Korzenie buraków, które zgodnie z harmonogramem odbioru, przeznaczone są
do przechowalnictwa, winny być kopane
możliwie jak najpóźniej. Oczywiście nale-
ży tutaj uwzględnić
prognozy pogody.
Wielu
rolników
obawiając się jednak przymrozków,
przystępuje
do
zbioru buraków z
dużym wyprzedzeniem.
Zazwyczaj
jest to nie uzasadnione i zbyt wczesne. Jak pokazuje
praktyka, jednorazowe, krótkotrwałe
Rys. 2. Znaczne zanieczyszczenie ziemią, chwastami, prowadzi do przespadki temperatur
grzania pryzmy, szybkiego porastania i gnicia korzeni
do –5 °C dla buraków, które są pod liśćmi, nie są groźne.
wyraźny sygnał do okrywania dają służby
Doświadczenia zebrane w latach ubiegłych
surowcowe cukrowni. Ideałem jest, aby
okrywany surowiec był złożony w zwartej
wskazują, że przy nowoczesnym sprzęcie
regularnej pryzmie, był dobrze doczyszdo zbioru jakim obecnie dysponujemy,
optymalnym terminem zbioru dla buraków
czony, ogłowiony i bez uszkodzeń mechanicznych, wówczas proces degradacji jest
kierowanych do długookresowego przechowalnictwa jest druga dekada listopada.
znacznie wolniejszy.
Podczas ostatniej kampanii, służby surowNastępne pytanie przed jakim staje plantator to – kiedy okrywać? Oczywiście możcowe lustrując i sprawdzając okrycie pryzm,
liwie jak najszybciej
pomimo znacznej poprawy w tym temacie,
po wykopaniu i
stwierdziły jeszcze pewne uchybienia i nieuformowaniu prydociągnięcia (Rys. 1). Większość z nich dozmy, przed nadejtyczyła terminu i staranności okrycia.
ściem przymrozków oraz przed
Do najczęściej popełnianych błędów należy
zapowiadanymi
zaliczyć:
– Zaniechanie okrywania lub okrycie częopadami deszczu i
ściowe.
śniegu. Często taki
Rys. 1. Pryzma „prawie” okryta, a buraki mimo to porastają
Bu r a k c u k row y
Gaz et a d l a pl ant atorów
Wydawana przy współpracy z Instytutem Przemysłu Cukrowniczego i Sekcji Surowcowej
Stowarzyszenia Techników Cukrowników w Warszawie
Informacja o zasadach prenumeraty pocztowej
1. Przedpłaty na prenumeratę są przyjmowane we wszystkich urzędach pocztowych na terenie
całego kraju oraz przez listonoszy (od osób niepełnosprawnych w miastach) od wszystkich
mieszkańców wsi i małych miasteczek, gdzie dostęp do urzędu pocztowego jest utrudniony.
2. Wszystkie urzędy pocztowe bez względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) prenumeratora
przyjmują przedpłaty w następujących terminach:
* do 25 listopada – odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 stycznia następnego roku,
* do 25 lutego – odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 kwietnia,
* do 25 maja – odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 lipca,
* do 25 sierpnia – odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 października.
Rys. 3. Niedokładnie przytwierdzona włóknina nie spełnia swojego zadania.
BURAK CUKROWY 4/2009
– Nadmierne zanieczyszczenie kopca przeznaczonego do okrycia: ziemią, chwastami i zmiażdżonymi korzonkami (Rys. 2).
– Okrywanie i przeznaczanie do długookresowego przechowalnictwa korzeni
w znacznym stopniu porażonych chorobami, które są źródłem infekcji dla zdrowych buraków.
– Okrywanie pryzm przy wysokich temperaturach powyżej 12 °C.
– Okrywanie buraków zbyt późne po obfitych opadach i po przymrozkach.
– Używanie niewłaściwej nieprzepuszczalnej włókniny.
– Niedbałe lub częściowe przykrycie i nie zabezpieczenie
przed działaniem mrozu
i wiatru (Rys. 3).
– Stosowanie
obciążników
i przedmiotów do zabezpieczenia foli przed zwiewaniem, które przedostają się
na środki transportowe wraz
z burakami.
Rys. 4. Dobrze zabezpieczona pryzma do minimum ogranicza straty i skutecznie
chroni przed przemrożeniem
AGRO
- NAJWIĘKSZY ASORTYMENT AGROWŁÓKNIN PRYZMOWYCH
- DOSKONAŁE PARAMETRY WYTRZYMAŁOŚCIOWE
- NAJLEPSZY STOSUNEK CENY DO JAKOŚCI
Technika
– Przykrywanie pryzm ziemią lub liśćmi buraczanymi.
– Zbyt wczesne odkrywanie pryzm na długo przed planowanym odładunkiem.
W przypadku pryzm źle okrytych, nieprawidłowo wentylowanych w składowanych kopcach, wzrastała temperatura, a korzenie zaczynały porastać. Występowało
to szczególnie przy podstawie oraz na wierzchołkach
pryzm, które nie były dostatecznie zabezpieczone (Rys.
1). Na burakach pojawiła się pleśń i zgnilizny. Intensywność zachodzących tam procesów, prowadziła do
szybkiej degradacja surowca, a co za tym idzie, znacznego pogorszenia jakości technologicznej. W końcowym efekcie była to strata zarówno dla plantatora jak
i cukrowni. W skrajnych przypadkach surowiec taki nie
był odbierany. Ale takie sytuacje nie muszą mieć miejsca, a przedstawionych błędów można uniknąć. Wymaga to jednak zmiany podejścia do tematu okrywania,
większego zaangażowania i staranności w wykonywane
prace (Rys. 4).
Inaczej przedstawiała się sytuacja na pryzmach prawidłowo okrytych i zabezpieczonych. Tutaj, pomimo
trudnych warunków pogodowych, charakteryzujących
się opadami i naprzemiennie występującymi okresami przymrozków i odwilży, jakość surowca pozostała
dobra. Zastosowana okrywa powodowała obsychanie
i osypywanie ziemi, a przez to wstępne doczyszczenie
buraków na polu. Występujące przymrozki nie doprowadziły do przemrożenia korzeni, a załadunek takich
buraków nie stanowił większego problemu. Najważniejsze jednak było to, że buraki pozostały zdrowe, nie
przemrożone, a ubytki w masie i polaryzacji były ograniczone.
Ale czy okrywanie rzeczywiście się opłaca?
Wielu rolników do zagadnienia okrywania, podchodzi
w sposób dość sceptyczny. Aby pokazać wymierne korzyści płynące z zastosowania różnego rodzaju włóknin
oraz przekonać tych którzy mają wątpliwości, przeprowadzono cykl doświadczeń. Głównym celem przeprowadzonych doświadczeń było określenie ubytków masy
i polaryzacji buraków cukrowych podczas 40 dni przechowywania w pryzmie nie okrytej i pod trzema różnymi wariantami okrycia. Wiemy że wielkość ubytków
przekłada się na osiągane wyniki produkcyjno-ekonomiczne, z tego względu kolejnym celem prowadzonych
doświadczeń było określenie efektu ekonomicznego
wynikającego z zastosowania poszczególnych wariantów okrywania.
Doświadczenia przeprowadzone zostały w terminie
06.11.2008–16.12.2008 w dwóch lokalizacjach: Strzyżowie w rejonie działania Cukrowni Strzyżów i Urbanowiczach w rejonie działania Cukrowni Cerekiew.
W doświadczeniu przetestowane zostały następujące
warianty:
– Pryzma bez okrycia
– Pryzma okryta włókniną TOPTEX
4/2009 BURAK CUKROWY
15
16
Technika
Rys. 5. Widok doświadczenia z przechowalnictwem
– Pryzma okryta włókniną TOPTEX z
dodatkowym okryciem 10 cm pociętej
słomy
– Pryzma okryta włókniną TOPTEX
COMPOSIT
Wszystkie testowa���������������
ne warianty poka����
zuje rysunek 5.
����
Wyniki przeprowadzonych
doświadczeń
Podstawowymi
ubytkami związanymi z przechowywaniem buraków w
pryzmach są ubytki
masy i polaryzacji,
które przedstawiamy dla poszczególnych testowanych
wariantów na rysunkach 6 i 7. Wyniki zmniejszenia
zawartości cukru
podane są w % w
stosunku do polaryzacji bazowej,
która określona została przy zakładaniu doświadczenia.
Ubytki masy przedstawiamy w tonach
na 120 t przechowywanych
buraków (okrycie jedną
rolką włókniny).
Efekt ekonomiczny
wynikający z zastosowania okrycia
Zamieszczone po-
wyżej wyniki, obrazujące zmiany polaryzacji i masy, są podstawą do określenia
efektów ekonomicznych wynikających z
zastosowania odpowiedniego zabezpieczenia pryzm przed szkodliwym działaniem
�������������������
�������������������
����
�����
�����
�����
����
wielosezonowa
Agrovita 125 PP
Agrovita 125 PES
����
����
AGROVITA
�����
����
����
Dobra,
Polska
Agrowłóknina
�����
���������
��������
�����
������
�����������
������
������������������������������
���������������
���
����
��������������
���
����
���
���
����
���
���������
��������
��������
�����
������
Jakość potwierdzona badaniami
przeprowadzonymi przez
Krajową Spółkę Cukrową S.A.
���������������������������������������������������������
��������������������������
��������������������������������
������
��������
������
������
������
������
������
������
������
������ ������
������
������
���������
��������
��������
�����
������
�������������������������������������������������������
����������������������������
Kontakt: Novita S.A., Zielona Góra
Tel.: 068-45 61 316 lub 606 891 118
www.novita.com.pl
BURAK CUKROWY 4/2009
warunków atmosferycznych. Na podstawie
zebranych danych z przeprowadzonych
doświadczeń, cen minimalnych netto na
buraki i przyjętym kursie za 1 € = 4 zł wyliczyliśmy przychód przy przechowywaniu
120 t buraków dla poszczególnych wariantów, który przedstawiamy na rysunku 8.
Przedstawione wyniki pokazują, że zastosowanie okrycia pryzm ogranicza ubytki i
podnosi wyraźnie przychód. Zastosowanie
1 rolki włókniny TOPTEX do okrycia 120
ton buraków skutkuje zwiększeniem przychodu o 8,75 zł do każdej przechowywanej
tony buraków.
Wszystkie przedstawione dane są podstawą kalkulacji opłacalności zastosowania
okrycia włókniną TOPTEX. Kalkulacja,
którą przedstawiamy poniżej zakłada 5-letni okres użytkowania 1 rolki, a wyliczone
wartości dochodu przeliczone zostały na 1
ha przy średnim plonie buraków 55 t/ha,
natomiast wszystkie ceny zawarte w kalkulacji są cenami netto.
Kalkulacja opłacalności stosowania okrycia włókniną
– Koszt 1 rolki włókniny – ok. 395 zł
– Zysk wynikający z zastosowania okrycia
włókniną Toptex i zmniejszenia ubytków
– 1054 zł
– Dochód z zastosowania okrycia włókniną przy założeniu 5-letniego okresu
użytkowania włókniny – 975 zł
– Przy założeniu średniego plonu z 1 ha 55
t – dochód na 1 ha wynikający z okrycia
wynosi – 447 zł.
Technika
Podsumowanie
Wyniki, które zebraliśmy jednoznacznie
pokazują, że odpowiednie zabezpieczenie
pryzm buraczanych skutkuje wyraźnym
zmniejszeniem strat masy i zawartości cukru.
Ograniczenie ubytków przekłada się na wynik finansowy, który jest wyznacznikiem
sukcesu w uprawie buraków cukrowych.
Wszyscy wiemy, że wysokie plony o dobrej
jakości mogą zostać skutecznie ograniczone z powodu braku odpowiedniej ochrony
podczas składowania.
Zakup włókniny do zabezpieczenia składowanych buraków w świetle przeprowadzonych analiz jest trafną inwestycją.
Wysłodki buraczane – produkt uboczny w produkcji cukru,
a jednocześnie doskonała i wartościowa pasza
Wojciech Abramczuk, Włodzimierz Spychała – Nordzucker Polska S.A.
Wysłodki prasowane są paszą jednoskładnikową uzyskiwaną z buraków cukrowych w
procesie wytwarzania cukru. Dostarczone
buraki, po oczyszczeniu, zostają najpierw
pocięte w krajalnicy na małe, długie paski
(krajanka). W ten sposób uzyskuje się możliwie dużą powierzchnię, potrzebną w następnej operacji technologicznej, w której
krajanka zostaje poddana działaniu gorącej
wody o temperaturze 70 °C, aby rozpuścić
cukier znajdujący się w komórkach. Po
rozdzieleniu soku buraczanego i krajanki
powstają tzw. wysłodki mokre (świeże) o
zawartości ok. 12 % s.m.
Tego typu produkt funkcjonował jeszcze
parę lat temu, a proces jego konserwacji był
utrudniony ze względu na dużą zawartość
wody. Straty masy powstające w wyniku
odpływu wód kiszonkowych zanieczyszczały pobliskie gleby. Wysłodki te ulegały
szybkiemu psuciu. Duża masa wysłodków
skutkowała wysokimi kosztami ich transportu. W efekcie końcowym kiszonka ta
przedstawiała mierną wartość energetyczną, a zła jej jakość powodowała problemy
przy skarmianiu oraz spadek wydajności w
produkcji zwierzęcej. Od kilku lat wysłodki poddawane są procesom prasowania, a
4/2009 BURAK CUKROWY
zawartość w nich
suchej masy poniosła się dzięki temu
do poziomu 20–25
%.
Zwiększenie
zawartości suchej
masy spowodowało lepsze warunki
do fermentacji oraz
łatwiejsze, pozbawione strat ich zakiszanie. Uzyskana
w ten sposób pasza
charakteryzuje się
Wysłodki prasowane są produktem ubocznym w produkcji cukru i rówwysoką wartością
nocześnie doskonałą paszą dla zwierząt gospodarskich
energetyczną, lepszą strawnością i
jest chętnie zjadana przez inwentarz. Wyne są jako pasza. W związku tym zarówno
słodki prasowane mają bardzo wyraźną
Producent Cukru jak i Plantatorzy muszą
zdolność wiązania wody. Dlatego podczas
spełnić szereg obowiązków związanych z
transportu woda nie wycieka, a podczas zabezpiecznym i poprawnym wytwarzaniem,
kiszania nie wytwarza się sok kiszonkowy,
transportem i zagospodarowaniem tego
co przyczynia się to do minimalizacji strat
produktu. Cena wysłodków w stosunku do
podczas zakiszania.
innych pasz objętościowych jest konkurencyjna i atrakcyjna nie tylko pod względem
Wysłodki jako pasza
kosztowym, ale i pokarmowym. Wszystko
to sprawia, że rolnicy wykorzystują tę paWedług obecnych przepisów (Rozporząszę, otrzymując ją z cukrowni jako wysłoddzenie WE 183/2005) wysłodki traktowaki należne za dostarczone buraki lub naby-
17