Strategia rozwiązywania problemów społecznych za

Transkrypt

STRATEGIA ROZWIAZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
W GMINIE BRZOZIE
2007-2013
Brzozie, 2007
SPIS TREŚCI
1. Wstęp ………………………………………………………………………………………
3
1.1. Źródła pozyskania informacji ………………………………….……………………
5
1.2. Dokumenty programowe ……………………………………………………………
5
1.3. Zasady realizowania strategicznych celów Strategii …………………………….
8
2. Sytuacja społeczno-gospodarcza gminy Brzozie …………………………………….. 10
2.1. Informacje ogólne …………………………………………………………………… 10
2.2. Mieszkańcy ………………………………………………………………………….. 12
2.3. Poziom wykształcenia ludności ……………………………………………………. 15
2.4. Warunki mieszkaniowe ……………………………………………………………... 17
2.5. Działalność gospodarcza …………………………………………………………... 19
2.5.1. Rolnicza działalność gospodarcza ………………………………………… 19
2.5.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza …………………………………… 23
2.6. Bezrobocie …………………………………………………………………………… 27
2.7. Infrastruktura techniczna …………………………………………………………… 29
2.7.1. Gospodarka ściekowa …………………………………………….………… 29
2.7.2. Gospodarka odpadami ……………………………………………….…….. 30
2.7.3. Sieć wodociągowa …………………………………………………………... 30
2.7.4. Elektroenergetyka …………………………………………………………… 31
2.7.5. Gazownictwo ………………………………………………………………… 31
2.7.6. Drogi ………………………………………………………………………….. 31
2.7.7. Komunikacja elektroniczna ………………………………………………… 32
2.8. Turystyka …………………………………………………………………………….. 32
2.9. Bezpieczeństwo publiczne …………………………………………………………. 33
2.10. SłuŜba zdrowia …………………………………………………………………….. 34
2.11. Szkolnictwo …………………………………………………………………………. 34
2.12. Kultura ………………………………………………………………………………. 37
2.13. Gospodarka finansowa gminy ……………………………………………………. 38
3. Sformułowanie problemów społecznych gminy ………………………………………. 42
4. Analiza SWOT ……………………………………………………………………………. 55
5. Opracowanie celów strategicznych, operacyjnych i działań ………………………… 60
6. Harmonogram realizacji działań ………………………………………………………… 73
7. Ocena ……………………………………………………………………………………… 74
8. Profilaktyka.………………………………………………………………………………... 75
9. Wnioski i uwagi końcowe ……………………………………………………...………… 76
2
1. Wstęp
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu
umoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie
są w stanie pokonać wykorzystują własne uprawnienia, zasoby i moŜliwości.
Proces transformacji ustrojowej państwa wywarł istotny wpływ na wszystkie dziedziny
Ŝycia społecznego objęte szeroko rozumianą polityką społeczną. Zmiany, jakie zaszły w
Polsce po roku 1989 odcisnęły znaczące piętno na sytuacji społeczno - ekonomicznej
ludności. Obserwowanym szybkim procesom modernizacyjnym w niemalŜe kaŜdej dziedzinie
Ŝycia towarzyszyły burzliwe przemiany w sferze społecznej. Pojawiła się nierównowaga w
zaspokajaniu podstawowych potrzeb, postępujące zróŜnicowanie mieszkańców ze względu
na uzyskiwane dochody. Zapanowała tendencja powiększania się grupy społecznej, która
potrzebuje róŜnego rodzaju wsparcia. Procesowi temu towarzyszy szereg negatywnych
zjawisk: bezrobocie, ubóstwo, wzrost patologii społecznych. To powoduje, Ŝe wśród zadań,
które realizuje samorząd gminny szczególnie waŜne i istotne stają się zadania z zakresu
pomocy społecznej.
Nowa koncepcja pomocy społecznej powinna opierać się na długofalowym planowaniu.
Jest to niezbędne by oderwać się od tymczasowych problemów i skoncentrować się na
najwaŜniejszych i najbardziej brzemiennych w skutki zagadnieniach. Dlatego teŜ koniecznym
jest opracowanie dokumentów strategicznych wytyczających główne cele do osiągnięcia w
dziedzinie polityki społecznej, wskazujących jednocześnie niezbędne, konieczne do podjęcia
działania, by cele te zrealizować. Dotyczy to wszystkich szczebli zarządzania, poczynając od
gmin a na odpowiednich ministerstwach kończąc.
Na szczeblu gminy dokumentem takim jest Gminna Strategia Rozwiązywania
Problemów Społecznych. Obowiązek jej wykonania wynika z przepisu art. 17 ust. 1 pkt 1
ustawy z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz. 693 ze zm.) o pomocy społecznej.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest wyrazem zintegrowanego
planowania społecznego. Cele integracji powinny być wyrazem dąŜeń i aspiracji
społeczności lokalnej, zmierzać do rozwiązywania zidentyfikowanych problemów, likwidacji
barier i zagroŜeń oraz do wykorzystania wszelkich szans tkwiących w potencjale ludzkim
i materialnym dla przyszłej integracji. Strategia jest równieŜ dokumentem niezbędnym, by
ubiegać się o moŜliwe do pozyskania środki w ramach róŜnorakich funduszy pomocowych.
W Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla gminy Brzozie moŜna
wyodrębnić trzy części. Część pierwsza to raport o stanie gminy zawierający ocenę aktualnej
sytuacji społeczno – gospodarczej gminy. Z uwagi na tematykę opracowania (strategia
dotycząca problemów społecznych) raport dotyczy tych dziedzin, które w największym
stopniu wpływają na aktualny poziom Ŝycia mieszkańców gminy. Dlatego teŜ znajduje się
3
tutaj między innymi opis sytuacji demograficznej, infrastruktury technicznej, stanu gospodarki
oraz problemów społecznych na terenie gminy. Część druga to tzw. Analiza SWOT.
Wykazuje ona szanse i zagroŜenia, wskazuje mocne i słabe strony gminy, analizuje
perspektywy, projekcje w obszarze szeroko rozumianej polityki społecznej i tych sfer Ŝycia,
które
bezpośrednio
jej
dotykają.
Analiza
SWOT
sporządzona
została
w
formie
tabelarycznego zestawienia w odniesieniu do najwaŜniejszych i palących problemów
społecznych. Przyjęty sposób prezentacji pozwala na czytelne przedstawienia obszarów,
gdzie interwencja w stan obecny pozwoli na osiągnięcie zamierzonych rezultatów. Część
trzecia to wytyczenie misji gminy oraz wskazanie celów podstawowych i operacyjnych. Ich
wybór został poprzedzony rzetelną oceną stanu faktycznego. Nie bez znaczenia były
równieŜ dotychczasowe doświadczenia w rozwiązywaniu problemów społecznych, będące
udziałem pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Realizacja zadań postawionych przed pomocą społeczną na poziomie społeczności
lokalnej, jak i na poziomie rodziny i jednostki oraz konieczność wypracowania ustawowych i
niekonwencjonalnych form pomocy, wymaga systemowego i profesjonalnego diagnozowania
problemów społecznych w skali gminy. Cele, kierunki działań oraz propozycje projektów
zawarte w Strategii, pozwalają na dotarcie do najbardziej potrzebujących grup społecznych,
często marginalizowanych i wykluczonych ze społeczeństwa. Strategia proponuje wdroŜenie
partnerstwa lokalnego między róŜnorodnymi partnerami społecznymi, jako zasady
rozwiązywania problemów społecznych mieszkańców gminy Brzozie, co pozwala na rozwój i
pogłębianie współpracy pomiędzy instytucjami, organizacjami i samorządem.
W ramach programowania strategicznego, wdraŜania i oceny realizacji Strategii
Rozwiązywania Problemów Społecznych, moŜliwe jest zintegrowanie współpracy i wysiłków
poszczególnych partnerów, włączenie nowych partnerów i instytucji, a takŜe ponowne
zdefiniowanie ról i zadań podmiotów, które realizują przedsięwzięcia z zakresu polityki
społecznej. Dotyczy to władz samorządowych, instytucji opieki społecznej, organizacji
pozarządowych.
Niezwykle waŜną sprawą ujętą w Strategii jest konieczność budowy platformy instytucji
i organizacji koordynujących działania na rzecz rozwiązywania problemów społecznych. W
tym procesie zapewnić naleŜy przygotowanie instytucji, wzmocnienie kadrowe i lokalowe
kluczowej instytucji wdraŜania Strategii, jaką jest Ośrodek Pomocy Społecznej.
W przypadku zdezaktualizowania się jednych problemów lub pojawienia nowych
program poddany będzie niezbędnym korektom.
Władze gminy, przedstawiając niniejszy dokument mają nadzieję, Ŝe stworzy on nową
jakość w rozwiązywaniu nabrzmiałych problemów społecznych, stworzy nowy impuls do
integracji lokalnej
społeczności
i przyczyni
się podniesienia jakości Ŝycia ogółu
mieszkańców.
4
1.1. Źródła pozyskania informacji
1. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Brzozie na lata 2007-2013,
2. Strategia Rozwoju Gminy Brzozie do roku 2011,
3. Program Ochrony Środowiska Gminy Brzozie na lata 2005-2008 i 2009-2012.
4. Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020,
5. Sprawozdania z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w gminie Brzozie,
6. Główny Urząd Statystyczny.
1.2. Dokumenty programowe
1. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006, opracowany przez Ministerstwo
Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej,
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie
przyjęcia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 20042006 ,
3. Uzupełnienie do ZPORR z dnia 16 kwietnia 2004 roku dokument Ministerstwa
Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej,
4. Regionalny Program Operacyjny dla województwa kujawsko-pomorskiego,
5. Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich 2000 – 2006.
Podstawą opracowania Strategii oraz działania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w
gminie Brzozie są następujące przepisy prawne:
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2004r. Nr 64 poz.593
z późn. zm.). Ustawa o pomocy społecznej określa:
1) zadania w zakresie pomocy społecznej;
2) rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania;
3) organizację pomocy społecznej;
4) zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej.
Według ustawy pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na
celu umoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜanie trudnych sytuacji Ŝyciowych,
których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i
moŜliwości ( art. 2.1).
Ustawa wymienia m.in. przypadki, w jakich udziela się pomocy społecznej. Według
Ustawy pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:
5
1) ubóstwa;
2) sieroctwa;
3) bezdomności;
4) bezrobocia;
5) niepełnosprawności;
6) długotrwałej lub cięŜkiej choroby;
7) przemocy w rodzinie;
8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
10) braku umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŜy opuszczającej placówki
opiekuńczo-wychowawcze;
11) trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy;
12) trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego;
13) alkoholizmu lub narkomanii;
14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15) klęski Ŝywiołowej lub ekologicznej.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi, (Dz. U, z 1982r. Nr 35, poz. 230, z późn. zm.).
Rozwiązywanie problemów alkoholowych zakłada, iŜ większość kompetencji i środków
finansowych jest zlokalizowana na poziomie samorządów gmin, które na mocy ustawy o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi uzyskały kompetencje do
rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych. Ustawodawca w
art. 4[1] ust 1 stanowi: „prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem
problemów alkoholowych oraz integracja społeczna osób uzaleŜnionych od alkoholu
naleŜy do zadań gminy".
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych ( Dz. U. z 2003 r. Nr
228 poz.2255 z późn. zm.) regulująca nowy system pozaubezpieczeniowych świadczeń
społecznych, finansowanych w całości ze środków budŜetu państwa, całkowicie odrębny
od systemu pomocy społecznej. Ustawa ta wprowadziła tylko jeden zasiłek rodziny wraz
z dodatkami.
6
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym ( Dz. U. z 2003r. Nr 122
poz. 1143) – stwarza ona szansę na powrót do społeczeństwa osobom, które z róŜnych
powodów znalazły się na marginesie Ŝycia społecznego. Ustawa kładzie nacisk na
edukacje i aktywizację środowiska marginalizowanych zawodowo i społecznie, a takŜe
na wspieranie zatrudnienia dla tych grup. Wsparcie moŜe polegać na skierowaniu danej
osoby przez powiatowy urząd pracy do pracy u przedsiębiorcy. W tej sytuacji
pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia danej osoby przez okres do 18 miesięcy,
zaś powiatowy urząd pracy do refundowania ze środków Funduszu Pracy przedsiębiorcy
części wynagrodzenia przez pierwsze 12 dwanaście miesięcy.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. z 1994r.
Nr 111, poz 535, z późn. zm.). Ustawa przewiduje, Ŝe w działaniach z zakresu ochrony
zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne,
fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz grupy
samopomocy pacjentów i ich rodzin, a takŜe inne osoby fizyczne i prawne.
W świetle ustawy ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności na:
1/ promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym,
2/ zapewnianiu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do Ŝycia w
środowisku rodzinnym i społecznym,
3/ kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw
społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, Ŝyczliwości, a takŜe przeciwdziałaniu
ich dyskryminacji.
Ustawa z dnia 24 kwietnie 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o
wolontariacie ( Dz. U. z 2003r. Nr 96 poz.873) jest waŜnym aktem prawnym,
wprowadzającym
kompleksowe
rozwiązania
dotyczące
podstawowych
dziedzin
działalności organizacji pozarządowych w Polsce.
Ustawa
z
dnia
22
kwietnia
2005
r.
o
postępowaniu wobec
dłuŜników
alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (jednolity tekst ustawy z 2005 r. Dz.
U. Nr 86 poz. 732 z późn. zm.)
Statut uchwalony przez Radę Gminy.
7
1.3. Zasady realizacji celów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
WdraŜanie nawet bardzo starannie i precyzyjnie przygotowanego programu nie jest
pozbawione ryzyka, pułapek, nie dających się przewidzieć ograniczeń czy przeszkód
zewnętrznych. Dlatego naleŜy przyjąć kilka zasad, w oparciu o które będą realizowane
strategiczne cele Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych.
Zasada pomocniczości
Gmina w miarę swoich moŜliwości będzie koncentrowała się na zadaniach, które muszą być
wykonane przez sektor publiczny, których nie da się przekazać innym podmiotom. Sami zaś
obywatele nie są w stanie rozwiązać problemów poruszonych w Strategii. Dodatkowo w
późniejszym
etapie
realizacji
celów
będzie
moŜna
liczyć
na
pomoc
organizacji
pozarządowych, a na końcu państwa. Państwo pojawia się dopiero wtedy, gdy działania na
„niŜszych szczeblach” okaŜą się niewystarczające.
Zasada solidaryzmu
Część zapisów Strategii i związane z nimi zadania i obowiązki muszą być podzielone
pomiędzy wszystkich jej odbiorców. Szczególną uwagę trzeba skupić na obciąŜeniach
związanych z edukacją, bezpieczeństwem, kulturą oraz z szeregiem zagroŜeń jakie niesie
np. niepełnosprawność czy patologia zachowań.
Zasada równości szans do świadczenia usług publicznych
Głównym załoŜeniem tej zasady jest bezpośredni dostęp do świadczeń i usług sektora
publicznego. Zapobiega tym samym wykluczeniu społecznemu. Wsparcie ze strony gminy
polegać będzie na umoŜliwieniu korzystania z systemu świadczeń i usług publicznych, m.in.
kształcenia, ochrony zdrowia, zatrudnienia itp.
Zasada współodpowiedzialności
Za kształt i realizację strategii odpowiadają wszyscy: władza publiczna, podmioty
współpracujące tj. organizacje pozarządowe oraz adresaci poszczególnych programów
tworzących Strategię. Przy zaangaŜowaniu wszystkich tych podmiotów we wcielanie w Ŝycie
zapisów SRPS moŜna spodziewać się jej szybkich i zadawalających efektów.
Zasada jawności i przejrzystości działania
Wszystkie działania związane ze Strategią będą jawne i ogólnodostępne dla kaŜdego
zainteresowanego. Do obowiązków władz gminu naleŜy stworzenie dostępu do informacji
publicznej.
8
Zasada pozornego altruizmu
Polega na pomocy tzw. osobom wykluczonym w interesie osób niewykluczonych.
Wprowadzone nowe działania muszą być dobre dla ogółu społeczeństwa. Pomagając
ludziom starym bądź niepełnosprawnym trzeba pamiętać o reszcie mieszkańców. Ich
potrzeby teŜ są waŜne. Nie moŜna lekcewaŜyć Ŝadnej ze stron.
Zasada akceptacji społecznej
Działania władz powinny budzić pozytywne emocje społeczne. JeŜeli jednak spotykają się
one z ogólnym społecznym oporem, gmina powinna przygotować plan, który zawierałby:
wyjaśnienie celu podjętego działania,
jawność wszelkich poczynań,
poparcie uznanych w środowisku autorytetów,
akcję informacyjną poprzedzającą decyzje,
zaangaŜowanie do realizacji celu jak największej liczby osób i instytucji,
obserwowanie,
wskazywanie
i
podkreślanie
pierwszych
sukcesów
i wspólne ich świętowanie,
ujawnianie trudności i ewentualnych niepowodzeń.
9
2. Sytuacja społeczno-gospodarcza gminy Brzozie
2.1. Informacje ogólne
Gmina Brzozie znajduje się w północno-wschodniej części województwa kujawskopomorskiego, w powiecie brodnickim. Jest gminą wiejską. Ogólna powierzchnia obszaru
gminy wynosi 9374 ha.
W strukturze uŜytkowania gruntów zdecydowanie przewaŜają uŜytki rolne, które łącznie
zajmują 6917 ha (73,8% powierzchni gminy). Wśród uŜytków rolnych przewaŜają grunty
orne, które zajmują powierzchnię 6209 ha, sady zajmują 15 ha, łąki 340 ha, a pastwiska
trwałe 353 ha. Lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 1505 ha, co stanowi 16,1%.
W strukturze powiatu brodnickiego występują:
gmina miejska – miasto Brodnica,
gminy miejsko – wiejskie: Górzno i Jabłonowo Pomorskie,
gminy wiejskie: Bobrowo, Brodnica, Brzozie, Bartniczka, Osiek, Świedziebnia i Zbiczno.
Powiat zamieszkuje 74 907 mieszkańców.
Tabela 1 Gmina Brzozie na tle pozostałych gmin powiatu brodnickiego
Nazwa gminy
Powierzchnia w
km2
Bartniczka
Liczba ludności
Średnia gęstość
zaludnienia na km2
(osoby)
83
4 631
55
146
6 383
42
23
27 109
1 206
127
6 563
51
Brzozie
94
3 681
38
Górzno
120
3 952
32
Jabłonowo Pomorskie
134
9 240
68
75
4 190
54
Świedziebnia
104
5 275
49
Zbiczno
133
4 613
34
Bobrowo
Miasto Brodnica
Brodnica
Osiek
Źródło: Główny Urząd Statystyczny dane za 2005r.
Gmina Brzozie zajmuje siódmą pozycję pod względem zajmowanej powierzchni w stosunku
do pozostałych gmin powiatu brodnickiego, ostatnią jeśli chodzi o ilość mieszkańców, a
ósmą w przypadku zaludnienia na 1 km2.
10
Rysunek 1 Gmina Brzozie na tle powiatu brodnickiego
Źródło: www.gminy.pl
W skład gminy Brzozie wchodzi 11 sołectw:
1. Brzozie,
2. Jajkowo,
3. Janówko,
4. Mały Głęboczek,
5. Małe Leźno,
6. Sugajno,
7. Świecie,
8. Trepki,
9. Wielki Głęboczek,
10. Wielkie Leźno
11. Zembrze.
Zdecydowanie największą miejscowością jest wieś gminna Brzozie, która jest siedzibą władz
gminy i pełni rolę wielofunkcyjnego ośrodka o zasięgu lokalnym. Jest lokalnym ośrodkiem
usługowo-administracyjnym oraz centrum aktywności społeczno-gospodarczej w gminie.
11
2.2. Mieszkańcy
Według danych na dzień 30.09.2006 liczba mieszkańców gminy Brzozie wynosiła 3735 osób
(źródło Urząd Gminy Brzozie). PrzewaŜają męŜczyźni - 52%, kobiety stanowią 48% ogółu
mieszkańców. Zjawisko to nie zawiera się w ogólnopolskiej tendencji, w której dominującą
liczebnie płcią są kobiety (51,6% społeczeństwa).
Tabela 2 Liczba i struktura ludności w poszczególnych sołectwach gminy Brzozie
Sołectwo
Brzozie
Kobiety
MęŜczyźni
486
500
Ogółem
986
Jajkowo
270
307
577
Janówko
119
118
237
Mały Głęboczek
144
150
294
Małe Leźno
81
101
182
Sugajno
93
114
207
Świecie
124
127
251
35
38
73
229
255
484
85
85
170
Zembrze
143
131
274
Ogółem
1 809
1 926
3 735
Trepki
Wielki Głęboczek
Wielkie Leźno
Źródło: Urząd Gminy Brzozie
Wykres 1 Mieszkańcy ogółem na przestrzeni lat 2003 – 2006
3780
3770
3760
3750
3740
3730
3720
3710
2003
2004
2005
2006
Liczba ludności gminy utrzymuje lekką tendencję spadkową. W duŜej mierze jest to wynik
migracja młodych ludzi w poszukiwaniu pracy do większych miast. Wyjątkowy był tu rok
12
2004, kiedy nastąpił zauwaŜalny wzrost ludności – zdecydowanie przyczyniło się do tego
dodatnie saldo migracji wewnętrznej ludności. W gminie Brzozie moŜna zauwaŜyć
utrzymujący się na przestrzeni badanych lat dodatni przyrost naturalny, który odpowiada
tendencji panującej w całym powiecie brodnickim.
Wykres 2 Ruch naturalny ludności na przestrzeni lat 2001 – 2005
urodzenia
60
50
zgony
40
przyrost naturalny
30
saldo migracji
wewnętrznej
20
10
0
-10
-20
-30
-40
-50
2001
2002
2003
2004
2005
Źródło: Główny Urząd Statystyczny
Tabela 3 Ludność gminy Brzozie na tle powiatu brodnickiego
Gmina
Brzozie
Powiat
brodnicki
2005
Gmina
Brzozie
Powiat
brodnicki
2004
Gmina
Brzozie
Powiat
brodnicki
2003
Gmina
Brzozie
Powiat
brodnicki
2002
Gmina
Brzozie
Powiat
brodnicki
2001
MałŜeństwa
438
25
293
424
366
22
458
24
496
25
Urodzenia
846
44
831
53
840
57
820
48
823
35
Zgony
664
36
707
38
716
29
685
39
735
31
Przyrost
naturalny
182
8
124
15
124
28
135
9
88
4
Źródło: Główny Urząd Statystyczny.
13
Wykres 3 Przyrost naturalny w gminie na tle powiatu.
Gmina Brzozie
Powiat brodnicki
200
150
100
50
0
2001
2002
2003
2004
2005
Struktura wiekowa
Tabela 4 Populacja gminy w rozbiciu na grupy wiekowe uwzględniając płeć
Grupa wiekowa
Ogółem
MęŜczyźni
Kobiety
0-4
227
114
113
5-9
272
139
133
10-14
297
154
143
15-19
349
190
159
20-24
303
167
136
25-29
269
139
130
30-34
235
122
113
35-39
213
127
86
40-44
260
140
120
45-49
262
134
128
50-54
205
98
107
55-59
142
69
73
60-64
147
72
75
65-69
138
66
72
70-74
120
60
60
75-79
70
19
51
80-84
50
14
36
85 i więcej
36
14
22
Razem
3 595
1 838
1 757
Źródło: Narodowy Spis Powszechny,GUS,2002.
14
Na terenie gminy Brzozie w prawie kaŜdej strukturze wiekowej przewaŜają męŜczyźni.
Dopiero w wieku 50 lat i powyŜej Ŝyje więcej kobiet. Świadczy to o dłuŜszej przeciętnej Ŝycia
kobiet niŜ męŜczyzn. Zdecydowana większość mieszkańców mieszka na terenie gminy od
urodzenia.
Tabela 5 Ludność gminy Brzozie w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym wg płci w 2005 roku
Osoby
Wiek przedprodukcyjny:
- kobiety
- męŜczyźni
Wiek produkcyjny:
- kobiety
- męŜczyźni
Wiek poprodukcyjny:
- kobiety
- męŜczyźni
Ogółem
931
432
499
2 183
978
1 205
492
318
174
3 606
% ogółu
25,82
11,98
13,84
60,54
27,12
33,42
13,64
8,82
4,83
100
Na obecną chwilę największą grupę stanowią osoby w wieku produkcyjnym (60,54% ogółu).
Osoby w wieku poprodukcyjnym w przypadku gminy stanowią 13,64 %. JednakŜe w
przyszłości zwiększać się będzie ich procentowy udział.
2.3. Poziom wykształcenia ludności
Tabela 6 Poziom wykształcenia ludności gminy Brzozie według płci.
Wyszczególnienie
Poziom wykształcenia
Ogółem
MęŜczyźni Kobiety
wyŜsze
86
32
54
policealne
26
6
20
średnie
402
153
249
zasadnicze zawodowe
951
623
328
1 339
623
716
110
55
55
podstawowe ukończone
podstawowe nieukończone i
bez wykształcenia
Źródło: Narodowy Spis Powszechny,GUS,2002.
15
Wykres 4 Poziom wykształcenia ludności na terenie gminy Brzozie.
wyŜsze
policealne
średnie
zasadnicze zawodowe
podstawowe nieukończone i bez
wykształcenia
Źródło: Narodowy Spis Powszechny 2002
Ludność gminy Brzozie charakteryzuje się niskim poziomem wykształcenia. Na terenie
gminy 46% mieszkańców legitymuje się co najwyŜej wykształceniem podstawowym. Spory
jest teŜ odsetek ludzi z wykształceniem zawodowym, którzy stanowi 33% ludności gminnej.
Znikomą liczbę stanowią osoby z wykształceniem wyŜszym (3%), przewaŜa ono wśród
kobiet – 63% ogółu osób z wykształceniem wyŜszym. W grupie osób z wykształceniem
podstawowym ukończonym, podstawowym nieukończonym i bez wykształcenia liczba kobiet
i męŜczyzn kształtuje się mniej więcej na tym samym poziomie.
Wykres 5 Procentowy poziom wykształcenia ludności gminy Brzozie na tle powiatu, województwa i
kraju
wyŜsze
50,00%
policealne
45,00%
średnie
40,00%
zasadnicze zawodowe
35,00%
30,00%
podstawowe nieukończone i
bez wykształcenia
25,00%
20,00%
15,00%
10,00%
5,00%
0,00%
Brzozie
Powiat
brodnicki
Woj. kujawskopomorskie
Polska
16
Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Brzozie jest niŜszy od średnich dla powiatu
brodnickiego, woj. kujawsko-pomorskiego i całego kraju. Ludność z wykształceniem
wyŜszym na terenie gminy w 2002 rok stanowiła 2,95% ogółu mieszkańców, w powiecie
brodnickim juŜ 5,61% ludności, a w województwie kujawsko-pomorskim najwięcej – 9,78 %.
14,69% ludności gminy Brzozie posiada wykształcenie średnie lub policealne. Odsetek tych
mieszkańców jest znacznie niŜszy niŜ w powiecie brodnickim, województwie kujawskopomorski i w całym kraju. Odsetek mieszkańców z wykształceniem zawodowym w gminie
(32,64%) jest wyŜszy niŜ w powiecie (27,16%) ale zbliŜony do województwa (31,71%).
Wysoki jest jednak odsetek ludności o wykształceniu podstawowym lub bez wykształcenia
szkolnego bo aŜ 49,73% ogółu. W skali krajowej współczynnik ten maleje do 34,1%. Kobiety
posiadają średnio lepsze wykształcenie niŜ męŜczyźni.
NaleŜy jednak zauwaŜyć, iŜ z roku na rok wzrasta liczba osób lepiej wykształconych. Młodzi
ludzie coraz częściej wybierają szkoły średnie i kontynuują naukę na uczelniach wyŜszych.
Jest to tendencja ogólnopolska i wiąŜe się z reformą szkolnictwa zapoczątkowaną w 1999
roku.
2.4. Warunki mieszkaniowe
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z Narodowego Spisu Powszechnego z
2002 r. w gminie Brzozie było 887 mieszkań o łącznej powierzchni 69 705 m2, z czego 878
(pow. 69 177 m2) było stale zamieszkałe.
Tabela 7 Infrastruktura mieszkaniowa na terenie gminy Brzozie
Okres budowy
Liczba mieszkań Powierzchnia uŜytkowa (m2)
przed 1918
154
11 115
1918 - 1944
140
9 937
1945 - 1970
245
17 960
1971 - 1978
136
9 742
1979 - 1988
139
12 469
1989 - 2002
70
8 298
Źródło: Narodowy Spis Powszechny 2002r
Zgodnie z powyŜszym zestawieniem dominują mieszkania zbudowane przed 1971 rokiem
(61%). Udział mieszkań powstałych w latach 1971 – 2002 wynosi 39%.
17
Tabela 8 Mieszkalnictwo w gminie
Liczba m2 na 1
osobę
poniŜej 7
od 7 do 9,9
Liczba
mieszkań
Liczba izb w
mieszkaniu
Liczba
mieszkań
35 1 izba
Powierzchnia
mieszkania (m2)
Liczba
mieszkań
8 do 30
40
128 30 - 39
228 40 - 49
86
od 10 do 14,9
69 2 izby
189 3 izby
od 15 do 19,99
155 4 izby
274 50 - 59
124
od 20 do 29,99
198 5 i więcej izb
176
30 i więcej
232
249 60 - 79
80 - 99
83
150
100 - 119
98
120 i więcej
130
Źródło: Narodowy Spis Powszechny, GUS, 2002r.
Przedstawione dane dotyczą Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. i naleŜy sądzić, Ŝe
stan infrastruktury mieszkaniowej ulega stałej i znaczącej poprawie.
Tabela 9 Infrastruktura mieszkaniowa na terenie gminy Brzozie na przestrzeni lat 2002-2005
2002
Ogółem
Mieszkania
Izby
Powierzchnia uŜytkowa mieszkań (m²)
Własność gminy
Mieszkania
Izby
Własność spółdzielni mieszkaniowych
Mieszkania
Izby
Własność zakładów pracy
Mieszkania
Izby
Własność osób fizycznych
Mieszkania
Izby
Własność innych podmiotów
Mieszkania
Izby
2003
2004
2005
887
3 494
69 705
950
3 629
72 855
957
3 671
74 038
961
3 693
74 628
4
9
142
4
15
282
4
15
282
3
10
201
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
27
73
1 047
27
73
1 047
27
73
1 047
27
73
1 047
895
3 434
68 728
912
3 515
71 022
919
3 557
72 205
924
3 584
72 876
7
26
504
7
26
504
7
26
504
7
26
504
18
Infrastruktura mieszkaniowa na terenie gminy Brzozie z roku na rok powiększa się. Najwięcej
mieszkań oddano do uŜytku w 2003 roku. Większość mieszkań w 2005 roku (ponad 96%)
stanowiło własność prywatną osób fizycznych, 2,8% własność zakładów pracy, 0,73%
zajmowały pozostałe podmioty, a najmniej - 0,31% naleŜało do gminy.
Tabela 10 Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczno – sanitarne
2002
2003
2004
2005
Wodociągi
858
869
876
880
Centralne ogrzewanie
515
530
537
541
0
0
0
0
Gaz sieciowy
Tabela 11 Przeciętna powierzchnia uŜytkowa mieszkania w gminie, w powiecie i województwie
Gmina
Brzozie
Powiat
brodnicki
Woj.
kujawskopomorskie
Polska
Przeciętna powierzchnia
uŜytkowa 1 mieszkania w m2
77,70
73,2
65,6
69,3
Przeciętna powierzchnia
uŜytkowa w m² na 1osobę
20,70
22,2
21,3
23,2
Większość mieszkań na terenie gminy Brzozie naleŜy do prywatnych właścicieli. Warunki
mieszkaniowe w gminie w zakresie przeciętnej powierzchni mieszkania przekraczają średnie
dla powiatu brodnickiego, województwa kujawsko-pomorskiego i całego kraju. Natomiast,
jeśli chodzi o powierzchnię uŜytkową na 1 osobę wyniki są niŜsze zarówno w porównaniu do
powiatu, województwa i całego kraju.
2.5. Działalność gospodarcza
2.5.1. Rolnicza działalność gospodarcza
Podstawową funkcją gospodarczą gminy Brzozie jest funkcja rolnicza. Warunkuje to przede
wszystkim wysoki udział uŜytków rolnych, część z nich odznacza się wysoką rolniczą
przydatnością gleb.
PrzewaŜa zdecydowanie prywatna własność ziemi. Na terenie gminy znajduje się około 581
gospodarstw rolnych. Największą ilość stanowią gospodarstwa o powierzchni 20-50 ha. Z
19
uwagi na obecnie trudną sytuację w rolnictwie tj. braku opłacalności produkcji, trudności ze
zbyciem wytworzonych płodów rolnych, część rolników poszukuje dodatkowej pracy poza
rolnictwem, głównie w Brodnicy i Nowym Mieście Lubawskim.
Na terenie gminy Brzozie przewaŜa uprawa zbóŜ oraz roślin pastewnych. Dość duŜy udział
mają trwałe uŜytki zielone. PrzewaŜa hodowla trzody chlewnej. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe na
obszarze gminy zdecydowanie przewaŜają gleby IV klasy bonitacyjnej (ponad 60%), a udział
V i VI klasy łącznie przekracza 30% powierzchni gruntów ornych. Wśród trwałych uŜytków
zielonych przewaŜają uŜytki średnie. Brak uŜytków zielonych bardzo dobrych i dobrych.
Słaba rolnicza przydatność gleb ogranicza rozwój gospodarki rolnej, w tym uprawę gatunków
roślin wymagających dobrych gleb (pszenica, buraki cukrowe). Potwierdzeniem niskiej
rolniczej przydatności gleb jest wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej wyliczony
metodą bonitacji punktowej, który dla obszaru gminy wynosi 55,8 pkt. na 100 moŜliwych i
naleŜy do najniŜszych w powiecie brodnickim i województwie kujawsko-pomorskim.
Tabela 12 Gospodarstwa wg rodzaju i grup obszarowych uŜytków rolnych
Grupy obszarowe
uŜytków rolnych
Liczba
gospodarstw
Ogółem
581
Do 1 ha
181
Od 1 do 2 ha
58
Od 2 do 5 ha
56
Od 5 do 7 ha
24
Od 7 do 10 ha
52
Od 10 do 15 ha
64
Od 15 do 20 ha
44
Od 20 do 50 ha
91
Od 50 do 100 ha
11
powyŜej 100 ha
0
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Powszechny Spis Rolny 2002 r.
20
Tabela 13 Struktura uŜytków rolnych
Razem
Powierzchnia
uŜytki
ogólna w ha rolne w ha
7 079
6 099
100%
86,2%
UŜytki rolne w ha
w tym
Grunty
orne
Pastwiska Sady
5 335
314
47
75,4%
4,4%
0,7%
Łąki
402
5,7%
Lasy
i grunty Pozostałe
leśne
grunty
439
541
6,2%
7,6%
Tabela 5 Liczba gospodarstw według prowadzonej działalności gospodarczej
Liczba
gospodarstw
Wyszczególnienie
Ogółem gospodarstwa:
582
Prowadzące wyłącznie działalność rolniczą
429
Prowadzące wyłącznie działalność pozarolniczą
14
Prowadzące działalność rolniczą i pozarolniczą
65
Nieprowadzące Ŝadnej działalności gospodarczej
74
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Powszechny Spis Rolny 2002 r
Wykres 6 Schemat działalności gospodarczej prowadzonej na terenie gminy
rolnicza
pozarolnicza
rolnicza i pozarolnicza
brak działalności
12,7%
11,2%
2,4%
73,7%
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Powszechny Spis Rolny 2002 r.
Pod względem prowadzonej działalności gospodarczej, większość gospodarstw (73,7%)
prowadziło działalność wyłącznie rolniczą, ponad 11% prowadziło działalność rolniczą i
pozarolniczą, a tylko 2,4% wyłącznie działalność pozarolniczą. W gminie prawie 13%
gospodarstw nie prowadziło w ogóle działalności.
21
Tabela 6 Struktura zasiewów głównych ziemiopłodów
Wyszczególnienie
Powierzchnia [ha]
Ogółem
4 894,96
Pszenica
209,95
śyto
646,46
Jęczmień
379,03
Owies
163,90
PszenŜyto
1 081,85
Kukurydza
77,42
Ziemniaki
273,12
Strączkowe jadalne na ziarno
21,88
Pozostałe uprawy
2 041,35
Źródło: Narodowy Spis Powszechny,GUS,2002
Pod względem powierzchni zasiewów ziemiopłodów dominują zboŜa, których areał stanowił
prawie 51% ogólnej powierzchni zasiewów. Największą powierzchnię wśród zbóŜ zajmują
zasiewy pszenŜyta – 44%.
Wykres 7 Powierzchnia zasiewów zbóŜ podstawowych
Pszenica
śyto
Jęczmień
Owies
8,46%
PszenŜyto
26,05%
43,60%
6,61%
15,28%
Źródło: Narodowy Spis Powszechny 2002.
22
Wykres 8 Zwierzęta gospodarskie w sztukach
1 912
kury
bydło
konie
krowy
trzoda chlewna
kozy
38
883
96
2 407
13 270
W hodowli głównie dominują kury (72%), trzoda chlewna (prawie 13%) i bydło (ponad 10%).
W sumie zwierzęta te stanowią ponad 94% ogółu zwierzęta gospodarskich w gminie Brzozie.
WyposaŜenie techniczne rolnictwa w gminie Brzozie w 2002 roku przedstawiało się
następująco:
•
Ciągniki rolnicze – 447 szt.,
•
Samochody cięŜarowe – 51 szt.,
•
Kombajny zboŜowe – 76 szt.,
•
Kombajny ziemniaczane – 37 szt.,
W ostatnich latach za pomocą programów pomocowych Unii Europejskiej istniała moŜliwość
uzyskania zwrotu części kosztów poniesionych na zakup maszyn i urządzeń. Spowodowało
to zmiany w wyposaŜeniu technicznym rolnictwa.
2.5.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza
Rolniczy charakter gminy potwierdza niewielka liczba podmiotów gospodarczych innych
branŜ. Dominującymi sektorami gospodarki w gminie są: budownictwo, przemysł rolno spoŜywczy, tartacznictwo, handel i usługi.
23
Tabela 76 Liczba pracujących w gminie Brzozie na tle powiatu i województwa
Liczba pracujących
1996
2000
2003
2004
2005
Woj. kujawsko477
430
390
394
401
pomorskie
184
985
057
305
734
Powiat
12 619 12 266 11 492 12 298 12 491
brodnicki
Gmina Brzozie
181
141
177
245
160
Wskaźnik
wzrostu
1996/2003
Wskaźnik
wzrostu
2003/2005
81,74%
102,99%
91,07%
108,69%
97,79%
90,40%
Wykres 9 Zmiana liczby ludności pracującej na przestrzeni lat 1996-2005
300
250
200
150
100
50
0
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Z analizy danych wynika, Ŝe na przestrzeni lat 1996 – 2002 następował spadek liczba osób
pracujących na terenie gminy Brzozie. W latach 2003 -2004 tendencja spadkowa odwróciła
się i nastąpił znaczący wzrost, w kolejnym roku 2005 odnotowano jednak spadek liczby
pracujących. Liczba zatrudnionych osób w 2003 roku stanowiła prawie 98% ludności
pracującej w 1996 roku, natomiast liczba zatrudnionych w 2005 juŜ tylko 90% ludności
pracującej w roku 2003. Znaczny spadek liczby pracujących w roku 2005 w duŜej mierze jest
wynikiem migracja młodych ludzi w poszukiwaniu pracy do większych miast.
W ewidencji działalności gospodarczej zarejestrowanych jest 65 przedsiębiorców.
NajwaŜniejszymi przedsiębiorstwami są:
1.
Firma „TRANS-KIS” - Roman Małkiewicz -Wielki Głęboczek 4,
87-313 Brzozie ( kopalnia surowców mineralnych, produkcja betonów, tartacznictwo,
konstrukcje drewniane, transport cięŜarowy, roboty ziemne i drogowe oraz usługi),
2.
P.P.U.H „INTRAT” Spółka Jawna - Marzanna & Jacek Kierzenkowscy -Brzozie
24
87-313 Brzozie (handel hurtowy i detaliczny artykułami budowlanymi do produkcji
rolnej, nasionami, artykułami budowlanymi, opałem),
3.
Masarnia Spółka Jawna - Kazimierz Leśniewski, Bogdan Biegański, Grzegorz Sobiech,
Brzozie, 87-313 Brzozie (skup, ubój, przerób i sprzedaŜ zwierząt rzeźnych i wyrobów
gotowych),
4.
P.P.U - Fiszer Tadeusz, Mały Głęboczek 87-313 Brzozie
( kopalnia surowców mineralnych, produkcja betonów, tartacznictwo, produkcja palet,
usługi transportowe i sprzętowe- koparki, hotel i domki wczasowe),
5.
Stacja Paliw - spółka cywilna, Roman DomŜalski, Tadeusz Orłowski Brzozie
87-313 Brzozie ( handel paliwami, komis samochodowy),
6.
Usługi Transportowe - Krzysztof Trzciński - Małe Leźno 60 87-313 Brzozie
(usługi transportowe i mała gastronomia),
Wykres 10 Firmy zarejestrowane i zamknięte na przestrzeni lat 2001-2006
25
firmy zarejestrowane
firmy zamknięte
20
15
10
5
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
W latach 2001 – 2004 moŜemy zaobserwować tendencję do duŜej ilości zamykanych firm
(średnia zamykanych firm w stosunku do otworzonych dla tych lat wynosi 64%), tendencja ta
zostaje odwrócona od roku 2005 i utrzymuje się w roku 2006 (średnia dla tych lat to tylko
18%).
25
Tabela 17 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów
własnościowych
2001
Ogółem
2002
159
2003
2004
2005
162
172
148
144
Sektor publiczny
Podmioty gospodarki narodowej ogółem
7
7
8
8
8
Państwowe i samorządowe jednostki
prawa budŜetowego ogółem
6
6
7
7
7
Państwowe i samorządowe jednostki
prawa budŜetowego, gospodarstwa
pomocnicze
-
-
-
-
-
Podmioty gospodarki narodowej ogółem
152
155
164
140
136
Osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą
141
142
149
125
121
Spółdzielnie
Fundacje
2
-
2
-
2
-
2
-
2
-
Stowarzyszenia i organizacje społeczne
1
2
2
2
2
Spółki handlowe
-
1
1
1
1
Sektor prywatny
Wykres 11 Podmioty gospodarcze ogółem na przestrzeni lat 1996 – 2005
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
W takich 1996–2003 ilość podmiotów gospodarczych systematycznie wzrastała, choć w
niewielkim stopniu przekładało się to na wzrost liczby miejsc pracy. Lekki spadek
zauwaŜalny jest w roku 2004 i 2005.
26
2.6. Bezrobocie
Wykres 12 Zarejestrowani bezrobotni według płci
kobiety
600
męŜczyźni
ogółem
500
400
300
200
100
0
2001
2002
2003
2004
2005
Na koniec 2005 roku w gminie Brzozie zarejestrowane jako bezrobotne był 374 osoby,
wobec 419 zarejestrowanych w końcu 2004 roku. Stanowi to spadek liczby bezrobotnych o
12%.
Tabela 88 Zarejestrowani bezrobotni z gminy Brzozie i powiatu brodnickiego
Powiat
brodnicki
Gmina
Brzozie
2005
Powiat
brodnicki
Gmina
Brzozie
2004
Powiat
brodnicki
Gmina
Brzozie
2003
Ogółem
466
8 329
419
8 040
374
7 472
MęŜczyźni
232
3 945
197
3 634
191
3 143
Kobiety
234
4 384
222
4 406
183
4 329
27
Wykres 13 Procentowy udział w strukturze ludności bezrobotnych z gminny Brzozie i powiatu
brodnickiego
gmina Brzozie
14,00%
powiat brodnicki
12,00%
10,00%
8,00%
6,00%
4,00%
2,00%
0,00%
2003
2004
2005
Bezrobocie na terenie gminy Brzozie ma tendencje spadkową i na koniec badanego okresu
sięga ok.10%. Tendencja spadkowa i podobny wskaźnik bezrobocia dotyczy takŜe powiatu
brodnickiego.
Wykres 14 Bezrobotni z gminny Brzozie w stosunku do ogółu bezrobotnych w powiecie brodnickim
5,80%
5,60%
5,40%
5,20%
5,00%
4,80%
2003
2004
2005
Bezrobotni z gminy Brzozie stanowili w 2005 roku 5% ogółu bezrobotnych z całego powiatu
brodnickiego. Współczynnik ten w porównaniu do lat poprzednich spadł.
Podobnie jak na obszarze całego kraju, wysoki wśród bezrobotnych jest udział osób
młodych. Rozpoczynanie Ŝycia zawodowego od pobierania zasiłku moŜe wywołać
negatywne i głębokie skutki w sferze społecznej, czego przykładem jest emigracja ludzi w
celu znalezienia pracy do większych ośrodków miejskich, a nawet zagranicę. Stąd teŜ
28
konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na pobudzenie aktywności społecznogospodarczej w tej grupie ludności.
Dodatkowym problemem związanym z bezrobociem jest jego niejednokrotnie ukryty
charakter. Tego typu przypadki praktycznie nie są moŜliwe do oszacowania. Więc i
moŜliwość ewentualnej pomocy jest ograniczona.
2.7. Infrastruktura Techniczna
2.7.1. Gospodarka ściekowa
Gmina Brzozie nie posiada zbiorowych systemów oczyszczania ścieków sanitarnych. Na
terenie gminy funkcjonuje jedna komunalna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków
zlokalizowana w Jajkowie. Jest to oczyszczalnia po byłym Zakładzie Rolnym w Jajkowie.
Oczyszczalnia ta została skomunalizowana przez gminę w 1999 r. Przepustowość jej
określana jest na 127 m3/d. Zrzut oczyszczonych ścieków odbywa się rowem melioracyjnym
do rzeki Drwęcy. Oczyszczalnia jest wykorzystywana w niewielkim stopniu. Średnio
oczyszcza około 25 m3 ścieków na dobę. Do oczyszczalni podłączona jest bowiem tylko
część zabudowy wsi Jajkowo. Oczyszczalnia w Jajkowie nie jest obiektem nowoczesnym i
nie gwarantuje zapewnienia normatywnych parametrów ścieków oczyszczonych, dlatego
docelowo konieczna będzie jej modernizacja bądź wyłączenie z eksploatacji.
Ponadto na terenie gminy funkcjonują dwie zakładowe oczyszczalnie. Oczyszczalnia w
ośrodku wypoczynkowym UMK nad jeziorem Bachotek o przepustowości Qśr 30,8 m3/d i
Qdmax 42,4 m3/d utylizuje ścieki socjalno-bytowe i gospodarcze z ośrodka. Oczyszczalnia we
wsi Brzozie o przepustowości Qśr 10 m3/d i Qhmax 19,5 m3/h utylizuje ścieki bytowogospodarcze i technologiczne z masarni i ubojni. Obiekty te mają znaczenie lokalne, są
oczyszczalniami zakładowymi i nie oczyszczają ścieków komunalnych. Oczyszczalnia w
ośrodku UMK wymaga gruntownej modernizacji.
W pozostałych jednostkach osadniczych na terenie gminy ścieki zagospodarowywane są
indywidualnie do zbiorników wybieralnych i wywoŜone do punktu zlewnego oczyszczalni.
NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe oczyszczalni ścieków nie posiada wieś gminna Brzozie –
największa i najliczniejsza pod względem liczby mieszkańców miejscowość w gminie oraz
pozostałe jednostki osadnicze o zwartej zabudowie, w tym Wielki Głęboczek. Podstawowym
sposobem utylizacji ścieków na terenie gminy jest ich gromadzenie w zbiornikach
wybieralnych (tzw. szambach), z których okresowo wywoŜone są wozami asenizacyjnymi.
Część ścieków nieoczyszczonych w sposób niekontrolowany przenika do środowiska (do
gruntu i wód). Niewielka część gospodarstw posiada własne indywidualne oczyszczalnie
29
przyzagrodowe. Łącznie na terenie gminy funkcjonuje około 30 tego typu oczyszczalni, w
tym na terenie wsi Brzozie, Wielkie Leźno i Świecie.
2.7.2. Gospodarka odpadami
Na terenie gminy Brzozie zgodnie ze stosownymi pozwoleniami Wójta gminy działalność w
zakresie zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych prowadzą
dwa podmioty gospodarcze:
- WielobranŜowe Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „SANIBUD” z/s w
Nowym Mieście Lubawskim,
- Gospodarstwo Pomocnicze przy Urzędzie Gminy Nowe Miasto Lubawskie z/s w
Mszanowie.
Odpady odbierane są na podstawie indywidualnie zawartej umowy pomiędzy wymienionymi
firmami a osobami fizycznymi, instytucjami oraz podmiotami gospodarczymi. Gromadzenie
odpadów odbywa się w róŜnego rodzaju pojemnikach. Wywóz następuje zgodnie z
indywidualnie ustalonym harmonogramem, najczęściej raz w tygodniu.
Na terenie gminy nie ma składowiska odpadów. Odpady wywoŜone są poza teren gminy i
unieszkodliwiane na składowisku komunalnym we wsi Lipowiec (gmina Kurzętnik, powiat
nowomiejski, województwo warmińsko-mazurskie).
Według informacji uzyskanych z Urzędu Gminy w Brzoziu dotyczących ilości odpadów
unieszkodliwianych poprzez składowanie z terenu gminy w 2003 r. wyniosły około 300 m3 tj.
około 210 Mg oraz w roku 2004 około 360 m3 tj. około 252 Mg. Dane te pozwalają stwierdzić,
Ŝe na składowisko wywoŜone jest nie więcej niŜ 30% wytwarzanych odpadów. Pozostała
część odpadów przenika w sposób niekontrolowany do środowiska.
2.7.3. Sieć wodociągowa
Całkowita zdolność produkcyjna wody pitnej na terenie gminy wynosi około 1800 m3/d, co w
pełni zabezpiecza potrzeby gminy i stwarza pewne rezerwy. System trzech ujęć i stacji
uzdatniania wody jest połączony siecią wodociągową w układzie pierścieniowym, które mogą
pracować samodzielnie lub być częściowo wyłączone. W przypadku awarii jednej z nich,
woda dostarczana będzie do odbiorców przez pozostałe stacje wodociągowe, zapewniając
pełne pokrycie zaopatrzenia na wodę w gminie.
Woda dostarczana jest do odbiorców siecią wodociągową o długości 104,3 km i z 576
przyłączami. Stopień zwodociągowania gminy określa się na 90%. Dostęp do sieci
wodociągowej posiadają mieszkańcy praktycznie wszystkich miejscowości na obszarze
30
gminy. Dostępu do wody nie posiadają jedynie pojedyncze gospodarstwa np. na terenie wsi
Brzozie, Zembrze, Małe Leźno i Mały Głęboczek.
2.7.4. Elektroenergetyka
Przez teren gminy Brzozie przebiegają trzy linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia:
-
linia 220 kV relacji GPZ Włocławek-Azoty – Olsztyn,
-
linia 110 kV relacji GPZ Brodnica Podgórz – Nowe Miasto Lubawskie,
-
linia WN 110 kV relacji GPZ Brodnica Podgórz – Lidzbark Welski.
W pasie o szerokości po 50 m po obu stronach od osi linii 220 kV oraz w pasie o szerokości
po 20 m po obu stronach linii 110 kV, obowiązuje bezwzględny zakaz lokalizacji zabudowy
przeznaczonej na stały pobyt ludzi. Na terenie gminy nie znajdują się stacje
transformatorowe (tzw. główne punkty zasilania GPZ) redukująca wysokie napięcia.
Oddziaływanie linii średniego napięcia jest mniej szkodliwe i wymaga zachowania pasa
wolnego od zabudowy o szerokości 2 x 6,5 m.
Na terenie gminy zlokalizowano dotychczas trzy maszty telefonii komórkowej - jeden maszt
we wsi Jajkowo -w pobliŜu parku oraz dwa maszty we wsi Wielki Głęboczek (w otoczeniu
terenów uŜytkowanych rolniczo).
2.7.5. Gazownictwo
Gazyfikacja Gminy zgodnie z „Koncepcją programową gazyfikacji siecią gazową średniego ciśnienia
Gminy Brzozie" opracowaną przez Biuro Techniczno - Handlowe Ciepłownictwa i Kanalizacji
„CEWOK" w 1995 roku uzaleŜniona jest od budowy projektowanego gazociągu zasilającego
wysokopręŜnego DN 250-CN 6,4 MPa relacji Brodnica - Nowe Miasto Lubawskie - Łasin oraz od
moŜliwości finansowych gminy.
2.7.6. Drogi
Przez teren gminy Brzozie prowadzi odcinek drogi krajowej nr 15. Droga przebiega w
bezpośrednim sąsiedztwie zwartej zabudowy wsi Jajkowo i Wielki Głęboczek. Jest
wykorzystywana zarówno dla ruchu lokalnego, jak i tranzytowego. Na terenie gminy nie
występują drogi wojewódzkie. Uzupełnienie układu drogowego stanowią drogi powiatowe.
Łączą większe miejscowości gminy. Drogi gminne w przewaŜającej części posiadają
nawierzchnię gruntową bądź umocnioną warstwą pospółki lub Ŝwiru. Nieliczne są odcinki o
nawierzchni bitumicznej. Do wszystkich 11 sołectw prowadzą drogi asfaltowe.
31
Drogi przebiegające przez teren gminy mają następującą długość:
- krajowe – 10 km,
- powiatowe – 35 km,
- gminne – 110 km.
2.7.7. Komunikacja elektroniczna
Gminę cechuje bardzo dobrze rozwinięty system telekomunikacyjny. Na terenie Gminy
działają: Telekomunikacja Polska S.A. i operatorzy komórkowej telefonii, którzy zapewniają
łączność. Centrale telefoniczne są zlokalizowane w Brzoziu, Jajkowie i Wielkim Leźnie.
2.8. Turystyka
W obrębie Gminy występują tereny o unikatowych walorach krajobrazu i środowiska
przyrodniczego: Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy, Dolina Drwęcy z rezerwatem
przyrody rzeką Drwęcą - Brodnicki Park Krajobrazowy, tereny wysoce produktywnych
uŜytków rolnych.
Pojezierze Brodnickie zaliczane jest do obszaru Zielonych Płuc Polski. Bogactwem tego
regionu jest róŜnorodność fauny i flory. Prawdziwym "skarbem" przyrody Powiatu
Brodnickiego są jeziora. W gminie jest 10 jezior powyŜej 10 ha ogółem 500 ha wody. Pełnią
one waŜną funkcję ekologiczną i hydrologiczną. W granicach powiatu występuje ponad 100
jezior. Większość z nich to zbiorniki małe, o powierzchni kilku hektarów. Wody jezior powiatu
naleŜą do najczystszych w województwie kujawsko – pomorskim. 85% powierzchni gminy
stanowią obszary prawnie chronione.
Niezwykle urozmaicona rzeźba terenu nadaje powierzchni gminy Brzozie charakter
podgórski i jest najwyŜszej kategorii elementem atrakcyjności krajobrazowej.
W gminie są trzy regiony o wyjątkowej atrakcyjności turystycznej: Pojezierze Brodnickie,
region Górznieńsko–Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego oraz Dolina Drwęcy z Brodnickim
Parkiem Krajobrazowym. Liczne akweny łączą się ze sobą za pośrednictwem strug i
kanałów, co stwarza dogodne warunki dla uprawiania kajakarstwa. W tym celu przygotowano
kilka tras wodnych. Dla wczasowiczów lubiących piesze wędrówki przygotowano szereg
szlaków, prowadzących przez najbardziej urokliwe i malownicze zakątki.
Pojezierze Brodnickie moŜe poszczycić się dobrze rozwiniętą bazą noclegową o dość
wysokim standardzie i urozmaiconym zapleczem gastronomicznym. Ośrodki turystyczne
usytuowane nad jeziorami zapewniają moŜliwość korzystania ze sprzętu wodnego. MoŜna tu
uprawiać Ŝeglarstwo, windsurfing oraz wędkarstwo. W okolicach Górzna, Brzozia, Bobrowa i
32
Zbiczna funkcjonuje wiele gospodarstw agroturystycznych oferujących: noclegi, tradycyjną
wiejską kuchnią, ciszę, spokój i nieskaŜone środowisko.
Te wszystkie czynniki, a takŜe bogata oferta imprez kulturalnych odbywających się w
powiecie, są bodźcem przyciągającym turystów z róŜnych zakątków kraju, jak i z zagranicy.
W celu intensyfikowania działań prorozwojowych, a takŜe w celu pobudzenia do aktywności
gospodarczej usługodawców z terenu powiatu, planuje się utworzenie Lokalnej Organizacji
Turystycznej.
2.9. Bezpieczeństwo publiczne
W celu zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańców istnieje Gminne Centrum Reagowania
Kryzysowego – utworzone na podstawie Zarządzenia nr 12/2002 Wójta Gminy z dnia 31
grudnia 2002 roku. Władze Gminy uznają stan bezpieczeństwa za jeden z najistotniejszych
czynników wpływających na poziom mieszkańców gminy Brzozie.
Instytucje zapewniające mieszkańcom bezpieczeństwo to:
- Komenda Powiatowa Policji w Brodnicy,
- Komenda Powiatowa Państwowej StraŜy PoŜarnej w Brodnicy,
- Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Brzoziu naleŜąca do Krajowego Systemu Ratowniczo
Gaśniczego,
- Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Wielkim Leźnie Typ S1,
- Ochotnicza StraŜ PoŜarna oraz typu M w następujących miejscowościach: Zembrze,
Janówko, Sugajno, Wielki Głęboczek i Mały Głęboczek.
Instytucje te ściśle współpracują ze sobą mając za zadanie zapewnienie bezpieczeństwa
publicznego społeczeństwu.
Zgodnie z danymi otrzymanymi z Komendy Powiatowej Policji w Brodnicy w roku 2006 na
terenie gminy Brzozie zatrzymano 18 nietrzeźwych kierowców, w tym 7 kierujących
pojazdami mechanicznymi, a 11 poruszającymi się rowerami.
Policja przeprowadziła takŜe 27 interwencji:
- 23 interwencje domowe, w tym wobec sprawcy znajdującego się w stanie po spoŜyciu
alkoholu,
- 4 interwencje w miejscach publicznych, w tym 1 wobec sprawcy znajdującego się pod
wpływem alkoholu.
33
2.10. SłuŜba zdrowia
W Gminie Brzozie znajduje się 1 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej i 1 punkt apteczny.
Wykres 15 Ilość udzielonych ogólnodostępnych porad lekarskich
12000
11000
10000
9000
8000
7000
6000
2003
2004
2005
2.11. Szkolnictwo
W Gminie są 3 szkoły podstawowe (w Brzoziu, Jajkowie i w Wielkim Leźnie) i 1 gimnazjum w
Brzoziu. Łączna ilość uczniów w roku szkolnym 2004/2005 wynosi 613. Liczba ta będzie
maleć i – według prognozy opracowanej przez Urząd Gminy – wyniesie 510 uczniów w roku
szkolnym 2009/2010
Tabela 9 Liczba uczniów w gminnych placówkach szkolnych
Nazwa szkoły
Liczba dzieci w latach szkolnych
2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007
S.P. Brzozie
186
175
173
167
158
S.P. Jajkowo
130
128
134
132
128
S.P. Wielkie Leźno
100
105
96
89
88
Gimnazjum
188
216
210
199
203
Ogółem
604
624
613
587
577
Źródło: Urząd Gminy Brzozie.
34
Wykres 16 Liczba uczniów w gminnych placówkach szkolnych.
S.P. Brzozie
250
S.P. Jajkowo
S.P. Wielkie Leźno
200
Gimnazjum
150
100
50
0
2002/2003
2003/2004
2004/2005
2005/2006
2006/2007
Najwięcej uczniów uczęszcza do gimnazjum, z zaraz potem do szkoły podstawowej w
Brzoziu. Liczba osób systematycznie zmniejsza się w kaŜdej ze szkół podstawowych.
Wykres 17 Ogólna liczba uczniów z gminnych szkół podstawowych i gimnazjum.
630
620
610
600
590
580
570
560
550
2002/2003
2003/2004
2004/2005
2005/2006
2006/2007
Z biegiem lat liczba uczniów na terenie gminy spada. Biorąc pod uwagę rok szkolny
2002/2003 w stosunku do roku 2006/2007 zmalała ona o około 5%. Wynika to z coraz
mniejszego przyrostu naturalnego.
35
Tabela 10 Liczba nauczycieli w gminnych placówkach szkolnych
Nazwa szkoły
Liczba nauczycieli
2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007
S.P. Brzozie
19
17
19
17
15
S.P. Jajkowo
17
18
15
15
14
S.P. Wielkie Leźno
13
14
13
12
13
Gimnazjum
19
23
20
21
24
Ogółem
68
72
67
65
66
Tabela 11 Liczba komputerów w poszczególnych rodzajach szkół gminy Brzozie
Liczba komputerów
2003
2004
2005
Szkoły podstawowe
25
27
35
Gimnazjum
11
11
11
Ogółem
36
38
46
Wykres 18 Ogólna liczba komputerów w szkołach gminy Brzozie
50
45
40
35
30
25
20
2003
2004
2005
MoŜna zauwaŜyć, iŜ na przestrzeni badanych okresów liczba komputerów w szkołach
sukcesywnie rośnie – porównując rok 2005 do 2003 wzrost osiągnął 62%. Wzrost ten wynika
wyłącznie z zakupu komputerów do szkół podstawowych, w badanym okresie liczba
komputerów w gimnazjum utrzymywała się na stałym poziomie.
DoposaŜenie wyłącznie szkół podstawowych wynikało z faktu wyjątkowo duŜej liczby
uczniów przypadających na 1 komputer w szkołach podstawowych w roku 2003 – było ich aŜ
36
349. Rok później na skutek zakupu odpowiedniej liczby komputerów na 1 urządzenie
przypadało juŜ tylko 21 osób.
Przedstawione wykresy i tabele pokazują, iŜ gmina Brzozie nie odbiega znacząco od
powiatu, w przypadku gimnazjum osiąga lepsze rezultaty niŜ powiat, województwo, a nawet
cały kraj. W kraju i województwie takŜe jest lepsza w grupie szkół podstawowych. Nie są to
jednak znaczące róŜnice.
Tabela 12 Uczniowie przypadający na 1 komputer w gminie Brzozie, powiecie, województwie i całym
kraju
Uczniowie przypadający na 1 komputer
Gmina Brzozie
Gimnazjum
Gimnazjum
Szkoła
podstawowa
2005
Szkoła
podstawowa
2004
Gimnazjum
Szkoła
podstawowa
2003
349
22
21
21
24
20
Powiat brodnicki
31
38
22
32
20
31
Woj. kujawsko-pomorskie
47
32
35
28
28
26
Polska
43
28
31
25
27
23
2.12. Kultura
Gmina charakteryzuje się dość wysokim poziomem aktywności edukacyjno – kulturalnej, a
takŜe wysokim poziomem kwalifikacji kadry oświatowej. Podniesienie jakości pracy szkół
mogłoby
nastąpić
równieŜ
poprzez
umoŜliwienie
uczniom
udziału
w
zajęciach
pozalekcyjnych. Stworzony w ten sposób łatwiejszy dostęp do infrastruktury społecznej
młodzieŜy, wpłynie na niwelowanie róŜnic środowiskowych, a takŜe w znacznym stopniu
zmniejszy narastające zjawiska patologii wśród dzieci i młodzieŜy.
W gminie znajduje się 1 biblioteka publiczna.
Tabela 13 Księgozbiór oraz czytelnicy Gminnej Biblioteki Publicznej w gminie Brzozie
Księgozbiór ogółem
Czytelnicy w ciągu roku
WypoŜyczenia
księgozbioru na zewnątrz
2001
2002
2003
2004
2005
19 147
19 262
18 940
18 963
10 301
835
814
821
838
382
16 037
17 321
16 235
12 697
5 200
37
Wykres 19 WypoŜyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w woluminach
Gmina Brzozie
Powiat brodnicki
22
20
18
16
14
12
10
2002
2003
2004
2005
Porównując ilość ksiąŜek, jaka przypadła na jednego czytelnika, gmina Brzozie w stosunku
do całego powiatu brodnickiego wypada bardzo niekorzystnie. Na przestrzenie badanych lat
widać ostry spadek ilości ksiąŜek na 1 mieszkańca gminy Brzozie, podczas gdy stosunek ten
w powiecie brodnickim utrzymuje się na stałym poziomie, a w ostatnim roku nawet osiąga
niewielki wzrost.
Tendencja w gminie odpowiada tendencji spadkowej liczby księgozbioru w bibliotece i ilości
wypoŜyczeń ksiąŜek. Znaczny spadek jest widoczny szczególnie w roku 2005 – w stosunku
do roku poprzedniego księgozbiór zmniejszył się o ponad 84%, a ilość wypoŜyczeń o ponad
144%.
2.13. Gospodarka finansowa gminy
Tabela 14 BudŜet gminy Brzozie w PLN
Dochody
budŜetowe
Wydatki
budŜetowe
Dochody ogółem
na 1 mieszkańca
2001
4 518 901
5 887 769
1 224
2002
6 456 699
5 790 286
1 797
2003
5 028 879
4 602 097
1 391
2004
6 107 248
5 628 692
1 695
2005
7 106 694
8 876 699
1 955
38
Wykres 20 Dochody i wydatki budŜetowe w gminie Brzozie
Dochody BudŜetowe
Wydatki BudŜetowe
10 000 000
9 000 000
8 000 000
7 000 000
6 000 000
5 000 000
4 000 000
3 000 000
2 000 000
1 000 000
0
2001
2002
2003
2004
2005
Wykres 21 Dochody ogółem na 1 mieszkańca
Dochody ogółem
na 1 mieszkańca
2 100
1 900
1 700
1 500
1 300
1 100
900
700
500
2001
2002
2003
2004
2005
Stopień realizacji zadań własnych zaleŜy, w duŜej mierze, od dochodów gminy i jej
moŜliwości inwestycyjnych. Dochody budŜetu w gminie Brzozie wyniosły w 2005 roku 1 955
zł na mieszkańca i od 2003 roku mają tendencję wzrostową. Na przestrzeni badanego
okresu gmina niejednokrotnie miała większe dochody niŜ wydatki, ale teŜ zdarzały się
odwrotne sytuacje.
Dochody gminy Brzozie w 2005 roku wyniosły 7 106 694zł, z czego najwięcej przeznaczono
na przeznaczono oświatę i wychowanie.
39
Wykres 22 BudŜety gminy w 2005 – DOCHODY – znaczące pozycje
yc
ho
w
oł
ec
z
Sp
ie
ka
Ed
uk
ac
yj
na
op
Po
w
m
oc
ro
ne
R
óŜ
a.
..
na
a
zl
ic
ze
ni
...
,f
ny
ch
os
od
D
oc
ho
dy
Ad
m
ób
in
is
tr
pr
ac
ja
aw
Pu
b
M
ie
sz
ka
ni
o
a
da
rk
G
os
po
lic
zn
a
w
o
ie
ct
w
ow
iŁ
o
R
ol
ni
ct
w
a
4 500 000
4 000 000
3 500 000
3 000 000
2 500 000
2 000 000
1 500 000
1 000 000
500 000
0
Najistotniejszymi pozycjami w kwestii dochodów gminy Brzozie w badanym okresie są
RóŜne rozliczenia, które obejmują w większości wszelkiego rodzaju subwencje dla gminy.
Znaczącymi pozycjami są teŜ Dochody od osób prawnych, fizycznych i innych jednostek nie
posiadających osobowości prawnej oraz Pomoc Społeczna.
Wykres 23 BudŜety gminy w 2005 – WYDATKI – znaczące pozycje
3 500 000
3 000 000
2 500 000
2 000 000
1 500 000
1 000 000
500 000
K
ul
tu
ra
A
us
dm
łu
in
go
is
w
tr
a
ac
ja
Pu
bl
ic
zn
B
ez
a
O
p
bs
ie
łu
cz
ga
eń
st
D
łu
w
o
gu
pu
bl
ic
zn
eg
R
óŜ
o
ne
ro
O
zl
św
ic
ze
ia
ni
ta
a
iw
yc
ho
w
an
P
Ed
om
ie
uk
o
ac
c
Sp
yj
na
oł
ec
op
zn
ie
a
ka
w
yc
ho
...
D
zi
ał
al
n
oś
ć
Tr
an
sp
o
rt
0
Istotnymi pozycjami w ramach wydatków gminy Brzozie są Oświata i Wychowanie, RóŜne
rozliczenia oraz Pomoc Społeczna.
40
Tabela 26 Struktura dochodów gmin powiatu brodnickiego
Gminy
Brzozie
miasto
Brodnica
Brodnica
Górzno
Jabłonowo
Pomorskie
Bobrowo
Bartniczka
Osiek
Świedziebnia
Zbiczno
2002
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
Dochody
ogółem
Dochody na
1 mieszkańca
2003
2004
2005
6 456 699
5 028 879
6 107 248
7 107 694
1 797
1 391
1 695
1 955
36 483 677
38 649 606
44 412 006
54 067 330
1 337
1 416
1 624
1 964
7 453 219
7 325 214
8 822 711
10 347 412
1 242
1 202
1 417
1 624
6 268 329
5 513 364
6 372 912
7 540 674
1 590
1 414
1 627
1 930
12 467 424
12 779 477
13 931 044
17 590 177
1 363
1 414
1 542
1 950
8 806 177
9 823 108
11 278 585
13 405 137
1 402
1 558
1 791
2 159
6 443 583
6 767 993
7 453 428
10 656 210
1 406
1 474
1 630
2 339
5 812 022
6 423 399
6 441 375
7 036 407
1 400
1 550
1 564
1 716
7 536 406
8 247 657
8 876 376
10 144 819
1 468
1 580
1 716
1 966
6 210 225
6 509 558
7 552 596
8 396 523
1 382
1 428
1 667
1 863
W porównaniu z pozostałymi wiejskim gminami powiatu brodnickiego dochody gminy Brzozie
naleŜą do jednych z niŜszych. Znacznie lepiej gmina Brzozie wygląda na tle innych gmin,
jeśli chodzi o dochody w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Największy dochód ( w 2005 r.) jaki
przypadł na jednego mieszkańca w gminnie Brzozie to 1 955 zł.
41
3. Sformułowanie problemów społecznych gminy Brzozie
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umoŜliwienie
osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji Ŝyciowych, których same nie są w
stanie pokonać wykorzystując własne środki, moŜliwości i uprawnienia. Zadania z zakresu
pomocy społecznej w gminie Brzozie realizuje przede wszystkim Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej (GOPS). GOPS udziela pomocy w formie finansowej, rzeczowej, pracy socjalnej i
poradnictwa.
Tabela 15 Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej
Wyszczególnienie
2001
2002
2003
2004
2005
Ogółem
6
8
7
5
6
Ośrodki pomocy społecznej
6
8
7
5
6
Kierownicy
1
1
1
1
1
Pracownicy socjalni ogółem
2
2
2
2
2
Pracownicy wykonujący usługi
opiekuńcze
3
4
3
2
2
Pracownicy wykonujący
specjalistyczne usługi opiekuńcze
0
1
1
0
0
Pozostali pracownicy
0
0
0
0
1
Domy Pomocy Społecznej
0
0
0
0
0
Placówki Specjalistycznego Poradnictwa
0
0
0
0
0
Placówki Opiekuńczo – Wychowawcze
0
0
0
0
0
Ośrodki Adopcyjno – Opiekuńcze
0
0
0
0
0
Ośrodki Interwencji Kryzysowej
0
0
0
0
0
Ośrodki Wsparcia
0
0
0
0
0
Z tego
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gminie Brzozie zatrudnia 6 osób, w tym 2
pracowników socjalnych oraz 2 pracowników wykonujących usługi opiekuńcze.
Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym zgodnie z Ustawą o pomocy
społecznej naleŜy:
1. opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze
szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup
szczególnego ryzyka.
42
2. sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;
3. udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego
pozbawionym;
4. przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;
5. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;
6. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w
wyniku zdarzenia losowego;
7. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia
zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom nie mającym dochodu i moŜliwości
uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia;
8. przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;
9. opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z
zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad
długotrwale lub cięŜko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką,
ojcem lub rodzeństwem;
10. praca socjalna;
11. organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu
zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami
psychicznymi;
12. prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia
dziennego lub mieszkaniach chronionych;
13. tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;
14. doŜywianie dzieci;
15. sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;
16. kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca
gminy w tym domu;
17. sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie,
równieŜ w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;
18. utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na
wynagrodzenia pracowników.
Do zadań własnych gminy naleŜy:
1. przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;
2. przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków,
poŜyczek oraz pomocy w naturze;
43
3. prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o
zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;
4. podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych
potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych.
Oprócz zadań własnych Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej spełnia zadania zlecone przez
administracje rządową:
1. przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;
2. opłacanie
składek
na
ubezpieczenie
zdrowotne
określonych
w
przepisach
o
powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;
3. organizowanie
i
świadczenie
specjalistycznych
usług
opiekuńczych
w
miejscu
zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
4. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z
klęską Ŝywiołową lub ekologiczną;
5. prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z
zaburzeniami psychicznymi;
6. realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na
celu ochronę poziomu Ŝycia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego
wsparcia.
Do zadań własnych gminy (nieobowiązkowych) z zakresu pomocy społecznej naleŜy równieŜ
„Współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz
informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa
zawodowego i o szkoleniach”. Jest to zgodne art. 17 ust. 2 pkt 5 ustawy o pomocy
społecznej (zmiana wprowadzona art. 138 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i rynku pracy
( dz. U. Nr 99, poz. 1001).
Świadczenia udzielane przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gminie Brzozie moŜna
podzielić na dwie grupy. Pierwszą grupę stanowią świadczenia z tytułu zadań zleconych
gminie, a drugą zadania własne gminy.
Zgodnie z Art. 36. Ustawy o pomocy społecznej świadczeniami z pomocy społecznej są:
1. świadczenia pienięŜne: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek
celowy, zasiłek i poŜyczka na ekonomiczne usamodzielnienie, pomoc dla rodzin
zastępczych, pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki, świadczenie
pienięŜne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla
uchodźców;
44
2. świadczenia niepienięŜne: praca socjalna, bilet kredytowany, składki na ubezpieczenie
zdrowotne, składki na ubezpieczenia społeczne, pomoc rzeczowa, w tym na
ekonomiczne usamodzielnienie, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne,
interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie, usługi opiekuńcze w
miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy,
specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,
mieszkanie chronione, pobyt i usługi w domu pomocy społecznej, opieka i wychowanie w
rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo wychowawczej, pomoc w uzyskaniu
odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w
uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób
usamodzielnianych, szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone
przez ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.
W przypadku gminy Brzozie najczęstszymi przyczynami korzystania z pomocy Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej są: ubóstwo, bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz niepełnosprawność. Z
pomocy korzystają równieŜ osoby borykające z długotrwałą lub cięŜką chorobą oraz z
chorobą alkoholową. W niektórych rodzinach objętych pomocą społeczną występuje
jednocześnie kilka przyczyn.
Ubóstwo
NajwaŜniejszym problemem wśród rodzin objętych pomocą w gminie Brzozie jest ubóstwo.
Jego główną przyczyną jest bezrobocie. Niski poziom dochodów rodzin nie pozwala na
zabezpieczenie
podstawowych
środków
materialnych
związanych
z
utrzymaniem
mieszkania, zabezpieczeniem potrzeb edukacyjnych, zdrowotnych i kulturalnych. W celu
likwidacji skutków ubóstwa pracownicy socjalni wnioskują o udzielenie pomocy materialnej
rodzinom bądź pojedynczym osobom borykającym się z ubóstwem.
O ile w latach 2001-2003 systematycznie wzrastała liczba osób zwracająca się tym
problemem do GOPS o tyle od roku 2004 moŜna zaobserwować tendencję spadkową. Jedną
z przyczyn tej tendencji jest spadek bezrobocia i podejmowanie pracy przez osoby do tej
pory funkcjonujące bez środków do Ŝycia.
Bezrobocie
Drugim najczęstszym problemem, z którym borykają się mieszkańcy gminy Brzozie jest
bezrobocie. Jego największym skutkiem jest ubóstwo. NajwaŜniejszą sprawą w walce z
bezrobociem jest likwidacja jego przyczyn. Prowadzona jest ona przewaŜnie poprzez pracę
socjalną zmierzającą do mobilizacji potrzebujących w poszukiwaniu zatrudnienia.
45
Wśród mieszkańców gminny Brzozie moŜna wyodrębnić kilka głównych grup bezrobotnych:
- bezrobotni absolwenci - ze względu na ubogą ofertę lokalnego rynku pracy, gmina nie jest
w stanie zatrudnić dobrze wykształconych absolwentów, którzy coraz częściej w
poszukiwaniu pracy migrują nie tylko okolicznych miast, lecz takŜe w inne rejony Polski i za
granicę. Gmina w ratowaniu sytuacji powinna skoncentrować wysiłki na uruchomieniu
odpowiednich mechanizmów, które w krótkiej kilkuletniej perspektywie przyniosłyby ofertę
pracy dla ludzi młodych w wieku 18-30 lat,
- bezrobotni niepełnosprawni - jeśli chodzi o ta grupę lokalnej ludności, głównym problemem
jest brak zakładów pracy chronionej na terenie gminy bądź w bliskim jej sąsiedztwie.
Osoby dotknięte problemem bezrobocia często wykazują brak aktywności w rozwiązywaniu
problemów, przyjmują postawę roszczeniową wobec instytucji świadczących pomoc.
Najgorzej jest w przypadku osób z długotrwałym bezrobociem. Skutkuje ono utrwalonymi
negatywnymi wzorcami zachowań tj. naduŜywaniem alkoholu, przemocą, przestępczością.
Niezadowolenie społeczne spowodowane wysokim bezrobociem rodziców i płynące z tego
faktu niedostatki materialne, w połączeniu z brakiem oferty odpowiedniej dla dzieci
i młodzieŜy, moŜliwości spędzenia wolnego czasu, powodują, iŜ grupą społeczną, która
wymaga natychmiastowego wsparcia, są na terenie gminy Brzozie dzieci i młodzieŜ.
Skuteczność tego przedsięwzięcia będzie moŜliwa dzięki zwiększeniu ofert zajęć
pozalekcyjnych. Zagospodarowany w ten sposób wolny czas dzieci i młodzieŜy uchroni ich
przed zejściem na złą drogę. Będą mogły na miejscu rozwijać swoje zainteresowania i pasje
nie szukając atrakcji za pomocą róŜnego rodzaju uŜywek.
Kolejną sprawą wiąŜącą się z bezrobocie jest jego niejednokrotnie ukryty charakter. CięŜko
w związku z tym walczyć z nim. Pewne jest jedno bez zewnętrznej interwencji problem
ukrytego bezrobocia na wsi nie zostanie rozwiązany, a rozwój gminy będzie w znacznym
stopniu ograniczony.
Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego.
To kolejna przyczyną przyznawania pomocy z GOPS w gminie Brzozie. Niezaradność w
prowadzeniu gospodarstw domowych i gospodarowaniu skromnym budŜetem domowym
często przyczynia się do rozpadu małŜeństw powodując problemy wychowawcze z dziećmi.
W przypadku rodzin wielodzietnych niski status nie rokuje szans poprawy. Często z powodu
niezaradności następuje rozluźnienie więzi rodzinnych w konsekwencji prowadzi to do braku
zapewnienia opieki osobom w podeszłym wieku i niepełnosprawnym. Osoby dotknięte tym
problemem otrzymują pomoc z tutejszego ośrodka w postaci wsparcia finansowego. Są to
zasiłki celowe na zaspokojenie podstawowych potrzeb, refundacja kosztów wyŜywienia
46
dzieci w szkołach oraz ich wypoczynku, itp. W szczególnych przypadkach wskazany jest
kontakt z psychologiem bądź prawnikiem.
Niepełnosprawność
Kolejnym problemem jest niepełnosprawność. W zaleŜności od stopnia niepełnosprawności,
rodzaju dysfunkcji, sytuacji rodzinnej i materialnej, osoby niepełnosprawne korzystają z
szeregu świadczeń i usług. Do świadczeń pienięŜnych zaliczyć moŜna m. in.: renty socjalne
zasiłki stałe, celowe, okresowe, finansowanie usług opiekuńczych, posiłków dla dorosłych.
Osób ubiegające się o pomoc z tego tytułu faktycznie borykają się ze złym stanem zdrowia
bądź nieudogodnieniami starości. Coraz powszechniejszym powodem zwrócenia się o
pomoc z powodu niepełnosprawności staje jednak się tzw. „ucieczka w status inwalidy”
związana ze złą sytuacją na rynku pracy oraz zwiększeniem ilości świadczeń dla osób
niepełnosprawnych.
Alkoholizm
Następną kwestią podejmowaną przez pracowników socjalnych jest alkoholizm. Osoby
dotknięte chorobą alkoholową mogą liczyć na pomoc począwszy od skierowania na
niezbędne leczenie szpitalne, poprzez leczenie w Poradni Antyalkoholowej, a skończywszy
na terapii dla chorych i ich rodzin w Ośrodku Profilaktyki. WaŜne jest, Ŝeby GOPS
systematycznie monitorował zjawisko alkoholizmu na terenie gminy.
47
Tabela 28 Powody przyznania pomocy społecznej w gminie Brzozie
Liczba rodzin
Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej
2001
2002
2003
Liczba osób w rodzinach
2004
2005
2001
2002
2003
2004
2005
Ubóstwo
278
291
334
277
225
1137
1180
1346
1177
925
Sieroctwo
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Potrzeba ochrony macierzyństwa
23
19
30
10
14
118
76
128
40
71
Bezrobocie
113
165
162
111
136
384
581
635
432
521
Niepełnosprawność
39
76
84
63
44
121
281
303
241
175
Długotrwała lub cięŜka choroba
15
25
29
18
27
58
113
120
45
107
Bezradność w sprawach opiekuńczo –
wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego - ogółem
111
81
56
97
53
578
387
294
497
256
Alkoholizm
21
18
6
8
9
96
64
34
36
37
Narkomania
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Trudności w przystosowaniu do Ŝycia
po zwolnieniu z zakładu karnego
1
1
0
2
1
1
1
0
2
1
48
Tabela 29 Wydatki na świadczenia i świadczeniobiorcy za rok 2005
Wydatki narastające od
Liczba świadczeń narastająco
początku roku
od początku roku
Lp.
Wyszczególnienie
Pierwszy
Dwa
Trzy
Pierwszy
Dwa
Trzy
miesiąc miesiące miesiące miesiąc miesiące miesiące
kwartału kwartału kwartału kwartału kwartału kwartału
1. Zasiłki rodzinne
2.
Dodatki do zasiłków
rodzinnych, w tym z tytułu
2.1. Urodzenie dziecka
Opieki nad dzieckiem w
2.2. okresie korzystania z
urlopu wychowawczego
2.3.
2.4.
2.5.
2.5.1.
2.5.2.
2.6.
2.7.
Samotnego wychowania
dziecka i utraty prawa do
zasiłku dla bezrobotnych
na skutek upływu
ustawowego okresu jego
pobierania
Samotnego wychowywania
dziecka
Kształcenia i rehabilitacji
dziecka
niepełnosprawnego
Kształcenie i rehabilitacja
dziecka
niepełnosprawnego do 5
roku Ŝycia
Kształcenie i rehabilitacja
dziecka
niepełnosprawnego
powyŜej 5 roku Ŝycia
Rozpoczęcia roku
szkolnego
Podjęcie przez dziecko
nauki w szkole poza
miejscem zamieszkania
Na pokrycie wydatków
związanych z
2.7.1. zamieszkaniem w
miejscowości, w której
znajduje się szkoła
Na pokrycie wydatków
związanych z dojazdem do
2.7.2.
miejscowości, w której
znajduje się szkoła
Wychowanie dziecka w
rodzinie wielodzietnej
Zasiłki rodzinne z
3.
dodatkami
4. Zasiłki pielęgnacyjne
2.8.
5. Świadczenia pielęgnacyjne
6. Świadczenie opiekuńcze
RAZEM zasiłki rodzinne i
opiekuńcze
7.
189 846
220 963
251 875
4 062
4 722
5 377
280 710
306 466
332 099
2 536
2 911
3 287
4 000
5 000
5 500
8
10
11
46 851
50 557
53 969
113
121
130
6 800
7 200
7 600
17
18
19
117 169
120 839
125 280
688
709
734
21 190
24 030
26 660
317
359
398
2 500
2 750
3 000
50
55
60
18 690
21 280
23 660
267
304
338
41 850
41 850
41 940
465
465
466
25 800
31 440
37 000
587
718
846
4 640
5 440
6 320
58
68
79
21 160
26 000
30 680
529
650
767
17 050
25 550
34 150
341
511
683
470 556
527 429
583 974
6 598
7 633
8 664
68 400
83 520
98 208
475
580
682
60 312
64 540
68 320
144
155
164
128 712
148 060
166 528
619
735
846
599 268
675 489
750 502
7 217
8 368
9 510
49
Tabela 30 Udzielone świadczenia - zadania własne gminy
2005
2004
2003
2001
546
x
x
x
x
x 119 665 134 640 151 078 179 686 320 752
0
0
1
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
253
330
364
357
289 40 309
50 027
41
659
45
366
42
346
33 054
48 360
42 183
42 811 100 119
12
14
8
8
10
5 160
7 096
6 242
3 297
4 866
63 275
66 072
71 565
45 116
47 629
1
0
2
2
0
1
0
2
2
0
2 700
0
4 101
3 525
0
Inne zasiłki
celowe i w naturze
ogółem
150
145
153
123
233
x
x
x
x
x
20 636
20 208
32 610
21 080
48 515
PoŜyczka
nieoprocentowana
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Sprawienie
pogrzebu
2005
614
Usługi opiekuńcze
- ogółem
2004
2005
627
Posiłki ogółem
2003
2004
441
Schronienie
2002
2003
413
Razem
2001
2002
Kwota świadczeń w złotówkach
2001
Formy pomocy
Liczba świadczeń
2002
Liczba osób, którym przyznano
decyzją świadczenie
0
0
50
Tabela 31 Typy rodzin objęte pomocą społeczną
Wyszczególnienie
Rodziny ogółem
O liczbie osób w rodzinie:
1
2
3
4
5
6 i więcej
Rodziny z dziećmi ogółem
O liczbie dzieci
1
2
3
4
5
6
7 i więcej
Rodziny niepełne ogółem
O liczbie dzieci
1
2
3
4 i więcej
Rodziny emerytów i
rencistów ogółem
O liczbie osób
1
2
3
4
2001
314
Liczba rodzin
2002
2003
2004
323
369
292
2005
230
2001
1 256
2002
2003
2004
1 295
1 462
1 241
2005
938
25
43
51
68
56
71
173
38
32
51
82
61
59
250
39
44
68
91
65
62
252
34
23
38
75
60
62
241
24
17
38
53
45
53
194
25
86
153
272
280
440
888
38
64
153
328
305
407
1 003
39
88
204
364
325
442
948
34
46
114
300
300
447
913
24
34
114
212
225
329
870
31
41
33
31
20
8
9
37
60
79
51
28
15
6
11
19
73
82
41
23
16
11
6
17
64
80
41
29
15
7
5
28
49
57
58
15
7
4
4
24
93
164
165
186
140
64
76
112
180
316
255
168
105
48
111
56
219
328
205
138
112
88
77
50
192
320
205
174
105
56
53
81
147
228
290
90
49
32
34
64
21
8
3
5
10
5
2
2
10
4
2
1
15
8
3
2
13
6
5
0
42
24
12
34
20
15
8
13
20
12
8
10
30
24
15
12
26
18
20
0
52
25
13
19
24
210
76
60
50
64
7
13
9
23
5
10
6
4
1
3
0
9
6
6
3
4
4
9
6
5
7
26
27
150
5
20
18
33
1
6
0
53
6
12
9
23
4
18
18
24
51
Tabela 32 Rzeczywista liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną
Liczba osób, którym przyznano
decyzją świadczenie
Liczba rodzin
2001
2002
2003
2004
2005
2005
2005
Świadczenia przyznane w ramach
zadań zleconych i zadań
własnych (bez względu na ich
rodzaj, formę, liczbę oraz źródło
finansowania)
539
448
698
634
555
278
291
334
277
225 1 137 1 180 1 346 1 177
zadań zleconych (bez względu na
ich rodzaj, formę i liczbę)
146
198
161
51
15
140
194
161
47
15
538
724
150
33
zadań własnych (bez względu na
ich rodzaj, formę i liczbę)
413
441
627
614
546
231
226
263
257
222
990
980 1 128 1 093
919
Pomoc udzielana w postaci pracy
socjalnej - ogółem
x
x
x
x
x
138
93
72
57
17
437
284
228
211
64
W tym wyłączenie w postaci
pracy socjalnej
x
x
x
x
x
36
32
35
15
5
119
115
116
64
13
623
2004
2004
2003
2003
2002
2002
2001
2001
Wyszczególnienie
925
52
Analizując dane zawarte w powyŜszych tabelach moŜna stwierdzić, Ŝe kwota środków finansowych
na pomoc społeczną dla mieszkańców gminy Brzozie ma obecnie tendencję spadkową.
W latach 2001-2003 na terenie gminy Brzozie moŜna było zauwaŜyć dość istotny wzrost liczby
osób uzyskujących świadczenia. Od roku 2004 nastąpiła tendencja spadkowa. Najczęściej
udzielaną formą pomocy były posiłki, które w 2005 roku stanowiły 53% ogółu osób otrzymujących
świadczenie, natomiast poniesiony za nie koszt stanowił 31% kosztów udzielonych świadczeń.
Wykres 25 Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie w ramach zadań własnych i zleconych
800
700
600
500
400
300
200
2001
2002
2003
2004
2005
Tabela 33 DoŜywianie uczniów szkół
Wyszczególnienie
Rzeczywista liczba uczniów objętych
doŜywianiem
Koszty posiłków w złotówkach - ogółem
własnych
gminy
Z tego ze
dodatkowych z
środków
rezerwy budŜetowej
Liczba posiłków
Koszt jednego posiłku w złotówkach
Szacowana liczba uczniów
wymagających doŜywiania, nie
objętych tą formą pomocy
braku środków
Z powodu
braku warunków
technicznych i
sanitarnych do
przygotowania
posiłku
niechęć rodziców i
dzieci do korzystania
z tej formy pomocy
z innych powodów
2001
2002
Lata
2003
2004
253
33 054
330
44 360
364
39 092
357
289
42 811 100 119
19 554
12 160
14 292
20 811
43 919
13 500
40 309
0,82
32 200
50 027
0,89
24 800
41 659
0,94
22 000
45 366
0,94
56 200
42 346
2,36
27
0
0
0
0
27
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2005
53
Tabela 34 Ogólne informacje o rządowym programie „Posiłek dla potrzebujących” w 2005 roku
Inne osoby
Osoby stare, chore,
niepełnosprawne
Uczniowie szkół
ponadgimnazjalnych
Dzieci 0 - 7 lat
Ogółem
Wyszczególnienie
Uczniowie szkół
podstawowych i
gimnazjów
W tym
Rzeczywista liczna osób objętych
programem - ogółem
460
94
250
20
24
87
Liczba osób
korzystających z posiłku
289
54
235
0
0
0
Liczba osób
korzystających z zasiłku
celowego
186
40
15
20
24
87
0
0
0
0
0
0
W tym
Liczba osób, którym
dowieziono posiłek
54
4. Analiza SWOT
Kolejną czynnością jest wyodrębnienie mocnych i słabych stron oraz szans i zagroŜeń w
gminie Brzozie (analiza SWOT - ”strengths” – mocne strony, ‘’weaknesses” – słabe strony,
‘’opportunities” – szanse i „threats” – zagroŜenia). Do zrealizowania tego zadania posłuŜyła część
pierwsza Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych zawierająca ocenę sytuacji społecznogospodarczej gminy.
W wyniku zastosowania macierzy SWOT przeprowadzona zostanie analiza istniejącego
potencjału gminy, realizowanych zadań i moŜliwości rozwojowych niezaleŜnych lub zaleŜnych w
niewielkim stopniu od otoczenia (mocne i słabe strony) oraz na analizowaniu tych obszarów na
zewnątrz gminy, które wpływają na jej funkcjonowanie (szanse i zagroŜenia).
cechy
wewnętrzne
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
cechy
zewnętrzne
Macierz SWOT - schemat
SZANSE
ZAGROśENIA
cechy pozytywne
cechy negatywne
W prezentowanej tabeli poszczególne określenia oznaczają:
Silne strony – to pozytywne zjawiska wynikające z samej organizacji (np. wysoki poziom wiedzy
kadry, znajomość lokalnych uwarunkowań itp.)
Słabe strony – to negatywne zjawiska wpływające na ograniczenie szans i moŜliwości rozwojowych
organizacji, na które ma ona wpływ (np. słaba komunikacja wewnętrzna, brak koordynacji działań.
itp.)
Szanse – to pozytywne zjawiska, które stwarzają moŜliwości rozwojowe niezaleŜne od działań
organizacji (np. połoŜenie geograficzne)
ZagroŜenia – to negatywne zjawiska wypływające z otoczenia organizacji, niezaleŜne od jej działań
(np. niedoskonałość rozwiązań prawnych, konkurencyjność sąsiednich podmiotów, pogarszanie
wskaźników makroekonomicznych itp.)
PoniŜej wymieniono elementy wchodzące w skład poszczególnych grup czynników zamieszczając
wszystkie wnioski wynikające z diagnozy obecnego stanu gminy. Wybór poszczególnych dziedzin
do tabel analizy SWOT warunkowany jest tematem opracowania i wiąŜe się z tymi sferami
funkcjonowania gminy, które w sposób pośredni lub bezpośredni wpływają na politykę społeczną.
55
Gospodarka i infrastruktura
Mocne strony
Indywidualne rolnictwo o wysokich
Słabe strony
Brak gazyfikacji gminy
Przestarzałe wyposaŜenie gospodarstw
moŜliwościach adaptacyjnych
Wysoki stopień zwodociągowania gminy
umoŜliwiający nowoczesną produkcję rolną
MoŜliwa do zagospodarowania nadwyŜka
wykwalifikowanej siły roboczej
rolnych
Niewystarczająca liczba lokali
mieszkaniowych i socjalnych w stosunku do
osób oczekujących
Rezerwy atrakcyjnych i stosunkowo tanich
terenów pod budownictwo mieszkaniowe i
Niewielkie moŜliwości dywersyfikacji
prowadzonej działalności gospodarczej
rekreacyjne
Zadawalający stan dróg
Szanse
MoŜliwości rozwojowe wynikające z
ZagroŜenia
Brak konsekwentnej i długofalowej polityki
wykorzystania wspólnotowych funduszy
państwa oraz wizji dla rozwoju
strukturalnych
samorządności w Polsce
Polityka władz gminy, przyjazna inwestorom i Niewłaściwe rozwiązania prawne i brak
ukierunkowana na rozwój
zachęt dla inwestorów
Wspieranie działań lokalnych poprzez
Istnienie wielu gmin o zbliŜonym profilu
wyspecjalizowane instytucje działające na
społeczno – gospodarczym konkurujących o
szczeblu ogólnokrajowym
fundusze i inwestorów
Wykorzystanie moŜliwości budownictwa
jednorodzinnego
Zasoby Finansowe
Mocne strony
Słabe strony
Profesjonalna kadra zarządzająca gminą i jej Nowe zadania gmin zlecane bez pokrycia
budŜetem
Szanse
Środki strukturalne Unii Europejskiej,
Współpraca organizacji i gmin
finansowego ze środków centralnych
ZagroŜenia
Przekazywanie nowych zadań samorządowi
gminnemu bez przekazywania odpowiednich
środków finansowych,
Niestabilność prawa, brak jasnych
uregulowań w zakresie rozdziału zadań i
środków (państwo –gminy)
56
Zasoby psychiczne
Mocne strony
Siła i determinacja mieszkańców gminy w
dąŜeniu do celu,
Konsekwentne wsparcie decydentów (władz
gminy),
Aktywność i praktyczne nastawienie działań
władz gminy,
Otwartość mieszkańców na zmiany.
Słabe strony
Wyuczona bezradność i roszczeniowa
postawa mieszkańców,
Brak mobilności zawodowej,
Brak imprez gminnych integrujących
społeczność,
Brak motywacji osób zagroŜonych
wykluczeniem do podejmowania działań
mających na celu poprawę własnej sytuacji,
Niekorzystne tendencje polegające na
dziedziczeniu ubóstwa i patologii.
Szanse
MoŜliwości realizacji załoŜonych celów przy
aktywnej współpracy mieszkańców i władz
gminy,
Otwarty dialog (umiejętność właściwego
komunikowania się) między mieszkańcami a
władzami gminy,
Wspólne łagodzenie konfliktów (uzgadnianie
ZagroŜenia
Przenoszenie złych wzorców zachowań do
społeczności lokalnej,
NiemoŜność wprowadzenia zmian
spowodowana marazmem i brakiem
aktywności mieszkańców,
Tendencja do osłabiania się więzi
międzyludzkich i zamykania się rodzin.
stanowisk, jasne określenie, o co chodzi
poszczególnym osobom i wspólne
poszukiwanie rozwiązań kompromisowych).
57
Zasoby społeczne
Mocne strony
DąŜenie ludności do zdobywania
wykształcenia i podnoszenia kwalifikacji
Słabe strony
Wysoki poziom bezrobocia,
Niezadowalająca sytuacja ekonomiczna
zawodowych,
Czyste środowisko naturalne niewywierające
sporej części ludności,
negatywnego wpływu na stan zdrowia
mieszkańców gminy,
gminy,
MoŜliwości wykorzystania funduszy
pomocowych,
Szanse
Silny i w miarę posiadanych kompetencji -
Brak miejsc pracy dla młodzieŜy.
Brak zakładu opiekuńczo-leczniczego,
Niedobory infrastruktury słuŜby zdrowia,
ZagroŜenia
Narastająca przestępczość, przemoc i
agresja dzieci i młodzieŜy
Wzrost ilości miejsc pracy wynikający z
oŜywienia gospodarczego
Zwiększenie nakładów na słuŜbę zdrowia w
Coraz większa skala emigracji
wykształconej ludności
Afirmacja alkoholu wśród młodzieŜy
Niekorzystne oddziaływanie rodzin
wyniku wzrostu gospodarczego
patologicznych, dziedziczenie ubóstwa,
WdraŜanie nowych metod polityki społecznej
i szkolenia pracowników GOPS
Mała aktywność osób pozostających bez
pracy,
sprawnie działający samorząd
Programy aktywizacji osób bezrobotnych
Niewystarczające kwalifikacje duŜej grupy
bezrobotnych,
Efektywne działanie Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej.
Apatia i bierność osób długotrwale
bezrobotnych,
Działalność gminnej placówki ochrony
zdrowia,
Niewielki przyrost miejsc pracy na terenie
patologii, dysfunkcji
Starzenie się społeczeństwa
Brak spójnej i całościowej polityki państwa
w zakresie pomocy społecznej
58
Oświata, kultura i turystyka
Mocne strony
Dostęp szkół do Internetu
Kompetentna i fachowa kadra nauczycielska
w szkołach gminy
Słabe strony
Brak oferty sportowej, kulturalnej,
rekreacyjnej oraz kalendarza imprez
Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura
Walory turystyczne
turystyczna w postaci ścieŜek rowerowych,
Czyste środowisko naturalne
obiektów gastronomicznych, pól
namiotowych itp.
Szanse
MoŜliwości wykorzystania funduszy
Brak Gminnego Ośrodka Kultury
Chęć młodzieŜy do emigracji
ZagroŜenia
Niedostatecznie rozbudzone ambicje
stypendialnych
edukacyjne rodzin zagroŜonych
Sięgnięcie po europejskie fundusze
pomocowe
wykluczeniem
Powołanie stowarzyszeń i instytucji
kulturalnych, nastawionych na pielęgnowanie
cele oświatowe
lokalnych tradycji
Wzrastająca popularność aktywnej turystyki
oraz wyjazdów weekendowych na wieś
Wykorzystanie krajobrazu gminy i walorów
przyrodniczych
Niewystarczająca dotacja centralna na
Brak środków na funkcjonowanie instytucji
kultury
Brak zrozumienia i zainteresowania kulturą
sporej części społeczeństwa realizującego
swe aspiracje kulturalne za pomocą
telewizji i Internetu
Lepsze wykorzystanie bliskości i potencjału
duŜych aglomeracji miejskich.
59
5. Opracowanie celów strategicznych, operacyjnych i działań
Zapewnienie odpowiedniego poziomu Ŝycia swoim mieszkańcom to kluczowe zadanie władz gminy
Brzozie. W myśl nowocześnie rozumianej polityki społecznej polegać to ma nie tylko na pomocy
materialnej, lecz takŜe w duŜej mierze na stworzeniu moŜliwości i warunków do rozwoju we
wszystkich dziedzinach Ŝycia. WaŜną kwestią jest tu pamięć o osobach wykluczonych, które z
róŜnych przyczyn nie włączają się w szereg przemian podnoszących warunki Ŝyciowe.
Podstawowym warunkiem poprawy tego stanu rzeczy i skutecznym przeciwdziałaniem negatywnym
zjawiskom społecznym jest podwyŜszenie świadomości mieszkańców gminy na temat głównych
przyczyn i skutków tych zjawisk. NaleŜy teŜ nakreślić zasady i moŜliwości zapobiegania ich
powstawania.
Ponadto sfera społeczna wymaga wsparcia finansowego, które umoŜliwi realizację usług
publicznych na zadawalającym poziomie. Zakres zadań związanych ze sferą społeczną
oddziałującą na standard Ŝycia mieszkańców jest bardzo szeroki. Cel strategiczny zostanie
zrealizowany poprzez działania z zakresu: edukacji, kultury, sportu, rekreacji, opieki zdrowotnej i
społecznej.
Cel strategiczny: Poprawa warunków Ŝycia i funkcjonowania mieszkańców, z troską o los
osób wykluczonych społecznie i zagroŜonych takim wykluczeniem.
Celem Strategii są działania długookresowe i długofalowe, polegające na inwestycji w kapitał ludzki,
system edukacji, poprawę sytuacji materialnej, działania na rzecz poprawy rynku zatrudnienia,
mające powiązania ze wzrostem przedsiębiorczości. Kompleksowa pomoc osobom z problemami
powinna opierać się ponadto na profilaktyce, systematycznym monitorowaniu sytuacji społecznej i
wczesnym reagowaniu w razie piętrzących się kłopotów.
Szczegółowa diagnoza i analiza sytuacji społecznej gminy Brzozie pozwoliła wyodrębnić 7
obszarów operacyjnych (szczegółowych), które uznano za priorytetowe w realizacji celu
strategicznego.
Cele operacyjne:
I.
Wsparcie dla rodzin dotkniętych ubóstwem.
II. Ograniczenie bezrobocia na terenie gminy oraz łagodzenie jego negatywnych skutków
społecznych.
III. Zwalczanie problemu alkoholizmu oraz łagodzenie negatywnych skutków tego zjawiska.
IV. Stworzenie perspektyw dla dzieci i młodzieŜy.
V. Działania na rzecz integracji osób niepełnosprawnych, starszych i przewlekle chorych
VI. Prewencja, profilaktyka oraz skuteczna walka z wszelkimi przejawami patologii
społecznych.
VII. Wzmocnienie oddziaływania i intensyfikacja działań Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej.
60
I.
Wsparcie dla rodzin dotkniętych ubóstwem.
W kraju od kilku lat zaobserwować moŜna uboŜenie pewnych części populacji. Co roku coraz
większym procent ludności znajduje się poniŜej granicy ubóstwa. Nie przeszkadza w tym fakt
ogólnego wzrostu poziomu dochodów i wydatków w Polsce. RozbieŜność ta powoduje zwiększenie
stopnia zróŜnicowania dochodowego w społeczeństwie. W szczególnie trudnej sytuacji są
pojedyncze osoby bądź teŜ całe rodziny dotknięte problemem długotrwałego ubóstwa. Wymusza
ono szereg zmian w stylu Ŝycia, powoduje zwiększanie się poczucia beznadziejności oraz
negatywnie wpływa na podejmowane decyzje. Często prowadzi do rezygnacji z podstawowych dóbr
– Ŝywności, leków czy teŜ przyborów szkolnych. Pogłębia to beznadziejności i tak juŜ trudnej
sytuacji, wzrastają potrzeby nakładów finansowych (coraz droŜsze leki na zaleczenie nie leczonych
dolegliwości, korepetycje dla dzieci itp.). Brak moŜliwości realizacji potrzeb często powoduje spadek
poziomu Ŝycia, zaniedbania w sprawach wychowawczych i opiekuńczych. Często w skutek tego
powstają kolejne niekorzystne zjawiska: alkoholizm, narkomania, przestępczość, przemoc w
rodzinie, osłabienie więzi rodzinnych itp. NaleŜy przedsięwziąć szereg działań mający na celu
ograniczenie tych negatywnych zjawiska lub całkowite ich wykluczenie. Trzeba szczególny nacisk
połoŜyć na zahamowanie procesu dziedziczenia biedy i negatywnych wzorców wyniesionych z
domów. Wpajać juŜ najmłodszym podstawowe wartości rodzinne i wskazywać moŜliwości
rozwojowe.
Wsparcie dla rodzin dotkniętych ubóstwem
Działania słuŜące osiągnięciu celu
1.
Realizatorzy i
podmioty wspierające
Wsparcie finansowe najuboŜszych rodzin (np.
Wójt Gminy
świadczenia rodzinne, zasiłki, stypendia dla dzieci i
Gminny Ośrodek
młodzieŜy).
zakup podręczników, usługi opiekuńcze w miejscu
Praca
ciągła
Pomocy
2. Działania polegające na udzielaniu świadczeń w formie
niepienięŜnej – dotacja na posiłki dzieci w szkole,
Okres
realizacji
Społecznej
Powiatowy Urząd
Pracy w Brodnicy
zamieszkania.
3. Organizowanie robót publicznych i prac społecznie
uŜytecznych w celu złagodzenia skutków ubóstwa.
4. Pomoc psychologiczna oraz doradztwo zawodowe dla
potrzebujących – wskazanie umiejętnego sposobu
odkrycia i wykorzystania własnych zasobów.
5. Stała weryfikacja przyznawanych świadczeń (głównie
pienięŜnych), tak, aby przyznawana pomoc trafiała do
osób rzeczywiście jej potrzebujących.
6. Rozwój agroturystyki, stanowiący dodatkowe źródło
dochodów dla mieszkańców.
61
II. Ograniczenie bezrobocia na terenie gminy oraz łagodzenie jego negatywnych skutków
społecznych.
Wyodrębnienie tego obszaru w strategii wynika z diagnozy sytuacji społeczno – gospodarczej w
gminie. Transformacja ustrojowo – systemowa w Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i
dziewięćdziesiątych wywołała szereg negatywnych zjawisk oraz radykalnie zmieniła polski rynek
pracy. Pojawiło się bezrobocie, którego negatywne skutki odczuwamy cały czas dotkliwie.
Bezrobocie jest czynnikiem powodującym szybką degradację ekonomiczną jednostki i rodziny,
potęguje biedę i rozszerza strefę ubóstwa. Bezrobocie prowadzi do obniŜenia standardu Ŝycia,
sprzyja izolacji społecznej, pogarsza stan zdrowia, staje się wynikiem utraty kwalifikacji
zawodowych, wpływa na wzrost konfliktów społecznych i zachowań patologicznych. Ponadto
bezrobocie występujące w sektorze rolnictwa ma głównie charakter ukryty, nie jest moŜliwe do
oszacowania. Tym samy i walka z nim jest niemoŜliwa.
W zwalczaniu bezrobocia nie pomaga równieŜ postawa niektórych mieszkańców. Charakteryzuje
się ona małą mobilnością zawodową, roszczeniową postawą wobec Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej oraz niechęcią do współpracy na rzecz zmiany swojej sytuacji.
Pomimo tego istnieje duŜa szansa, Ŝe przy zastosowaniu odpowiednich instrumentów moŜliwe jest
przywrócenie choć części osób bezrobotnych czy biernych zawodowo na rynek pracy. Do tych
instrumentów naleŜą szeroko rozumiane usługi rynku pracy, obejmujące: szkolenia, doradztwo,
pośrednictwo czy inne formy wsparcia. Właśnie szereg tych inicjatyw powinno się przedsięwziąć na
terenie gminy Brzozie, Ŝeby skutecznie zwalczać istniejące tam bezrobocie.
62
Ograniczanie bezrobocia na terenie gminy oraz łagodzenie jego negatywnych skutków
społecznych
Realizatorzy i
Okres
podmioty
realizacji
wspierające
Wójt Gminy
Praca ciągła
1. Podejmowanie działań na rzecz powstawania nowych
miejsc pracy w gminie.
2.
3.
Gminny Ośrodek
Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu (prace
Pomocy
interwencyjne, roboty publiczne, staŜe, przygotowanie
Społecznej
zawodowe).
Szkoły
Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy i
Powiatowy Urząd
Pracy w Brodnicy
organizacjami pozarządowymi w celu przygotowania i
realizacji projektów na rzecz przeciwdziałania
bezrobociu (organizowanie szkoleń,
Pracodawcy
(staŜe)
przekwalifikowanie) tzw. poszerzanie kwalifikacji
bezrobotnych.
4.
Wprowadzenie zachęty dla inwestorów oraz tworzenie
odpowiedniego klimatu do rozwoju przedsiębiorczości.
5.
Prowadzenie gminnej polityki wspierania
przedsiębiorczości oraz przeciwdziałanie bezrobociu.
6.
Dostosowanie oferty edukacyjnej szkół
ponadgimnazjalnych do potrzeb rynku pracy.
7.
Stworzenie mini przedszkoli lub mini Ŝłobków o
charakterze rodzinnym, umoŜliwiających rodzicom
swobodne podjęcie zatrudnienia.
8.
Aktywne pośrednictwo pracy poprzez umoŜliwienie
szerokiego dostępu do informacji i bieŜącą analizę
sytuacji na rynku pracy.
9.
Kierowanie do robót publicznych i prac
interwencyjnych osób najbardziej zaangaŜowanych w
poszukiwanie pracy.
10. Promowanie dobrych i skutecznych wzorców
wychodzenia z bezrobocia.
11. Rozwój usług socjoterapeutycznych w celu
wykształcenia odpowiedzialności za własny los i
umiejętności przystosowania się do Ŝycia we
współczesnej rzeczywistości u dzieci i młodzieŜ z
rodzin długotrwale bezrobotnych.
12. Wykorzystanie atutów turystyczno – wypoczynkowych
gminy poprzez rozwój infrastruktury turystycznej.
63
III. Zwalczanie problemu alkoholizmu oraz łagodzenie negatywnych skutków tego zjawiska.
Jednym z dominujących zagroŜeń we współczesnym świecie jest szerząca się plaga alkoholizmu.
UzaleŜnienie od alkoholu, czyli alkoholizm, jest chorobą, która zaczyna się i rozwija podstępnie, bez
świadomości zainteresowanej osoby. WaŜne jest, aby osoba uzaleŜniona potrafiła przyznać się do
bezsilności wobec alkoholu i niekierowana swoim Ŝyciem.
Szczególnie zatrwaŜający jest fakt, iŜ z roku na roki obniŜa się wiek sięgających po alkohol.
Nastolatki nieraz sięgają po niego, by zamanifestować swoją niezaleŜność lub wyrazić bunt wobec
dorosłych. Są takŜe mało odporni na presję rówieśników i zdolni do robienia bardzo ryzykownych
rzeczy po to, by zaimponować kolegom. NaleŜy połoŜyć nacisk na uświadamianie o skutkach
naduŜywania alkoholu, kreować wzorce godne naśladowania.
Szczególnie waŜną kwestią jest naduŜywanie alkoholu w rodzinie. JeŜeli ktoś z członków rodziny
pije w sposób chorobliwy, to cała rodzina doznaje szkody. Często moŜna spotkać opinię, Ŝe
alkoholizm jest chorobą całej rodziny i wszyscy zostają wciągnięci w bolesny, uszkadzający wir
powstający wokół tego, który pije. śycie rodzinne moŜe być powaŜnie zaburzone przez alkohol
takŜe wtedy, gdy ktoś z członków rodziny jest dopiero na drodze do uzaleŜnienia się - upija się
okresowo, ale nie występują u niego jeszcze w pełni objawy choroby. Dzieci, które wychowują się w
rodzinach, w których ktoś naduŜywa napojów alkoholowych, Ŝyją z poczuciem zagroŜenia, cierpią i
uczą się szczególnych sposobów postępowania, które im utrudniają Ŝycie. Doświadczenie dziecka
w rodzinie alkoholowej to doświadczenie totalnego zagubienia i chaosu. Nigdy nie wiadomo, na co
moŜna liczyć, poniewaŜ wszystko zaleŜy od chwilowego nastroju.
Bardzo powaŜne są następstwa społeczne wynikające z naduŜywania alkoholu. Alkoholizm
powoduje
zazwyczaj
rozbicie rodziny,
rozluźnienie
więzów społecznych
i
zawodowych,
zmniejszenie dyscypliny pracy, obniŜenie jakości. Jest jednym z głównych czynników w rozwoju
przestępczości. Znaczna część wypadków komunikacyjnych i zawodowych związana jest z
uŜywaniem alkoholu.
W zdecydowanej większości przypadków, bez fachowej pomocy, osoba uzaleŜniona nie potrafi się
uratować. Nie oznacza jednak, Ŝe powinna być zwolniona od odpowiedzialności za swoje
postępowanie. JeŜeli ktoś po pijanemu narusza prawo, zasady moralne, krzywdzi innych i powoduje
straty materialne, powinien za to ponosić odpowiedzialność, tak jak wszyscy ludzie.
Władze gminy przy pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy społecznej powinny skutecznie
monitorować osoby borykające się z problemem alkoholowym. Oferować pomoc terapeutyczną i
wspierać rodziny, którym zjawisko alkoholizmu nie jest obce.
64
Pomoc na rzecz osób dotkniętych problemem alkoholowym
1. Oferowanie osobom dotkniętym i zagroŜonym
problemem uzaleŜnienia pomocy
Realizatorzy i podmioty
wspierające
Wójt Gminy
Gminny Ośrodek
informacyjnej dla dzieci i młodzieŜy poprzez
Szkoły
Powiatowe Centrum
zwiększanie świadomości o negatywnych
Pomocy Rodzinie w
skutkach spoŜywania alkoholu.
Brodnicy
3. Dozorowanie, monitorowanie zjawiska
Praca ciągła
Pomocy Społecznej
terapeutycznej i rehabilitacyjnej.
2. Prowadzenie profilaktycznej działalności
Okres
realizacji
Policja
spoŜywania alkoholu, zwłaszcza wśród ludzi
młodych.
4. Tworzenie warunków do powstania
pozalekcyjnych klubów i kół zainteresowań w
oparciu o bazę szkolną i remizy wiejskie jako
alternatywa do alkoholu.
5. Rozwój systemu edukacji oraz poprawa
dostępu do edukacji polegającej na promocji
zdrowego stylu Ŝycia.
6. Udzielanie rodzinom, w których występują
problemy alkoholowe pomocy
psychospołecznej i prawnej, a w szczególności
ochrony przed przemocą w rodzinie.
7. Dokonywanie kontroli przestrzegania zasad i
warunków korzystania z zezwolenia na
sprzedaŜ napojów alkoholowych, a w
szczególności sprzedaŜy alkoholu osobom
nieletnim.
IV. Stworzenie perspektyw dla dzieci i młodzieŜy.
W tym obszarze kluczowym zagadnieniem do rozwiązania jest stworzenie na terenie gminy miejsc
rekreacji i spędzania wolnego czasu dla młodzieŜy, gdzie mogłaby rozwijać zainteresowania i
talenty zarówno te intelektualne jak i sportowe. Uprawianie sportu, oprócz duŜych wartości
wychowawczych, angaŜuje takŜe wolny czas, zapobiegając w ten sposób popadaniu w nałogi i
uzaleŜnienia oraz rodzeniu się patologii. Aktywizacja młodzieŜy w kierunku sportowym wymaga
przede wszystkim odpowiedniej bazy sportowej, która będzie rozbudowywana i modernizowana
głównie w oparciu o szkolne obiekty sportowe oraz boiska wiejskie, budowane przy udziale
mieszkańców danej wsi. Przyczyni się to w skuteczny sposób do zapobieŜenia demoralizacji i
65
przestępczości. Ciekawą moŜliwością byłoby stworzenia powszechnego punktu dostępu do
Internetu w postaci kawiarenki internetowej. Stanowiłaby ona zarówno miejsce rozrywki jak i cenne
źródło pozyskiwania informacji.
Władze gminy powinny zadbać takŜe o stworzenia atrakcyjnej oferty zatrudnieniowej na terenie
gminy dla młodych ludzi. Właśnie w tej grupie wchodzącej dopiero na rynek pracy zjawisko
bezrobocia jest powszechne. Rozpoczynanie Ŝycia zawodowego od pobierania zasiłku moŜe
wywołać negatywne i głębokie skutki w sferze społecznej, czego przykładem jest emigracja ludzi w
celu znalezienia pracy do większych ośrodków miejskich, a nawet zagranicę. Stąd teŜ konieczne
jest zwrócenie szczególnej uwagi na pobudzenie aktywności społeczno-gospodarczej w tej grupie
ludności. Władze gminy powinny tak pokierować polityką gminy, aby zachęcić młodzieŜ do zostania
na miejscu. Dać im moŜliwość rozwoju, pamiętając o tym, iŜ to właśnie przede wszystkim ludzie
młodzi są nadzieją dla gminy.
W szkołach istotną kwestią powinno być kształtowanie świadomego i odpowiedzialnego
społeczeństwa
zdolnego
do
rozwiązywania
swoich
problemów
Ŝyciowych.
Wpajać
juŜ
najmłodszym, iŜ naleŜy dbać o wiedze, rozwijać własne talenty i zainteresowania.
Stworzenie perspektyw dla dzieci i młodzieŜy
Realizatorzy i
podmioty
wspierające
1. Stworzenie ogólnodostępnego punktu korzystania z
Wójt Gminy
Internetu dla wszystkich zainteresowanych (kawiarenka
Szkoły
internetowa).
Gminny
2. Stworzenie dzieciom i młodzieŜy alternatywnych metod
Ośrodek
spędzania wolnego czasu (świetlice środowiskowe,
Pomocy
kółka zainteresowań, zajęcia sportowe itp.).
Społecznej
Okres
realizacji
Praca ciągła
3. Rozwój sieci świetlic środowiskowych dostępnych dla
wszystkich dzieci.
4. Wybudowanie placów zabaw dla najmłodszych
mieszkańców.
5. Wprowadzenie funduszy stypendialnych dla młodzieŜy
najbardziej uzdolnionej, niepełnosprawnej i pochodzącej
z ubogich rodzin.
6. Wzrost oferty zatrudnienia dla ludzi młodych,
zatrzymanie ich na terenie gminy.
7. Rozwój systemu edukacji oraz poprawa dostępu do niej.
8. Ułatwienie dostępu (takŜe informacji) do sieci
poradnictwa i wspierania w sytuacjach kryzysowych
oraz poradnictwa zawodowego dla młodzieŜy.
66
V. Działania na rzecz integracji osób niepełnosprawnych, starszych i przewlekle chorych
NaleŜy wspierać procesy rozwojowe niepełnosprawnych w tym ze szczególnych uwzględnianiem
dzieci i młodzieŜy, aby umoŜliwić im osiągnięcie samodzielności z Ŝyciu dorosłym. W przypadku
niepełnosprawnych dzieci najwaŜniejsza staje się ich rehabilitacja zdrowotna, dostęp do lekarzy
specjalistów, turnusów rehabilitacyjnych i sanatoriów oraz dostęp do edukacji poczynając od
przedszkoli po uniwersytety. Szczególne znaczenie w wyrównaniu szans i integracji osób
niepełnosprawnych
ze
społeczeństwem
odgrywają
działania
na
rzecz
likwidacji
barier
architektonicznych w obiektach uŜyteczności publicznej na terenie gminy Brzozie. W przypadku
planowania działań z zakresu integracji zawodowej osób niepełnosprawnych naleŜy dąŜyć do
poprawy poziomu przygotowania zawodowego i zwiększenia moŜliwości zatrudnienia osób
niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy. Zwiększenie zdolności osób niepełnosprawnych do
zatrudnienia
moŜna
osiągnąć
poprzez
prowadzenia
szkoleń
zawodowych
i
kursów
przekwalifikowań zgodnie z potrzebami rynku.
Gminny Ośrodek Pomocy jak i całe władze gminy powinny propagować społeczną akceptacje i
integrację osób niepełnosprawnych. Szansą dla poprawy sytuacji niepełnosprawnych na terenie
gminy jest moŜliwość skorzystania z unijnych funduszy strukturalnych, szczególnie z Europejskiego
Funduszu Społecznego.
Wraz z wiekiem stan zdrowia ludzi starszych i ich sprawność pogarszają się. Mimo generalnie złego
stanu zdrowia osób starszych, w ograniczonym zakresie korzystają one z opieki medycznej
(szczególnie ambulatoryjnej) i pielęgnacyjnej. Wynika to m.in. z ograniczonej sprawności i
mobilności przestrzennej, a takŜe z konieczności ponoszenia odpłatności za pewien zakres
świadczeń lekarskich, pielęgnacyjno-rehabilitacyjnych i opiekuńczych.
Tworzenie warunków sprzyjających godnej i aktywnej starości powinno następować poprzez
wspomaganie jednostek w radzeniu sobie z kryzysami typowymi dla tego wieku, zapewnienie
ludziom starym odpowiedniej pozycji w społeczeństwie oraz kształtowanie pozytywnego obrazu
starości w świadomości społecznej. Dodatkowo integracji w starzejącym społeczeństwie sprzyja
rozwój środowiskowej formy opieki nad osobami starszymi, wymagającymi tego typu pomocy do
zaspokojenia codziennych potrzeb.
Gmina powinna zapewnić udział zarówno osobom niepełnosprawnym jak i starszym zapewnić
udział w Ŝyciu społecznym, kulturalnym, sporcie, turystyce i rekreacji.
67
Działania na rzecz integracji osób niepełnosprawnych, starszych i przewlekle chorych
Realizatorzy i
1. Rozwój usług opiekuńczych dla osób starszych.
Wójt Gminy
2. Podejmowanie działań na rzecz likwidacji barier
Gminny Ośrodek
architektonicznych ( w miejscu zamieszkania osoby
Okres
realizacji
2007- 2013
Pomocy Społecznej
niepełnosprawnej) uniemoŜliwiających dostęp do dóbr Powiatowe Centrum
i usług osobom starszym i niepełnosprawnym.
3. Edukacja dzieci i dorosłych w zakresie przybliŜenia
problemów osób niepełnosprawnych.
Pomocy Rodzinie w
Brodnicy
Szkoły
4. Adaptacja szkół do potrzeb niepełnosprawnych
fizycznie, tworzenia klas integracyjnych,
przygotowanie kadry nauczycielskiej do prowadzenia
zajęć w klasach integracyjnych oraz rozwój
kształcenia zawodowego osób niepełnosprawnych.
5. Pomoc w okresowym wyręczaniu opiekunów
rodzinnych.
6. Pomoc w wyposaŜaniu mieszkań chronionych
dających moŜliwość utrzymania maksymalnie długiej
samodzielności.
7. Wsparcie dla inicjatyw integracyjnych i kulturalnych
osób starszych i niepełnosprawnych (grupy
samopomocowe, Kluby Seniora itd.).
8. Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych na
rynku pracy.
9. Zorganizowanie transportu osobom mającym
trudności w poruszaniu się
VI. Prewencja, profilaktyka oraz skuteczna walka z wszelkimi przejawami patologii
społecznych.
Temat patologii jest niesamowicie trudny do zdiagnozowania, wynika to często w powszechnego
tabu, które uniemoŜliwia otwarte mówienie o problemach kłopotliwych oraz hańbiących
poszczególne osoby czy teŜ całe rodziny.
Jednym z patologicznych zjawisk jest przemoc fizyczna. Szczególnie zatrwaŜający jest fakt, iŜ
najczęściej ofiarami przemocy są dzieci. Doświadczają one agresji w róŜnych środowiska,
najczęściej w szkole, rzadziej w rodzinnych domach. Przemoc fizyczna w rodzinie, moralne
znęcanie się na członkami rodziny, naduŜywanie alkoholu mogą być przyczyną jak równieŜ
skutkiem innych patologicznych zjawisk. Prowadzą do osłabienia więzi rodzinnych, rozpadu
małŜeństw, a nawet do rozwoju przestępczości wśród dzieci i młodzieŜy.
68
Kolejnym problemem spoŜywanie alkoholu przez coraz to młodsze społeczeństwo. Wynika to z
łatwości dostępności do niego i ubogiej oferty spędzania czasu wolnego przez młodych ludzi, którzy
właśnie często za sprawą alkoholu urozmaicają sobie Ŝycie. Mało jest natomiast danych na temat
zaŜywania narkotyków (na terenie gminy nie odnotowało się jak do tej pory Ŝadnego przypadku).
Nie moŜna jednak całkowicie wykluczyć, Ŝe problem ten w ogóle nie ma miejsca. NaleŜy
informować o niekorzystnych konsekwencja spoŜywania substancji psychoaktywnych nawet jak nie
ma się jeszcze danych o ilości i skali tego zjawiska. Trzeba działać zgodnie z zasadą – „lepiej
zapobiegać niŜ leczyć”.
Najlepszym sposobem na reagowanie i zwalczanie negatywnych zjawisk społecznych jest
profilaktyka. Negatywna ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagroŜeń i
podejmowania wysiłków w celu ich eliminacji lub choćby ograniczania. Władze gminy powinny
systematycznie monitorować wszelkiego rodzaju patologie.
Prewencja, profilaktyka oraz skuteczna walka z wszelkimi przejawami patologii społecznych
Realizatorzy i
Wójt Gminy
dziedziczenia ubóstwa i patologii wśród rodzin
Szkoły
dotkniętych tymi problemami.
Gminny Ośrodek
1. Przeciwdziałanie niekorzystnym tendencjom
2. Realizacja działań profilaktycznych i edukacyjnych w
Praca ciągła
Pomocy
celu integracji osób i rodzin z grupy szczególnego
ryzyka.
Okres
realizacji
Społecznej
Kościół
3. Informowanie rodzin dotkniętych problemem
patologicznym o dostępnych formach pomocy.
4. Promocja wartości rodzinnych ( edukacja w zakresie
nowoczesnych metod wychowawczych).
5. Działania korekcyjno – edukacyjne mające na celu
ograniczenie przemocy w rodzinie skierowane do
potencjalnych sprawców przemocy w rodzinie.
6. Współpraca wszystkich podmiotów odpowiedzialnych
za nadzór celu.
VII. Wzmocnienie oddziaływania i intensyfikacja działań Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w gminie Brzozie.
Ustawowym zadaniem pomocy społecznej jest zaspokojenie niezbędnych, podstawowych potrzeb
Ŝyciowych osób i rodzin, które same nie są w stanie poradzić sobie z problemami.
Wzmocnienie działań Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w gminie Brzozie moŜe nastąpić
poprzez przywrócenie funkcji integracji i aktywizacji społecznej, które były ograniczane w
69
konkretnych działaniach poprzez stereotypową wizję o włącznie interwencyjnym charakterze polityki
społecznej.
Z uwagi na istotny wpływ działań władzy samorządowej w tym działalności GOPS na kształtowanie
ogólnego wizerunku gminy, konieczne jest stałe podnoszenie jakości usług publicznych oraz
sprawności struktur instytucjonalnych. Najskuteczniejszą drogą prowadzącą do realizacji tych
zadań jest ciągłe podnoszenie kwalifikacji kadry zarządzającej oraz kadry urzędniczej w gminie. W
ramach realizacji celu przewiduje się udział w szkoleniach z zakresu tematyki związanej z
działaniami urzędu gminy, szkolenia specjalistyczne pomocy społecznej, przygotowywania
wniosków w ramach programów pomocowych itp.
Działania GOPS w gminie Brzozie powinny się skupić na doprowadzeniu do moŜliwie pełnego
usamodzielnienia osób i rodzin oraz doprowadzeniu do integracji osób i rodzin ze środowiskiem.
Poza tym celem działalności GOPS jest zaspakajanie niezbędnych potrzeb Ŝyciowych osób i rodzin
oraz umoŜliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka.
Wzmocnienie działań Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w gminie Brzozie
1.
2.
3.
4.
Realizatorzy i
Współpraca GOPS z organizacjami społecznymi i
Wójt Gminy
koordynacja wspólnie podejmowanych działań.
Gminny Ośrodek
Podnoszenie kwalifikacji i poprawa jakości pracy
Pomocy
osób zatrudnionych w GOPS w gminie Brzozie.
Społecznej
Udział pracowników GOPS w szkoleniach, kursach,
Centrum Pomocy
Wymiana doświadczeń, korzystanie z pozytywnych
Rodzinie w
wzorców innych gmin.
Brodnicy
Współpraca z organizacjami pozarządowymi.
6.
Intensyfikacja szkoleń dla pracowników socjalnych
2007-2009
Powiatowe
warsztatach.
5.
Okres
realizacji
wspólnie z innymi podmiotami: policją, straŜą
miejską, kuratorami sądowymi, urzędem pracy,
sądami, organizacjami pozarządowymi itp. w celu
poprawy jakości pracy.
7.
Organizacja szkoleń specjalistycznych dla
pracowników socjalnych w zakresie pracy z grupami
klientów pomocy społecznej dotkniętymi określonymi
dysfunkcjami typu: bezrobocie, alkoholizm i
narkomania, choroby psychiczne,
niepełnosprawność.
70
Metody realizacji celów
Realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych przewodniczyć będzie Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej. Formułując metody i kolejność działań i poszczególnych akcji władze
określają
równieŜ
zagroŜenia
na
drodze
realizacji
Strategii
Rozwiązywania
Problemów
Społecznych. Realizacji załoŜonych celów Strategii, posłuŜą metody, dające szansę na
zrealizowanie podstaw rozwoju ujętych w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w
gminie Brzozie.
Metoda aktywizująca
MoŜna przytoczyć wiele definicji aktywności, w których sedno sprawy sprowadza się do
stwierdzenia, iŜ aktywność człowieka ma określony kierunek wyznaczony przez cel, któremu
podporządkowany zostaje jej przebieg. Metody aktywizujące przywiązują duŜą wagę do łączenia
teorii z praktyką, rozwijania wiedzy dotychczas posiadanej i wykorzystywania jej do rozwiązywania
konkretnych problemów, do pracy grupowej. Przyjęcie tej metody oznacza, świadome włączenie
osób z tzw. kategorii ryzyka w zmianę ich sytuacji. NaleŜy im uświadomić cel ich działania wraz z
umotywowaniem potrzeby jego osiągnięcia. Poprzez pobudzenie aktywności, inteligencji, ale taŜ
przede wszystkim wyobraźni, emocji i pomysłowości dąŜy się do poprawy zaistniałej negatywnej
sytuacji. Człowiek jest w stanie ocenić swój wkład pracy, dokonać samooceny jak równieŜ jest
oceniany przez grupę.
Metody integrujące
Metody integrujące wzmacniają lokalne więzi społeczne w czasie wspólnych działań, czy to na
rzecz osób z grupy ryzyka, czy teŜ na rzecz dobrych praktyk. Przekształca się tu np. konflikt
międzygrupowy we wspólny problem, który strony konfliktu usiłują rozwiązać. Zamiast tłumienia
konfliktu lub poszukiwania kompromisu, strony otwarcie próbują znaleźć rozwiązanie moŜliwe do
przyjęcia dla wszystkich.
Metody profilaktyczne
Profilaktyka
jest
działaniem,
które
ma
na
celu
zapobieganie
pojawieniu
się
i rozwojowi danego zjawiska w konkretnej społeczności, jak teŜ promowanie alternatywnych zjawisk
w stosunku do tych, które usiłuje się wyeliminować. Metody profilaktyczne minimalizują przyczyny
generujące trudne sytuacje Ŝyciowe. NaleŜy uświadamiać ludzi, Ŝe konflikty i wszelkiego rodzaju
niepowodzenia są naturalną częścią naszego Ŝycia i trzeba je rozwiązywać przy pomocy zdrowych
sposobów. Nie sięgać po alkohol i narkotyki. Istotnym elementem powodzenia tej metody są
ćwiczenia zachowań asertywnych. Metody profilaktyczne pogłębiają naszą świadomość dotyczącą
przyczyn uzaleŜnień, zagroŜeń z nich wynikających oraz obrony przed uzaleŜnieniami. Wskazują
moŜliwości radzenia sobie z problemem uzaleŜnień, korzystania z pomocy i wsparcia innych.
71
Metody weryfikujące
Wskazują związki między teorią a praktyką, a tym samym utopijność bądź realność przyjętych
teorii. W celu zweryfikowania przyjętych załoŜeń przewiduje się zaangaŜowanie społeczności
lokalnej, których poglądy na dane zagadnie analizowane będą za pomocą ankiet. Proces ten
pozwoli na wykluczenie zbędnych działań tym samym przyczyni się do podjęcia prac nad
najistotniejszymi problemami, z którymi przyszło borykać się mieszkańcom gminy Brzozie.
Metody wykluczające
"Wykluczenie społeczne" oznacza ograniczenie moŜliwości korzystania z dóbr, które powinny być
dostępne wszystkim - w Ŝyciu gospodarczym, społecznym i obywatelskim. Większość ludzi kojarzy
ten fakt z wyłączeniem osoby z danej społeczności lub z marginesem społecznym. W konsekwencji
poprowadzi to do braku akceptacji w środowisku. MoŜna teŜ pojęcie to interpretować jako brak
moŜliwości korzystania z Ŝycia społecznego. Najczęstszą przyczyną prowadząca do wykluczenia
społecznego jest bezrobocie, alkoholizm, a takŜe ubóstwo i choroby psychiczne. Dlatego teŜ
gminna Brzozie powinna przedsięwzięć szereg działań pomocowych w celu załagodzenia
negatywnych zjawisk. Kładąc w pierwszej kolejności nacisk na pomoc kobietom samotnie
wychowującym dzieci oraz ofiarom patologii Ŝycia rodzinnego. Są to jednocześnie grupy w duŜym
stopniu zagroŜone ubóstwem.
Metody niwelujące
Rozwiązujące problemy, zjawiska lub niepoŜądane sytuacje. Za pomocą róŜnego rodzaju akcji
informacyjnych władze gminy wraz Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej przyczynią się do
zahamowania szerzących się patologii i innych groźnych zdarzeń na terenie gminy Brzozie. Stały
monitoring niepoŜądanych incydentów jest gwarancją poprawy zaistniałych niemile widzianych
zajść.
Preliminarz
Finansowanie rozwoju gminy stanowi kluczową kwestię w zakresie wdraŜania Strategii
Rozwiązywania Problemów Społecznych. Podstawowym źródłem finansowania zadań będą środki
budŜetu gminy, jednakŜe bez pozyskania funduszy zewnętrznych nie będzie moŜliwa pełna
realizacja zapisów Strategii. Dlatego teŜ pozyskiwanie środków pomocowych na wykonywanie
projektów rozwojowych gminy traktowane będzie w sposób priorytetowy.
Zakłada się, iŜ środki finansowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych pochodzić
będą z następujących źródeł:
•
środków własnych pochodzących z budŜetu gminy
•
środków przekazanych gminie z budŜetu państwa (dotacje)
•
moŜliwych do pozyskania środków funduszy krajowych (Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych)
72
•
środków pochodzących z funduszy pomocowych Unii Europejskiej (Zintegrowany Program
Operacyjny Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny)
•
środków uzyskanych w ramach Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich.
6. Harmonogram realizacji działań
W procesie wdraŜania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Brzozie
wyróŜniono trzy etapy.
Pierwszy etap – przygotowanie – szereg działań przygotowawczych realizowanych przez władze i
urzędników gminy, których wysiłki powinny skupić się na zwiększeniu lokalnej przedsiębiorczości
oraz lepszej współpracy wewnątrz społeczności lokalnej i podmiotów lokalnych. Wyniku tego
załoŜenia w pierwszej kolejności będą realizowane cele związane z rozwojem kapitału ludzkiego,
stworzeniem atrakcyjnej oferty spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzieŜ, umocnieniem
nowych grup zawodowych (w tym szczególnie absolwentów), zapewnieniem ładu społecznego oraz
edukacji.
Drugi etap – działanie – to bezpośrednia realizacja celu. WiąŜe się on z uruchomieniem
instrumentów finansowych Unii Europejskiej. Za ich sprawą będzie moŜna przeprowadzić
inwestycje w infrastrukturze technicznej (nadać istniejącym juŜ obiektom nowe funkcje gospodarcze
i usługowe) jak teŜ zwiększyć wsparcie rozwoju lokalnego. Ponadto działanie te wzmocnią system
edukacji. Będą kształtować społeczeństwo odpowiedzialne, świadome oraz zdolnego do
rozwiązywania swoich problemów Ŝyciowych.
Trzeci etap – porównanie – zestawie ze sobą celów z osiągniętymi rezultatami według przewidziany
wskaźników w celu zweryfikowania faktycznych rezultatów z planowanymi.
W ramach realizacji Strategii planuje się, Ŝe osiągnięte zostaną następujące wskaźniki:
Funkcjonujący gminny program stypendialny
Szereg akcji charytatywnych dla dzieci
Działający system wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieŜy
Organizacja prac społecznie uŜytecznych
Łatwy dostęp do doradztwa zawodowego
Udogodniony dostęp dla mieszkańców gminy Brzozie do sieci poradnictwa prawnego,
socjalnego, rodzinnego oraz pedagogiczno – psychologicznego
Rozwinięte poradnictwo specjalistyczne
Wzrost aktywności podmiotów gospodarczych
Działający lokalny system wsparcia rozwoju przedsiębiorczości
Aktywne przeciwdziałanie bezrobociu
Stworzenie warunków do zdobycia nowych kwalifikacji
Poprawienie mobilności zawodowej mieszkańców gminy Brzozie
Rozwinięta oferta edukacyjna dla dorosłych
Zniwelowanie problemu alkoholizmu na terenie gminy
73
Wzrost wiedzy i świadomości mieszkańców na temat zdrowego stylu Ŝycia
Zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu (kawiarenka internetowa)
Bogata oferta spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieŜy nie tylko z rodzin z problemami
uzaleŜnień
Podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców poprzez przedsięwzięcia oświatowe
Powstałe kluby zainteresowań i zajęcia sportowe dla dzieci i młodzieŜy
Sieć poradnictwa i wsparcia w sytuacjach kryzysowych dla młodzieŜy
Uwzględnienie potrzeb osób niepełnosprawnych, starszych i przewlekle chorych
Rozwój usług wspomagających ludzi starszych
Rozwinięte formy opieki środowiskowej
Wzrost ilości obiektów pozbawionych barier architektonicznych
Zintegrowane działania róŜnych podmiotów w zakresie rozwoju rehabilitacji medycznej,
zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych
Ograniczenie przejawów patologii społecznych na terenie gminy
Sprawnie działający system wsparcia w gminie w postaci pręŜnego i słuŜącego pomocą
GOPS
Działające grupy wsparcia dla osób uzaleŜnionych i ich rodzin
7.
Ocena
Przez ocenę (ewaluację) polityki, programu lub projektu naleŜy rozumieć określenie ich wartości w
odniesieniu do wcześniej zdefiniowanych kryteriów i w oparciu o odpowiednie informacje. Jest to
ocena realizacji programów pod względem porównania faktycznych rezultatów z planowanymi,
poniesionych nakładów z rezultatami.
Ocena wskaŜe w szczególności, jakie nowe zadania priorytetowe naleŜy wprowadzić oraz jakich
ewentualnie zmian naleŜy dokonać na poziomie działań oraz celów. Realizacja Strategii
Rozwiązywania Problemów Społecznych przyczyni się do wdroŜenia w gminie Brzozie
nowoczesnego modelu polityki społecznej.
Wyniki oceny przyjmą formę raportu, który zostanie opracowany na podstawie danych
zgromadzonych poprzez system monitoringu oraz analiz dokonanych przez GOPS oraz Urząd
Gminy.
Osobami odpowiedzialnymi za ewaluację Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w
Urzędzie Gminy są kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz Sekretarz Gminy, którzy
będą ściśle w tym zakresie współpracować z Radą Gminy i jej komisjami. Mieszkańcy gminy będą
informowani o działaniach związanych z oceną Strategii poprzez ogłoszenia zamieszczane w
miejscach publicznych.
Sukces realizacji zapisów strategii zaleŜy od wielu czynników, zarówno zewnętrznych, jak i
wewnętrznych. Największym z zagroŜeń jest zahamowanie rozwoju gospodarczego kraju i
osłabienie tendencji wzrostowych. Wzrost poziomu dochodów ludności stanowić będzie najlepszą
74
gwarancję rozwiązywania podstawowych problemów społecznych, jakimi są bezrobocie, ubóstwo i
alkoholizm.
Jednocześnie
władze
gminy
pamiętają,
iŜ
chcąc
poprawić
wizerunek
gminy
i osiągnąć wymierne korzyści ekonomiczne naleŜy podejmować intensywne działania promocyjne.
Działania promocyjne z jednej strony skierowane będą do społeczności lokalnej, (której akceptacja
jest konieczna), z drugiej natomiast strony prowadzone będą na zewnątrz gminy, zwłaszcza w
zakresie promocji gospodarczej (poszukiwanie inwestorów).
Odpowiedzialność
za
rozpowszechnianie
informacji
o
realizowanych
projektach
oraz rezultatach spoczywać będzie na Sekretarzu Gminy. Głównym jego zadaniem stanie się
rozpowszechnienie informacji o Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na szczeblu
gminnym oraz ponadgminnym. Osoby i instytucje odpowiedzialne za realizację poszczególnych
działań będą równieŜ zobowiązane za rozpowszechnianie informacji i promocję.
8. Profilaktyka
Planując strategię naleŜy pamiętać o profilaktyce, inaczej skuteczność podjętych działań będzie o
wiele mnie efektywna. W tym celu naleŜy skutecznie zaplanować współdziałanie wielu instytucji i
osób. Priorytetem ich działań będzie przeciwdziałanie zagroŜeniom, których wystąpienie lub
spotęgowanie w przyszłości wydaje się prawdopodobne.
DuŜą role procesie przeciwdziałaniu patologii odgrywa szkoła i nauczyciele wspierani przez
psychologów. Na terenie wszystkich szkół w gminie Brzozie zrealizowane powinny być działania
uczulające dzieci i młodzieŜ o negatywnych skutkach uzaleŜnień i spoŜywania substancji
psychoaktywnych. Władze gminy powinny przeznaczyć cześć budŜetu na zrealizowanie tego
działania.
Działania profilaktyczne takie jak poradnictwo rodzinne, indywidualne, pomoc psychologiczna,
socjoterapia, a w bardziej zaawansowanych degradacjach społecznych rehabilitacja bądź
resocjalizacji, wpływają na przeciwdziałanie pogłębiania się patologii.
W proces realizacji działań Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych zaangaŜowani
powinni zostać wszyscy mieszkańcy gminy Brzozie. Poprzez zdobycie pełnej akceptacji społecznej,
nakreślenie potrzeb i korzyści wynikających z podjęcia zintegrowanych działań profilaktycznych,
wpłynie to na efektywną realizację załoŜeń SRPS.
Jednak kaŜde działanie napotkać moŜe na róŜnego rodzaju problemy. W przypadku realizacji
SRPS wydawać by się mogło, Ŝe skuteczną profilaktyką, szczególnie, jeśli jest adresowana do
młodzieŜy i dzieci, powinni być zainteresowani wszyscy członkowie społeczności. Tak teŜ jest jeśli
chodzi o deklaracje. Kiedy jednak chce się zdefiniować konkretne działania profilaktyczne powstają
tzw. konflikty interesów. Często stereotypowe myślenie ogranicza działania np. przekonanie, Ŝe
problem naduŜywania alkoholu występuję jedynie w patologicznych rodzinach. Dlatego teŜ naleŜy
przedsięwziąć szereg systematycznych akcji informacyjnych w celu załagodzenia negatywnych
zjawisk na terenie gminy Brzozie.
75
9. Wnioski i uwagi końcowe
Opracowana Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie gminy pozwoli na
celowe, systematyczne i planowe dąŜenie do osiągnięcia wytyczonego celu. Realizacja zapisów
Gminnej
Strategii
Rozwiązywania
Problemów
uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych
gminy,
Społecznych
pozwoli,
w
istniejących
na stopniowe minimalizowanie
źródeł
zagroŜenia bezpieczeństwa socjalnego, a w przyszłości na wyeliminowanie tych zagroŜeń. Gminie
zaś pozwoli na ograniczenie wydatków na szeroko rozumianą pomoc społeczną i skierowanie
większej ilości środków na modernizację i rozwój. Realizacja strategii wymaga zaangaŜowania całej
wspólnoty. Nie bez znaczenia jest równieŜ wsparcie instytucji poŜytku publicznego, kościoła czy
władz szczebla powiatowego i wojewódzkiego.
76

Strategia rozwiązywania problemów społecznych za

Transkrypt

Podobne dokumenty

dyplom

28 maj 2015 07:42:00 Łucznictwo

Brzoza Cyryl (1897 -1940) Syn Teofila, ur. 22 czerwca 1897 r. w

Więcej zdjęć - Stowarzyszenie LGD Pojezierze Brodnickie

GOPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE „ POD KASZTANEM

Tor tubingowy- opis - Hotel Dworek Wapionka

Bombardini i słodki wafel

Szanowny Panie Bammel, Dziękuję za Pański list otwarty do