Rozdział III: U schyłku średniowiecza ROZDZIAŁ II

Rozdział III: U schyłku średniowiecza
Temat 1: Charakteryzujemy unię Polski z Litwą.
1. znam lata wydarzeń: 1374 r. – nadanie przywileju w Koszycach, 1385 r. – unia polsko-litewska w
Krewie, 1401 r. – unia w Wilnie, 1413 r. – unia w Horodle
2. znam dokonania postaci: Mendoga, Ludwika Andegaweńskiego, Giedymina, Jadwigi, Władysława
Jagiełły, Witolda
3. poprawnie posługuję się terminami: przywilej, unia, unia personalna, bojarzy
4. wymieniam postanowienia unii w Krewie i Horodle
Temat 2: Poznajemy przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim.
1. znam lata wydarzeń: 15 lipca 1410 r. – bitwa pod Grunwaldem, 1411 r. – pierwszy pokój toruński,
1414–1418 – sobór w Konstancji
2. przedstawiam dokonania postaci: Ulricha von Jungingena, Zawiszy Czarnego, Mikołaja Trąby, Pawła
Włodkowica
3. znam 3 przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim
4. wymieniam 3 postanowień pokoju toruńskiego z 1411 r.
Temat 3: Charakteryzujemy nowe potęgi w Europie Wschodniej.
1. znam lata wydarzeń: 1444 r. – bitwa pod Warną, 1453 r. – zdobycie Konstantynopola
2. znam dokonania postaci: Władysława III Warneńczyka, Jana Hunyadyego, Dymitra Dońskiego, Iwana III
Srogiego, Iwana IV Groźnego
3. poprawnie posługuję się terminami: sułtan, janczarzy, car
4. podaję 3 skutki zdobycia Konstantynopola przez Turków.
Temat 4: Poznajemy przyczyny i skutki wojny trzynastoletniej.
1. znam lata wydarzeń: 1440 r. – powstanie Związku Pruskiego, 1454 r. – początek wojny trzynastoletniej,
1454 r. – bitwa pod Chojnicami, 1462 r.– bitwa pod Świecinem, 1466 r. – drugi pokój toruński
2. znam dokonania postaci: Jana Bażyńskiego, Piotra Dunina, Kazimierza Jagiellończyka
3. poprawnie posługuję się terminami: stan szlachecki, przywilej cerekwicko-nieszawski, II pokój toruński,
wojna trzynastoletnia, Związek Pruski, armia zaciężna
4. wymieniam trzy przyczyny i trzy skutki wojny trzynastoletniej
Temat 5: Charakteryzujemy kulturę późnego średniowiecza w Polsce.
1. znam dokonania postaci: Wita Stwosza, Marcina Króla, Wojciecha z Brudzewa, Mikołaja Kopernika,
Pawła Włodkowica, Jana Ostroroga, Jana Długosza
2. wymieniam najsłynniejsze przykłady sztuki gotyckiej w Polsce: m.in. ołtarz Wita Stwosza, Bazylikę
Mariacką w Gdańsku, Barbakan w Krakowie, ratusz w Toruniu, zamek w Malborku, Kościół NMP na
Ostrowie Tumskim w Poznaniu, Ratusz we Wrocławiu
3. znam terminy: Akademia Krakowska, złota jesień polskiego średniowiecza, styl gotycki
4. wiem, dlaczego okres panowania Kazimierza Jagiellończyka nazywany jest złotą jesienią polskiego
średniowiecza
ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA
Temat 1: Poznajemy zasady systemu feudalnego.
1. znam terminy: wasal, senior, suzeren, lenno, system feudalny, stan, społeczeństwo stanowe, monarchia
patrymonialna, hołd lenny, drabina feudalna, kultura rycerska
2. potrafię wyjaśnić jak działał system lenny?
3. przedstawiam i omawiam scenę hołdu lennego.
4. wymieniam i opisuję stany istniejące w społeczeństwie średniowiecznym.
Temat 2: Omawiamy życie na średniowiecznej wsi.
1. znam terminy: lokacja, sołtys, ława, wolnizna, dwupolówka, trójpolówka, metoda wypaleniskowa
2. wymieniam przyczyny rozwoju kolonizacji wiejskiej.
3. wiem jak zakładano wieś na prawie niemieckim?
4. wymieniam wynalazki i ulepszenia w rolnictwie wprowadzone w XII–XIV w.
Temat 3: Poznajemy średniowieczne miasto i jego mieszkańców.
1. znam terminy: patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, burmistrz, ława, cech, czeladnik, lokacja,
2. umiem wyjaśnić jak wyglądały w średniowieczu miasta, jak się w nich żyło i kto mieszkał w nich?
3. wiem na czym polegała lokacja miasta na prawie magdeburskim?
1
4. wiem jakie funkcje pełniły w średniowiecznym mieście: ratusz, pręgierz, rynek, targowisko, mury
Temat 4: Charakteryzujemy sytuację kościoła katolickiego w średniowieczu.
1. znam lata soboru w Konstancji- 1414-1418
2. wymieniam dokonania postaci: Benedykta z Nursji, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika
Guzmana
3. znam terminy: duchowieństwo, benedyktyni, cystersi, ruchy heretyckie, waldensi, albigensi, inkwizycja,
zakony żebracze, „benedyktyńska praca”
4. potrafię wskazać na mapie najpopularniejsze w średniowieczu miejsca pielgrzymek – Rzym i Santiago de
Compostela
Temat 5: Omawiamy kulturę i naukę wieków średnich.
1. znam terminy: uniwersytet, scholastyka, sztuki wyzwolone
2. wiem kim był i czego dokonał św. Tomasz z Akwinu
3. wiem dlaczego kultura średniowiecza określana jest mianem uniwersalnej?
4. znam średniowieczne wzorce osobowe: ascety, rycerza, władcy?
Temat 6: Poznajemy architekturę średniowieczną: w cieniu kościołów i zamków.
1. znam terminy: portal, prezbiterium, przypora, inicjał, miniatura, Biblia pauperum
2. wymieniam cechy charakterystyczne dla stylu romańskiego i gotyckiego
3. znam przykłady zabytków romańskich i gotyckich na ziemiach polskich
4. wiem w jaki sposób kopiowano i ozdabiano księgi w średniowieczu?
Rozdział I: Polska i świat w XII- XIV wieku.
Temat 1: Omawiamy dzieje Polski dzielnicowej.
1. znam terminy: statut, senior, princeps, monarchia patrymonialna, dzielnica senioralna
2. wskazuję na mapie dzielnice Polski: Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Śląsk, Pomorze Gdańskie,
Pomorze Zachodnie
3. znam imiona synów Bolesława Krzywoustego oraz przyznane im ziemie,
4. znam daty wydarzeń: testament Bolesława Krzywoustego 1138 r.(statut Bolesława Krzywoustegopoczątek rozbicia dzielnicowego), koronacja Władysława Łokietka 1320 r.- koniec rozbicia dzielnicowego,
Zjazd w Łęczycy 1180 r.- złamanie zasady senioratu, zjazd w Gąsawie 1227- śmierć Leszka Białego
5. znam 3 przyczyny i 3 skutki rozbicia dzielnicowego,
Temat 2: Dowiadujemy się w jaki sposób Mongołowie stworzyli swoje imperium.
1. wskazuję na mapie tereny w Europie, które atakowali Tatarzy
2. znam dokonania postaci: Czyngis-chan, Henryk Pobożny, Tamerlan, Marco Polo
3. wiem kiedy miała miejsce bitwa pod Legnicą – 1241
4. znam terminy: jarłyk, haracz, chan
Temat 3: Poznajemy przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski.
1. wiem kim byli Krzyżacy i skąd się wzięli?
2. wiem kto, kiedy i po co sprowadził Krzyżaków do Polski?
3. potrafię wskazać na mapie państwo krzyżackie, jego stolicę.
4. wymieniam plusy i minusy osiedlenia się Krzyżaków w Prusach.
Temat 4: Charakteryzujemy przyczyny i etapy zjednoczenia państwa polskiego.
1. znam przyczyny jednoczenia ziem polskich w XIII wieku
2. znam daty wydarzeń: koronacja Przemysła II – 1295 r., Wacława II – 1300 r., Władysława Łokietka –
1320 r.
3. znam terminy: starosta, grosz praski
4. wymieniam dokonania postaci: Henryk Probus, Przemysł II, Wacław II Czeski, Władysław Łokietek
5. wiem jakie znaczenie miała koronacja Władysława Łokietka w Krakowie dla Polaków.
Temat 5: Poznajemy państwo Kazimierza Wielkiego.
1. znam daty wydarzeń: 1335 r. – zjazd w Wyszehradzie, 1343 r. – pokój w Kaliszu z Krzyżakami, 1364 r.
– ufundowanie Akademii Krakowskiej, 1370 r. – śmierć Kazimierza Wielkiego.
2. znam terminy:: przywilej składu, myto, orle gniazda, prawo przymusu drogowego, poradlne
3. wiem kim był i czego dokonał ( polityka zagraniczna, polityka wewnętrzna) Kazimierz Wielki?
4. wiem jakie znaczenie miały reformy gospodarcze Kazimierz Wielkiego i w jaki sposób Kazimierz
Wielki wzmocnił państwo polskie.
2