Zadanie 2. (→ najprawdopodobniej chodzi tutaj o

Systematyka roślin
1
Zadanie 2. (→ najprawdopodobniej chodzi tutaj o przekształcenia korzenia ale nie jest to dokładnie sprecyzowane, bo korzeń może się też
zmieniać pod wpływem powstawania budowy wtórnej, wiec masz jedno i drugie)
U niektórych roślin spotyka się korzenie przekształcone w różnych sposób:
a) korzenie spichrzowe – są one grube i mięsiste, ponieważ ich głównym budulcem jest miękisz spichrzowy. Takie korzenie są
spotykane np. u buraka, rzodkiewki, marchwi. Ich zadaniem jest magazynowanie substancji.
b) korzenie kurczliwe – mogą one się skracać poprzez utratę wody i obumieranie komórek kory pierwotnej.
c) korzenie podporowe – występują u roślin o wysokich nadziemnych pędach, których system korzeniowy jest płytki lub rośnie w
grząskim podłożu. Wyrastają one z łodyg i rosną w dół. Najbardziej znanym przykładem rośliny, która posiada owe korzenie jest
kukurydza.
d) korzenie czepne – występują u pnączy i epifitów. Posiada je np. bluszcz, dzięki czemu może piąć się po różnych podporach.
e) korzenie powietrzne – występują przede wszystkim u epifitów korzeniących się na drzewach, gdzie brakuje wody. Ich zadaniem
jest pobieranie pary wodnej z powietrza – mają specjalną tkankę zwaną welamenem.
f) korzenie oddechowe – korzenie wytwarzane przez rośliny bagienne, którym brakuje tlenu. Są to wystające spod powierzchni
ziemi boczne odgałęzienia korzeni głównych. Służą do pobierania tlenu z powietrza. Charakterystyczne są dla formacji zwanej
namorzynami.
g) korzenie pasożytów – przekształcone są w ssawki, za pomocą których pasożyt korzysta z wody, substancji mineralnych i
organicznych żywiciela.
korzenie podporowe
korzenie spichrzowe
korzenie oddechowe
korzenie powietrzne
Budowa wtórna. Nagonasienne i dwuliścienne wykazują budowę wtórną korzenia. Występuje ona w strefach różnicowania się
komórek, czyli w starszych strefach. Powstaje ona na skutek „przebudowy” budowy pierwotnej korzenia. Zazwyczaj łączy się ona ze
wzrostem korzenia na grubość. Przebiega ona w następujący sposób:
a) tak wygląda budowa pierwotna korzenia
b) przyrost wtórny zostaje zapoczątkowany poprzez pojawienie się kambium
pomiędzy łykiem pierwotnym i drewnem pierwotnym – kambium wiązkowe
oraz naprzeciw promieni drewna pierwotnego (w okolnicy) – kambium
międzywiązkowe.
c) kambium wiązkowe łączy się z kambium międzywiązkowym.
d) połączone kambium wiązkowe i międzywiązkowe odkładają: na zewnątrz
komórki łyka wtórnego, natomiast do wewnątrz komórki drewna wtórnego. Z
tego względu łyko pierwotne zostaje odsuwane coraz bardziej na zewnątrz, a
drewno pierwotne zostaje w środku korzenia.
Systematyka roślin
2
h)
Z czasem łyko i drewno wtórne stają się ciągłymi, grubymi pierścieniami, które
stale powiększają swoją średnicę i grubość – tym samym korzeń przyrasta na grubość.
Zawsze drewno wtórne będzie mieć większą średnicę aniżeli łyko wtórne.
f)równocześnie na obrzeżach kory pierwotnej powstaje wtórna tkanka twórcza – felogen, która na zewnątrz odkłada komórki felem
(korka), a na zewnątrz komórki felodermy. Felem, felogen i feloderma tworzą wspólnie strukturę zwaną perydermą, która to jest wtórną
tkanką okrywającą.
Zadanie 3.
W budowie korzenia (budowa zewnętrzna) można wyróżnić kilka warstw:
- czapeczka – okrywa wierzchołek korzenia i osłania delikatny merystem wierzchołkowy
korzenia. Zbudowana jest z komórek miękiszowych. Komórki zewnętrzne czapeczki ulegają
wciąż ścieraniu, kiedy korzeń rośnie i przeciska się przez glebę. Na ich miejsce merystem
wierzchołkowy wytwarza nowe.
- strefa wzrostu na długość – na samym spodzie znajduje się merystem wierzchołkowy, który
produkuje komórki różnicujące się następnie we wszystkie rodzaje komórek tworzących
budowę pierwotną korzenia.
- strefa różnicowania (włośnikowa) – jest to strefa, w której korzeń zbudowany jest z tkanek
stałych, dobrze wykształconych. Tutaj epiderma korzenia posiada włośniki.
- strefa korzeni bocznych – wyrastają w niej korzenie boczne tworzone przez okolnicę.
Wnętrze korzenia zbudowane jest z tkanek, które wykazują regularny układ. W wyniku
działalności merystemu wierzchołkowego korzenia powstaje budowa pierwotna korzenia.
W budowie pierwotnej korzenia można wyróżnić następujące elementy:
i) epiderma (ryzoderma) – najbardziej zewnętrzna warstwa. Nie wytwarza ona
żadnych warstw ochronnych, aby nie zakłócać pobierania wody wraz ze składnikami
mineralnymi z gleby. Natomiast, aby ułatwić to zadanie posiada ona tzw. włośniki.
Zwiększają one powierzchnię wchłaniania (można je porównać z kosmkami
jelitowymi w jelicie cienkim1).
j) kora pierwotna – znajduje się zaraz pod skórką (epidermą, ryzodermą).
Zbudowana jest z komórek miękiszowych (a dokładnie z parenchymy). Pomiędzy
tymi komórkami są duże przestwory międzykomórkowe. Z wiekiem pojawia się w
niej sklerenchyma. Najbardziej wewnętrzna warstwa komórek kory pierwotnej to
tzw. endoderma (śródskórnia). Jej komórki ściśle do siebie przylegają i każda z nich posiada zgrubienie obwodowe w postaci opaski –
pasemka Caspary’ego.
k) perycykl (okolnica) – graniczy z endodermą i jest to pojedyncza warstwa komórek parenchymatycznych. Bierze ona udział w tworzeniu
korzeni bocznych.
l) walec osiowy – tworzą go wiązki przewodzące, które ułożone są w specyficzny sposób → wewnątrz znajduje się ksylem (drewno)
pierwotny, a na zewnątrz występuje floem (łyko) pierwotny.
1
Może się zdarzyć pytanie z rysunkami włośnika i kosmka jelitowego, na podstawie których trzeba wyjaśnić jaka jest wspólna cecha tych dwóch elementów.