Nowy raport o zrĂłwnowaĹźonych zamĂłwieniach publicznych

Artykuł pobrany ze strony
http://www.ekonsument.pl/news-show-66916.php
Nowy raport o zrównoważonych zamówieniach publicznych
22.06.2015, Katarzyna Salus
Polskie zamówienia publiczne wciąż w niewielkim stopniu uwzględniają kryteria społeczne i środowiskowe.
W 2012 r. zielone zamówienia wyniosły jedynie 12%, a społeczne - niecałe 3% ogólnej wartości zamówień
publicznych, mimo zakładanych celów na poziomie odpowiednio 20% i 10%. Skąd ta różnica? Próba
odpowiedzi w naszym nowym raporcie. Zapraszamy do lektury!
Nowy raport Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie "Zrównoważone zamówienia publiczne. Możliwości, bariery,
strategie" przedstawia stan prawny dotyczący zrównoważonych zamówień publicznych oraz analizę praktyki
ich stosowania. Jego autorkami są Beata Faracik (Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu) i Joanna
Szymonek (Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu, Milestones). Publikacja została opracowana w oparciu
o analizę dokumentów, artykułów, raportów, jak również badania jakościowe. Przeprowadzono również
kilkanaście wywiadów z przedstawiciel(k)ami instytucji publicznych, w tym Urzędu Zamówień Publicznych,
zamawiających, wykonawców, oraz organizacji pracodawców, związków zawodowych i organizacji
pozarządowych.
Zrównoważone zamówienia w regulacjach prawnych
Raport prezentuje regulacje na poziomie Unii Europejskiej oraz prawo polskie. Wskazuje możliwości jakie w
zakresie zrównoważonych zamówień publicznych daje nowa dyrektywa Unii Europejskiej 2014/24/UE, która
musi zostać przeniesiona na grunt polski do kwietnia 2016. Należą do nich między innymi: zwiększenie
możliwości wymagania od wykonawców przestrzegania przepisów z zakresu prawa środowiskowego,
socjalnego czy prawa pracy; poszerzenie stosowania kryteriów pozacenowych oraz uwzględniania cyklu życia
produktów; zwiększenie możliwości stosowania oznakowań (np. certyfikatów potwierdzających kryteria
społeczne i środowiskowe) czy poszerzenie możliwości stosowania zamówień zastrzeżonych (realizowanych
przez wykonawców zatrudniających osoby z grup defaworyzowanych). Publikacja analizuje również obecną
ustawę regulującą zamówienia publiczne w Polsce wskazując na możliwe zmiany pod wpływem dyrektywy
UE jakie można wprowadzić w opracowywanym właśnie projekcie nowej ustawy.
Zrównoważone zamówienia w praktyce
Raport przedstawia również stan realizacji zrównoważonych zamówień publicznych w praktyce, na podstawie
wyników przeprowadzonych badań. Pokazują one iż wiele barier w stosowaniu zrównoważonych zamówień
publicznych nie wynika z ograniczeń prawnych ale z braku przygotowania lub niechęci zamawiających do
stosowania zrównoważonych zamówień. Wiąże się on z brakiem odpowiedniej wiedzy, niedostrzeganiem
potrzeby zmian lub strachem przed zakwestionowaniem zastosowanych kryteriów społecznych czy
środowiskowych przez organy kontrolne sprawdzające prawidłowość zamówień. Zauważalny jest również
brak świadomości korzyści wynikających z zastosowania ZZP oraz brak systemowych rozwiązań, które
gwarantowałyby stosowanie ZZP w danej instytucji zamawiającej na podstawie określonej strategii, poprzez
przygotowany zespół wspierany przez kierownictwo.
Co dalej?
Toczące się obecnie w Polsce prace nad nową ustawą dot. zamówień publicznych (projekt ustawy
opublikowany przez UZP 21.04.2015) to dobry moment, aby zastanowić się nad skutecznością
dotychczasowych regulacji i praktyki ich stosowania, oraz wprowadzić odpowiednie zmiany. Raport kończą
rekomendacje postulujące przeniesienie do polskiego prawa możliwości dot. zrównoważonych zamówień
publicznych stworzonych przez dyrektywę UE oraz opracowanie odpowiednich rozwiązań praktycznych jakie
pozwolą na rzeczywiste wdrażanie tych zapisów. Postulaty wskazują na konieczność zwiększania wiedzy i
wsparcia dla zamawiających oraz promocję zrównoważonych zamówień publicznych. Podkreślają również
konieczność stworzenie funkcjonalnych mechanizmów pozwalających na skuteczne rozwiązania systemowe.
Powinny one dążyć do wykorzystania zamówień publicznych jako narzędzia realizacji celów różnych polityk
państwa/miasta/gminy takich jak: ochrona środowiska, efektywność energetyczna, promowanie innowacji,
zatrudnienia i włączenia społecznego, polityki rozwojowej, przestrzegania praw człowieka, przeciwdziałanie
zmianom klimatu i promowaniu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.
Nasze zaangażowanie
Wydatki na zamówienia publiczne w Polsce w 2013 roku wyniosły 143,2 mld zł., czyli ok. 8,76% PKB. Czyni
to z instytucji publicznych znaczących konsumentów, którzy mają potencjał kształtowania trendów
odpowiedzialnej konsumpcji. Nie jest on jednak wykorzystany. Ważne jest więc zwiększanie świadomości
społecznej i poszerzenie dyskusji na temat zrównoważonych zamówień publicznych. Konieczna jest ich
większa promocja, a być może także nacisk ze strony zainteresowanych obywateli i obywatelek by środki
pochodzące m.in. z ich podatków były przeznaczane na zakupy odpowiedzialne społecznie i środowiskowo.
W związku z tym, 21 maja, Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie wraz z Koalicją Sprawiedliwego Handlu,
Instytutem Spraw Publicznych, Instytutem Praw człowieka i Biznesu i Polskim Stowarzyszeniem
Sprawiedliwego
Handlu
przesłała
rekomendacje
do
Urzędu
Zamówień
Publicznych
we wspólnym stanowisku do projektu ustawy o zamówieniach publicznych. Planujemy również dalsze
działania rzecznicze w szerszej grupie organizacji.
Pełna treść raportu "Zrównoważone zamówienia publiczne. Możliwości, bariery, strategie." jest do pobrania
na stronie Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie.
Raport jest częścią projektu Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie: "Zrównoważone zamówienia publiczne.
Monitoring prawa i standardów", realizowanego w ramach programu Obywatele dla Demokracji,
finansowanego z funduszy EOG.