fiSAMORZĄD W POLSCE - wydawnictwo.wsb.pl
Transkrypt
fiSAMORZĄD W POLSCE - wydawnictwo.wsb.pl
SAMORZĄD W POLSCE fi ISTOTA, FORMY, ZADANIA fi Książka dofinansowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu SAMORZĄD W POLSCE ISTOTA, FORMY, ZADANIA praca zbiorowa pod redakcją naukową Stanisława Wykrętowicza Wydanie piąte uaktualnione i zmienione Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej Poznań 2012 Wydanie pierwsze – 1998 r. Wydanie drugie – 2001 r. Wydanie trzecie – 2004 r. Wydanie czwarte – 2008 r. Recenzent prof. dr hab. Andrzej Chodubski Projekt okładki Jan Ślusarski Redaktor Maria Wlazło Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy © Copyright by Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, 2012 ISBN 978-83-7205-260-313-8 WYDAWNICTWO WYŻSZEJ SZKOŁY BANKOWEJ al. Niepodległości 2, 61-874 Poznań tel. 61 655 33 99, tel./fax 61 655 33 97 e-mail: [email protected], [email protected] www.wydawnictwo.wsb.poznan.pl Druk i oprawa: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy M-Druk Wągrowiec, ul. Konopnickiej 50, tel. 67 268 57 37 fl Spis treści Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . STANISŁAW WYKRĘTOWICZ Samorząd jako wyraz demokracji obywatelskiej I. Geneza i istota samorządu . . . . . . . . . 1. Upadek społeczeństwa stanowego . . . . 2. Powstanie społeczeństwa obywatelskiego 3. Decentralizacja i samorząd . . . . . . . . II. Formy samorządu społecznego . . . . . . . 1. Samorząd terytorialny . . . . . . . . . . 2. Samorząd gospodarczy . . . . . . . . . . 3. Samorząd zawodowy . . . . . . . . . . . III. Teorie samorządu . . . . . . . . . . . . . . 1. Teoria naturalistyczna samorządu . . . . 2. Teoria państwowa samorządu . . . . . . 3. Teoria polityczna samorządu . . . . . . . IV. Odrodzenie samorządu w Polsce (po 1989 r.) 1. Samorząd terytorialny . . . . . . . . . . 2. Samorząd gospodarczy i zawodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 13 13 15 18 20 20 32 58 63 64 66 68 71 71 78 JAN SIKORA Lokalne układy społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Społeczność lokalna jako element struktury społecznej . . . II. Terytorium podstawą lokalnych więzi społecznych . . . . . III. Wartości w społecznościach lokalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 93 94 97 6 Spis treści IV. Istota władzy lokalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . V. Samorząd terytorialny a rozwój lokalny . . . . . . . . . . VI. Instytucje społeczno-gospodarcze w rozwoju lokalnym . . VII. Aktywność mieszkańców w rozwoju lokalnym . . . . . . VIII. Liderzy i elity społeczne w społeczności lokalnej . . . . . . IX. Przejawy konfliktów i dezorganizacji w lokalnych układach społeczności oraz możliwości ich rozwiązywania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 101 104 108 111 . . . . . . 113 ZBIGNIEW LEOŃSKI Ustrój i zadania samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . I. Istota i znaczenie samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . 1. Istota samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Znaczenie samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . II. Ustrojowe prawo samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . 1. Pojęcie ustrojowego prawa samorządowego . . . . . . . . . . . . 2. Ustawowe i statutowe prawo samorządowe . . . . . . . . . . . . 3. Europejska Karta Samorządu Lokalnego . . . . . . . . . . . . . . III. Zadania i kompetencje organów samorządu terytorialnego . . . . . 1. Pojęcie zadań i kompetencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Typologia zadań samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . 3. Formy prawne wykonywania zadań (kompetencja) . . . . . . . . IV. Gmina w strukturze samorządu terytorialnego (organy gminy) . . . 1. Miejsce gminy w strukturze samorządu . . . . . . . . . . . . . . 2. Gmina jako jednostka podziału terytorialnego . . . . . . . . . . . 3. Formy demokracji bezpośredniej – referendum oraz konsultacje . 4. Rada gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Organy wykonawcze oraz urząd gminy i inne jednostki organizacyjne 5.1. Organy wykonawcze gminy (wójt, burmistrz, prezydent miasta) 5.2. Zadania i kompetencje wójta, burmistrza i prezydenta miasta . . 6. Organywjednostkachpomocniczychgmin . . . . . . . . . . . . . V. Struktura samorządu na szczeblu powiatu i województwa . . . . . . . 1. Zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Struktura organizacyjna samorządu powiatowego . . . . . . . . . 3. Struktura organizacyjna samorządu wojewódzkiego . . . . . . . . VI. Współdziałanie w strukturach samorządowych . . . . . . . . . . . . 1. Znaczenie i formy współdziałania . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Stowarzyszenia gmin, powiatów i województw . . . . . . . . . . 3. Porozumienia gmin, powiatów, województw . . . . . . . . . . . 4. Związki gmin i powiatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Krajowe reprezentacje samorządu . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Współpraca zagraniczna ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 117 117 120 122 122 123 131 133 133 136 143 160 160 162 164 169 177 177 179 184 188 188 189 197 201 201 206 206 208 210 . 211 7 Spis treści VII. Nadzór nad samorządem terytorialnym 1. Istota nadzoru . . . . . . . . . . . . 2. Środki nadzoru . . . . . . . . . . . 3. Środki ochrony sądowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 213 218 223 . . . . 229 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 232 234 241 243 245 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 249 251 254 255 260 269 279 284 KATARZYNA WALKOWIAK Izby rolnicze w świadomości rolników Wielkopolski . . . . . . . . . . . . I. Z przeszłości izb rolniczych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . II. Zadania współczesnych izb rolniczych a oczekiwania rolników . . . . 295 295 299 JAN SIKORA Promocja regionu i miejscowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Promocja jako element marketingu i proces komunikowania się z otoczeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II. Uwarunkowania i zakres decyzji promocyjnych . . . . . . . . III. Formy promocji i zasady skutecznego ich oddziaływania . . . IV. Organizacja i realizacja kampanii promocyjnej . . . . . . . . . V. Kontrola skuteczności i efektywności działań promocyjnych . VI. Instytucje władzy lokalnej w działalności promocyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . MIROSŁAW GRZELAK, ROBERT KMIECIAK Ustrój i zadania samorządu gospodarczego . . . . . . . I. Pojęcie i istota samorządu gospodarczego . . . . . II. Geneza samorządu gospodarczego . . . . . . . . . III. Samorząd gospodarczy w okresie międzywojennym 1. Izby rzemieślnicze . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Izby przemysłowo-handlowe . . . . . . . . . . . 3. Izby rolnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. Samorząd gospodarczy po II wojnie światowej . . . V. Samorząd gospodarczy po roku 1989 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . EUGENIUSZ L. ZIELIŃSKI Rola izb przemysłowo-handlowych w kształtowaniu środowiska społecznego przedsiębiorców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II. Pojęcie środowiska społecznego przedsiębiorców . . . . . . III. Izby przemysłowo-handlowe jako środowisko społeczne przedsiębiorców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. Działalność izb przemysłowo-handlowych w świetle badań społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 307 309 . . . . . 314 . . . . . 318 8 Spis treści ROBERT KMIECIAK Ustrój i zadania samorządu zawodowego . . . . . . . . . . . . . I. Istota i zadania samorządu zawodowego . . . . . . . . . . . II. Rozwój samorządu zawodowego w okresie międzywojennym III. Samorząd zawodowy w III Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 321 323 335 SŁAWOMIR CYGANEK Izby przemysłowo-handlowe w Republice Federalnej Niemiec I. Odrodzenie izb przemysłowo-handlowych (po 1945 r.) . . II. Podstawy prawne, zadania i organy władzy . . . . . . . . . III. Zakres i formy działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. Podstawy finansowe i nadzór nad działalnością izb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 355 357 363 369 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 371 372 376 378 Aneks. Obywatelski projekt ustawy o izbach przemysłowo-handlowych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 MARTA BALCEREK Izby rolnicze w Republice Federalnej Niemiec I. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . II. Ustrój prawny izb rolniczych . . . . . . . III. Zakres zadań własnych i zleconych . . . . IV. Organy władzy i finanse izby rolniczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .