przeciętne wynagrodzenie w latach 1950 – 2009

Środa
◊ rp.pl/prawo
8 czerwca 2011
Kodeks emerytalny
opłacone składki
Gdy nie można
udowodnić
zarobków
dochodu, które podlegały składce na ubezpieczenie społeczne
∑ równowartość dodatków dewizowych wypłacanych pracownikom zatrudnionym na
morskich statkach handlowych i rybackich – w części
odpowiadającej 75 proc. dodatków,
∑ dodatek za rozłąkę wypłacany
pracownikom czasowo przeniesionym oraz strawne
– do wysokości diet z tytułu
podróży służbowej na obszarze kraju, określonych w przepisach w sprawie wysokości
oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu
w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju,
∑ świadczenia finansowane ze
środków przeznaczonych na
cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych,
∑ świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele
socjalno-bytowe na podstawie układu zbiorowego pracy
u pracodawców, którzy nie
tworzą zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
– do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu
podstawowego, określonej w
art. 5 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
PRZYKŁAD
Ubezpieczony (urodzony
w lipcu 1945 r.) zgłosił w I połowie 2011 r. wniosek
o emeryturę. Do ustalenia
podstawy jej wymiaru wskazał
zarobki z lat 1999 – 2008.
W każdym z tych lat pracodawca wypłacał mu, oprócz
wynagrodzenia zasadniczego,
nagrody kwartalne, nagrodę
roczną (tzw. trzynastkę) oraz
dodatek stażowy. Ustalając
podstawę wymiaru emerytury
ZUS uwzględnił wszystkie wymienione składniki.
PRZYKŁAD
Ubezpieczona urodzona
w 1952 r. zgłosiła wniosek
o przyznanie wcześniejszej
emerytury. Do ustalenia podstawy jej wymiaru wskazała
m.in. lata 2008 – 2009, kiedy
miała najwyższe zarobki.
Oprócz pracy na etacie miała
wtedy podpisaną z pracodawcą umowę-zlecenie. Z tego
tytułu otrzymywała dodatkowo
ok. 1000 – 1200 zł miesięcznie. Od tej kwoty pracodawca
potrącał (zgodnie z obowiązującymi przepisami) składki
ubezpieczeniowe oraz podatek dochodowy. Ustalając
podstawę wymiaru emerytury
ZUS uwzględnił również przychód z umowy-zlecenia.
PRZYKŁAD
Ubezpieczony urodzony
w październiku 1947 r. zamierza niedługo wystąpić
z wnioskiem o wcześniejszą
emeryturę, wskazując do ustalenia podstawy jej wymiaru
10 ostatnich lat kalendarzo-
wych. W tym czasie pozostawał w stosunku pracy.
W 2004 r. pracodawca wypłacił mu ekwiwalent
za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Z kolei w 2006 r.
otrzymał nagrodę jubileuszową przysługującą w związku
z przepracowaniem kolejnych 10 lat. I wreszcie
w 2008 r. wypłacono mu zapomogę w związku z ciężką
chorobą żony. Dodatkowo
w tych latach był zatrudniony
na podstawie umowy o dzieło
w drugiej firmie. Ustalając
podstawę wymiaru emerytury
ZUS nie uwzględni nagrody jubileuszowej oraz zapomogi,
gdyż te składniki nie stanowiły
podstawy naliczenia składki
emerytalnej i rentowej. Nie zostanie również uwzględniony
przychód z umowy o dzieło,
gdyż taka działalność (wykonywana na rzecz innego
podmiotu niż własny pracodawca) nie jest objęta
obowiązkiem ubezpieczeń.
Czasem doliczą
świadczenia
chorobowe
Od zasady, że do podstawy
wymiaru emerytury wlicza się
tylko to, od czego był obowiązek
opłacenia składki, są wyjątki.
ZUS może bowiem uwzględnić
również pewne kwoty, które nie
stanowiły podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne irentowe. Przede wszystkim chodzi o kwoty świadczeń
wrazie choroby imacierzyństwa
(wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych, świadczeń rehabilitacyjnych, zasiłków, świadczeń
oraz dodatków wyrównawczych). Mogą być również wliczone kwoty zasiłków dla bezrobotnych, zasiłków szkoleniowych lub stypendiów wypłaconych z Funduszu Pracy za okres
udokumentowanej niezdolności
do pracy. Należy przy tym podkreślić, że obecnie w okresie
przebywania na zasiłku macierzyńskim lub zasiłku dla bezrobotnych, opłacane są składki
na ubezpieczenia emerytalne
irentowe. Wzwiązku ztym, omówione wyjątki dotyczą tylko
kwot wypłaconych za okresy,
kiedy nie było takiego obowiązku. Jeśli zostały one objęte składką, można je zaliczyć do podstawy wymiaru na ogólnych zasadach.
ZUS uwzględnia w podstawie
wymiaru emerytury również
kwoty świadectw rekompensacyjnych wypłaconych na podstawie ustawy z 6 marca 1997 r.
o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac
w sferze budżetowej oraz utraty
niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent.
Warto pamiętać o pewnym
ograniczeniu obowiązującym
w przypadku uwzględniania
niektórych nieoskładkowanych
wypłat. Otóż kwo ty wy na gro -
>PRZECIĘTNE WYNAGRODZENIE W LATACH 1950 – 2009
Rok kalendarzowy
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
Przeciętne
wynagrodzenie
6612
7188
7824
11 040
11 700
12 096
13 416
15 348
16 176
17 436
18 720
19 500
20 160
21 156
21 792
22 404
23 208
24 192
25 272
26 088
26 820
28 296
30 108
33 576
38 220
46 956
51 372
55 152
58 644
63 924
dzeń za czas nie zdol no ści
do pra cy, za sił ków cho ro bowych, ma cie rzyń skich i opie kuń czych wli cza ne są w peł nej
kwocie tylko wtedy, gdy przysługu ją za okres sprzed 1 stycz nia 2005 r. Jeśli nato miast zo sta ły wy pła co ne za lata na stę pu ją ce po ro ku 2004, uwzględ nia ne są w pod stawie wy mia ru
eme ry tu ry pod wa run kiem, że
w danym roku ubezpieczony nie
osią gnął maksy mal nej rocz nej
kwo ty pod stawy wy mia ru skła dek na ubezpieczenia emerytalne i ren towe. Ten górny pułap
to 30-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
(np. w 2011 r. – 100 770 zł). Jeśli
ubezpieczony nie osiągnął maksymalnej rocznej kwoty, zasiłki
można wliczyć do podstawy
wymiaru emerytury, ale też nie
zawsze w całości. Suma przychodu objętego składką oraz
zasiłków nie może przekraczać
wspomnianej 30-krotności.
PRZYKŁAD
Ubezpieczony urodzony
w 1946 r. zamierza zgłosić
wniosek o emeryturę.
Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia wskazał m.in.
zarobki z 2009 roku. W marcu 2009 r. osiągnął roczną
podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe. Od 15 kwietnia
2009 r. przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim.
Po wyczerpaniu okresu zasił-
DV
Rok
kalendarzowy
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Przeciętne
wynagrodzenie
92 268
139 572
173 700
202 056
240 060
289 140
350 208
637 080
2 481 096
12 355 644
21 240 000
35 220 000
47 940 000
63 936 000
8431,44
10 476,00
12 743,16
14 873,88
20 480,88
23 085,72
24 742,20
25 598,52
26 417,64
27 474,84
28 563,48
29 726,76
32 292,36
35 326,56
37 235,52
38 699,76
kowego, uzyskał na 12 miesięcy świadczenie
rehabilitacyjne. Ustalając podstawę wymiaru emerytury ZUS
uwzględni za 2009 rok,
oprócz przychodu, od którego
był obowiązek opłacenia składek, kwoty wypłaconego
świadczenia rehabilitacyjnego.
Nie zostaną natomiast
uwzględnione kwoty zasiłku
chorobowego, gdyż w 2009
roku ubezpieczony osiągnął
maksymalną roczną podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
PRZYKŁAD
Ubezpieczona urodzona
w 1948 r. w lutym 2011 r.
zgłosiła wniosek o przyznanie
emerytury. Do ustalenia podstawy jej wymiaru wskazała
m.in. zarobki z 2004 r.,
w którym osiągnęła roczną
podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe. W marcu, maju
i lipcu tego roku przebywała
na krótkich zwolnieniach lekarskich, za które pracodawca
wypłacił jej wynagrodzenie
chorobowe w łącznej wysokości 2550 zł. Pomimo
przekroczenia w 2004 r.
30-krotności ZUS wliczył tę
kwotę w całości do podstawy
wymiaru wnioskowanego
świadczenia. Świadczenie
chorobowe zostało bowiem
wypłacone za okres sprzed
1 stycznia 2005 r.
PROCEDURY
Wiele osób, które pracowały, szczególnie
w odległych latach, nie jest w stanie
udowodnić swoich zarobków. Przyczyny
tego stanu rzeczy mogą być różne
Najczęściej jednak chodzi o brak dokumentacji
płacowej z tych lat w przypadku, gdy pracodawca
został zlikwidowany lub przekształcony. I w takiej
sytuacji z pomocą przychodzą nowe przepisy
obowiązujące od 1 stycznia 2009 r. A konkretnie
art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej.
Pozwala on w określonych przypadkach przyjąć do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń
(w tym również emerytury) minimalne wynagrodzenie pracowników. Zgodnie z tym przepisem
w przypadku, gdy nie można ustalić podstawy wymia ru skła dek w okresie po zo stawa nia w sto sun ku pra cy wska za nym do usta le nia pod stawy wy mia ru eme ry tu ry i ren ty, za pod stawę wy mia ru
skła dek przyj mu je się kwo tę obowią zu ją ce go
w tym okresie mi ni mal ne go wy na gro dze nia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania
ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.
Jak więc widać możliwość przyjęcia minimalnego wynagrodzenia do podstawy wymiaru świadczenia dotyczy tylko tych osób, które nie zdołały
udowodnić zarobków za określone lata, w których
pozostawały w stosunku pracy. Nie dotyczy natomiast osób zatrudnionych na innej podstawie niż
stosunek pracy, które nie zdołały udowodnić wynagrodzeń. ZUS nie przyjmie więc minimalnego
wynagrodzenia dla zleceniobiorcy, osoby wykonującej umowę agencyjną czy umowę o dzieło.
Prze pis po zwa la na pro porcjo nal ne uwzględ nia nie mi ni mal ne go wy na gro dze nia w sto sun ku
do okresu podlegania ubezpieczeniu oraz wymiaru cza su pra cy. Nie wszyscy więc mają prawo
do zaliczenia pełnej kwoty minimalnej płacy za dany miesiąc. Taką możliwość mają tylko ci, którzy
przepracowali cały miesiąc w pełnym wymiarze
czasu pracy. Jeśli natomiast ktoś pozostawał w stosunku pracy tylko przez część miesiąca, ZUS może
przyjąć minimalne wynagrodzenie za pracę jedynie w proporcjonalnej wysokości, odpowiedniej
do okresu zatrudnienia. Okres ten liczy się jednak,
co ważne, razem z okresami zwolnień lekarskich,
za które zostały wypłacone świadczenia chorobowe. Z kolei osobie, która była zatrudniona w wymiarze czasu pracy niższym niż pełny etat (np. 1/3
etatu), ZUS uwzględnia minimalne wynagrodzenie tylko za ten niepełny etat. Wysokość minimalnego wynagrodzenia mnoży się wówczas przez
wymiar czasu pracy wyrażony w odpowiednim
ułamku.
PRZYKŁAD
Ubezpieczona urodzona we wrześniu 1953 r.
w grudniu 2010 r. zgłosiła wniosek
o wcześniejszą emeryturę. Do ustalenia
podstawy wymiaru świadczenia wskazała m.in.
przychód za rok 2003. W tym roku pracowała
tylko na pół etatu i jedynie w okresie od
1 stycznia do 20 września. Co więcej, nawet
za ten okres nie może udowodnić zarobków,
gdyż pracodawca został zlikwidowany i nie
przekazał dokumentacji płacowej
na przechowanie. Ustalając podstawę wymiaru
emerytury za 2003 r. ZUS przyjął kwotę
minimalnego wynagrodzenia za miesiące
styczeń – sierpień oraz za 20 dni września.
Kwoty te zostały uwzględnione w wysokości
proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy. ZUS
obliczył minimalne wynagrodzenie za 2003 r.
w kilku etapach:
∑ za okres pozostawania w stosunku pracy
w miesiącach styczeń – sierpień 2003 r.
(800 zł x 8 = 6400 zł)
∑ za okres pozostawania w stosunku pracy we
wrześniu 2003 r. (800 zł/30 x20 = 533,40 zł)
∑ za cały 2003 rok dla pracownika
zatrudnionego na pełnym etacie (6400 zł
+ 533,40 zł = 6933,40 zł)
∑ za cały 2003 rok proporcjonalnie do wymiaru
czasu pracy (6933,40 zł x 1/2 =3466,70 zł)