GIM-SP Język polski

Transkrypt

GIM-SP Język polski

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA
Z JĘZYKA POLSKIEGO
W ZESPOLE SZKÓŁ W WAGANOWICACH
Opracowała
E.Fijałkowska-Koza
Spis treści:
I. Podstawa prawna PZO.
II. Cele oceniania osiągnięć uczniów.
III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów.
IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej.
VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej.
VIII. Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach
i postępach edukacyjnych uczniów.
IX. Szczegółowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej.
X. Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na orzeczenia SPPP
o specyficznych trudnościach w uczeniu się.
I. Podstawa prawna PZO.
Przedmiotowe zasady oceniania z języka polskiego są zgodne z:
Podstawą
programową
kształcenia
ogólnego
dla
szkół
podstawowych
i gimnazjum;
Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie
podstawy
programowej
przedszkolnego
wychowania
oraz
kształcenia
ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2012 poz. 997);
Rozporządzeniem
w
sprawie
Ministra
Edukacji
szczegółowych
Narodowej
warunków
i
z
dnia
sposobu
10
czerwca
oceniania,
2015
r.
klasyfikowania
i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. 2015 poz. 843);
Programem nauczania – Między nami.
II. Cele oceniania osiągnięć uczniów:
wspieranie ucznia w jego rozwoju;
określanie stopnia efektywności procesu kształcenia;
gromadzenie informacji o uczniu i formułowanie na ich podstawie opinii o jego
osiągnięciach w nauce i rozwoju;
poinformowanie
ucznia
o
poziomie
jego
osiągnięć
edukacyjnych
i
postępach
w tym zakresie, pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju;
motywowanie ucznia do dalszej pracy;
dostarczanie
rodzicom
(prawnym
opiekunom)
i
wychowawcom
informacji
o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia.
III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów.
1. Odpowiedź ustna (dwie oceny w okresie):
obowiązuje tematyka z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowej
z całego działu;
obowiązuje znajomość treści lektury (lista lektur podana na początku września wraz
z przybliżonym terminem omawiania);
uczeń ma czas na zastanowienie się;
nauczyciel dokonuje ostatecznej oceny i ją uzasadnia;
ocena z odpowiedzi ustnej nie podlega poprawie.
2. Prace pisemne.
Sprawdzian (minimum dwie oceny w okresie) - jest obowiązkowy i obejmuje materiał
programowy
jednego
działu
tematycznego.
Zapowiadany
jest
z
tygodniowym
wyprzedzeniem, poprzedzony lekcją powtórzeniową. Sprawdzian zostaje sprawdzony
i oddany w ciągu dwóch tygodni. Uczniowie, którzy są nieobecni podczas sprawdzianu
zobowiązani są do napisania go w terminie do dwóch tygodni po powrocie. Oceny
niedostateczne można poprawić w terminie do siedmiu dni po oddaniu sprawdzianu przez
nauczyciela. Uczeń poprawia sprawdzian tylko jeden raz.
Praca klasowa (dwie oceny w okresie) - jest obowiązkowa i dotyczy form wypowiedzi
(opowiadanie, opis, sprawozdanie, recenzja, list itp.). Zapowiadana jest z tygodniowym
wyprzedzeniem. Praca zostaje sprawdzona i oddana w ciągu dwóch tygodni. Uczniowie,
którzy są nieobecni podczas pracy zobowiązani są do napisania jej w terminie do dwóch
tygodni po powrocie. Oceny niedostateczne można poprawić w terminie do siedmiu dni
po oddaniu pracy przez nauczyciela. Uczeń poprawia pracę tylko jeden raz.
Praca pisemna domowa (trzy oceny w okresie) - jest zapowiadana z kilkudniowym
wyprzedzeniem i dotyczy form wypowiedzi. Nauczyciel po zebraniu prac pisemnych
ma tydzień czasu na ich sprawdzenie.
Ocena prac pisemnych (domowych i klasowych) uwzględniać będzie kilka aspektów:
zgodność treści z tematem oraz stopień jego wyczerpania;
 stopień samodzielności i oryginalność ujęcia tematu, poprawność interpretacji faktów;
 zgodność struktury tekstu z wymogami gatunkowymi określonej formy wypowiedzi;
 poprawność kompozycyjną, spójność tekstu i uporządkowany układ treści;
 poprawność ortograficzną, gramatyczną, leksykalną, frazeologiczną i interpunkcyjną.
Kartkówka
-
krótka
forma
pisemna
sprawdzająca
bieżące
wiadomości
z maksymalnie trzech ostatnich lekcji. Może być niezapowiedziana, sprawdzona w ciągu
tygodnia. Kartkówka również może dotyczyć znajomości treści lektury. Oceny z kartkówek
nie podlegają poprawie.
Diagnozy, próbne sprawdziany i egzaminy.
3.Zeszyt przedmiotowy.
W ciągu roku szkolnego przynajmniej raz w okresie ocenie będzie poddany zeszyt
przedmiotowy.
Nota uwzględniać będzie:
 staranność zeszytu,
 jego zawartość (obowiązują wszystkie notatki prowadzone na bieżąco podczas lekcji),
 poprawność językowa (ortograficzna, gramatyczna, interpunkcyjna).
4.Interpretacja głosowa (jedna ocena w okresie).
W interpretacji głosowej utworów poetyckich i frag. prozy uwzględniane będą następujące
kryteria:
 poziom pamięciowego opanowania utworu,
 poprawne akcentowanie i intonacja wygłaszanego z pamięci tekstu,
 ekspresywna prezentacja stanów uczuciowych podczas recytacji.
Uczeń ocenę niedostateczną może poprawić tylko raz.
5.Technika czytania (jedna ocena w okresie).
Ocena uwzględniać będzie:
 głośne, biegłe i wyraziste czytanie z odpowiednią intonacją i akcentem logicznym
ze szczególnym zwróceniem uwagi na znaki interpunkcyjne;
 sposób nadania czytanemu tekstowi odpowiedniego tempa i tonu głosu, uzależnionego
od intencji wypowiedzi.
Ocena z czytania nie podlega poprawie.
6.Aktywność i zaangażowanie (podczas pracy indywidualnej, grupowej, pisemnej, ustnej,
różnego typu działań projektowych).
Ocena obejmuje:
 częste zgłaszanie się na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi,
 prawidłowe rozwiązywanie zadań podczas pracy indywidualnej lub grupowej.
7.Prace domowe:
praca ucznia wykonywana jest w domu;
uczeń nie otrzymuje oceny niedostatecznej, gdy przed lekcją zgłosi nauczycielowi, iż nie
potrafił w domu sam wykonać zadanej pracy, powinien jednak wówczas pokazać pisemne
próby rozwiązania zadania, np. z gramatyki;
brak zeszytu przedmiotowego, zeszytu ćwiczeń jest równoznaczne z brakiem zadania
domowego jeśli było zadane;
prace domowe nie muszą być zawsze oceniane;
prace domowe mogą być sprawdzane również w sposób wybiórczy na ocenę podczas lekcji
(np. zdania z gramatyki rozwiązane na tablicy z wyjaśnieniem).
8.Prace dodatkowe - wg ustaleń z nauczycielem.
9.Udział w konkursach.
Osiągnięcia w konkursach zewnątrzszkolnych i wewnątrzszkolnych nagradzane są cząstkową
oceną celującą.
Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu okresu dwa razy nieprzygotowanie do lekcji bez podania
przyczyny.
Sprawdziany, diagnozy, próbne sprawdziany i próbne egzaminy oceniane w systemie
punktowym przeliczane są w skali:
Punkty w %
Oceny
99-100
6
Celujący
90-98
5
Bardzo dobry
70-89
4
Dobry
50-69
3
Dostateczny
30-49
2
Dopuszczający
0-29
1
Niedostateczny
Kartkówki oceniane w systemie punktowym przeliczane są w skali:
Punkty w %
Oceny
90-100
5
Bardzo dobry
70-89
4
Dobry
50-69
3
Dostateczny
30-49
2
Dopuszczający
0-29
1
Niedostateczny
IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który :
samodzielnie rozwija własne uzdolnienia, wykorzystują zdobytą wiedzę podczas zajęć;
osiąga sukcesy w konkursach, olimpiadach przedmiotowych, reprezentuje szkołę
na zewnątrz lub posiada inne znaczące osiągnięcia.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:
opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania;
 potrafi efektywnie zaplanować pracę w zespole, umiejętnie podejmować decyzje,
interpretować, odnajdywać i porządkować informacje;
potrafi zastosować umiejętności w rożnych sytuacjach, samodzielne rozwiązuje zadania
i problemy w sposób twórczy w sytuacjach trudnych, nietypowych.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
posiada wiedzę określoną kryteriami oceny dobrej w przedmiotowych zasadach oceniania;
potrafi współpracować w grupie, wyciągnąć wnioski, różnicować ważność informacji,
dzielić się wiedzą z innymi, wybrać własny sposób uczenia;
wykazuje aktywną postawę wobec trudnych i nietypowych zagadnień.
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
opanował wiadomości i umiejętności określone kryteriami oceny dostatecznej;
współpracuje w grupie, umie objaśnić niektóre wyniki pracy, logicznie je uporządkować,
podjąć decyzję, jaką postawę przyjąć;
rozwiązuje proste zadania teoretyczne i praktyczne.
.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
opanował wiedzę określoną kryteriami oceny dopuszczającej;
potrafi dostosować się do decyzji grupy i współpracować w niej;
rozwiązuje najprostsze zagadnienia z pomocą kolegi lub nauczyciela;
rozumie podstawowe zagadnienia wyrażane w sposób prosty i jednoznaczny.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę
dopuszczającą
V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
Załącznik 1 - Szkoła Podstawowa.
Załącznik 2 - Gimnazjum.
VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej.
Wystawianie oceny śródrocznej i rocznej dokonuje się na podstawie wszystkich ocen
cząstkowych z uwzględnieniem preferencji ocen z prac klasowych i sprawdzianów. W drugiej
kolejności
brane
są
pod
uwagę
oceny
z
kartkówek
i
odpowiedzi.
Ocenę śródroczną i roczną nauczyciel wystawia najpóźniej na 10 dni przed klasyfikacją.
Przy wystawianiu oceny śródrocznej i rocznej pod uwagę będą brane również:
postępy ucznia,
aktywność,
systematyczność i pilność,
samodzielność pracy.
O zagrożeniu oceną niedostateczną, nauczyciel informuje wychowawcę ucznia na miesiąc
przed klasyfikacją. Wychowawca przekazuje pisemną informację rodzicom.
Ocena śródroczna i roczna nie jest średnią arytmetyczną. Oceny ustala nauczyciel
na podstawie uzyskanych ocen cząstkowych.
VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej.
Uczeń lub jego rodzice (opiekun prawny) składają pisemny wniosek do Dyrektora Zespołu
o ustalenie wyższej, niż przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna w terminie do dwóch dni
roboczych od uzyskania informacji. Nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne jest
obowiązany dokonać analizy zasadności wniosku wg następujących kryteriów:
 uczeń był obecny na 90% zajęć edukacyjnych z danego przedmiotu,
 w całorocznym ocenianiu bieżącym występuje przynajmniej 50% ocen równych lub
wyższych od oceny, o którą ubiega się uczeń.
W oparciu o tę analizę nauczyciel może ocenę podwyższyć lub utrzymać. Nauczyciel może
dokonać sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia w formie ustnej lub pisemnej w obszarze
uznanym przez niego za konieczny. Uczeń otrzymuje informację od nauczyciela o ustalonej
ocenie klasyfikacyjnej.
Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę poprzez krótką informację ustną lub uzasadnienie
punktacji. W przypadku wniosku pisemnego nauczyciel uzasadnia ocenę na piśmie.
VIII. Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach i postępach
edukacyjnych uczniów:
uczeń jest na bieżąco informowany o otrzymywanych ocenach;
każda ocena jest jawna. Uczeń ma prawo wiedzieć za co i jaką ocenę otrzymał;
informację o planowanej ocenie klasyfikacyjnej podaje się uczniowi co najmniej 10 dni
przed klasyfikacją;
informację o planowanej ocenie niedostatecznej śródrocznej lub rocznej otrzymuje uczeń
i jego rodzice miesiąc przed końcem okresu;
rodzice są informowani o osiągnięciach swoich dzieci podczas zebrań ogólnych, które
odbywają się w terminach ustalonych przez Dyrektora Szkoły;
sprawdzone i ocenione prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom (opiekunom)
na terenie szkoły przez wychowawcę klasy po wcześniejszym umówieniu spotkania lub
w czasie zebrań z rodzicami przez uczącego nauczyciela lub wychowawcę. Nie dopuszcza się
kopiowania dokumentów, robienia zdjęć czy notatek;
w zależności od potrzeb przeprowadzane są: rozmowy indywidualne, rozmowy telefoniczne,
wpisywanie uwag do zeszytu przedmiotowego ucznia informujące rodziców o postępach
i trudnościach w nauce dzieci.
IX. Szczegółowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej.
Załącznik 3 - Szkoła Podstawowa.
Załącznik 4 – Gimnazjum.
X. Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na opinie/orzeczenia SPPP
o specyficznych trudnościach w uczeniu się:
materiał sprawiający trudność uczeń będzie miał podzielony na mniejsze partie;
można dać uczniowi do rozwiązania w domu podobne zadania jakie będą na sprawdzianie;
uczeń w czasie sprawdzianów, prac klasowych, kartkówek będzie miał zwiększoną ilość
czasu na rozwiązanie zadań;
uczeń może skorzystać z książki mówionej lub filmu w ramach omawiania trudniejszych
lektur;
uwzględnienie, by uczeń nie czytał głośno przy klasie nowego tekstu, sprawdzanie techniki
czytania na tekstach, które uczeń opracował w domu;
uczeń z trzech ostatnich lekcji może odpowiadać ustnie pod koniec lekcji lub udzielić
odpowiedzi pisemnie na zadane pytania.
Uczeń posiadający opinię o dysleksji, dysgrafii, dysortografii wykonuje systematycznie zadania, o których mowa w opinii.
Kryteria oceniania opracowane na podstawie GWO i „Podstawy programowej…”.
Załącznik 1
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY IV
dopuszczającą.
• wykazuje się ogólną znajomością lektur;
• potrafi z pomocą nauczyciela przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych
w podstawie programowej;
• rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów;
• wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym niedługim tekście;
• rozumie ogólny sens słuchanych i czytanych utworów;
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich;
• rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, zaproszenie, przeprosiny;
• wskazuje najważniejsze informacje w przeczytanym tekście;
• rozumie ogólny sens czytanych utworów;
• stara się czytać teksty płynnie;
• sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym;
• odróżnia fikcję od rzeczywistości i elementy fantastyczne od realistycznych;
• określa wybrane elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas,
miejsce, bohaterowie, zdarzenia;
• formułuje proste pytania i udziela prostych pod względem konstrukcyjnym odpowiedzi;
• odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej;
• stosuje podstawowe zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą
i rówieśnikiem;
• za pomocą kilku prostych zdań opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę,
obraz, ilustrację, plakat;
• wygłasza tekst utworu z pamięci;
• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne
na jego końcu;
• zna podstawowe zasady pisowni wielką literą oraz pisowni ó–u, rz–ż, ch– h;
• zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatnego, dialogu, zaproszenia, planu
ramowego wypowiedzi i z pomocą nauczyciela zapisuje list, dialog, układa plan ramowy
wypowiedzi, redaguje zaproszenie;
• zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze;
• za pomocą kilku prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci,
zwierzęcia, opis obrazu, ilustracji, plakatu;
• stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (np. dobiera wyrazy bliskoznaczne),
składni (konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku
wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu), fleksji (wskazuje czasowniki,
rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu, przy pomocy nauczyciela określa formę
odmiennych części mowy), fonetyki (zna alfabet, dzieli wyrazy na litery, głoski i sylaby).
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę
dopuszczającą oraz:
• wykazuje się znajomością lektur;
• potrafi przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych w podstawie programowej;
• wie, co to jest mowa werbalna i niewerbalna;
• wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy prostą notatkę
w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi;
• opowiada fabułę usłyszanej historii;
• rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów;
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi;
• określa temat i główną myśl tekstu;
• wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu;
• rozpoznaje cechy zaproszenia, życzeń, ogłoszenia, instrukcji, przepisu;
• wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie;
• wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, encyklopedii, czasopisma,
stron internetowych;
• odróżnia autora od osoby mówiącej w utworze;
• określa i nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas,
• wskazuje cechy baśni i legendy w utworze;
• wie, czym jest: wers, zwrotka, rym;
• wskazuje w tekście porównanie, przenośnię;
• zna pojęcia: gra aktorska, dekoracja, kostiumy, rekwizyty, inscenizacja, scena, widownia,
próba;
• przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak
np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość;
• odczytuje morał baśni;
• dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń
prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące;
• udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych;
• wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na różne tematy
(np. lektura);
• wskazuje wyrazy o znaczeniu dosłownym i metaforycznym;
• wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku
chronologicznym, streszcza utwory fabularne;
• dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne;
• recytuje utwór poetycki;
• stosuje podstawowe zasady pisowni wielką literą, ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji;
• odróżnia nazwy własne od pospolitych;
• konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logicznoskładniowym;
• używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych;
• zapisuje pytania otwarte;
• samodzielnie zapisuje dialog;
• dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne;
• buduje ramowy plan wypowiedzi;
• układa opowiadanie odtwórcze;
• redaguje notatkę w formie prostego schematu, tabeli, planu;
• zapisuje prostą instrukcję, np. przepis kulinarny, zasady gry;
• tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, zwierzęcia, obrazu, ilustracji, plakatu,
stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni;
• w liście prywatnym, dialogu, zaproszeniu stosuje odpowiedni układ graficzny;
• stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne
i przeciwstawne w tworzonym tekście), składni (konstruuje zdania pojedyncze proste
i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone, używa różnych typów wypowiedzeń:
oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych), fleksji (określa formę
gramatyczną czasowników, rzeczowników, przymiotników; łączy wypowiedzenia składowe
za pomocą spójnika w wypowiedzenia złożone; poprawnie zapisuje formy bezokoliczników
oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasowników w czasie
przyszłym i przeszłym), fonetyki (wykorzystuje umiejętność dzielenia wyrazów na sylaby
przy przenoszeniu wyrazów do następnej linijki);
• stara się o estetykę zapisu tekstu.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:
• czyta dokładnie wszystkie lektury;
• potrafi przytoczyć treść utworów wymienionych w podstawie programowej;
• na podstawie słuchanego tekstu tworzy samodzielną notatkę;
• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich;
• wskazuje akapit;
• oddziela informacje ważne od drugorzędnych;
• wybiera i wykorzystuje informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu;
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w zaproszeniach, życzeniach,
ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach;
• rozumie funkcje części składowych wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie;
• głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej intonacji;
• wybiera informacje niewyrażone wprost z różnych źródeł, np. stron internetowych;
• analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce,
bohaterowie, zdarzenia;
• identyfikuje baśń i legendę;
• rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu;
• rozumie funkcję akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście;
• objaśnia znaczenia porównań i przenośni w tekście;
• wyodrębnia elementy dzieła filmowego;
• charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak
• uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem itp.;
• stosuje w wypowiedzi ustnej poprawne formy gramatyczne rzeczownika, przymiotnika,
czasownika;
• gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowania
i postaw;
• wypowiada się logicznie i w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku
chronologicznym, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające
następstwo czasowe;
• w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, obraz,
ilustrację, plakat, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii;
• objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów;
• odróżnia wyrazy pokrewne od synonimów;
• umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wzbogaca tworzony tekst
wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi), składni (stosuje różnorodne typy zdań:
pojedyncze i złożone; celowo używa różnych typów wypowiedzeń w zależności od sytuacji
komunikacyjnej; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji), fleksji (używa odmiennych
części mowy w poprawnych formach), fonetyki (stosuje wiadomości z zakresu podziału
wyrazów na litery, głoski i sylaby w poprawnym ich zapisie);
• wygłasza tekst poetycki z pamięci, posługując się pauzą, barwą głosu;
• stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji oraz
potrafi je zastosować w sytuacjach nietypowych (np. wykorzystać wiedzę o wyrazach
pochodnych i rodzinie wyrazów);
• w kilkuzdaniowych wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi
sytuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe
i stosuje się do zasad interpunkcji;
• w wypowiedziach pisemnej stosuje poprawne formy gramatyczne części mowy;
• układa życzenia, zapisuje przepis, instrukcję, ogłoszenie;
• pisze logiczne i uporządkowane pod względem chronologicznym opowiadanie, streszcza
utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe,
zwłaszcza przysłówki;
• zapisuje dialog w opowiadaniu;
• dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń,który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:
• zna bardzo dobrze treść wszystkich lektur;
• potrafi dokładnie omówić treść utworów wymienionych w podstawie programowej;
• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów prozatorskich i poetyckich;
• wyraża swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu;
• wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi
np. opisującej lub oceniającej postać fikcyjną lub rzeczywistą;
• wskazuje akapit;
• odczytuje i wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie
i notatce;
• wskazuje i odczytuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi;
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w zaproszeniach, życzeniach,
• ma świadomość konstrukcji wypowiedzi i rozumie funkcje takich części składowych
wypowiedzi, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie;
• głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby
oddać sens odczytywanego tekstu;
• wybiera informacje wyrażone pośrednio w różnych źródłach;
• objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epickim;
• konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z innymi odbiorcami;
• objaśnia funkcję porównań i przenośni w tekście;
• wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych programy informacyjne, rozrywkowe,
reklamy;
np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość; konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi
doświadczeniami;
• rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzieła filmowego;
• w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje frazeologizmy
i przysłowia związane z omawianą tematyką;
• w opisie dzieła kultury stosuje słownictwo wyrażające stosunek odbiorcy wobec dzieła;
• zaznacza akcenty logiczne, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu;
• komponuje poprawne pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, fleksyjnym,
składniowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji;
• udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym
i stylistycznym;
• w wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje
frazeologizmy i przysłowia związane z omawianą tematyką;
• pisze opowiadanie twórcze, list z perspektywy bohatera, baśń;
• sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (dba o poprawność słownikową
tworzonych
wypowiedzi,
odpowiednio
dobiera
wyrazy
bliskoznaczne
i przeciwstawne, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji
komunikacyjnej), składni (tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi, stosuje
się do zasad poprawności logiczno-składniowej, dba o poprawną interpunkcję wypowiedzeń
złożonych), fleksji (w wypowiedziach stosuje w poprawnych formach odmienne
i nieodmienne części mowy przewidziane w programie nauczania, w tym poprawnie stosuje
formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego
w czasie przeszłym i przyszłym), fonetyki (biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki
i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów);
• dokonuje samodzielnej autokorekty napisanego tekstu.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą
oraz:
• samodzielnie rozwija własne uzdolnienia, wykorzystując zdobytą wiedzę podczas zajęć;
• osiąga sukcesy w konkursach, olimpiadach przedmiotowych;
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności;
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury zapisane w podstawie programowej;
• potrafi analizować i interpretować teksty posługując się terminologią z podstawy
programowej;
• wybiera i wykorzystuje informacje z różnych źródeł (np. czasopism, stron internetowych)
we własnych wypowiedziach o charakterze informacyjnym lub oceniającym;
• wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe;
• redaguje prace, które cechują się samodzielnością i kreatywnością;
• samodzielnie interpretuje i analizuje różne teksty kultury;
• tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne;
• samodzielnie poszerza wiedzę językową.
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY V
dopuszczającą.
• rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów;
• rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, zaproszenie, gratulacje,
życzenia, przeprosiny, instrukcję;
• rozumie ogólny sens słuchanych utworów;
• wie, co to jedt mowa werbalna i niewerbalna;
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz typowych
sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji (autor, narrator, czytelnik,
słuchacz);
• wskazuje najważniejsze informacje w przeczytanym tekście i uzupełnia na podstawie
czytanego tekstu różne typy notatek graficznych o te informacje;
• wskazuje części składowe wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie);
• określa nastrój wypowiedzi;
• stara się czytać teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym;
• rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (rzeczownik, czasownik,
przymiotnik, przysłówek) oraz rozpoznaje zdanie pojedyncze i zdanie złożone;
•sprawdza pisownię wyrazów w słowniku ortograficznym;
•wyszukuje synonimy w słowniku wyrazów bliskoznacznych;
•wybiera proste informacje z hasła encyklopedycznego, czasopisma, strony internetowej;
• odróżnia fikcję od rzeczywistości;
• odróżnia elementy fantastyczne od realistycznych;
• odróżnia autora od osoby mówiącej w tekście literackim;
• określa najważniejsze elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas,
miejsce, bohaterowie, zdarzenia, omawia akcję;
• zna najważniejsze cechy baśni, legendy, bajki, mitu;
• rozpoznaje wers, strofę, rym, refre, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy;
• nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem;
• formułuje proste pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyjnym ;
• odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji
komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie, instrukcję,
gratulacje, życzenia;
• opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji lektury, filmu;
na jego końcu;
• zna podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó – u, rz – ż, ch – h;
• tworzy notatki na podany temat;
• uzupełnia prosty schemat, tabelę;
• zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatnego i oficjalnego, dialogu,
zaproszenia, ogłoszenia, planu ramowego wypowiedzi i z pomocą nauczyciela zapisuje list,
dialog, układa plan ramowy i szczegółowy wypowiedzi, redaguje zaproszenie, ogłoszenie,
instrukcję, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera i własnej;
• zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze z dialogiem;
• za pomocą prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, obrazu,
ilustracji, plakatu;
składni (konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku
wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu), fleksji (stosuje czasowniki,
rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu), fonetyki (dzieli wyrazy przy przenoszeniu
do następnej linii, zna sposoby oznaczania miękkości głosek, zauważa różnicę między
wymową a zapisem samogłosek ustnych, dźwięcznych i bezdźwięcznych).
• określa temat utworu, powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi,
opowiada fabułę usłyszanej historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki,
mitu;
• rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne i literackie i reklamowe;
• na podstawie intonacji odróżnia wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające;
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi;
• oddziela informacje ważne od drugorzędnych;
• wskazuje cytat;
• wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi;
• rozpoznaje cechy zaproszenia, życzeń, ogłoszenia, instrukcji, przepisu;
• rozumie funkcję znaków interpunkcyjnych (kropki, przecinka, znaku zapytania,
wykrzyknika), akapitów i marginesów w tekście prozatorskim, wskazuje cudzysłów;
• wskazuje wersy, strofy, rymy w tekstach poetyckich;
• poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego
czytania utworów ;
• wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, słownika wyrazów
bliskoznacznych, szkolnego słownika języka polskiego i korzysta z encyklopedii, czasopisma,
stron internetowych;
• nazywa swoje reakcje czytelnicze;
• dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe;
• nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce,
bohaterowie, zdarzenia, wątki;
• wskazuje w utworze cechy baśni, mitu, legendy, bajki;
• wie, czym jest: wers, zwrotka, rym, rytm, refren;
• wskazuje w tekście porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy;
• wyodrębnia film spośród innych dziedzin sztuki;
kurtyna, kulisy, próba, program teatralny, afisz;
• przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak
• odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym);
• odczytuje morał baśni, bajek, zauważa metaforyczny charakter mitu;
• formułuje pytania zamknięte i otwarte;
• wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane
z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą;
• składa życzenia, gratulacje;
• opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne;
• opisuje ustnie przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację, plakat, stosując
słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków i wyrażeń
przyimkowych);
• recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens;
• stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych;
• stosuje podstawowe zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h
i interpunkcji;
• odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady dotyczące
pisowni wielką literą;
• poprawnie zapisuje nie z różnymi częściami mowy, wyrażenia przyimkowe;
• w zależności do adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające
i rozkazujące;
• dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne (wstęp, rozwinięcie, zakończenie);
• buduje ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi;
• układa opowiadanie odtwórcze z dialogiem oraz z elementami opisu, krótką relację,
zaproszenie, ogłoszenie, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera i własnej;
• zapisuje instrukcję z uwzględnieniem sformułowań wskazujących na kolejność
wykonywanych czynności;
• tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, obrazu, ilustracji, plakatu, stosując
słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni
(używa przysłówków
i wyrażeń przyimkowych), a w liście prywatnym i oficjalnym, dialogu, zaproszeniu
i ogłoszeniu stosuje odpowiedni układ graficzny;
• stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (posługuje się alfabetem, uwzględnia różnice
między zapisem a wymową samogłosek nosowych, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych,
oznacza miękkość głosek;
słownictwa
(wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne
i przeciwstawne w tworzonym tekście), składni (konstruuje zdania pojedyncze nierozwinięte
i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone, używa różnych typów wypowiedzeń:
oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych; łączy wypowiedzenia
składowe za pomocą spójnika w wypowiedzenia złożone; rozpoznaje podstawowe funkcje
składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach /orzeczenie, podmiot/), fleksji (używa
poprawnych form gramatycznych czasowników, rzeczowników, przymiotników; poprawnie
zapisuje formy bezokoliczników oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego
czasowników w czasie przyszłym i przeszłym, odróżnia części mowy odmienne
i nieodmienne, stopniuje przysłóki i przymiotniki);
• stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu.
•czyta dokładnie wszystkie lektury;
•właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu (również te niewyrażone wprost);
• na podstawie słuchanego tekstu tworzy notatkę, pisze krótkie streszczenie;
• odróżnia wypowiedzi literackie od informacyjnych i reklamowych;
• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich (objaśnia
morał baśni, bajki, wyjaśnia metaforyczny charakter mitu);
• na podstawie intonacji odróżnia zdania neutralne od wykrzyknikowych;
• rozumie funkcję akapitu i cytatu w wypowiedzi;
• objaśnia przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi;
• dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy;
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne w zaproszeniach, życzeniach, ogłoszeniach,
instrukcjach, przepisach;
• głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji;
• wie, jakiego typu informacje zawierają słownik ortograficzny, słownik wyrazów
bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych i umiejętnie je stosuje;
• wybiera informacje niewyrażone wprost z różnych źródeł, np. czasopism, stron
internetowych;
bohaterowie, zdarzenia, wątek;
• posługuje się pojęciami akcja, fabuła, związek przyczynowo-skutkowy;
• identyfikuje baśń, legendę, mit, bajkę, komiks;
• rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu, rytmu oraz objaśnia znaczenie
i funkcję środków poetyckich, takich jak: przenośnia, porównanie, epitet, wyraz
dźwiękonaśladowczy;
• wyodrębnia elementy dzieła filmowego, zna główne etapy powstawania filmu
i przedstawienia, rozumie pojęcie adaptacji;
• określa zadania twórców dzieła filmowego i teatralnego – aktora, reżysera, dekoratora,
suflera, reżysera;
• przedstawia własne zdanie w rozmowie;
• świadomie dobiera intonację zdaniową;
• udziela odpowiedzi w formie krótkiej wypowiedzi;
• uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami; łączy
za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe w zdaniu;
• wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń;
• gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań
i postaw;
następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki i wyrażenia przyimkowe;
• w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację,
plakat, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć
(np. epitety, porównania, zdrobnienia, poprawnie używa odpowiedniego stopnia przymiotnika
i przysłówka);
wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi), składni (stosuje różnorodne typy zdań:
pojedyncze i złożone; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających,
oznajmujących, wykrzyknikowych, rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej;
stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji), fleksji (używa odmiennych części mowy
w poprawnych formach, wskazuje różnice między rzeczownikami, czasownikami,
przymiotnikami, liczebnikami, zaimkami, przyimkami i spójnikami; rozpoznaje formy
przypadków, liczb, osób, rodzajów; odróżnia formy osobowe czasowników od nieosobowych
(bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to);
• wygłasza tekst poetycki z pamięci, posługując się pauzą, barwą głosu; zwraca uwagę
na ważne treści tekstu;
• stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h
i interpunkcji, poprawnie używa i zapisuje formy nieosobowe czasownika;
• w tekstach świadomie stosuje wyrazy bliskoznaczne, zastępuje powtarzające się
w tekście wyrazy odpowiednimi zaimkami;
• układa życzenia, gratulacje, zapisuje przepis, instrukcję, ogłoszenie, zaproszenie;
utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe;
opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń (pamiętnik, dziennik);
• opisując obraz, rzeźbę, ilustrację, plakat, stosuje podstawowe słownictwo charakterystyczne
dla danej dziedziny sztuki;
• dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą
oraz:
• uzasadnia swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu;
• oddziela informacje ważne od drugorzędnych i wykorzystuje je w odczytaniu znaczeń
dosłownych i przenośnych;
• wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie
i notatce;
• nazywa osobę mówiącą w tekście w zależności od rodzaju utworu (podmiot liryczny,
narrator);
• w sytuacjach typowych odróżnia fakty od opinii;
• wskazuje typowe elementy stylistyczne i graficzne w zaproszeniach, życzeniach,
• dostrzega relacje między takimi elementami konstrukcji, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie,
zakończenie;
• rozumie funkcje użytych w tekście zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych,
pojedynczych i złożonych, równoważników zdań;
• rozumie funkcję użytych form przypadków, liczb, osób, czasów w tekstach literackich,
użytkowych, reklamowych;
• w zależności od celu poszukiwań świadomie wybiera odpowiedni słownik (słownik
ortograficzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik
wyrazów obcych);
• charakteryzuje osobę mówiącą na podstawie jej wypowiedzi;
• objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epickim oraz
środków stylistycznych w utworze poetyckim (w tym rozróżnia ożywienie
i uosobienie jako rodzaje przenośni);
• wykorzystuje wiedzę na temat wersu, zwrotki, rymu, rytmu, refrenu do interpretacji utworu;
• wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych programy informacyjne, rozrywkowe,
reklamy; dostrzega różnice między celem tych programów;
np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość; konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi
doświadczeniami;
• zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu;
•potrafi zastosować reguły ortograficzne w sytuacjach nietypowych (np. wykorzystać wiedzę
o wyrazach pochodnych i rodzinie wyrazów, pisowni nie w przeciwstawieniach);
• uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury;
• komponuje i przekształca plan wypowiedzi;
• pisze opowiadanie twórcze, list z perspektywy bohatera, baśń;
tworzonych
wypowiedzi,
odpowiednio
dobiera
wyrazy
bliskoznaczne
komunikacyjnej), składni (przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, a także
zdania w równoważniki zdań i odwrotnie – odpowiednio do przyjętego celu, tworzy ciekawe
pod względem składniowym wypowiedzi, stosuje się do zasad poprawności logicznoskładniowej, dba o poprawną interpunkcję wypowiedzeń złożonych), fleksji
(w wypowiedziach stosuje w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy
przewidziane w programie nauczania, w tym poprawnie stosuje formy czasu teraźniejszego
oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego w czasach przeszłym
i przyszłym),
fonetyki
(biegle
stosuje
wiadomości
z
zakresu
fonetyki
i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów);
oraz:
programowej;
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY VI
dopuszczającą.
• rozumie ogólny sens słuchanych utworów;
• rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów;
• dostrzega prawdę, kłamstwo, przemilczanie informacji, brutalizację wypowiedzi;
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz typowych
sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji (autor, narrator, czytelnik,
słuchacz);
• rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, zaproszenie, gratulacje,
życzenia, przeprosiny, zawiadomienie, instrukcję, ogłoszenie, w tym przepis;
• wskazuje najważniejsze informacje w przeczytanym tekście;
• wskazuje części składowe wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie);
• rozumie dosłowne znaczenie wyrazów w wypowiedzi;
• określa nastrój wypowiedzi;
• rozumie mechanizmy oddziaływania reklam na odbiorcę;
• stara się czytać teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, wyróżnia pauzą
koniec wypowiedzenia;
• wskazuje cudzysłów;
•sprawdza pisownię wyrazów w słowniku ortograficznym;
•wyszukuje synonimy w słowniku wyrazów bliskoznacznych;
•wybiera proste informacje z hasła encyklopedycznego, poradnika, leksykonu, czasopisma,
podanej strony internetowej;
• porównuje swoje wrażenia związane z odbiorem innych tekstów;
• wyraża swój stosunek do postaci;
• odróżnia fikcję od rzeczywistości;
• rozpoznaje typowe elementy fikcji, charakterystyczne dla poznanych gatunków;
• odróżnia elementy fantastyczne od realistycznych w baśniach, legendach, mitach, bajkach,
opowiadaniach, powieściach;
• odróżnia autora od osoby mówiącej w tekście literackim;
• charakteryzuje osobę mówiącą na podstawie jej wypowiedzi;
• określa najważniejsze elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas,
• omawia akcję;
• rozpoznaje baśń, legendę, bajkę, mit, powieść, opowiadanie, komiks, fraszkę, wiersz,
przysłowie;
• rozpoznaje wers, strofę, rym, refren, rytm;
• rozpoznaje przenośnię, porównane, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie,
ożywienie;
• formułuje proste pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyjnym;
• odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji
komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie, instrukcję,
gratulacje, życzenia, przekonać, zachęcić, przestrzec;
• stosuje podstawowe zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą
i rówieśnikiem;
• mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu;
na jego końcu;
• zna podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó – u, rz – ż, ch – h;
• tworzy proste wypowiedzi oraz notatki na podany temat;
• zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatnego i oficjalnego, dialogu,
zaproszenia, ogłoszenia, planu ramowego i szczegółowego wypowiedzi i z pomocą
nauczyciela zapisuje list, dialog, układa plan ramowy i szczegółowy wypowiedzi, redaguje
zaproszenie, ogłoszenie, instrukcję, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera
i własnej, proste sprawozdanie;
• zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze z dialogiem;
• za pomocą prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, obrazu,
ilustracji, plakatu, fotografii;
składni (rozpoznaje zdanie pojedyncze i zdanie złożone, rozpoznaje podmiot i orzeczenie,
konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia
i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu), fleksji (rozpoznaje części mowy rzeczownik,
czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik); fonetyki (dzieli
wyrazy przy przenoszeniu do następnej linii, zna sposoby oznaczania miękkości głosek).
• wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu;
• tworzy prostą notatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi, planu;
• powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej
historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki, mitu;
• na podstawie intonacji odróżnia wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające;
• odróżnia fakty od opinii, wskazuje elementy perswazji;
• wskazuje cytat;
• rozpoznaje cechy zaproszenia, życzeń, zawiadomienia, ogłoszenia, instrukcji, przepisu;
• rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne, literackie, reklamowe;
• rozumie funkcję znaków interpunkcyjnych (kropki, przecinka, znaku zapytania,
wykrzyknika, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu), akapitów i marginesów w tekście
prozatorskim;
• wskazuje wersy, strofy, rymy w tekstach poetyckich;
•wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, słownika wyrazów
bliskoznacznych, szkolnego słownika języka polskiego, słownika frazeologicznego;
•korzysta z encyklopedii, czasopisma, stron internetowych, leksykonu, poradnika;
• dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe;
• nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce,
bohaterowie, zdarzenia, wątki;
• wskazuje w utworze cechy baśni, legendy, bajki, mitu, opowiadania, powieści, wiersza,
fraszki, komiksu;
• rozpoznaje przysłowie;
• wskazuje w tekście porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie,
ożywienie;
• posługuje się terminami: wiersz rymowany i nierymowany (biały);
• wyodrębnia film spośród innych dziedzin sztuki;
kurtyna, kulisy, próba, program teatralny, afisz, ujęcie, kadr, plan;
• przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości,
jaknp. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada;
• odczytuje: przesłanie baśni, mitu, morał bajek, informacje z plakatu teatralnego;
• dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń
prostych
i
rozwiniętych,
stosuje
wypowiedzenia
oznajmujące,
pytające
i rozkazujące;
• wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane
z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą;
• opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację, plakat, fotografię, stosując
słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków i wyrażeń
przyimkowych);
• recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens;
• stosuje podstawowe zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h
i interpunkcji;
• odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady dotyczące
pisowni wielką literą;
• poprawnie zapisuje nie z różnymi częściami mowy i wyrażenia przyimkowe;
• dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne (wstęp, rozwinięcie, zakończenie);
• buduje ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi;
• układa opowiadanie odtwórcze z dialogiem oraz z elementami opisu, krótką relację, proste
sprawozdanie, zaproszenie, ogłoszenie, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera
i własnej, regulamin;
• zapisuje instrukcję z uwzględnieniem sformułowań wskazujących na kolejność
wykonywanych czynności;
• tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, obrazu, ilustracji, fotografii, plakatu,
stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków
i wyrażeń przyimkowych);
• w liście prywatnym i oficjalnym, dialogu, zaproszeniu i ogłoszeniu stosuje odpowiedni
układ graficzny;
• stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (posługuje się alfabetem, uwzględnia różnice
między zapisem a wymową samogłosek nosowych, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych,
oznacza miękkość głosek); słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne
i przeciwstawne w tworzonym tekście), składni (konstruuje zdania pojedyncze proste
i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone; wskazuje części zdania; używa różnych typów
wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych; łączy
wypowiedzenia składowe za pomocą spójnika w wypowiedzenia złożone, rozdziela
przecinkiem wypowiedzenia składowe w wypowiedzeniu złożonym), fleksji (rozróżnia części
mowy odmienne i nieodmienne; poprawnie zapisuje formy bezokoliczników oraz formy
rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasowników w czasie przyszłym
i przeszłym; rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, rodzajów gramatycznych
/rzeczownik, przymiotnik, zaimek w związku z rzeczownikiem/, osób, czasów i rodzajów
gramatycznych /czasownik), określa stopień przymiotnika i przysłówka;
• stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu.
• czyta dokładnie wszystkie lektury;
• odróżnia wypowiedzi literackie od informacyjnych i reklamowych;
• na podstawie słuchanego tekstu tworzy notatkę, pisze krótkie streszczenie;
• dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy;
• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich (omawia
przesłanie baśni, objaśnia morał bajki, wyjaśnia metaforyczny charakter mitu);
• rozumie mechanizmy oddziaływania reklam na odbiorców;
• rozumie funkcję akapitu i cytatu w wypowiedzi;
• objaśnia przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi;
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne w zaproszeniach, życzeniach, gratulacjach,
ogłoszeniach, zawiadomieniach, instrukcjach, przepisach;
• głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji, wprowadza
pauzę;
• wygłasza tekst poetycki z pamięci, posługując się pauzą, barwą głosu;
• wie, jakiego typu informacje zawierają słownik ortograficzny, słownik wyrazów
bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych, słownik
frazeologiczny i umiejętnie je stosuje;
• wybiera informacje niewyrażone wprost z różnych źródeł, np. czasopism, stron
internetowych;
bohaterowie, zdarzenia, wątek;
• rozpoznaje typowe elementy fikcji, charakterystyczne dla poznanych gatunków;
• omawia zależność osoby mówiącej (narratora, podmiotu lirycznego) i świata ukazanego
w utworze;
• posługuje się pojęciami: akcja, fabuła, związek przyczynowo-skutkowy;
• omawia powiazania między częściami tekstu (rozdział, podrozdział) w dłuższym utworze
prozatorskim, np. w opowiadaniu, powieści;
• identyfikuje baśń, legendę, mit, bajkę, komiks, opowiadanie, powieść, fraszkę, wiersz,
przysłowie;
• rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu, rytmu oraz objaśnia znaczenie
i funkcję środków poetyckich, takich jak: przenośnia, porównanie, epitet, wyraz
dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie;
• wyodrębnia elementy dzieła filmowego, zna główne etapy powstawania filmu
i przedstawienia, rozumie pojęcie adaptacji;
• określa zadania twórców dzieła filmowego – aktora, reżysera, scenarzysty;
• określa zadania twórców dzieła teatralnego – aktora, reżysera, dekoratora, suflera;
• posługuje się pojęciami z zakresu sztuki filmowej, np. kadr, scena, plan;
• posługuje się pojęciami związanymi z przedstawieniem teatralnym i sztuką teatralną;
np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność– zdrada;
• tworzy spójne, logiczne wypowiedzi;
• uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami; łączy
za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe w zdaniu;
• wyjaśnia motywy postępowania postaci;
następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki i wyrażenia przyimkowe;
• w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację,
plakat, fotografię, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć
(np. epitety, porównania, zdrobnienia, poprawnie używa odpowiedniego stopnia przymiotnika
i przysłówka);
• stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h
i interpunkcji, poprawnie używa i zapisuje formy nieosobowe czasownika;
• układa życzenia, gratulacje, zapisuje przepis, instrukcję, ogłoszenie, zawiadomienie,
zaproszenie;
utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe;
opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń (pamiętnik, dziennik);
• w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, fotografię, stosując
słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć (np. epitety, porównania,
zdrobnienia);
• opisując obraz, rzeźbę, ilustrację, plakat, fotografię; stosuje podstawowe słownictwo
charakterystyczne dla danej dziedziny sztuki;
• dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia;
wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi), składni (rozpoznaje równoważnik zdania;
wydziela w zdaniu grupę podmiotu i orzeczenia; rozpoznaje zdania bezpodmiotowe; stosuje
różnorodne typy zdań: pojedyncze i złożone; stosuje odpowiedni szyk wyrazów w zdaniu;
celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmujących, wykrzyknikowych,
rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej; stosuje się do zasad poprawnej
interpunkcji; ustala stosunki nadrzędno-podrzędne i współrzędne z zdaniu pojedynczym),
fleksji (używa odmiennych części mowy w poprawnych formach; wskazuje różnice między
rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, liczebnikami, zaimkami, przyimkami
i spójnikami;).
oraz:
• nazywa intencje nadawcy komunikatu, dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem
a intencją nadawcy wypowiedzi, w sytuacjach typowych odróżnia fakty od opinii;
• oddziela informacje ważne od drugorzędnych i wykorzystuje je w odczytaniu znaczeń
dosłownych i przenośnych;
• wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie
i notatce;
• nazywa osobę mówiącą w tekście w zależności od rodzaju utworu (podmiot liryczny,
narrator);
• wskazuje typowe elementy stylistyczne i graficzne w zaproszeniach, życzeniach,
ogłoszeniach, zawiadomieniach, instrukcjach, przepisach;
• dostrzega relacje między takimi elementami konstrukcji, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie,
zakończenie, akapity;
• interpretuje głosowo utwory;
• rozumie funkcje użytych w tekście zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych,
pojedynczych i złożonych, równoważników zdań;
• rozumie funkcję użytych form przypadków, liczb, osób, czasów w tekstach literackich,
użytkowych, reklamowych;
• w zależności od celu poszukiwań świadomie wybiera odpowiedni słownik (słownik
ortograficzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik
wyrazów obcych, słownik frazeologiczny);
• konfrontuje ze sobą informacje zgromadzone na podstawie różnych źródeł;
• objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epickim oraz
środków stylistycznych w utworze poetyckim (w tym rozróżnia ożywienie
i uosobienie jako rodzaje przenośni);
• omawia funkcje elementów realistycznych i fantastycznych w: baśniach, legendach, mitach,
bajkach, opowiadaniu, powieści;
• wykorzystuje wiedzę na temat wersu, zwrotki, rymu, rytmu, refrenu do interpretacji utworu;
• nazywa elementy świata przedstawionego w utworze dramatycznym;
• rozumie powiązania między częściami utworu dramatycznego (akt, scena);
• dostrzega zależność między rodzajem i funkcją komunikatu a jego odbiorcą (programy
edukacyjne, rozrywkowe, informacyjne, reklamy);
• wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych programy informacyjne, rozrywkowe, reklamy
i dostrzega różnice między celem tych programów;
np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada;
konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami;
• tworzy wypowiedź zróżnicowaną stylistycznie i ze względu na funkcję komunikatu;
• uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, cytuje, stosuje się
do reguł grzecznościowych;
• posługuje się przysłowiami i powiedzeniami regionalnymi;
• interpretuje
przenośne
treści
utworów
poetyckich
przewidzianych
w programie nauczania;
• zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu;
• wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi;
• wykorzystuje wiedzę o częściach mowy podczas tworzenia własnej wypowiedzi;
• dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka;
•potrafi zastosować reguły ortograficzne w sytuacjach nietypowych (np. wykorzystać wiedzę
o wyrazach pochodnych i rodzinie wyrazów, pisowni nie w przeciwstawieniach);
• uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury;
• komponuje i przekształca plan wypowiedzi;
• pisze opowiadanie twórcze, list z perspektywy bohatera, baśń, sprawozdanie;
• świadomie wprowadza dialog, słownictwo opisujące przeżycia bohaterów jako element
ożywiający akcję;
• tworzy folder, charakterystykę, komiks;
tworzonych
wypowiedzi,
odpowiednio
dobiera
wyrazy
bliskoznaczne
komunikacyjnej), składni (przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, a także
zdania w równoważniki zdań i odwrotnie – odpowiednio do przyjętego celu; tworzy ciekawe
pod względem składniowym wypowiedzi, stosuje się do zasad poprawności logicznoskładniowej, dba o poprawną interpunkcję wypowiedzeń złożonych, wydziela przecinkiem
lub wpisuje w nawias wypowiedzenia wtrącone), fleksji (w wypowiedziach stosuje
w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy przewidziane w programie
nauczania, w tym poprawnie stosuje formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju
męskoosobowego
i
niemęskoosobowego
w
czasach
przeszłym
i przyszłym), fonetyki (biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje
je w poprawnym zapisie wyrazów);
oraz:
programowej;
Załącznik 2
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA
DLA KLASY I GIMNAZJUM
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych
na ocenę dopuszczającą.
- wykazuje się ogólną znajomością lektur;
- potrafi z pomocą nauczyciela przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych
- rozumie polecenia;
- rozpoznaje fragmenty informacyjne i perswazyjne w wysłuchanym tekście;
- czyta teksty współczesne i dawne;
- odczytuje tekst na poziomie dosłownym;
- rozpoznaje w tekście najważniejsze informacje;
- wskazuje nadawcę i adresata wypowiedzi;
- odczytując sens utworu, dostrzega podstawowe wartości, takie jak przyjaźń,
wierność, patriotyzm;
- odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu;
- zna podstawowe środki artystyczne;
- rozpoznaje obrazy poetyckie w utworze;
- wymienia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze;
- wie, czym się rożni fikcja literacka od rzeczywistości;
- rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową;
- rozpoznaje w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu;
- wyszukuje informacje w encyklopedii i słowniku ortograficznym oraz słowniku
języka polskiego;
- posługuje się spisem treści;
- wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym;
- zna terminy adaptacja filmowa i adaptacja teatralna;
- wymienia osoby uczestniczące w procesie powstawania przedstawienia teatralnego
oraz filmu (reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator);
- zauważa związki między dziełem literackim a dziełem plastycznym;
- rozróżnia elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim;
- wypowiada się na podany temat;
- zna zasady poprawnej wymowy;
- zna zasady poprawnego akcentowania wyrazów i zdań;
- podejmuje próby uczestniczenia w dyskusji;
- opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz;
- opowiada treść utworu;
- streszcza prosty tekst literacki lub popularnonaukowy;
- mówi o uczuciach własnych i postaci literackich;
- wygłasza z pamięci tekst poetycki;
- tworzy plan dłuższej wypowiedzi;
- stara się zachować poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną
tekstu;
- stara się o estetyczny zapis wypowiedzi;
- układa tekst, który zawiera prośbę, przeprosiny;
- podejmuje próbę napisania opisu postaci i krajobrazu, pisze list prywatny i oficjalny;
kartkę z dziennika i z pamiętnika, zaproszenie, ogłoszenie, notatkę, streszczenie,
opowiadanie odtwórcze i twórcze;
- układa tekst o trójdzielnej kompozycji na bliskie mu tematy;
- stosuje wiedzę językową w zakresie:
 fonetyki (zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski);
 słowotwórstwa i słownictwa (wie, czym jest podstawa słowotwórcza, formant,
rdzeń, rodzina wyrazów; rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym
a bliskoznacznym);
 fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy;
stara się poprawnie używać rożnych form rzeczowników,
stopniuje przymiotniki, poprawnie używa liczebników w datach, stara się
używać zaimków; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników,
stosuje wypowiedzenia wykrzyknikowe);
 składni (rozróżnia zdanie i równoważnik zdania; ma świadomość logicznej
budowy wypowiedzenia pojedynczego i z pomocą nauczyciela dokonuje
jego rozbioru logicznego; określa formę gramatyczną wyrazów w zdaniu,
odróżnia zdanie złożone współrzędnie od zdania złożonego podrzędnie).
- wykazuje się znajomością lektur;
- potrafi przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych w podstawie programowej;
- określa tematykę wysłuchanego utworu;
- rozróżnia teksty o charakterze informacyjnym i perswazyjnym;
- wybiera potrzebne informacje z wysłuchanego tekstu;
- podejmuje próby odczytania rożnych tekstów współczesnych i dawnych na poziomie przenośnym;
- wybiera z tekstu najważniejsze informacje;
- nazywa rożne motywy postępowania bohaterów;
- odczytując sens utworu, odwołuje się do podstawowych wartości, takich jak
przyjaźń, wierność, patriotyzm;
- nazywa cechy liryki jako rodzaju literackiego, identyfikuje je w tekście
poetyckim;
- określa osobę mówiącą w wierszu;
- potrafi wskazać w tekście epitet, przenośnię, porównanie;
- wyodrębnia w tekście obrazy poetyckie;
- rozróżnia takie gatunki poezji, jak pieśń, hymn;
- identyfikuje elementy świata przedstawionego w utworze;
- odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości;
- rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka;
- odróżnia cechy gatunkowe noweli, powieści, opowiadania;
- podaje przykłady utworów należących do literatury dydaktycznej;
- zna cechy literatury dydaktycznej, wymienia cechy bajki i ballady;
- zna cechy dramatu jako gatunku literackiego i rozumie podstawowe terminy
związane z dramatem;
- wyszukuje potrzebne informacje w encyklopedii, słowniku ortograficznym;
języka polskiego, wyrazów bliskoznacznych i wyrazów obcych;
- wyszukuje informacje w spisie treści, indeksie i przypisach;
- odróżnia teksty publicystyczne od innych tekstów;
- wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym;
- rozumie rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania
filmu i przedstawienia teatralnego;
- rozpoznaje związki między dziełem literackim a plastycznym;
- wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim;
- wyraża własne zdanie i podaje argumenty na poparcie własnego stanowiska;
- zachowuje trójdzielną kompozycję dłuższej wypowiedzi;
- dba o poprawność językową i stylistyczną;
- dobierając odpowiednie słownictwo, opisuje wygląd postaci, przedmiotu,
krajobraz, sytuację;
- płynnie opowiada treść utworu jedno- i wielowątkowego;
- streszcza tekst literacki i popularnonaukowy według wcześniej przygotowanego
planu;
- opisuje cechy postaci fikcyjnej;
- nazywa uczucia własne i bohaterów literackich;
- dostrzega zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację;
- wygłasza z pamięci tekst poetycki i stosuje się do zasad interpunkcji oraz
intonacji zdaniowej;
- pisze na temat, starając się zachować przejrzystą kompozycję logicznej
i spójnej wypowiedzi;
- stosuje akapity;
- stara się zachować poprawność językową tworzonego tekstu;
- wykazuje dbałość o estetykę zapisu oraz poprawność ortograficzną i interpunkcyjną;
- redaguje opis postaci, krajobrazu, list prywatny i oficjalny, kartkę z dziennika;
notatkę, streszczenie, zaproszenie, ogłoszenie, przepis kulinarny;
- pisze opowiadanie odtwórcze i opowiadanie twórcze z dialogiem;
- stosuje narrację pierwszo- i trzecioosobową;
- z pomocą nauczyciela opisuje dzieło malarskie;
 fonetyki (wymienia narządy mowy; rozumie różnicę między głoską a literą,
identyfikuje samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne,
nosowe; zna funkcje głoski i; wskazuje zjawisko upodobnień pod względem
dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych);
 słowotwórstwa i słownictwa (rozpoznaje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo;
wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; rozpoznaje
wyrazy należące do tej samej rodziny wyrazów, odróżnia wyrazy pokrewne
od bliskoznacznych; stara się prawidłowo zapisywać przedrostki zakończone
w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej);
 fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje
nazwy własne; stara się używać poprawnych form rzeczowników, przymiotników,
liczebników, zaimków; rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne,
przysłowne, liczebne; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników,
stosuje właściwą interpunkcję w wypowiedzeniach);
 składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia
zdanie i równoważnik zdania; rozumie różnicę między zdaniem złożonym
współrzędnie i podrzędnie; zna typy tych zadań, stara się stosować do zasad
interpunkcji).
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę
dostateczną oraz:
- czyta dokładnie wszystkie lektury;
- potrafi przytoczyć treść utworów wymienionych w podstawie programowej;
- słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega
środki wyrazu artystycznego tekstu;
- analizuje i rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego utworu;
- płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej
interpunkcji, akcentowania i intonacji;
- odczytuje tekst na poziomie przenośnym;
- określa nadawcę i odbiorcę wypowiedzi;
- wyjaśnia motywy postępowania bohaterów, ocenia ich zachowania;
- dostrzega perswazję i wartościowanie w czytanym tekście;
- określa cechy liryki jako gatunku literackiego i ilustruje je przykładami
z tekstu;
- określa funkcję środków artystycznego wyrazu, takich jak epitet, porównanie;
przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, pytanie retoryczne;
- samodzielnie wyodrębnia i omawia obrazy poetyckie w utworze;
- rozpoznaje i wskazuje cechy gatunkowe pieśni i hymnu;
- analizuje elementy świata przedstawionego w utworze;
- posługuje się terminami realizm i fantastyka, adaptacja filmowa i adaptacja
teatralna;
- uzasadnia przynależność gatunkową powieści, noweli, opowiadania;
- wskazuje w balladzie elementy typowe dla rożnych rodzajów literackich;
- posługuje się terminami związanymi z dramatem jako rodzajem literackim;
- wyszukuje potrzebne informacje z encyklopedii i słowników (ortograficznego,
języka polskiego, wyrazów bliskoznacznych, wyrazów obcych);
- uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki;
- wyszukuje i porównuje informacje w rożnych tekstach, m.in. popularnonaukowych
i prawnych;
- analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej;
- określa funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej;
- określa rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania
filmu lub przedstawienia teatralnego;
- wyjaśnia związki między dziełem literackim a plastycznym;
- próbuje omówić elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim;
- stara się mówić logicznie i spójnie;
- uzasadnia własne zdanie za pomocą rzeczowych argumentów;
- dobiera środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych
i nieoficjalnych sytuacjach mówienia;
- aktywnie uczestniczy w dyskusji;
- opisuje uczucia własne i bohaterów literackich;
- ocenia recytację własną, koleżanek i kolegów;
- pisze wypowiedź logiczną i spójną o trójdzielnej kompozycji, starając się
zachować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej;
- tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy, na przykład prośby i przeprosiny;
- uzasadnia własne zdanie za pomocą odpowiednich argumentów;
- redaguje opis, opowiadanie, charakterystykę postaci, kartkę z pamiętnika,
recenzję, sprawozdanie, notatkę w postaci tekstu ciągłego, tabeli, wykresu,
mapy pamięci, planu oraz pisma użytkowe, takie jak instrukcje i przepisy;
- próbuje przekształcić tekst epicki na scenopis filmowy;
- umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:
 fonetyki (omawia proces powstawania głosek; omawia różnicę między
głoską a literą; dostrzega funkcje głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski,
głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne; dostrzega związek cech
artykulacyjnych głoski ze znaczeniem wyrazu; zna mechanizm powstawania
upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych;
stara się poprawnie zapisywać wyrazy z głoskami nosowymi i z upodobnieniem
pod względem dźwięczności);
 słowotwórstwa i słownictwa (porównuje wyrazy podzielne i niepodzielne
słowotwórczo; wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; tworzy
rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu uniknięcia
powtórzeń w tekście; prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone w pisowni
na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej);
 fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo
używa czasowników wziąć, iść, rozumieć, umieć, lubić; prawidłowo używa
rożnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników; poprawnie stosuje
rzeczownik z określającymi go przymiotnikami; rozróżnia liczebniki
główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe; rozróżnia zaimki rzeczowne,
przymiotne, przysłowne, liczebne; stosuje zaimki w tekście w celu usunięcia
zbędnych powtórzeń wyrazowych; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za
pomocą rożnych spójników; stara się poprawnie zapisywać partykułę nie
i by z rożnymi częściami mowy; określa funkcję wykrzyknika w wypowiedziach);
 składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia
rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; poprawnie stosuje
interpunkcję w zdaniach złożonych).
oraz:
- zna bardzo dobrze treść wszystkich lektur;
- potrafi dokładnie omówić treść utworów wymienionych w podstawie programowej;
- słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela jako aktywny uczestnik
sytuacji komunikacyjnej, zwłaszcza w czasie pracy w grupie;
- słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega
i ocenia zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych tekstu;
- interpretuje wysłuchany tekst, uwzględniając intencję jego nadawcy;
- płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej
interpunkcji, akcentowania, intonacji oraz uwzględnia budowę wersyfikacyjną,
a także organizację rytmiczną utworu poetyckiego;
- próbuje interpretować głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst,
- odczytuje tekst na poziomie przenośnym i symbolicznym;
- ustosunkowuje się do rożnych sposobów oddziaływania tekstu na odbiorcę,
takich jak perswazja, manipulacja itp.;
- na podstawie wybranych utworów omawia cechy liryki jako rodzaju literackiego;
- określa funkcję środków artystycznego wyrazu, a zwłaszcza symbolu i alegorii;
- analizuje obrazy poetyckie w utworze;
- na wybranych przykładach analizuje cechy gatunkowe pieśni, hymnu, ballady,
powieści, opowiadania, noweli;
- korzysta z encyklopedii i słowników (ortograficznego, języka polskiego;
wyrazów bliskoznacznych, wyrazów obcych, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego,
antonimów, terminów literackich);
- samodzielnie korzysta ze spisu treści, indeksu, przypisów;
- posługuje się informacją wyszukaną w rożnych tekstach, a zwłaszcza popularnonaukowych;
- próbuje interpretować językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie
prasowej;
- interpretuje symbole występujące w malarstwie;
- analizuje funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej;
- porównuje dzieło literackie i plastyczne, dostrzega i analizuje związki między
nimi;
- analizuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim;
- podejmuje temat w wypowiedziach logicznych, spójnych, uporządkowanych
i poprawnych pod względem językowym oraz stylistycznym;
- wykazuje się wyraźną i poprawną wymową oraz przestrzega zasad poprawnego
akcentowania wyrazów i zdań;
- udowadnia swoje racje za pomocą rzeczowych argumentów ułożonych w logiczny
wywód;
- aktywnie uczestniczy w dyskusji;
- posługując się bogatym słownictwem, tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji;
- barwnie opowiada treść utworu;
- charakteryzując postać fikcyjną;
- analizuje uczucia własne i bohaterów literackich;
- próbuje interpretować głosowo wygłaszany tekst, m.in. przez prawidłowe
stosowanie pauz w tekście zawierającym przerzutnie;
- krytycznie, rzeczowo omawia oraz ocenia recytację własną i kolegów;
- pisze wypowiedzi logiczne, spójne i przejrzyste pod względem kompozycyjnym
i poprawne pod względem językowym, stylistycznym, ortograficznym
oraz interpunkcyjnym;
- posługuje się odpowiednimi argumentami i przykładami w celu uzasadnienia
własnego zdania;
- posługując się bogatym słownictwem, redaguje rożne formy wypowiedzi,
m.in. opowiadanie z elementami dialogu, opisu, charakterystyki, zróżnicowane
stylistycznie i funkcjonalnie opisy, recenzję i notatkę (różnorodne postaci) oraz
pisma użytkowe;
- w sposób twórczy przekształca tekst epicki na scenopis filmowy;
- sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:
 fonetyki (omawia proces powstawania głosek i rolę poszczególnych narządów
mowy; objaśnia różnicę między głoską a literą; określa funkcję
głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne,
nosowe, ustne, wyjaśnia mechanizm powstawania upodobnień pod względem
dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; prawidłowo zapisuje
wyrazy z głoską nosową i z upodobnieniem pod względem dźwięczności);
 słowotwórstwa i słownictwa (klasyfikuje wyrazy podzielne i niepodzielne
słowotwórczo; analizuje budowę słowotwórczą wyrazu; tworzy rodziny
wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu doskonalenia stylu
wypowiedzi ustnych i pisemnych; prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone
w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej);
 fleksji (klasyfikuje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa
form czasowników, rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków
i świadomie stosuje je dla wzbogacania tworzonego tekstu; prawidłowo
zapisuje przyimki złożone i wyrażenia przyimkowe, partykuły nie i by z rożnymi częściami mowy;
prawidłowo używa spójników i stosuje się do zasad interpunkcji);
 składni (samodzielnie dokonuje analizy logicznej i gramatycznej zdania,
posługuje się rożnego rodzaju typami zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie;
wykazuje dbałość o poprawną interpunkcję zdania złożonego).
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę
bardzo dobrą oraz:
- wykazuje szczególne zainteresowania przedmiotem;
- samodzielnie rozwija własne uzdolnienia, wykorzystując zdobytą wiedzę podczas zajęć;
- osiąga sukcesy w konkursach, olimpiadach przedmiotowych;
- redaguje prace, które cechują się samodzielnością i kreatywnością;
- świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym;
- samodzielnie interpretuje i analizuje różne teksty literatury pięknej i literatury faktu;
- praktycznie wykorzystuje informacje wybrane z tekstu literackiego, popularnonaukowego,
naukowego czy prawnego;
- potrafi interpretować i analizować dzieła malarskie;
- tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne;
- samodzielnie poszerza wiedzę językową.
SZCZEGOŁOWE KRYTERIA OCENIANIA
DLA KLASY II GIMNAZJUM
- wybiera potrzebne informacje z tekstu;
- identyfikuje językowe i pozajęzykowe środki wyrazu;
- rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną (wskazuje tezę, argumenty i wnioski);
- zadaje pytania dotyczące przeczytanego utworu;
- wybiera z tekstu najważniejsze informacje;
- odróżnia informacje o faktach od opinii;
- rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem;
- zna elementy konstrukcji świata przedstawionego w utworze;
- rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową;
- charakteryzuje postać mówiącą w utworze;
- zna terminy wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny;
- zna pojęcia legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik, nowela, powieść,
opowiadanie, baśń, bajka i fraszka;
- wskazuje elementy dramatu, takie jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny,
monolog, dialog;
- z pomocą nauczyciela korzysta ze słowników, np. języka polskiego, wyrazów
obcych, synonimów;
- tworzy wypowiedź zgodną z tematem;
- z pomocą nauczyciela formułuje argumenty odpowiednie do tezy;
- wypowiada swoje zdanie w dyskusji;
- opisuje postaci, przedmioty, krajobraz, podejmuje probę opisu sytuacji;
- streszcza tekst publicystyczny;
- gromadzi słownictwo oceniające postać;
- zadaje własne pytania w wywiadzie;
- mówi o swoich uczuciach;
- wygłasza z pamięci fragment tekstu poetyckiego lub prozatorskiego;
- tworzy plan wypowiedzi;
- redaguje tekst zgodny z tematem;
- podejmuje próby redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze;
- zna podstawowe zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej;
- w opisie dzieła sztuki uwzględnia treści symboliczne;
- pisze opowiadanie twórcze;
- podejmuje próbę charakteryzowania postaci literackiej;
- z pomocą nauczyciela redaguje wypowiedź, w której formułuje logiczne argumenty;
- opisuje wygląd, zainteresowania, postępowanie, omawia przeżycia;
- redaguje kartkę z dziennika, pamiętnika;
- podejmuje próbę napisania CV, życiorysu, listu motywacyjnego, podania i innych
form użytkowych;
- pisze SMS-a, e-maila, przestrzegając zasad etyki mowy;
- streszcza tekst literacki;
 fonetyki (zna podstawowe zasady poprawnej wymowy, mechanizmy powstawania
upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń wyrazowych);
 słowotwórstwa i słownictwa (rozpoznaje podstawę słowotwórczą w wyrazach złożonych;
dobiera pary antonimów; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne; zna różnicę między wyrazem
abstrakcyjnym a konkretnym);
 fleksji (zna pojęcia temat i końcówka; wskazuje części mowy, bezokoliczniki
oraz formy zakończone na -no, -to);
 składni, rozpoznaje w wypowiedziach orzeczenie, podmiot, dopełnienie, okolicznik
i przydawkę (rozpoznaje wypowiedzenie zawierające podmiot i zdanie
bezpodmiotowe; wskazuje zdanie pojedyncze i złożone, równoważniki zdań,
zdania złożone podrzędnie i współrzędnie).
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania oceny dopuszczającej
oraz:
- dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną;
- odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich
sensu przenośnego i symbolicznego;
- określa temat przeczytanego utworu;
- identyfikuje utwory o cechach satyry;
- wskazuje i nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim,
takie jak: neologizm, archaizm, zdrobnienie, zgrubienie, metafora, porównanie,
pytanie retoryczne, wyrazy dźwiękonaśladowcze;
- rozpoznaje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze;
- wyróżnia wśród tekstów poetyckich wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy
i wolny;
- rozpoznaje układy rymów;
- wymienia cechy noweli, powieści, opowiadania, fantasy, baśni, bajki, fraszki,
legendy, podania, przypowieści, dziennika i pamiętnika;
- dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią
autora;
- identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej;
- rozróżnia bezpośrednią i pośrednią charakterystykę postaci w tekście;
- rozpoznaje cechy dramatu jako rodzaju literackiego;
- przypisuje utwór do właściwego rodzaju literackiego;
- rozpoznaje czytany utwór jako komedię, dramat (gatunek);
- rozpoznaje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog
i dialog;
- nazywa motywy postępowania bohatera;
- korzysta ze słownika języka polskiego, wyrazów obcych, synonimów, poprawnej
polszczyzny i słownika frazeologicznego;
- zna cechy charakterystyczne dla wywiadu;
- rozpoznaje w tekście informację, komentarz i opinię;
- rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej
i ulotce;
- wskazuje grę słowną w reklamie i próbuje wyjaśnić jej mechanizm;
- zna cechy filmu dokumentalnego i fabularnego;
- korzysta z internetu i encyklopedii multimedialnej;
- dokonuje wyboru programu telewizyjnego, gry komputerowej, uwzględniając ich
wartości poznawcze, kulturalne, etyczne;
- czerpie informacje z przypisu;
- tworzy wypowiedź zgodną z tematem, starając się zachować poprawność
kompozycyjną i językową;
- dobiera argumenty odpowiednie do tezy;
- podejmuje próby wygłoszenia przemówienia;
- uczestniczy w dyskusji, zajmując własne stanowisko i reagując na argumenty
dyskutantów;
- tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu i sytuacji;
- przygotowuje się do wywiadu (zadaje pytania i formułuje możliwe odpowiedzi);
- wyraża swoje uczucia, posługując się odpowiednim słownictwem;
- w wygłaszanym z pamięci tekście podkreśla głosowo najważniejsze treści utworu;
- samodzielnie tworzy plan dłuższej wypowiedzi;
- redaguje tekst zgodny z tematem, ze szczególnym uwzględnieniem zasad
logicznej kompozycji;
- stosuje akapity;
- stara się stosować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej,
- tworzy tekst reklamowy, informacyjny lub o charakterze instrukcji;
- uwzględnia w opisie dzieła sztuki podstawową wiedzę dotyczącą czasu jego
powstania;
- podejmuje próbę wyjaśnienia w opisie dzieła plastycznego symbolicznego
znaczenia barw, przedmiotów, usytuowania postaci;
- charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą, opisując jej przeżycia wewnętrzne;
- przedstawia logiczne argumenty w rozprawce;
- próbuje napisać autocharakterystykę, list oficjalny na podstawie lektury lub
sytuacji życiowej, dostosowuje stylistykę i formę wypowiedzi do odbiorcy;
- przestrzega zasad etyki w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z odbiorcą,
- pisze, SMS-a, e-maila;
- pisze wypowiedź na temat książki, filmu, przedstawienia;
- sporządza opis bibliograficzny książki;
- relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów sportowych;
- redaguje dedykację, regulamin i inne formy użytkowe;
- pisze CV, życiorys, list motywacyjny, podanie;
- dokonuje redakcji tekstu pisanego ręcznie i na komputerze;
 fonetyki (jako użytkownik języka odwołuje się do elementarnej wiedzy
z zakresu fonetyki oraz zasad poprawnej wymowy);
 słowotwórstwa i słownictwa (zna funkcję formantów słowotwórczych i rozpoznaje
w tekście funkcję wyrazów zdrobniałych, zgrubiałych oraz nacechowanych
emocjonalnie; używa w tekście własnym antonimów i poznanych
związków frazeologicznych; odróżnia wyrazy abstrakcyjne od konkretnych);
 fleksji (wskazuje części mowy i stosuje ich poprawne formy, oddziela temat
od końcówki w wyrazach odmiennych; wskazuje w tekście nieosobowe formy
czasownika; rozpoznaje i tworzy imiesłowy);
 składni (rozpoznaje w wypowiedziach rożne rodzaje podmiotów, orzeczeń,
dopełnień, okoliczników oraz przydawkę; rozpoznaje w zdaniach podmiot
w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot w wypowiedzenie
bezpodmiotowe i odwrotnie; przekształca konstrukcję strony czynnej
w konstrukcję strony biernej i odwrotnie; rozpoznaje zdanie złożone podrzędnie
podmiotowe i orzecznikowe; klasyfikuje zdania pojedyncze i złożone oraz
równoważniki zdań; zna funkcję składniową rożnych części mowy);
 dostrzega przydatność wyrazów zapożyczonych, neologizmów, archaizmów.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania oceny dostatecznej oraz:
- porównuje komunikaty ze względu na cel wypowiedzi, odróżnia informację od komentarza i oceny,
rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę,
negację, prowokację);
- analizuje treść wysłuchanego wywiadu;
- dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji;
- dostrzega ewentualne przejawy agresji i manipulacji;
- odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym;
- interpretuje głosowo czytany tekst;
- wyszukuje cytaty w dłuższej lekturze i posługuje się nimi;
- dostrzega cechy satyry w rożnych tekstach;
- wykorzystuje rożne źródła tekstowe w celu zdobycia informacji, m.in. na temat
miejscowych zabytków architektonicznych, obyczajów i typowych elementów
krajobrazu;
- nazywa wszystkie poznane środki artystyczne i analizuje wyodrębnione obrazy
poetyckie;
- wyróżnia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze;
- posługuje się terminami wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy i wiersz
wolny;
- wskazuje cechy gatunkowe legendy, podania, przypowieści, dziennika i pamiętnika,
powieści, opowiadania, fantasy, noweli, baśni, bajki, fraszki;
- rozumie funkcję szyku przestawnego w tekście;
- wyjaśnia budowę porównania homeryckiego w tekście poetyckim;
- wskazuje na związek treści dzieła i okoliczności jego powstania z biografią
autora;
- rozróżnia cechy literatury faktu, powieści autobiograficznej i historycznej;
- rozróżnia w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią;
- uzasadnia obecność narratora wszechwiedzącego w utworze;
- omawia budowę noweli (ze szczególnym uwzględnieniem punktu kulminacyjnego
i puenty) oraz dramatu;
- omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, tytułu, podtytułu, motta,
apostrofy, puenty;
- wskazuje w utworze elementy charakterystyczne dla rodzaju literackiego (liryki,
epiki i dramatu);
- wskazuje w dramacie funkcje takich elementów, jak akt, scena, tekst główny, tekst
poboczny, monolog, dialog;
- wykorzystuje informacje zawarte w słownikach języka polskiego, poprawnej
polszczyzny, słowniku frazeologicznym, antonimów i synonimów, szkolnego
słownika terminów literackich;
- wskazuje cechy charakterystyczne wywiadu;
- odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych i wykorzystuje je
w swoich wypowiedziach;
- sprawnie wyszukuje informacje podczas pobieżnego czytania;
- oddziela informację od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu i śródtytułu
w artykule prasowym;
- wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji oraz rozumie funkcję gry
językowej w reklamie;
- odróżnia film dokumentalny od fabularnego;
-omawia funkcję ilustracji, podejmuje próbę interpretacji dzieła malarskiego;
- omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku;
- znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej, np. w filmach, komiksach;
piosenkach, nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych;
- porządkuje argumenty według ich ważności;
- wygłasza przemówienie według stworzonego wcześniej planu;
- aktywnie uczestniczy w dyskusji,
- tworzy opis spełniający funkcje użytkową, artystyczną i reklamową;
- odróżnia informację od komentarza;
- streszcza tekst publicystyczny według przygotowanego wcześniej planu;
- charakteryzuje postać rzeczywistą i fikcyjną;
- układa autocharakterystykę;
- przeprowadza krótki wywiad z postacią fikcyjną;
- tworzy logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, poprawną pod względem
językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym;
- układa tekst reklamy, wypowiedź o charakterze informacji, komentarza;
- w opisie dzieła sztuki posługuje się informacją o czasie jego powstania;
- opisuje dzieło plastyczne ze szczególnym uwzględnieniem symbolicznego sensu
barw, przedmiotów, usytuowania postaci;
- redagując opowiadanie twórcze, stara się odwołać do realiów epoki, w której się
rozgrywa akcja utworu;
- charakteryzuje postać literacką, stosuje opis przeżyć wewnętrznych i wyjaśnia
motywy postępowania bohatera;
- stosując odpowiednie słownictwo i wymogi gatunkowe, redaguje rozprawkę, autocharakterystykę,
list oficjalny, kartkę z pamiętnika (dziennika), sprawozdanie,
np. z zawodów sportowych, streszczenie, recenzję, CV, e-mail, życiorys, list motywacyjny,
podanie;
- dokonuje starannej redakcji tekstów napisanych ręcznie i na komputerze, poprawia
błędy językowe, ortograficzne i interpunkcyjne, korzystając z odpowiednich
źródeł;
 fonetyki (jako użytkownik języka wykorzystuje wiedzę z zakresu fonetyki; stara
się stosować zasady poprawnej wymowy);
 słowotwórstwa i słownictwa (określa funkcje formantów słowotwórczych; stara
się poprawnie zapisywać przedrostki wez-, wz-, wes-, ws-, z-, s-, ś- i przyrostki
-ctwo, -dztwo, -stwo, -dzki, -cki; omawia budowę wyrazów złożonych; posługuje
się w tekście własnym zdrobnieniami, zgrubieniami, wyrazami nacechowanymi
emocjonalnie, antonimami, związkami frazeologicznymi; wzbogaca wypowiedzi
o wyrazy abstrakcyjne i konkretne);
 fleksji (omawia funkcję części mowy w tekście i rozróżnia czasowniki dokonane
i niedokonane, rozpoznaje tryby i strony, wskazuje oboczności i tematy
oboczne; zauważa różnice między fleksyjnymi i słowotwórczymi cząstkami
budowy wyrazów; rozpoznaje funkcję składniową rożnych części mowy);
 składni (rozpoznaje w wypowiedzeniach i rozumie funkcje rożnych rodzajów
podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawki; tworzy zdania
z podmiotem w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot
w wypowiedzenie bezpodmiotowe i odwrotnie; tworzy zdania złożone
podrzędnie podmiotowe i bezpodmiotowe; przekształca wypowiedzenia –
zdanie pojedyncze na równoważnik, pojedyncze na złożone, mowę zależną na niezależną).
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania oceny dobrej oraz:
- dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji,
ironię oraz ocenia ich wymiar etyczny;
- analizuje sens dosłowny, przenośny i symboliczny utworu;
- interpretuje głosowo treści dosłowne i przenośne tekstu, stosując odpowiednią
intonację zdaniową i poprawną artykulację;
- posługuje się terminami satyra, legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik,
opowiadanie, nowela, bajka, baśń, powieść fantasy i określa ich cechy
gatunkowe w utworze;
- poszukuje i porządkuje informacje na podstawie rożnych źrodeł tekstowych;
- określa funkcje środków artystycznych i interpretuje wyodrębnione obrazy
poetyckie;
- analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze;
- wykorzystując wiedzę o takich elementach dramatu, jak akt, scena tekst głowny,
tekst poboczny, monolog, dialog, potrafi samodzielnie dokonać analizy dzieła;
- definiuje terminy wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny;
- dokonuje analizy składniowej tekstu poetyckiego, w której dostrzega m.in.
funkcje szyku przestawnego;
- wyjaśnia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim, wskazuje
średniówkę;
- analizując sens utworu, wykorzystuje zależność treści dzieła od okoliczności jego
powstania i biografii autora;
- analizuje utwory należące do literatury faktu, rozpoznaje cechy powieści
autobiograficznej i historycznej;
- opisując bohatera literackiego, wykorzystuje informacje zawarte we fragmentach
stanowiących charakterystykę bezpośrednią oraz spostrzeżenia i uogólnienia
wynikające z analizy fragmentów stanowiących charakterystykę pośrednią;
- analizuje budowę noweli, dramatu;
- korzystając ze słowników, wzbogaca swoje słownictwo oraz dba o poprawność
językową swoich wypowiedzi;
- wyjaśnia uniwersalną wartość prawd filozoficznych, ilustrując je odpowiednimi
przykładami;
- analizuje funkcję językową i pozajęzykową środków perswazji oraz gry językowej,
np. w reklamie;
- interpretuje symboliczne znaczenia ilustracji i dzieła malarskiego;
- analizuje cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku;
- tworzy logiczną argumentację do tezy;
- wygłaszając przemówienie, stosuje odpowiednie figury retoryczne;
- jako aktywny uczestnik dyskusji precyzyjnie wyraża swój stosunek do przedstawianych
treści, nawiązuje do wypowiedzi przedmowców, przedstawia wnioski;
- posługuje się obiektywną informacją, komentuje i ocenia;
- charakteryzując postać rzeczywistą lub fikcyjną (układając autocharakterystykę),
stosuje bogate słownictwo oceniające, stara się przedstawić bohatera w jak
najpełniejszy sposób, np. przez wyjaśnienie motywów jego postępowania, opis
przeżyć itp.;
- interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci;
- sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny;
- tworzy logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, ze szczególną dbałością
o poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną;
- opisując dzieło sztuki, analizuje i interpretuje jego treści symboliczne oraz
uwzględnia czas powstania;
- wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu
znaczenia składników wypowiedzi, wykorzystuje wykrzyknik w celu wyrażenia
emocji, stosuje wołacz;
- w redagowanym opowiadaniu twórczym dba o realia epoki, w której się
toczy akcja, dzięki świadomemu wprowadzeniu odpowiednich elementów świata
przedstawionego;
- wykorzystuje opis przeżyć wewnętrznych w charakterystyce postaci literackiej
w celu wyjaśnienia jej postaw, podejmowanych decyzji, zachowań,
- recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, posługując się słownictwem
charakterystycznym dla danej dziedziny kultury;
- redaguje tekst o charakterze przemówienia na tematy związane z lekturą
i dotyczące sytuacji życiowych, świadomie stosując wybrane figury retoryczne;
- dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze, umiejętnie
formatuje tekst, dobiera rodzaj czcionki, stosuje właściwe odstępy, wyznacza
marginesy, justuje tekst, dokonuje jego korekty;
 fonetyki (świadomie wykorzystuje wiedzę z fonetyki; dba o poprawną wymowę;
unika błędnych uproszczeń wyrazowych);
 słowotwórstwa i słownictwa (klasyfikuje formanty słowotwórcze według ich
funkcji; celowo wzbogaca swoje wypowiedzi o wyrazy zdrobniałe, zgrubiałe
i wyrazy nacechowane emocjonalnie oraz antonimy; poprawnie zapisuje
przedrostki i przyrostki oraz używa łącznika w wyrazach złożonych);
 fleksji (analizuje budowę fleksyjną i słowotwórczą wyrazu; tworzy poprawne
wypowiedzi, odwołując się do wiedzy z zakresu funkcji składniowych rożnych
części mowy, wyjaśnia funkcję czasownika, w tym imiesłowu w tekście);
 składni (wykorzystuje wiedzę o rożnych rodzajach podmiotów, orzeczeń,
dopełnień, okoliczników i przydawki w tworzeniu własnych wypowiedzi; tworzy
teksty różnorodne pod względem składniowym; dzięki przekształceniom
składniowym wypowiedzeń unika powtórzeń i błędów stylistycznych);
 wzbogaca słownictwo o niezbędne zapożyczenia i neologizmy; wyjaśnia okoliczności
zapożyczania wyrazów i mechanizmy tworzenia neologizmów; ocenia przydatność w języku
wyrazów gwarowych, terminów naukowych, archaizmów, eufemizmów i neologizmów.
bardzo dobrą oraz:
- potrafi interpretować i analizować dzieła malarskie;
- podejmuje próby własnej twórczości literackiej;
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA
DLA KLASY III GIMNAZJUM
- rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną;
- odróżnia wypowiedzi publicystyczne i użytkowe od tekstów literackich;
- czyta tekst poetycki i prozatorski, przestrzegając zasad interpunkcji;
- określa problematykę utworu oraz jego główną myśl;
- przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi;
- wskazuje w tekście treści przenośne;
- określa wartość informacyjną tekstu;
- zna cechy liryki, epiki i dramatu;
- rozpoznaje czytany utwór jako: bajkę, legendę, opowiadanie, nowelę,
powieść, dziennik, komedię, komiks;
- odróżnia fikcję realistyczną od fantastycznej;
- wskazuje tytuł, podtytuł utworu;
- wyróżnia w utworze wątek główny i poboczny, wskazuje bohatera głównego
i tytułowego;
- wskazuje w utworze elementy tragiczne i komiczne;
- wskazuje podstawowe elementy dramatu takie jak akt, scena;
- podejmuje próby charakterystyki postaci literackiej i rzeczywistej oraz autocharakterystyki;
- wygłasza z pamięci fragmenty poezji i prozy, stosując poprawną intonację
i uwzględniając interpunkcję utworu;
- redaguje teksty zgodnie z tematem;
- komponuje opis, opowiadanie, charakterystykę, list prywatny i oficjalny, kartkę
z pamiętnika i dziennika, sprawozdanie z lektury, filmu, rozprawkę;
- sporządza plan ramowy i szczegółowy dłuższego tekstu;
- redaguje streszczenie tekstu popularnonaukowego, podanie, życiorys, CV,
zaproszenie, ogłoszenie, list motywacyjny, dedykację;
- zapisuje wywiad z osobą fikcyjną i rzeczywistą;
- pisemnie wypowiada się na wybrane tematy poruszające tematykę miłości,
przyjaźni, śmierci, cierpienia, nadziei, religii, samotności, inności, poczucia
wspólnoty, solidarności, sprawiedliwości;
 fonetyki (zna cechy wymowy charakterystyczne dla swojego regionu),
 słowotwórstwa i słownictwa (zna zasady tworzenia neologizmów, rożne źródła
pochodzenia związków frazeologicznych)
 fleksji (odróżnia wypowiedzenie z czasownikiem w stronie czynnej od wypowiedzenia
z czasownikiem w stronie biernej, zauważa potrzebę korzystania
ze słownika poprawnej polszczyzny lub słownika języka polskiego),
 składni (odróżnia orzeczenie czasownikowe od orzeczenia imiennego, zdanie
od imiesłowowego równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od zdania
złożonego),
 języka jako tworu społecznego (zna terminy gwara i slang młodzieżowy, wskazuje w tekście
archaizmy).
dopuszczająca oraz:
- podejmuje próby sporządzania notatek;
- odróżnia informacje o faktach od opinii;
- rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem;
- rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym;
- rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację);
- w wypowiedzi argumentacyjnej wskazuje tezę, argumenty, wnioski;
- rozróżnia gatunki publicystyczne takie jak artykuł, wywiad, reportaż;
- dobiera odpowiednią intonacje i barwę głosu, stosuje się do zapisanej
interpunkcji, aby podkreślić najważniejsze treści czytanego tekstu poetyckiego
lub prozatorskiego;
- wskazuje w tekście środki stylistyczne z zakresu słownictwa, składni, fonetyki;
- omawia funkcje tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, punktu kulminacyjnego
w utworze;
- przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego;
- wskazuje cechy liryki, epiki i dramatu w balladzie;
- zna pojęcia satyra, karykatura, komizm;
- rozpoznaje czytany utwór jako baśń, bajkę, legendę, opowiadanie, powieść,
przypowieść, pamiętnik, dziennik, nowelę, pieśń, hymn, fraszkę, tren, tragedię,
komedię, dramat;
- rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść lub opowiadanie
obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy;
- ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych
i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm;
- nacjonalizm, tolerancja – nietolerancja, piękno – brzydota, a także
rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach;
- omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury
podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń,
śmierć, cierpienie, nadzieja, religia, samotność, inność, poczucie wspólnoty,
solidarność, sprawiedliwość;
- wygłasza przemówienie według sporządzonego wcześniej planu;
- uczestniczy w dyskusji, stosując się do zasad kulturalnej rozmowy;
- wzbogaca opisem twórcze opowiadanie;
- charakteryzuje bohatera literackiego i rzeczywistego, sporządza autocharakterystykę,
- wygłaszając z pamięci fragmenty poezji lub prozy, próbuje podkreślić głosowo
najważniejsze treści tekstu;
- redaguje poprawne logicznie teksty o przejrzystej kompozycji, zgodne z tematem,
prawidłowe pod względem stylistycznym, językowym, ortograficznym
i interpunkcyjnym;
- samodzielnie opisuje dzieło sztuki;
- wprowadza do opowiadania elementy charakterystyki bohatera;
- przedstawia logiczną argumentację w wypowiedzi;
- porównuje postaci literackie lub rzeczywiste;
- redaguje rożne typy listów;
- sporządza opis bibliograficzny;
 fonetyki (wymienia cechy wymowy charakterystyczne dla swojego regionu,
 słowotwórstwa i słownictwa (tworzy i zapisuje skróty, objaśnia najważniejsze
skrótowce, klasyfikuje związki frazeologiczne według kryterium ich pochodzenia,
wyszukuje eufemizmy w tekście), rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje
styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy,
 fleksji (przekształca wypowiedzenia z czasownikiem w stronie czynnej na
wypowiedzenia z czasownikiem w stronie biernej i odwrotnie, odróżnia
formy odmiany wyrazów w mowie potocznej od form zalecanych przez
słownik poprawnej polszczyzny),
 składni (przekształca zdania z orzeczeniem czasownikowym na zdania
z orzeczeniem imiennym, zdania złożone podrzędnie na wypowiedzenia
z imiesłowowym równoważnikiem zdania, wydziela wypowiedzenia składowe
w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym),
 języka jako tworu społecznego (podaje przykłady kodu, wskazuje wyrazy
o ograniczonym zasięgu i słownictwo ogólnonarodowe, wskazuje wyrazy
gwarowe, archaizmy, rozpoznaje eufemizmy, wulgaryzmy).
.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę
dostateczną oraz:
SŁUCHANIE
- krytycznie wypowiada się na temat wysłuchanego przemówienia, odwołując
się do jego struktury i treści;
- podejmuje próby interpretacji głosowej czytanego lub wygłaszanego utworu
poetyckiego i prozatorskiego;
- określa funkcję środków stylistycznych w tekście;
- rozumie funkcję szyku przestawnego w tekście;
- dostrzega w tekście ironię;
- definiuje cechy liryki bezpośredniej i pośredniej;
- rozpoznaje w tekście cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej;
- odnajduje potrzebne informacje w Słowniku kultury antycznej i Słowniku
terminów literackich;
- odnajduje w słowniku języka polskiego wzory odmiany rzeczowników;
- posługuje się bibliografią;
- wyróżnia w tekście cechy charakterystyczne komiksu;
- wskazuje związki dzieła sztuki z historią i filozofią;
- znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych
wątków literackich i kulturowych;
- podaje odpowiednio dobrane argumenty popierające prezentowane stanowisko;
- układa charakterystykę porównawczą;
- podejmuje próby interpretacji głosowej wygłaszanych z pamięci utworów
poetyckich i prozatorskich;
- opisuje dzieło sztuki i podejmuje próbę jego interpretacji;
- stosuje w opowiadaniu elementy charakterystyki pośredniej;
- redaguje rozprawkę na podany temat, recenzję i charakterystykę porównawczą;
- wzbogaca list, kartkę z dziennika, pamiętnika opisem przeżyć i charakterystyką;
- posługuje się stylem potocznym, urzędowym;
 fonetyki (omawia cechy wymowy charakterystyczne dla danego regionu),
 słowotwórstwa i słownictwa (tworzy i zapisuje skróty wchodzące w skład
nazw własnych, dostosowuje formę czasownika do skrótowca w wypowiedzeniu,
rozróżnia związki frazeologiczne, rozumie ich funkcję w tekście),
 fleksji (porównuje wypowiedzenie z czasownikiem w stronie czynnej z wypowiedzeniem
z czasownikiem w stronie biernej, wyszukuje poprawne formy
odmiany wyrazów w słowniku poprawnej polszczyzny),
 składni (omawia budowę wypowiedzeń wielokrotnie złożonych, stosuje się
do zasad interpunkcji w wypowiedzeniu złożonym, przekształca tekst w celu
uniknięcia powtórzeń składniowych),
 języka jako tworu społecznego (wyjaśnia przyczyny zaniku gwar, świadomie
stosuje wyrazy o ograniczonym zasięgu w redagowanych tekstach, rozróżnia
archaizmy oraz określa funkcję archaizacji w tekstach literackich, omawia funkcje języka).
oraz:
- aktywnie słucha wypowiedzi innych osob w rożnych sytuacjach komunikacyjnych,
a w szczególności podczas dyskusji;
- prowadząc samodzielnie wywiad według przygotowanego wcześniej planu,
reaguje na wypowiedzi rozmówcy;
- analizuje utwór na poziomie przenośnym i symbolicznym, w interpretacji
uwzględnia konteksty, np. biograficzny, historyczny, kulturowy;
- tłumaczy aluzję literacką;
- posługuje się terminami: liryka pośrednia i bezpośrednia;
- porównuje cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej;
- posługuje się słownikami, leksykonami i encyklopediami specjalistycznymi,
np. Słownikiem kultury antycznej, Słownikiem terminów literackich oraz
słownikiem języka polskiego;
- wyszukuje potrzebne informacje w katalogu bibliotecznym;
- analizuje cechy reportażu, artykułu prasowego;
- omawia związki dzieła sztuki z historią i filozofią;
- analizuje niejednorodność dzieła literackiego i wyjaśnia absurdalności świata
przedstawionego w grotesce;
- przekonuje dyskutantów do wygłaszanych racji dzięki odpowiednio pogrupowanym
i popartym przykładami argumentom;
- wprowadza cytaty do przemówienia;
- interpretuje głosowo wygłaszane z pamięci utwory poetyckie i prozatorskie;
- interpretuje treści symboliczne i metaforyczne dzieła sztuki;
- w rozprawkach podejmujących tematy związane z historią, filozofią i sztuką
wprowadza cytaty z tekstów filozoficznych i łacińskie sentencje na poparcie
prezentowanego stanowiska;
- stylizuje język listu na język dawnych epok;
- pisze sprawozdanie, np. z życia klasy, szkoły, rodziny;
- sporządza przypisy do tekstów;
- parafrazuje utwory znanych twórców;
 fonetyki;
 słowotwórstwa i słownictwa (stosuje w tekście skróty i skrótowce, wzbogaca
wypowiedź związkami frazeologicznymi rożnego pochodzenia, posługuje się
eufemizmami);
 fleksji (stosuje w tekście wypowiedzenia z czasownikiem w stronie czynnej
i biernej w zależności od intencji nadawcy, dokonuje autokorekty w zakresie
poprawności w stosowaniu form odmiany wyrazów);
 składni (w zależności od sytuacji komunikacyjnej posługuje się w tekście
wypowiedzeniem złożonym, imiesłowowym równoważnikiem zdania, analizuje
i omawia budowę wypowiedzenia złożonego, przekształca je w celu
uniknięcia błędów składniowych, bezbłędnie stosuje zasady interpunkcji
wypowiedzeń złożonych);
 języka jako tworu społecznego (wyjaśnia specyfikę języka na tle innych
kodów, analizuje rożne funkcje języka na wybranych przykładach, określa
funkcję dialektyzacji, tworzy teksty stylizowane na gwarę uczniowską,
stylizuje tekst na archaiczny).
bardzo dobrą oraz:
- potrafi interpretować i analizować dzieła malarskie z uwzględnieniem środków języka malarskiego;
- podejmuje próby własnej twórczości literackiej;
Załącznik 3
Cele edukacyjne.
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń: 1) sprawnie czyta teksty głośno i cicho; 2) określa
temat i główną myśl tekstu; 3) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (autora,
narratora, czytelnika, słuchacza); 4) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny,
literacki, reklamowy; 5) rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, życzenia
i gratulacje, zawiadomienie i ogłoszenie, instrukcję, w tym przepis); 6) odróżnia
zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych; 7) wyszukuje
w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte); 8) rozumie dosłowne
i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; 9) wyciąga wnioski wynikające
z przesłanek zawartych w tekście (w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz); 10)
dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, wstęp,
rozwinięcie, zakończenie, akapity).
2. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń korzysta z informacji zawartych
w encyklopedii, słowniku ortograficznym, słowniku języka polskiego (małym lub
podręcznym), słowniku wyrazów bliskoznacznych.
3. Świadomość językowa. Uczeń: 1) rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe
wyrazów użytych w wypowiedziach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka,
okolicznik); 2) rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte,
pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie), równoważniki zdań – i rozumie ich
funkcje; 3) rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (rzeczownik,
czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik) i wskazuje
różnice między nimi; 4) rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, czasów
i rodzajów gramatycznych – rozumie ich funkcje w wypowiedzi; 5) rozpoznaje
znaczenie niewerbalnych środków komunikowania się (gest, wyraz twarzy, mimika,
postawa ciała).
II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.
1. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.
Uczeń: 1) nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje); 2) konfrontuje
sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami; 3) wyraża swój stosunek do postaci.
2. Analiza. Uczeń: 1) dostrzega swoistość artystyczną dzieła; 2) odróżnia fikcję
artystyczną od rzeczywistości; 3) odróżnia realizm od fantastyki; 4) rozpoznaje
w tekście literackim: porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy
i objaśnia ich role; 5) rozpoznaje: wers, zwrotkę (strofę), rym, rytm, refren; odróżnia
wiersz rymowany i nierymowany (biały); 6) wyodrębnia elementy składające się
na widowisko teatralne (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy,
rekwizyty); 7) wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz,
reżyseria, ujęcie, gra aktorska); 8) wskazuje cechy charakterystyczne przekazów
audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), potrafi
nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa); 9) omawia akcję,
wyodrębnia
wątki
i
wydarzenia;
10)
charakteryzuje
i
ocenia
bohaterów;
11) identyfikuje: opowiadanie, powieść, baśń, legendę, mit, bajkę, fraszkę, wiersz,
przysłowie, komiks.
3. Interpretacja. Uczeń: 1) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym
i przenośnym; 2) objaśnia morał bajki oraz samodzielnie formułuje przesłanie baśni.
4. Wartości i wartościowanie. Uczeń odczytuje wartości pozytywne i ich
przeciwieństwa wpisane w teksty kultury (np. przyjaźń – wrogość, miłość – nienawiść,
prawda – kłamstwo, wierność – zdrada).
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) tworzy spójne teksty na tematy poruszane
na zajęciach – związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury;
2) dostosowuje sposób wyrażania się do oficjalnej i nieoficjalnej sytuacji
komunikacyjnej oraz do zamierzonego celu; 3) formułuje pytania do tekstu;
4) świadomie posługuje się różnymi formami językowymi oraz (w wypowiedzi ustnej)
mimiką, gestykulacją, postawą ciała; 5) tworzy wypowiedzi pisemne w następujących
formach gatunkowych: opowiadanie z dialogiem (twórcze i odtwórcze), pamiętnik
i dziennik (pisane z perspektywy bohatera literackiego lub własnej), list oficjalny,
proste sprawozdanie (np. z wycieczki, z wydarzeń sportowych), opis postaci,
przedmiotu, krajobrazu, ogłoszenie, zaproszenie, prosta notatka; 6) stosuje
w wypowiedzi pisemnej odpowiednią kompozycję i układ graficzny zgodny
z wymogami danej formy gatunkowej (w tym wydziela akapity); 7) sporządza plan
odtwórczy wypowiedzi (ramowy i szczegółowy); 8) uczestnicząc w rozmowie, słucha
z uwagą wypowiedzi innych, mówi na temat; prezentuje własne zdanie i uzasadnia je;
9) czytając głośno, wyraziście, przekazuje intencję tekstu, właściwie akcentuje
wyrazy, wprowadza pauzę, stosuje odpowiednią intonację; 10) recytuje teksty
poetyckie oraz fragmenty prozy, podejmując próbę ich głosowej interpretacji.
2. Świadomość językowa. Uczeń: 1) rozróżnia i poprawnie zapisuje zdania
oznajmujące, pytające i rozkazujące; 2) przekształca zdania złożone w pojedyncze
i odwrotnie, a także zdania w równoważniki zdań i odwrotnie – odpowiednio
do przyjętego celu; 3) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych;
4) poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki i używa ich we właściwych
kontekstach; 5) pisze poprawnie pod względem ortograficznym, w tym w razie
potrzeby wykorzystuje wiedzę o: a) wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz
w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych, b) różnicach w wymowie i pisowni
samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych
i bezdźwięcznych, c) zapisie „nie” z rzeczownikami, przymiotnikami i czasownikami,
d) sposobach pisania nazw własnych i nazw pospolitych; 6) poprawnie używa znaków
interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka,
nawiasu, znaku wykrzyknika; 7) operuje słownictwem z określonych kręgów
tematycznych (na tym etapie skoncentrowanym przede wszystkim wokół tematów:
dom, rodzina, szkoła i nauka, środowisko przyrodnicze i społeczne).
Załącznik 4
Szczegółowe cele edukacyjne.
1. Słuchanie i czytanie:



Dostrzeganie różnic między językiem regionu a językiem ogólnonarodowym.
Zainteresowanie przeszłością języka i współczesnymi kierunkami jego
rozwoju.
Poznawanie wybranych osiągnięć kultury regionalnej, narodowej i światowej.



Odbiór różnych tekstów kultury na poziomie dosłownym i symbolicznym.
Dostrzeganie postaw godnych naśladowania w różnych tekstach kultury.
Dostrzeganie w tekstach kultury elementów perswazji i manipulacji oraz
środków językowych i pozajęzykowych.

Zauważanie związku tekstu kultury z biografią twórcy i czasem powstania
utworu, a także z innym tekstem kultury (ze względu na genezę, temat, język,
intencję wypowiedzi, funkcję tekstu).

Rozpoznawanie cech charakterystycznych dla różnych tekstów kultury:
literatury, malarstwa, filmu, komiksu, reklamy.

Wartościowanie tekstów kultury pod różnymi względami: merytorycznym,
etycznym, estetycznym.

Świadome wybieranie tekstów kultury stosownie do wieku, zainteresowań
i potrzeb ucznia.

Selekcjonowanie informacji ze względu na ich przydatność.

Poznawanie sylwetek wybitnych twórców kultury, patriotów, naukowców.

Analizowanie związków czasowych i przyczynowo-skutkowych w pracy
z lekturą.

Syntetyzowanie wiadomości pochodzących z różnych dyscyplin naukowych.

Umiejętne korzystanie z różnych źródeł informacji: podręczników,
wydawnictw popularnonaukowych, słowników, encyklopedii, internetu,
katalogów bibliotecznych, czasopism.

Sporządzanie notatek w czasie oglądania programu edukacyjnego, filmu lub
podczas słuchania wypowiedzi kolegów.
2. Mówienie i pisanie
 Posługiwanie się poprawną polszczyzną w sytuacjach prywatnych
i oficjalnych.

Stosowanie zasad kultury żywego słowa.

Przestrzeganie zasad etyki w posługiwaniu się językiem.

Dostosowywanie środków językowych do intencji wypowiedzi, sytuacji
komunikacyjnej, formy wypowiedzi.

Wyrabianie nawyku dbałości o kulturę języka na różnych poziomach
(ortograficznym, interpunkcyjnym, leksykalnym, składniowym, fleksyjnym,
graficznym), korzystania ze słowników i innych wydawnictw
poprawnościowych.

Zauważanie i krytyczna ocena agresji słownej, wulgaryzmów, kłamstwa,
nieuczciwości w cytowaniu.

Formułowanie i rozwiązywanie problemów związanych z tekstami kultury
i życiem codziennym.

Świadome redagowanie przewidzianych w programie form wypowiedzi.

Sporządzanie notatek służących samokształceniu, także w formie schematów,
tabel, map pamięci, planów, opisów bibliograficznych.

Stylizowanie i przekształcanie tekstów.

Kierowanie się tolerancją i szacunkiem dla drugiego człowieka w kontaktach
z innymi.

Zachowanie zgodne z przyjętymi normami społecznymi.

Komunikowanie się w zespole z zachowaniem zasad dyscypliny.

Przejawianie szacunku dla cudzej własności, dbałość o mienie szkolne.

Reagowanie na niepożądane zjawiska społeczne: przemoc, wandalizm.

Rozumienie motywacji postępowania innych — zdolność do empatii.

Dostrzeganie własnych sukcesów i porażek, wyciąganie z nich
konstruktywnych wniosków.

Planowe wzbogacanie wiedzy i doskonalenie swej osobowości.

Przejawianie optymizmu i aktywności życiowej.

GIM-SP Język polski

Transkrypt

Podobne dokumenty

Język polski klasa 4

Język polski klasa 5

pobierz

Wymagania z j. polskiego po ukończeniu klasy szóstej

Język polski Co uczeń musi umieć po 6.klasie?

klasa 5

Język polski - Gimnazjum nr 81

jęz. polski - ZSO Nr 7 w Chełmie

Test 2. (VI/2) Test 3. (VI/3)