Raport z ewaluacji zewnętrznej
Transkrypt
Raport z ewaluacji zewnętrznej
Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ: Procesy II Liceum Ogólnokształcące Gliwice Śląski Kurator Oświaty Kuratorium Oświaty w Katowicach Przebieg ewaluacji Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole (lub placówce) przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego z przedstawionych poniżej obszarów. Ewaluacja polega na zbieraniu i analizowaniu informacji: - o efektach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (na podstawie danych informujących o wynikach pracy szkoły (lub placówki) odzwierciedlonych w umiejętnościach, zachowaniach, postawach, działaniach uczniów i w osiąganych przez nich rezultatach na różnego rodzaju testach, egzaminach), - o procesach zachodzących w szkole lub placówce (na podstawie danych, które informują o procesach i działaniach zachodzących i podejmowanych w szkole (lub placówce), a decydujących o sposobie funkcjonowania, charakterze szkoły (lub placówki) i przede wszystkim prowadzących do pożądanych efektów), - o funkcjonowaniu szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów (na podstawie danych informujących o sposobie współpracy ze środowiskiem i funkcjonowaniu w środowisku oraz wykorzystaniu tych zasobów w procesie nauczania i uczenia się), - o zarządzaniu szkołą lub placówką (na podstawie danych informujących o sposobach zarządzania decydujących o jakości działań podejmowanych w szkole lub placówce). Ewaluacja ma na celu zebranie informacji i ustalenie poziomu spełniania przez szkołę lub placówkę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Szkoła lub placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. W trakcie ewaluacji w placówce zbierano informacje pochodzące z wielu źródeł, od: dyrektora, uczących w szkole nauczycieli, innych pracowników, uczniów, rodziców (tych, których dzieci brały udział w badaniu), partnerów szkoły (lub placówki) przy wykorzystaniu różnych metod badawczych (w tym obserwację szkoły i zajęć lekcyjnych). Dzięki temu ewaluacja zewnętrzna daje wyniki o dużej wiarygodności. Jest profesjonalnie zaplanowana i wykonywana, a niezwiązani z badaną szkołą (lub placówką) wykonawcy zapewniają obiektywność. Badanie zostało zrealizowane w dniach 22-11-2010 - 29-11-2010 przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszły: Aleksandra Kobielska, Beata Zielińska. Badaniem objęto 300 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 69 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 46 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły, grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki: procesy zachodzące w szkole/placówce. Str. 2/20 Informacja o szkole Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer Kod pocztowy Urząd pocztowy Telefon Fax Www Regon Publiczność Kategoria uczniów Charakter Uczniowie, wychow., słuchacze Oddziały Nauczyciele pełnozatrudnieni Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) Średnia liczba uczących się w oddziale II Liceum Ogólnokształcące Walery Wróblewski Liceum ogólnokształcące Gliwice Wróblewskiego 9 44-100 Gliwice 0322311213 0322311213 www.ii-lo.gliwice.pl 27199525700000 Publiczna Dzieci lub młodzież Brak specyfiki 489 15 55 7 2 32.6 Liczba uczniów przypadających na 8.89 jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy Liczba mieszkańców Wysokość wydatków na oświatę Stopa bezrobocia ŚLĄSKIE (24) Powiat m. Gliwice (66) M. Gliwice (01) Str. 3/20 Wyniki ewaluacji Obszar: Procesy Wymaganie: Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy Komentarz: Istniejąca w szkole koncepcja pracy jest znana pracownikom. Główne kierunki koncepcji opracowanej przez dyrektora na konkurs i zapisane w dokumentacji są następujące: 1. Dbamy o wysoki poziom kształcenia. 2. Stwarzamy wszystkim równe szanse. 3. Tworzymy przyjazną atmosferę dającą poczucie bezpieczeństwa. 4. Kształtujemy pozytywny wizerunek szkoły. Dla nauczycieli uczestniczących w wywiadzie najważniejsze założenia koncepcji, według której działa szkoła to: - wszechstronny rozwój uczniów, w tym przygotowanie do dalszej edukacji, egzaminu maturalnego; - kształtowanie postaw i umiejętności społecznych oraz przygotowanie do życia w zdrowym stylu; - wdrożenie systemu pozytywnej motywacji. Pracownicy niepedagogiczni potwierdzili znaczenie zachowania bezpieczeństwa oraz dbałości o przestrzeganie norm zachowania i kultury osobistej w pracy szkoły. Istniejąca w szkole koncepcja pracy została przyjęta przez radę pedagogiczną, co jest udokumentowane w protokole jej spotkania. W opinii ankietowanych nauczycieli przyjęcie dokumentu polegało na: zatwierdzeniu przez radę wypracowanej wspólnie koncepcji pracy (tak uznało 42% ankietowanych), zatwierdzeniu koncepcji przygotowanej przez dyrektora (ok.34%) czy zatwierdzeniu koncepcji przedstawionej przez dyrektora po uwzględnieniu sugestii nauczycieli (22%). Większość ankietowanych nauczycieli czuje się współautorami koncepcji pracy szkoły (zdecydowanie tak 26.67%, raczej tak - 53.33%). Odmiennego zdania jest 20% ankietowanych. Szkoła prowadzi działania realizujące koncepcję pracy, co dokumentują protokoły konferencji zawierających plany pracy i sprawozdania z ich realizacji. Respondenci (dyrektor i nauczyciele) wymienili przykłady takich działań: - praca z uczniem zdolnym w ramach zajęć dodatkowych i kół zainteresowań; - od 2009 trwa program unijny "Partnerzy w nauce". W ramach programu odbywają się zajęcia w 3 sekcjach: przedsiębiorczości, informatycznej, matematyczno-technicznej. Poza tym funkcjonują tzw. bony "WiP wspomaganie i pomoc" na zajęcia z uczniami zgłaszającymi potrzeby edukacyjne. Nauczyciele i uczestnicy programu dwa razy w roku organizują Festiwal Nauki promujący program i prezentujący dokonania sekcji; - wszystkie trzecie klasy mają dodatkowe zajęcia z matematyki przygotowujące do matury; - wyrównywanie szans, które polega na przykład na organizacji zajęć dla uczniów z trudnościami w oparciu o arkusze dostosowań wymagań edukacyjnych (aktualnie dla 26 uczniów). Najczęściej występujące problemy to dysgrafia, dyskalkulia, choroby przewlekłe. Zajęcia dla dyslektyków prowadzi psycholog. Innym przykładem jest zastosowanie indywidualnych programów nauczania (2) i indywidualnego toku nauczania. Dyrektor wymienił oprócz tego: - stosowanie Systemu pozytywnej motywacji. Od 2007r. w liceum funkcjonuje zespół procedur określających oczekiwane zachowania uczniów. W klasie 1 uczeń podpisuje kontrakt określający zasady zachowania, procedury przestrzegania statutu. W przypadku uchybień zespół wychowawczy proponować może na określony czas tzw. karty monitorujące przebieg kontraktu lub kontrakt z psychologiem; - udział w pilotażu programu "Czwarta władza z klasą. Szkolny koncern medialny" realizowanym we współpracy z uczelniami wyższymi i Katolickim Centrum Edukacji Młodzieży KANA; - podział grup językowych wg stopnia zaawansowania w klasach pierwszych i drugich. Taka organizacja zajęć przyniosła, zdaniem dyrektora, pozytywne efekty. Kolejnym przykładem realizacji koncepcji podanym przez dyrektora jest działalność koła teatralnego przygotowującego tradycyjne przedstawienia dla dzieci "Wróbel dzieciom" oraz Dni Papieskie (dwa razy w roku). Uczniowie uczestniczą w uroczystościach miejskich i regionalnych, odnieśli sukces w regionalnym konkursie teatrów w języku angielskim. Działa Szkolny Klub Sportowy pracujący w kilku sekcjach. Szkoła organizuje także Str. 4/20 zawody o puchar Prezydenta Miasta (w pływaniu i kolarstwie górskim), miejski konkurs geograficzny "Mapa", biologiczny - "Zielone główkowanie" oraz akcje charytatywne (koncerty, krwiodawstwo) m.in. na rzecz chorującego ucznia. Nauczyciele podali jeszcze inne przykłady działań realizujących koncepcję: - zajęcia z preorientacji zawodowej w trzecich klasach oraz wprowadzenie przedmiotu Zarządzanie wiedzą; - współpraca z uczelniami wyższymi w formie doskonalenia zawodowego nauczycieli, wycieczek dydaktycznych, warsztatów dla uczniów; - konkursy, zawody; - akcja Młodzieżowej Fundacji Przedsiębiorczości; - własny przykład jako promocja edukacji. Zdaniem dyrektora promocją dla szkoły są sukcesy uczniów. Oferta szkoły jest upowszechniana bezpośrednio w gimnazjach przez nauczycieli i uczniów. O wizerunku świadczą wyniki ankiet diagnozujących preferencje kandydatów (m.in. przyczyny wyboru szkoły, wybór przedmiotów na poziomie rozszerzonym). Przyjazną atmosferę w szkole potwierdzają, zdaniem dyrektora, szkolne badania ankietowe, działania dla zapewnienia warunków do pracy i nauki przy współpracy z radami rodziców obu szkół wchodzących w skład zespołu. Koncepcja pracy szkoły jest analizowana i modyfikowana. Dyrektor stwierdził, że początkowo analiz dokonywał zespół ds. wewnętrznego mierzenia jakości szkoły. Obecnie zespół ds. ewaluacji wewnętrznej pracuje nad określeniem mocnych i słabych stron szkoły. Z przeprowadzonych ankiet wynika m.in., że silna strona to praca z uczniem zdolnym, a słaba - mała ilość osób osiągających sukcesy. Analiza prowadzi także do opracowania wyników i wniosków z nadzoru pedagogicznego. Przykłady wniosków podane przez dyrektora to: 1. Przeprowadzić szkolenie na temat skuteczności nauczania, sposobu przeciwdziałania absencji. 2. Systemowo prowadzić pracę z uczniami słabymi. 3. Zmodyfikować stronę internetową szkoły. Zdaniem dyrektora i nauczycieli koncepcja nie ulega zasadniczym zmianom, ponieważ ma charakter uniwersalny. Analizowane są działania, realizujące koncepcję pracy szkoły. W ich efekcie ostatnio (czerwiec 2010) zmodyfikowano statut szkoły oraz program profilaktyki. Co roku zmieniany jest plan pracy dydaktyczno wychowawczej oraz plan nadzoru. Modyfikowane są programy profilaktyczne oraz oferta edukacyjna np. zajęć na poziomie rozszerzonym, zajęć dodatkowych, organizacja nauczania języków obcych. Zdaniem dyrektora w analizach uczestniczy także cała rada pedagogiczna, rodzice i uczniowie. Swój udział w powyższych pracach potwierdziła w ankietach większość nauczycieli (zdecydowanie - 40%, raczej tak 44.55%). Istniejąca w szkole koncepcja pracy jest znana uczniom i ich rodzicom i akceptowana przez nich. Zdaniem uczniów uczestniczących w wywiadzie w szkole kładzie się szczególny nacisk na rozwijanie zainteresowań, dążenie do celu, realizację programu nauczania, przygotowanie do matury, samodzielność. Ważne jest wychowanie, wprowadzenie dyscypliny, zasad zachowania , frekwencja. Funkcjonują procedury np. arkusze monitorujące, usprawiedliwianie nieobecności przez składanie wniosków. Uczniowie stwierdzili, że procedury wprowadzono bez ich udziału, w wyniku zmiany statutu szkoły. Stosowanie procedur jest dla uczniów niewygodne, ale nie formułowali formalnych zastrzeżeń. W opinii uczniów szkołę wyróżniają sukcesy olimpijczyków i finalistów - "uczniowie biorą udział w olimpiadach jeśli sami się przygotowują". Zainteresowanie uczniami i propozycje udziału w ciekawych działaniach (Festiwal Nauki, warsztaty, wyjazdy w tym zagraniczne, imprezy kulturalne) są zależne od osoby nauczyciela. Inną, wymienioną przez uczniów, cechą wyróżniającą szkołę jest zamknięcie na inicjatywy z zewnątrz, z innych szkół, w efekcie braku przepływu informacji liceum nie jest reprezentowane w debatach i innych imprezach miejskich. Uczniowie cenią sobie dowolność stroju, co określili jako "otwartość na indywidualizm". Wśród pozytywów wymienili dobrze wyposażoną bibliotekę, rzutniki multimedialne, tablicę interaktywną. Negatywnie ocenili małą, niewystarczającą, wymagającą remontu salę gimnastyczną; brak uczniowskich szafek szkolnych. Ich zdaniem budynek jest ciasny, w klasach bywa bardzo dużo uczniów, czasem brakuje wolnych sal na dodatkowe zajęcia popołudniowe. Dyrektor stwierdził, że uczniowie są zapoznawani z koncepcją pracy szkoły przez kontrakty Systemu pozytywnej motywacji, a rodzice - na pierwszej wywiadówce. Poznają wtedy wizję i misję szkoły, program wychowawczy i profilaktyczny, kontrakty, które podpisują ich dzieci. Str. 5/20 Zdaniem uczestniczących w wywiadzie rodziców atutem szkoły jest tradycja, organizowanie różnych imprez kulturalnych m.in. dni angielskich, małych form teatralnych. W ich opinii w szkole wszystkie dzieci uzyskują pomoc od nauczycieli. Zostało powołane kółko mediacyjne umożliwiające rozwiązywanie różnych problemów i kłopotów uczniowskich. Szkoła pomaga rozwijać zainteresowania i zdolności uczniów oraz umożliwia rozwijanie zainteresowań pozaszkolnych (np. przyznając indywidualny tok nauki). Rodzice akceptują działania podejmowane przez szkołę w obszarze programu wychowawczego np.: - indywidualne karty pracy w celu poprawy frekwencji uczniów, - umożliwienie nowym uczniom aklimatyzacji w pierwszych tygodniach nauki w ramach "Szkoły przyjaznej dla ucznia", - zwrócenie szczególnej uwagi na bezpieczeństwo dzieci, - uwrażliwienie uczniów na potrzeby innych poprzez udział w akcjach charytatywnych. Dostrzegają konsekwencję w działaniach wychowawczych wszystkich nauczycieli. Powyższe informacje wskazują na spełnienie wymagania na wysokim poziomie. Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej Komentarz: Oferta edukacyjna jest spójna z podstawą programową. Zdaniem dyrektora i nauczycieli wszystkie realizowane programy nauczania zawierają cele kształcenia określone w podstawie programowej tj. cele i zadania szkoły, treści nauczania i osiągnięcia uczniów. Dodatkowo w programach własnych zawarta jest ewaluacja osiągnięć uczniów i ewaluacja programów. Oferta edukacyjna jest zgodna z potrzebami uczniów. Ankietowani uczniowie wymieniali czego najbardziej chcą się nauczyć w szkole. Najczęściej (40 razy) pojawiał się przykład matematyki oraz języków obcych (37) i języka polskiego (25). Wśród innych przykładów znalazły się: biologia, historia, fizyka, geografia, WOS, chemia, informatyka, rysunek, grafika komputerowa i wychowanie fizyczne. Uczniowie chcieliby również posiąść umiejętności potrzebne na rynku pracy, takie jak: kreatywność, przedsiębiorczość, logiczne myślenie, działania w grupie, umiejętność komunikowania się, wszechstronną wiedzę na temat otaczającego świata. Zdecydowana większość (80%) uważa, że szkoła umożliwia nauczenie się najważniejszych dla uczniów rzeczy. Zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie najważniejsze działania szkoły z punktu widzenia potrzeb edukacyjnych uczniów to: organizacja nauczania przedmiotów w zakresie rozszeżonym i zajęć językowych, indywidualne toki i programy nauczania dla określonych uczniów, a dla zainteresowanych kontynuacja edukacji politechnicznej (zajęcia rozszerzające z matematyki). Szkoła rozwija zainteresowania w różnych konkursach (m.in. Olimpiada lingwistyki stosowanej) oraz prowadzi zajęcia z dziedziny bezpieczeństwa i udzielania pierwszej pomocy. Ankietowani rodzice w różny sposób określali potrzeby edukacyjne swoich dzieci. Dla wielu polegają one na: zdobyciu jak największej wiedzy, wysokim poziomie nauczanych przedmiotów, dobrym przygotowaniu do matury jako podstawą do dalszej nauki, rozwijaniu zdolności, kształtowaniu samodzielności, większej ilości dodatkowych godzin z przedmiotów, z którymi dzieci mają kłopoty. Niektórzy rodzice oczekują pomocy w zakresie indywidualizacji procesu oceniania i nauczania, w niektórych dziedzinach wiedzy, a także informacji z dziedziny współczesnej polityki i prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Zdaniem większości rodziców (90%) szkoła zaspokaja potrzeby edukacyjne dzieci. Oferta edukacyjna uwzględnia kształtowanie kompetencji potrzebnych na rynku pracy. Zdaniem dyrektora i nauczycieli oferta edukacyjna szkoły uwzględnia wszystkie kompetencje kluczowe wynikające z podstawy programowej oraz dodatkowo zarządzanie wiedzą i preorientację zawodową. Respondenci podali przykłady działań szkoły ważnych dla przydatnych dzieciom w przyszłości umiejętności: kompetencje kluczowe w tym praca w grupie, autoprezentacja, praca badawcza, technologie informacyjne. Są one kształtowane przez zajęcia zarządzania wiedzą, udział w targach edukacyjnych, zajęcia na promujących się uczelniach, kontakt z absolwentami, którzy biorą udział w uroczystościach (np. jubileusz szkoły - wykłady i wystąpienia absolwentów). Partnerzy szkoły potwierdzili powyższe działania. W odpowiedzi na oczekiwania szkoła prowadzi współpracę Str. 6/20 międzynarodową, w ramach której odbywa się wymiana młodzieży. W szkole są organizowane dni językowe oraz dni przedsiębiorczości. Uczniowie podejmują działalność charytatywną m.in. dla Alka (koncert, akcja krwiodawstwa), dla hospicjum. Przedstawiciele szkoły czynnie działają w Młodzieżowej Radzie Miasta. Szkoła współpracuje ze szkolnym ośrodkiem kariery - SZOK. Zdaniem dyrektora realizacja podstawy programowej jest monitorowana poprzez porównanie zgodności realizowanych zadań z programami znajdującymi się w szkolnym zestawie programów oraz kontrolę dzienników i obserwację lekcji co potwierdzili w wywiadzie nauczyciele. Z ich informacji wynika, że w szkole jest prowadzony monitoring w formie diagnoz i ewaluacji. Nauczyciele monitorują realizację planu dydaktycznego. Komisje przedmiotowe umieszczają wnioski w swoich sprawozdaniach np.: - dokonanie korekt planów 3-letnich ze względu na wyrównywanie braków w klasach pierwszych; - ograniczenie wyjść i imprez z uwagi na czas potrzebny dla realizacji planów. Oferta edukacyjna szkoły jest modyfikowana w celu umożliwienia pełniejszego rozwoju uczniów. Dyrektor podał przykłady zmian w ofercie szkoły, które zostały wprowadzone, by umożliwić uczniom pełniejszy rozwój: - w 2007 r. wprowadzenie tzw. klasy humanistycznej z rozszerzeniem z języka polskiego, historii i języka angielskiego, lub języka polskiego, historii WOS; - w 2008 wprowadzenie tzw. klasy bankowej z rozszerzeniem z matematyki finansowej, geografii ekonomicznej i języka angielskiego; - od 2009 r. wprowadzenie przedmiotu zarządzanie wiedzą. Nauczyciele w ankietach potwierdzili wypowiedź dyrektora i uzupełnili listę zmian oferty o następujące działania: - zajęcia pozalekcyjne w tym przygotowujące do egzaminu maturalnego oraz zajęcia z wychowania fizycznego; - współpraca z Uniwersytetem Śląskim; - imprezy takie jak: "Listopad z poezją", pokazy filmów; - zajęcia wyrównawcze, konsultacje, udział w programach naukowych, przygotowania do konkursów; - zróżnicowanie poziomów nauczania języków obcych - grupy międzyklasowe; - modyfikacja wewnątrzszkolnego systemu oceniania, programu wychowawczego i profilaktycznego, klasowych programów wychowawczych. Opinie uczniów na temat pomocy szkoły w rozwijaniu zainteresowań są podzielone. Ponad połowa ankietowanych (56,76%) uważa, że szkoła "raczej nie" lub nie pomaga rozwijać zainteresowań. Pozostali ankietowani (43%) są zdania, że raczej tak. Inne zdanie prezentują rodzice, którzy na pytanie czy szkoła pomaga rozwijać zainteresowania i aspiracje dzieci odpowiadali raczej tak (62%), bądź zdecydowanie tak (14%). Partnerzy szkoły w wywiadzie stwierdzili, że szkoła co roku prowadzi tzw. rozeznanie środowiska w wyniku czego zmieniają się profile w zależności od potrzeb. W szkole organizowany jest festiwal piosenki angielskiej, przegląd przedstawień wielkanocnych we współpracy z parafią, wyjazdy teatralne integrujące środowisko. Nauczyciele brali udział w cyklu szkoleń z zakresu oceniania kształtującego w wyniku czego szkoła uzyskała certyfikat. Organizowane jest forum talentów oraz zajęcia we współpracy z Politechniką Śląską, Górnośląskim Centrum Edukacyjnym, Gliwickim Ośrodkiem Metodycznym. Szkoła posiada stypendystów i laureatów w różnych dziedzinach. Zarówno dyrektor jak i nauczyciele jako realizację nowatorskich rozwiązań programowych wskazali programy własne nauczycieli: - od siedmiu lat w szkole funkcjonuje tzw. klasa akademicka, matematyczno-fizyczna, w której zajęcia prowadzone są przez dwóch nauczycieli, także w laboratoriach Politechniki Śląskiej; - przedmiot - zarządzanie wiedzą, realizowany w klasie I, w ramach którego uczniowie poznają metody efektywnego uczenia się, zasady i sztukę prezentacji (program ewaluowany i zmodyfikowany po pierwszym roku prowadzenia); - program zajęć z preorientacji zawodowej realizowany w klasie III; - program edukacji filmowej realizowany w klasie humanistycznej. Za działania nowatorskie dyrektor uznał również: programy zajęć pozalekcyjnych, dodatkowych oraz klasę tzw. bankową, w której realizowany jest zmodyfikowany program matematyki. Dodatkowo nauczyciele wymienili: organizację warsztatów chemicznych realizowanych pod kątem matury, w oparciu o karty pracy. Zajęcia odbywają się w laboratorium Górnośląskiego Centrum Edukacyjnego. Jako efekt Str. 7/20 podali: lepsze wyniki zadań egzaminacyjnych związanych z planowaniem pracy doświadczalnej. Powyższe argumenty wskazują na spełnienie wymagania na wysokim poziomie . Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Komentarz: W szkole wykorzystuje się zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej. W opinii dyrektora zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej są uwzględniane w szkolnym zestawie programów nauczania zatwierdzonych przez MEN. Ankietowani nauczyciele jako zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej które stosują wymienili: 1. Zajęcia lekcyjne. 2. Koła przedmiotowe, koła przygotowujące do matury, zajęcia dodatkowe. 3. Wybór podręczników zgodnych z podstawą programową. 4. Opracowanie rozkładów materiału. 5. Dostosowanie wymagań do opinii poradni. 6. Realizacja zadań w zakresie wymagań podstawowych i ponadpodstawowych. 7. Dostosowane do profili i potrzeb uczniów. 8. Indywidualizację sposobu nauczania, aktywne metody nauczania. Wśród ograniczeń w stosowaniu zalecanych warunków nauczyciele uczestniczący w wywiadzie wymienili: - pewne problemy z bazą lokalowo - dydaktyczną, np. nie we wszystkich salach na stałe jest dostęp do komputera, - liczba uczniów w klasie, która może sprawiać trudność; - salę gimnastyczną i bazę sportową, które nie są w zadowalającym stanie; - niewystarczającą liczbę kontaktów uczniów z obcokrajowcami potrzebną do kształtowania umiejętności językowych. Stosowane w szkole metody nauczania sprzyjają uczeniu się. Dyrektor w wywiadzie podał przykłady działań nauczycieli, które nakierowane są na zwiększenie efektywności procesu uczenia się w szkole: - zajęcia w ramach programu "Partnerzy w nauce" - wprowadzenie przedmiotu "Zarządzanie wiedzą" (propozycja nauczyciela) - wprowadzenie dodatkowych obowiązkowych zajęć z matematyki dla maturzystów (propozycja nauczycieli) - konferencje szkoleniowe na temat rodzajów inteligencji, sposobów uczenia się, - konsultacje dla uczniów z problemami w nauce/zdolnych - Indywidualny Program Nauczania, Indywidualny Tok Nauki. Nauczyciele wymienili metody sprzyjające uczeniu się oraz zwiększeniu aktywności uczniów jakie stosują w pracy: metoda wykładu, praca z tekstem, praca indywidualna z uczniem zdolnym i słabym, praca w grupach, samodzielne poszukiwanie informacji, wykorzystanie pomocy audiowizualnych oraz metody aktywizujące: projekt edukacyjny, burza mózgów, mapa mentalna, metody problemowe, wizualizacja, metody zabawowe, a także z wykorzystaniem programów komputerowych w tym: wideokonferencja z CERNem. Zastosowanie wiedzy w praktyce pokazywane jest także na zajęciach na uczelniach, uczniowie uczestniczą w grach edukacyjnych (np. konkurs Wyższej Szkoły Bankowej), Ogólnopolskim Dniu Przedsiębiorczości (praktyka w firmie). Zdaniem nauczycieli uczniowie mają szansę pracować metodą projektu najczęściej raz na rok (57%), rzadziej niż raz na rok (23%), kilka razy w roku (16%), co miesiąc (5%). Na wybór metod pracy z uczniami mają wpływ przede wszystkim cele i treści zajęć oraz możliwości uczniów (35-36 wskazań w ankietach). Jako istotne przy wyborze metod nauczyciele uznali: potrzeby, inicjatywę i liczbę uczniów, dostęp do pomocy oraz miejsce realizacji zajęć. W ankiecie uczniowie wymienili komputer, projektor i najrzadziej (14/114) internet jako urządzenia i pomoce wykorzystywane na lekcjach. Stwierdzili, że pracują w grupach na niektórych zajęciach (90%). Problemy sformułowane przez nauczycieli bądź uczniów rozwiązują na niektórych zajęciach (57%), na większości zajęć (37%). Str. 8/20 Uczniowie klas III potwierdzili, że pracowali w grupach wykonując zadania na niektórych zajęciach (90%), mieli możliwość postawienia pytania i poszukiwania odpowiedzi na nie samodzielnie lub grupie na niektórych (55%) czy na większości zajęć (28%). 11% ankietowanych było odmiennego zdania. Część uczniów uważała, że w dniu ankietowania raczej nie byli zaciekawieni (62%) i raczej nie uczestniczyli aktywnie w zajęciach (53%). Pozostali (37%) byli zaciekawieni i aktywnie uczestniczyli w zajęciach (47%). Uczniowie w większości (83%) byli zdania, że w dniu badania nikt im nie pomógł zastanowić się czego się nauczyli. Podczas obserwowanych zajęć uczniowie wykonywali zadania z kart pracy w stałych, dwuosobowych grupach, pracowali indywidualnie z kartami pracy lub podręcznikiem, prowadzili dialogi w zmieniających się grupach, proponując rozwiązania problemów. Wśród zastosowanych metod pracy znalazły się: pogadanka, analiza danych, praca grupowa z programem komputerowym. Nauczyciele monitorowali efekty pracy, ewaluację stanowiło zadanie domowe. Uczniowie byli aktywni, nagradzani plusami. Nauczyciele zachęcali młodzież do pracy deklarując wiarę w możliwości uczniów, podając informację zwrotną o błędach w ćwiczeniach sprawdzających ocenianych kryterialnie. Wśród pomocy wykorzystywanych podczas zajęć znalazły się: komputery (pliki z zadaniami, program Excel), karty pracy, podręczniki, tablica, tablica interaktywna, mapy, atlasy do pracy w grupach. Podczas obserwowanych lekcji uczniom stawiane były pytania problemowe, wykorzystano elementy gry dydaktycznej, treści osadzono w praktyce. W wyniku obserwacji placówki stwierdzono, że szkoła posiada możliwości w zakresie korzystania z technologii informatyczno - komunikacyjnych. Bazę stanowią 2 pracownie, w których znajduje się 45 stanowisk z podłączeniem do Internetu, 4 laptopy dla uczniów i 3 projektory. W szkole funkcjonuje szkolne centrum multimedialne z 4 stanowiskami i urządzeniem wielofunkcyjnym oraz dodatkowo 3 komputery. Nauczyciele dysponują jednym stanowiskiem w pokoju nauczycielskim. Ograniczeniem jest mała liczba stanowisk w pracowniach, nie najnowszy sprzęt. W opinii dyrektora planowanie w szkole procesów edukacyjnych odbywa się poprzez: - pracę w komisjach przedmiotowych (plany edukacyjne, programy własne); - zatwierdzanie przedmiotów realizowanych z godzin do dyspozycji dyrektora z uwzględnieniem opinii rodziców; - analizę procesów edukacyjnych np. ewaluację programów własnych, której dokonuje się podczas spotkań komisji przedmiotowych; - analizę i zmiany systemu oceniania wewnątrzszkolnego dokonanej przez zespół ds. ewaluacji statutu. Wszyscy ankietowani nauczyciele potwierdzili swój udział w planowaniu procesów edukacyjnych. Każdy z nich bierze pod uwagę uwarunkowania związane z charakterem swoich zajęć w tym: potrzeby i możliwości uczniów (43 wskazania), czas potrzebny do realizacji poszczególnych treści (34 wskazania), organizację roku szkolnego i liczebność klas (18 wskazań). Nauczyciele wymienili również inne uwarunkowania: związki międzyprzedmiotowe i zainteresowania uczniów, które wykorzystują w planowaniu niektórych działań. Organizacja procesów edukacyjnych sprzyja uczeniu się co potwierdzają informacje uzyskane z większości źródeł. W ankiecie większość nauczycieli potwierdziła (86%), że szkoła zapewnia możliwość korzystania z potrzebnych podczas zajęć pomocy dydaktycznych, a pomieszczenia, w których prowadzone są zajęcia sprzyjają osiąganiu zamierzonych celów (80%). Z analizy dokumentów szkolnych wynika, że liczba godzin zajęć dla poszczególnych klas jest rozłożona raczej równomiernie. Szkoła maksymalnie wykorzystuje warunki lokalowe do organizacji planu lekcji. Lekcje rozpoczynają się o godzinie 7 z powodu realizacji zajęć wychowania fizycznego w hali sportowej poza szkołą oraz z powodu zajęć na basenie. Zajęcia w szkole kończą się najpóźniej po 9 lekcji. Każdego dnia są przedmioty humanistyczne i ścisłe. Zdaniem ankietowanych rodziców (66%) plan lekcji jest ułożony tak, że sprzyja uczeniu się. Niektóre obserwowane zajęcia były prowadzone w mało przestronnych salach (np.: pracowni komputerowej po 2 osoby przy stanowisku). Wielkość sal lekcyjnych na ogół jest odpowiednia do liczebności klas. W niektórych salach lekcyjnych ławki są ustawione blisko siebie, wąskie są przejścia. Co piąty drugoklasista nie odczuwa zmęczenia z powodu liczby zajęć w szkole jednego dnia deklarując zmęczenie raz w tygodniu bądź rzadziej niż raz w tygodniu. Pozostali uczniowie są zmęczeni kilka razy w tygodniu (70%) lub codziennie (9%). Podobnie najstarsi uczniowie odczuwają zmęczenie z powodu liczby zajęć w szkole (70%). Procesy edukacyjne przebiegające w szkole są monitorowane. W wywiadzie dyrektor podał przykłady monitoringu Str. 9/20 procesów edukacyjnych: - monitoring realizacji zaplanowanych przez nauczycieli działań; - przestrzeganie zasad oceniania; - wprowadzenie wniosku o usprawiedliwienie nieobecności zawierającego informacje o planowanych w czasie nieobecności sprawdzianach wiadomości (efekt: zmniejszenie ilości nieobecności); - ankiety dla rodziców "Szkoła mojego dziecka" i "Zebrania rodziców w szkole". Prawie wszyscy (98%) ankietowani nauczyciele stwierdzili, że w szkole monitoruje się procesy edukacyjne. Główne cele tego procesu to, ich zdaniem: analiza wyników z przeprowadzanych diagnoz, ewaluacji i egzaminów oraz opracowanie sposobu poprawy wyników uczniów; opracowanie katalogu niepowodzeń oraz założenia do dalszej pracy; sprawdzenie umiejętności i wiedzy uczniów. Monitoring procesów edukacyjnych odbywa się poprzez: - analizę ocen i omówienie ich w komisjach przedmiotowych podobnie jak omówienie wyników matur po ich opracowaniu; - wspólne konsultacje z innymi nauczycielami dotyczące wyników i ich analiz, rozmowy w komisjach przedmiotowych i rozmowy z uczniami; - przeprowadzanie diagnoz wstępnych i ewaluacji oraz analizę wyników egzaminów próbnych i zewnętrznych. Zdaniem dyrektora wnioski z monitoringu są wykorzystywane w planowaniu samych procesów edukacyjnych. Przykładem decyzji wynikających z monitoringu są, zdaniem dyrektora, modyfikacje planów pracy nauczycieli oraz zmiany w statucie. Wśród innych przykładów dyrektor wymienił: - zmiany w programach własnych, - stałą kontrolę przestrzegania zasad oceniania wewnątrzszkolnego, - wprowadzenie nowych przedmiotów, - wprowadzenie obowiązkowych zajęć z matematyki dla maturzystów. Nauczyciele uzupełnili sposoby wykorzystania wniosków wypływających z monitorowania procesów edukacyjnych: - poszerzenie testu językowego o umiejętność rozumienia ze słuchu, - wzmocnienia umiejętności, które wypadają słabiej, - ćwiczenie treści interdyscyplinarnie np. zastosowań matematyki, - czytanie ze zrozumieniem. Współpraca nauczycieli i uczniów dotyczy procesów edukacyjnych. Ankietowani nauczyciele stwierdzili, ze biorą pod uwagę opinię uczniów o tym, jak chcieliby się uczyć na niektórych (61%), na większości (32%) lub na wszystkich zajęciach (7%), a pomysły uczniów, które uwzględnili dotyczyły: terminów testów, sprawdzianów oraz zajęć pozalekcyjnych (32 wskazania), tematyki lekcji (27 wskazań), metod pracy na lekcji (17 wskazań), sposobu oceniania (5 wskazań) oraz sposobu przeprowadzania lekcji (1 wskazanie). W wywiadzie nauczyciele podali przykłady działań opiniowanych przez uczniów np. niektórzy nauczyciele po wystawieniu ocen przeprowadzają ankietę ewaluacyjną na temat swojej pracy, z możliwością proponowania rozwiązań przez uczniów. Przedstawianiu wymagań edukacyjnych towarzyszy możliwość negocjacji np. ilości lub zakresu treści prac pisemnych. Zdaniem nauczycieli uczniowie mają możliwość wyboru tematów do pracy własnej zgodnych z zainteresowaniami (np. z fizyki). Dyrektor uzupełnił przykłady działań podejmowanych przez szkołę, które uwzględniają propozycje i opinie uczniów: - 2007/2008 uczniowie klas 1c i 1d wybierali w ankiecie trzeci przedmiot nauczany w zakresie rozszerzonym; - 2009/2010 uczniowie klasy 1a zadecydowali o zmianie siatki godzin zwiazanej z ich planami egzaminacyjnymi; W wywiadzie uczniowie potwierdzili powyższe przykłady. Stwierdzili, że korekty rozkładu zajęć są możliwe również na wniosek uczniów, a uzasadnione pomysły otrzymują zgodę dyrektora na realizację. 48 % ankietowanych uczniowie jest zdania, że nauczyciele biorą pod uwagą ich opinię o sposobie w jaki chcieliby uczyć się na niektórych lekcjach. Przeciwnie uważa 42% (nigdy). Rodzice uczestniczący w wywiadzie uważają, że zajęcia pozalekcyjne, które rozwijają zainteresowania dzieci oraz tematyka lekcji wychowawczych często są dostosowane do potrzeb uczniów (np. prezentowali swoje talenty w różnych formach). Zdania rodziców na temat uwzględniania przez nauczycieli opinii uczniów dotyczącej tematyki zajęć i sposobu prowadzania zajęć są zróżnicowane. Uważają, że nauczyciele biorą pod uwagę opinie uczniów rzadko (54%), Str. 10/20 często (31%), pojawiły się również określenia: nigdy oraz bardzo często. Podczas obserwowanych zajęć nauczyciele nie pytali uczniów o sposób pracy na lekcji, uczniowie nie zgłaszali pomysłów na ten temat. W szkole monitoruje się osiągnięcia uczniów. W wywiadzie dyrektor i nauczyciele wymienili przykłady prowadzenia monitoringu osiągnięć uczniów: - diagnozę z zakresu języka polskiego, języków obcych i matematyki w klasie I, - ewaluację diagnozy wstępnej w klasie II, - próbne matury na obu poziomach w klasie III, - ewaluację wewnętrzną oraz Księgę sukcesów. W opinii dyrektora monitoring osiągnięć uczniów odbywa się w celu uzyskania informacji z jakimi brakami lub problemami uczniowie przyszli do szkoły, jakie działania i w jakich obszarach należy podjąć by uczniowie osiągali sukcesy edukacyjne oraz czy wprowadzone działania naprawcze przyniosły efekt. Nauczyciele monitorują osiągnięcia wszystkich uczniów (90%), uczniów zdolnych (2%), uczniów z problemami (7%). Systematyczną analizę postępów uczniów prowadzi 43%, a próbuje prowadzić 36,36% nauczycieli. Gdy pojawia się taka potrzeba analizy osiągnięć dokonuje 20% nauczycieli. Ich zdaniem zakres monitoringu dotyczy: wszystkich uczniów (84%), wybranych uczniów (11%), wybranych klas (5%), Wnioski z monitorowania osiągnięć uczniów są wdrażane. Dyrektor podał następujące przykłady realizowanych wniosków: - wprowadzenie w klasach pierwszych powtórek z teorii literatury; - poszerzenie testu kwalifikacyjnego z języków obcych o słuchanie i czytanie ze zrozumieniem, czyli umiejętności badane podczas egzaminu maturalnego; - ćwiczenie różnych strategii rozwiązywania zadań zamkniętych z matematyki i kształcenie poprawnych metod rozwiązywania zadań tekstowych; - wprowadzenie w klasach maturalnych obowiązkowych zajęć dodatkowych z matematyki. Nauczyciele uzupełnili wymienione wnioski o: - wzmocnienia umiejętności, które wypadają słabiej; - ćwiczenie treści interdyscyplinarnie np. zastosowań matematyki; - czytanie ze zrozumieniem; - dbałość o precyzyjne wypowiedzi na wszystkich zajęciach. Ocenianie uczniów daje im informację o ich postępach w nauce. W ankiecie nauczyciele stwierdzili, że przekazują uczniom informację zwrotną, uzasadniającą ocenę zawsze (73%) lub prawie zawsze (23%), czasem rzadko (5%). Ich zdaniem informacja zwrotna zawiera: omówienie katalogu najczęstszych błędów i podanie prawidłowych odpowiedzi, informację o prawdopodobnych przyczynach niepowodzeń, jasne uzasadnienie otrzymanej oceny, kryteria wymagań i ich realizację, dane dotyczące stopnia opanowania materiału, nabytych umiejętności oraz tych, nad którymi uczeń musi pracować, z czego może wynikać błąd, uzasadnienie np. przyznanej ilości punktów za poszczególne zadania, wyszczególnienie mocnych i słabych stron. Ankietowani uczniowie klas II w większości wiedzą, dlaczego otrzymali taka, a nie inną ocenę zawsze (22%) lub prawie zawsze (67%), nieliczni rzadko (11%). Uważają, że nauczyciele wystawiając ocenę raczej nie odnoszą się do tego, co umieli lub wiedzieli wcześniej w większości (61% nigdy lub rzadko). Pozostali wybrali na to pytanie odpowiedzi prawie zawsze lub zawsze. Uczniowie są również zdania, że nauczyciele wystawiając ocenę odnoszą się do ich wcześniejszych osiągnięć, trudności rzadko lub nigdy (72%). Zapisy odnoszące się do monitorowania jakości i efektywności procesu uczenia się uczniów można znaleźć w protokolarzu prac komisji przedmiotowych. Również w szkolnym systemie oceniania § 2 ust. 1 p. 1,3 i § 7 ustęp 6 wskazują, że ocenianie zakłada dawanie uczniom informacji o postępach w nauce. W szkole widoczne są informacje o sukcesach uczniów. Na korytarzach jest wiele ekspozycji dyplomów, pucharów i certyfikatów świadczących o uczniowskich osiągnięciach. W bibliotece szkolnej są dostępne zeszyty naukowe (wydawnictwo szkolne). Ocenianie uczniów motywuje ich do dalszej pracy, jak wynika z większości źródeł. W opinii większości nauczycieli (80%) uczniowie dzięki informacji zwrotnej jaką otrzymują od nauczycieli są zmotywowani do pracy. Podobnego zdania są rodzice. Uważają, że ocenianie motywuje dzieci do dalszej pracy (60%), nieliczni są odmiennego zdania (16%), bądź nie mają zdania (23%). Większość ankietowanych uczniów uważa, że nauczyciele nie rozmawiają na temat przyczyn ich sukcesów (65%) Str. 11/20 lub robią to rzadko (30%). Podobnie rozmowy na temat przyczyn ich trudności w nauce odbywają się zdaniem uczniów rzadko (41%) lub nigdy (48%) . Swoje odczucia związane z otrzymaniem oceny określili w następujący sposób: wiedzą, co mają poprawić (90 razy), postanawiają, że się poprawią (75 razy) i są zadowoleni (62 razy), jest im to obojętne (44) razy), mają ochotę się uczyć (37 razy), są zniechęceni (38), nie chce im się uczyć dalej (27), nie wiedzą, co dalej robić (22). Nauczyciele stosują zróżnicowane metody wspierania i motywowania uczniów w uczeniu się. Wśród sposobów motywowania najczęściej wymieniali: ocenianie i ocenianie za aktywność na lekcji, umożliwienie poprawy ocen, przekazywanie informacji zwrotnej. Wśród innych sposobów wspierania i motywowania uczniów do nauki znalazły się: rozmowy z uczniami na lekcji, wskazywanie korzyści z posiadania zdobytej wiedzy, przekazywanie treści nauczania w sposób atrakcyjny, zachęta do udziału w olimpiadach, angażowanie w dodatkowe zajęcia, pochwały słowne, prowadzenie zajęć dodatkowych dla chętnych i konsultacje dla uczniów słabych, elastyczne terminy zaliczeń, uwzględnianie propozycji terminów kartkówek i sprawdzianów. Podobnego zdania są rodzice. Uważają, że nauczyciele zachęcają i motywują do udziału w konkursach, również pozaszkolnych, stosują pochwały słowne, organizują zajęcia pozalekcyjne oraz koła zainteresowań, realizują programy własne wzbogacone o atrakcyjne treści. Zdaniem rodziców uczniowie otrzymują informację zwrotną na temat otrzymanej oceny lub wykonanej pracy, a także otrzymują nagrody za wyniki w nauce (przyrost w odniesieniu do półrocza oraz za frekwencję). Młodzież ma możliwość korzystania z tzw. paszportu - zwolnienia z odpowiedzi podczas przygotowywania się do konkursów. Rodzice stwierdzili, że większa liczba pomocy dydaktycznych, szczególnie tablic interaktywnych zmotywowałaby uczniów do nauki. Jednocześnie rodzice uważają, że zły stan techniczny sali gimnastycznej nie motywuje uczniów do ćwiczeń. W wywiadzie uczniowie stwierdzili, że nauczyciele zachęcają uczniów do nauki własną osobowością. Są tacy nauczyciele, którzy swoją osobą, pasją motywują do pracy i uczenia się. Atmosfera na lekcjach jest pozytywna. Zdaniem młodzieży atrakcyjne są lekcje, na których można dyskutować, nie tylko słuchać wykładu. Uczniowie cenią sobie partnerstwo, współudział w przebiegu lekcji. Nauczyciele pozwalają poprawiać oceny z kartkówek i sprawdzianów. Często kładą nacisk na swój przedmiot. Niektórzy z nauczycieli rozumieją, że inne przedmioty są dla różnych uczniów bardziej ważne. Uczniowie odnieśli się również do sposobów oceniania "do zeszłego roku sztywno wyliczana była średnia, teraz nie zawsze, wiele zależy od nauczyciela". Część nauczycieli korzysta ze średniej arytmetycznej, ocena wyższa jest wystawiana jeśli przekroczony jest próg 0,75 (próg podniesiono z 0.51) co nie jest motywujące zdaniem uczniów. Poza tym zdaniem uczniów trzeba bardziej się postarać na ocenę dopuszczającą niż na inną oceną "gdyby punktów za zadania na sprawdzianach było więcej, byłoby lepiej". Zdaniem większości ankietowanych uczniów informacja o postępach w nauce nie pomaga uczyć się. Uczniowie klas II stwierdzili (90%), że rozmowy z nauczycielami na ten temat odbywają się rzadko lub nigdy. Część ankietowanych drugoklasistów (10%) uważa, że takie rozmowy dobywają się często lub bardzo często. Najstarsi uczniowie (70%) w większości nie potwierdzili otrzymywania wskazówek, które pomogłyby im się uczyć. Pozostali uczniowie (30%) uczniowie byli odmiennego zdania. Młodzież uczestnicząca w wywiadzie na pytanie o wskazówki jak się uczyć, jakie dostają od nauczyciele wymieniła: - przedmiot zarządzanie wiedzą, który umożliwia poznanie sposobów uczenia się (zdania są podzielone jeśli chodzi o jego przydatność), - treści dotyczące zarządzania czasem w ramach zajęć z przedsiębiorczości (zdaniem uczniów przedmiot ten jest realizowany zbyt późno i nie mogą tej wiedzy należycie wykorzystać). Uczniowie stwierdzili, że nauczyciele wskazują co powinno się umieć. Na pytanie: czy te rozmowy pomagają w nauce uczniowie odpowiedzieli: "czasem, uzyskujemy informację zwrotną". Większość ankietowanych rodziców uważa, że informacja o wynikach dziecka, uzyskana od nauczycieli pomaga mu się uczyć (raczej tak uważa 62%, zdecydowanie tak - 15%). Podobnie, zdaniem większości (łącznie ok.96%) rodziców ich dzieci potrafią się uczyć. Nie wszystkie źródła potwierdzają przekazywanie uczniom informacji o postępach w nauce. Przedstawione powyżej argumenty wskazują na spełnienie wymagania na średnim poziomie . Str. 12/20 Poziom spełniania wymagania: C Wymaganie: Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli Komentarz: Nauczyciele współdziałają przy tworzeniu procesów edukacyjnych. Większość (ok.89%) ankietowanych konsultuje swoje plany zajęć edukacyjnych z innymi nauczycielami. Ok.11% ankietowanych nie potwierdziło swojego udziału w takich konsultacjach. Ustalanie planów odbywa się w ramach komisji przedmiotowych, co potwierdza dokumentacja ich pracy. Nauczyciele współpracują przy analizie procesów edukacyjnych, o czym świadczą informacje dyrektora i nauczycieli. Zdaniem dyrektora analiza procesów edukacyjnych odbywa się na podstawie wyników ankiet ewaluacyjnych dla uczniów np. na temat przedmiotu "Zarządzanie wiedzą". Prowadzone są rozmowy ewaluacyjne z uczniami i nauczycielami pokrewnych przedmiotów (np. na temat programów własnych, planów edukacyjnych). Oprócz tego analizy zawarte są w sprawozdaniach z działalności zespołu wychowawczego, przedstawianych radzie pedagogicznej dwukrotnie w trakcie roku szkolnego (dotyczą m.in. funkcjonowania systemu wychowawczego, programu wychowawczego, programu profilaktycznego, pracy z uczniem trudnym). Podobnie, psycholog szkolny dokonuje w swych sprawozdaniach analiz związanych z pracą z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Zespół ds. modyfikacji statutu weryfikuje system oceniania wewnątrzszkolnego. Nauczyciele w ankietach deklarowali analizowanie procesów edukacyjnych zachodzących w szkole: wspólnie z innymi nauczycielami np. w zespołach zadaniowych lub z innymi nauczycielami przy okazji nieformalnych spotkań i rozmów oraz samodzielnie. Uczestniczący w wywiadzie uzupełnili przykłady takich działań. Prace w zespołach klasowych dotyczą analiz wyników nauczania i wychowania, a w komisjach przedmiotowych m.in. podstawy programowej oraz wyników egzaminów próbnych i właściwych. Nauczyciele wspierają się w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych, co potwierdzają następujące przykłady podane przez dyrektora i nauczycieli: - planowanie pracy i wymiana doświadczeń w ramach zespołu przedmiotowego obejmujące m.in. wymianę informacji, pomysłów na lekcje i sprawdziany, pozycji bibliograficznych, wspólny wybór podręczników, opracowanie wniosków do pracy po diagnozie lub ewaluacji, wspólne przygotowywanie programów własnych; - prowadzenie otwartych lekcji; - praca w zespołach klasowych, w tym pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych; - wsparcie ze strony doradców metodycznych zatrudnionych w szkole. Poza tym, do działań wspierających dyrektor zaliczył konferencje szkoleniowe, publikacje nauczycieli oraz wystąpienia na ogólnopolskich konferencjach. Dyrektor wymienił przykłady artykułów opublikowanych w materiałach pokonferencyjnych, fachowych czasopismach i wydawnictwach zbiorowych. Metodycy angażują się w ogólnopolskie projekty np. "Słoneczna chemia" (w ramach międzynarodowej inicjatywy "2011 - Światowy Rok Chemii"), "Uwaga! Zdolności!", "Twoje dane. Twoja sprawa". Nauczyciele uczestniczący w wywiadzie wskazali dodatkową możliwość uzyskania wsparcia podczas prac zespołów zadaniowych, organizacji imprez, udziału w projekcie "Partnerzy w nauce". Otrzymywane wsparcie ankietowani nauczyciele uznali za raczej (64% odpowiedzi) lub zdecydowanie wystarczające (16%). Odmiennego zdania było ok. 20% ankietowanych. Niektórzy nie potwierdzili faktu korzystania z pomocy innych nauczycieli uznając ją za niewielką, żadną czy niepotrzebną lub nie udzielili odpowiedzi na to pytanie. Proces zmiany jest efektem wspólnych decyzji. Zdaniem dyrektora i nauczycieli zmiany wprowadzane są kolegialnie uchwałami rady pedagogicznej. Przykładem jest: - wprowadzenie obowiązkowych zajęć pozalekcyjnych z matematyki dla maturzystów (dla klas humanistycznych i biologiczno - chemicznych) na wniosek nauczycieli matematyki. Ponieważ wyniki matur na poziomie podstawowym w tych klasach znacznie przewyższały wyniki ogólnopolskie, działania są kontynuowane w bieżącym roku (uchwała); - wprowadzenie obowiązkowych zajęć z "Zarządzania wiedzą" w klasach piewszych - propozycja nauczycielki języka polskiego; ponieważ wyniki ankiety ewaluacyjnej dla uczniów oraz warsztaty dla nauczycieli spotkały się z dużym zainteresowaniem, działania są kontynuowane w bieżącym roku (uchwała), a nawet rozszerzone Str. 13/20 na gimnazjum. Większość (ok. 67%) ankietowanych nauczycieli uważa, że ich głos jest brany pod uwagę w trakcie podejmowania decyzji o wprowadzaniu koniecznych zmian w realizacji procesów edukacyjnych. Najczęściej (25 wskazań) wpływ taki ma miejsce przez udział w dyskusji na forum rady pedagogicznej i głosowanie wniosków np. w sprawie modyfikacji planów, wyposażenia, wprowadzenia własnego programu, o przeprowadzenie dodatkowej próbnej matury. Wspólne decyzje są podejmowane także w ramach zespołu przedmiotowego, wychowawczego oraz konsultowane z dyrektorem. Brak konsultacji i odgórne podejmowanie decyzji to powód braku wpływu wskazany w ok. 13% ankiet, w podobnej liczbie przypadków nie udzielono odpowiedzi na to pytanie. Wymienione powyżej przykłady współdziałania nauczycieli wskazują na wysoki poziom spełnienia wymagania. Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Kształtuje się postawy uczniów Komentarz: Działania wychowawcze podejmowane w szkole są spójne, co potwierdzają wypowiedzi respondentów. Dyrektor uważa, że temu celowi podporządkowany jest System pozytywnej motywacji, wynikający z koncepcji pracy szkoły, ściśle określający procedury postępowania z uczniami, którzy nie przestrzegają statutu, obowiązku nauki lub zasad kulturalnego zachowania się. Organizowane są zespoły wychowawcze, czyli spotkania wicedyrektora, wychowawcy, psychologa, pedagoga, ucznia i jego rodziców. Zespół prowadzi rozmowy na temat przyczyn problemów, ustala wspólną strategię postępowania. Zdaniem nauczycieli utrzymaniu spójności działań wychowawczych służy współpraca w ramach zespołu, z pedagogiem, kontrakty dla uczniów, monitorowanie frekwencji które odbywa się systemowo. Trudności zdarzają się ze strony niechętnych do współpracy rodziców. Trudno także eliminować wątpliwą kulturę słowa lansowaną przez media. Ankietowani uczniowie w większości czują się traktowani w równy sposób z innymi uczniami (raczej tak odpowiedziało ok. 57% z nich, zdecydowanie tak - ok.18%) oraz sprawiedliwie (raczej tak 68%, zdecydowanie tak 9%). Pozostali byli odmiennego zdania. Zdaniem większości ankietowanych rodziców sposób w jaki szkoła wychowuje uczniów odpowiada potrzebom ich dziecka. Zdecydowanie potwierdza taką opinię ok.15% z nich, a raczej tak - ok.66%. Podobnie ankietowani rodzice ocenili równe traktowanie uczniów przez nauczycieli (raczej tak 49%, zdecydowanie tak ok.17%). W opinii ok. 34% rodziców drugoklasistów uczniowie nie są równo traktowani w szkole. Zdaniem pracowników niepedagogicznych najwięcej problemów wymagających rozmów i interwencji dotyczy uczniów gimnazjum wchodzącego w skład zespołu. Licealiści zachowują się dobrze, w kontaktach z gimnazjalistami unikają konfliktów. Działania wychowawcze są adekwatne do potrzeb uczniów. Świadczą o tym wypowiedzi nauczycieli i większości uczniów. Ankietowani uczniowie uznali, że postawy promowane przez szkołę są zgodne z postawami, które sami uważają za ważne (raczej tak odpowiedziało ok.63%, w całości tak ok.7% z nich). Odmiennego zdania było ok.30% wypełniających ankiety. Nauczyciele w wywiadzie stwierdzili, że diagnozę wychowawczych potrzeb uczniów przeprowadza się w ramach godzin wychowawczych. Prowadzone są obserwacje, ankiety. W wyniku takiej diagnozy stwierdzono potrzebę edukacji z zakresu zagrożenia dopalaczami, cyberprzemocy. Zespół wychowawczy planuje działania, ustala tematykę lekcji, warsztatów prowadzonych przez psychologa. Odbywają się spotkania z przedstawicielami policji dla upowszechnienia wiedzy o prawnych konsekwencjach ryzykownych zachowań. Wnioski z analizy działań wychowawczych są wdrażane. Przykłady wykorzystania wniosków z analiz podane przez dyrektora i nauczycieli są następujące: - konsekwentne przestrzeganie procedur przez nauczycieli i wychowawców; - stała współpraca wychowawców z psychologiem, nie tylko w sytuacjach kryzysowych; - wprowadzenie wywiadówek interwencyjnych: na temat palenia papierosów, cyberprzemocy; - wprowadzenie wniosku o usprawiedliwienie nieobecności ucznia; - organizacja szkoleń z zakresu interwencji kryzysowej, roli i zadań wychowawcy klasowego, sposobów radzenia sobie z absencją uczniów; Str. 14/20 - stosowanie korelacji międzyprzedmiotowej w celu profilaktyki uzależnień; - pedagogizacja rodziców w czasie zebrań. Uczniowie uczestniczą w działaniach sprzyjających kształtowaniu pożądanych społecznie postaw. Pytani w ankietach o swój udział w rozmowie na temat odpowiedniego zachowania wskazywali różne terminy takich rozmów: w poprzednim roku szkolnym lub dawniej (35 %), w tym semestrze (31%), w poprzednim semestrze (10%). Ich zdaniem zajęcia związane z zachowaniem i relacjami z innymi ludźmi odbywały się: w ostatnim miesiącu (37% odpowiedzi), około pół roku temu lub dawniej (29%), kilka miesięcy temu (24%). Grupa ok.10% ankietowanych uczniów uznała, że powyższe działania nigdy się nie odbywały. Większość (84%) ankietowanych nauczycieli stwierdziła, że dyskusje na temat pożądanych postaw uczniów miały miejsce w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy. Przykłady działań sprzyjających kształtowaniu pożądanych społecznie postaw podane przez nauczycieli to: - imprezy szkolne organizowane i prowadzone przez uczniów, - zmiana w wewnątrzszkolnym systemie oceniania przyjęta przez radę szkoły gdzie reprezentowani są uczniowie, - akcje charytatywne, - organizacja zawodów sportowych np. rozgrywek całorocznych cyklicznych lub w czasie Dni Sportu, - proponowanie tematów godzin wychowawczych, - mediacje uczniowskie. Zdaniem nauczycieli samorząd uczniowski nie jest szczególnie aktywny. Podobnego zdania byli uczniowie uczestniczący w wywiadzie. Podczas obserwowanych zajęć nauczyciele komentowali i koordynowali pracę uczniów. Rodzaj relacji z uczniami - oficjalna czy przyjazna z elementami rozluźniającymi atmosferę - był różny zależnie od osoby nauczyciela. Badanie nie wykazało jednoznacznie, że uczniowie biorą udział w planowaniu i modyfikowaniu działań wychowawczych w szkole. Ponad połowa ankietowanych uczniów nie potwierdziła swojego wpływu na to, jakie postawy są promowane w szkole: raczej go nie mają zdaniem ok. 42%, w ogóle go nie mają stwierdziło 10%. Pozostałe odpowiedzi to: raczej mają taki wpływ (37 %) lub mają duży wpływ (11%). Uczniowie w wywiadzie stwierdzili, że nauczyciele mają bardzo wysokie wymagania co do kultury osobistej. Ich zdaniem rygorystycznie ocenia się odstępstwa od indywidualnych oczekiwań nauczycieli. Stwierdzili, że "nie ma spisu reguł zachowania, pojawiają się na bieżąco". Uczniowie uważają, że nie są pytani o zdanie lub odmawia się im prawa wypowiadania się w dyskusji np. zarzucając niewłaściwą postawę. Uczestniczący w wywiadzie stwierdzili także, że nie dostrzegają dużej inicjatywy uczniowskiej w tym zakresie, wynika to z lenistwa, strachu. Dostrzegają problem swojej małej aktywności, jednocześnie uznając taką postawę za naturalną. Większość ankietowanych nauczycieli uznała, że uczniowie uczestniczą w tworzeniu i zmianie działań wychowawczych (raczej tak - ok.42%, zdecydowanie tak 37%). Około 21% ankietowanych nie odpowiedziało twierdząco na takie pytanie. Zdaniem dyrektora i nauczycieli przykłady aktywności uczniów w tym zakresie to: współtworzenie wraz z wychowawcą klasowego programu wychowawczego; poprzez opiekuna samorządu - członka zespołu ds. modyfikacji statutu składanie propozycji zmian. Oprócz tego uczniowie - członkowie Rady Szkoły opiniują program wychowawczy i profilaktyczny. W szkole działają mediatorzy rówieśniczy, co wynika z systemu pozytywnej motywacji. Psycholog, pedagog i wychowawcy kierują na mediacje. Mediatorzy mają ukończone kursy mediatorów rówieśniczych (I i II stopnia). W ostatnim okresie brali udział w działaniach mediacyjnych w gimnazjum. Nauczyciele w wywiadzie wymienili postawy promowane w szkole: koleżeństwo, szacunek dla każdego, tolerancja, uczciwość, patriotyzm, także w odniesieniu do małej ojczyzny. Przytoczyli przykład rywalizacji o tytuł Osobowości roku - uczniowie podają kandydatury, głosowanie wyłania laureata finansowej nagrody rady szkoły. Rodzice aprobują zachowania, jakich wymaga się od dzieci w szkole: odpowiedzialności, punktualności, konsekwencji. Potwierdzili, że w szkole kładzie się nacisk na polubowne rozwiązywanie konfliktów - prowadzone są mediacje. Szkoła udziela pomocy rodzicom w konsekwentnym wpajaniu dzieciom ogólnie przyjętych reguł i norm zachowania. Przedstawione powyżej przykłady działań kształtujących postawy uczniów nie potwierdzają aktywności uczniów w planowaniu i modyfikowaniu działań wychowawczych w szkole. Wyniki badania uzasadniają spełnienie Str. 15/20 wymagania na poziomie średnim, powyżej podstawowego. Poziom spełniania wymagania: C Wymaganie: Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych Komentarz: Nauczyciele znają możliwości swoich uczniów. Większość nauczycieli diagnozuje możliwości edukacyjne uczniów w sposób określony w ankietach następująco: w odniesieniu do wszystkich uczniów, których uczą (54.5%), w odniesieniu do większości (36%), w odniesieniu do nielicznych (ok.7%). Informacje wynikające z diagnozy to najczęściej: - wskazówki do wyboru metod i form dalszej pracy (wymienione18 razy), - diagnoza poziomu wiedzy, możliwości dalszych postępów (14 razy). W 6 ankietach nie udzielono odpowiedzi na pytanie o wyniki diagnoz. Partnerzy pytani o kontekst społeczny pracy szkoły stwierdzili, że wchodzące w skład zespołu gimnazjum jest szkołą jest środowiskową, a do liceum uczęszczają dzieci z różnych stron Gliwic i dojeżdżające spoza miasta. Szkoła boryka się z różnymi kłopotami społecznymi dotyczącymi gimnazjalistów. Uczniowie osiągają sukcesy edukacyjne na miarę swoich możliwości. Zdaniem dyrektora, mimo że 34% uczniów dojeżdża spoza Gliwic oferta zajęć pozalekcyjnych umożliwia im dążenie do sukcesu. Zajęcia są prowadzone również w soboty oraz z wykorzystaniem internetu np. z chemii i edukacji europejskiej. Przez kolejne 8 lat szkoła znajduje się w medialnym rankingu 1000 najlepszych szkół w Polsce. Ankietowani uczniowie myśląc o swoich wynikach pracy w szkole najczęściej uważają, że wszystko jest w porządku (59%) lub czują niezadowolenie, że "nie mogłem/mogłam zrobić więcej" (ok.32%). Po ok.4% odpowiedzi brzmiało: "czuję radość" lub "nie obchodzi mnie to". Zdaniem ankietowanych rodziców sukces ich dzieci jest uwarunkowany otrzymaniem pomocy w nauce (wskazane 36 razy), w sztuce (23 razy), działaniach społecznych (18 razy), w sporcie (17 razy). W szkole prowadzone są działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów. Dyrektor wymienił następujące przykłady takich działań: - koła przedmiotowe dla 366 osób (czyli blisko 75% uczniów); - arkusze dostosowań dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych dla 26 osób; - zajęcia dla 15 uczniów dyslektycznych; - terapia pedagogiczna dla 6 osób; - program unijny "Partnerzy w nauce" (obejmuje uczniów zdolnych, uczniów o przeciętnych zdolnościach oraz uczniów potrzebujących wsparcia i pomocy), łącznie 38 osób; - Program Akademia Młodego Biologa Lykeion (udział 7 osób); - zajęcia dla maturzystów z matematyki, języka polskiego, chemii, biologii, historii, języków obcych dla 167 osób (34%); - zajęcia przygotowujące do udziału w konkursach i olimpiadach; - Paszport Olimpijczyka czyli przywileje dla finalistów olimpiad rejonowych i ogólnopolskich, - organizacja grup językowych wg stopnia zaawansowania w nauce języka; - warsztaty z fizyki, chemii na Politechnice Śląskiej ( z fizyki - 100 osób, z chemii - 101); - udział klas humanistycznych w MAF (Młodzieżowa Akademia Filmowa) 234 osoby (47,8%); - program własny z języka łacińskiego dla klasy biologiczno - chemicznej dla 101 osób, nauka języka łacińskiego w klasach humanistycznych obejmuje 234 osoby (47,8%), - indywidualny program i tok nauki dla 3 osób (matematyka, chemia, wychowanie fizyczne) - projekt międzyszkolny "Debiut literacki" wyłoniony w konkursie ogłoszonym przez Prezydenta Miasta polega m.in. na spotkaniach warsztatowych z twórcami i naukowcami; - zajęcia z zarządzania wiedzą realizowane przez 322 osoby (65,8%); - materiały dla maturzystów do przygotowania prezentacji dostępne w bibliotece. Partnerzy w wywiadzie uzupełniając powyższe przykłady wymienili organizowanie zajęć z techniki Str. 16/20 z wykorzystaniem istniejącej w Gliwickim Centrum Edukacyjnym bazy i sprzętu oraz zajęć praktycznych z chemii w laboratorium GCE. Czasem takie zajęcia organizuje metodyk chemii dla środowiska nauczycielskiego. W szkole pracują 4 doradcy metodyczni (z języka polskiego, angielskiego, chemii, religii), szkoła stwarza im dogodne warunki, wspiera w działaniach i planach. Organizowana jest współpraca z uczelniami wyższymi i katowickim Pałacem Młodzieży. Dyrektor inicjuje współpracę międzyszkolną placówek z najbliższego otoczenia. Opinie ankietowanych rodziców na temat: czy w szkole podejmowane są starania by ich dziecko miało poczucie sukcesu, były podzielone. Pozytywnie oceniło rolę szkoły w tym zakresie łącznie ok.54% ankietowanych, negatywnie - ok.46%. Zdecydowana większość ankietowanych rodziców nie podała przykładu działania szkoły wspierającego ich dzieci. Pojedyncze wypowiedzi na ten temat dotyczyły: istnienia kółek przedmiotowych (wskazane 3 razy), pochwał, wysokich ocen, konkursów, wyjazdów do teatru, kina, opieki psychologa szkolnego, pomocy w przezwyciężaniu trudności związanych z dysleksją, umożliwienia poprawy oceny (razem 11 wymienionych przykładów na blisko 70 ankiet). Rodzice uczestniczący w wywiadzie docenili organizowane w szkole koła zainteresowań: strzeleckie, filmowe, językowe, sportowe (jazda na nartach, jazda na rowerze, biegi na orientację) oraz chór, a także wzajemną pomoc między uczniami (samopomoc rówieśnicza). Informacje z różnych źródeł na temat prowadzenia w szkole działań uwzględniających indywidualizację procesu edukacji nie są spójne. Dyrektor wymienił sposoby motywowania uczniów do pełnego wykorzystania ich możliwości: - upowszechnianie informacji o sukcesach (tablica Sukcesy, strona internetowa, informacje w mediach), - nagrodą za wysoką frekwencję jest możliwość wybrania "dnia bez pytania", - Paszport olimpijczyka, - publikacja "Zeszytów naukowych", - stypendia za wyniki w nauce i sporcie (prezydenta, marszałka województwa śląskiego), - Forum talentów - impreza szkolna umożliwiająca prezentację talentów uczniowskich, odbywa się raz w roku pod koniec semestru, finał - po feriach - przyznanie indywidualnego program i toku nauki, - listy gratulacyjne dla uczniów i rodziców z końcem roku podczas uroczystości, - Nagroda Rady szkoły dla wybitnego absolwenta (kryteria ustalone są przez radę pedagogiczną), - wystawa prac plastycznych. Zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie proces edukacji jest indywidualizowany także przez zajęcia indywidualne w ramach "Wspierania i Pomocy", reagowanie w sytuacjach trudnych, konsultacje, również internetowe, dla uczniów. Ponad połowa (ok.57%) ankietowanych uczniów nie potwierdziła, że otrzymuje pomoc od nauczycieli w przypadku trudności w nauce (wybierali odpowiedzi: "zdecydowanie nie" 11% i 46% - "raczej nie"). Jednocześnie większość (ok.60%) odczuwa wiarę nauczycieli w możliwości uczniów. Natomiast ankietowani rodzice w większości nie mają poczucia, że ich dzieci traktowane są przez nauczycieli indywidualnie (odpowiedzieli: 47% "raczej nie" i 17% "zdecydowanie nie"), inaczej niż rodzice uczestniczący w wywiadzie, którzy wskazali, że takie traktowanie ma miejsce w szkole. Nie wszystkie źródła potwierdzają skuteczność działań polegających na indywidualizacji procesu edukacji. Powyższy opis wskazuje na spełnienie wymagania na średnim poziomie. Poziom spełniania wymagania: C Str. 17/20 Wnioski z ewaluacji: W szkole prowadzi się działania ukierunkowane na rozwój uczniów we współpracy z uczelniami wyższymi i instytucjami środowiska lokalnego np. realizowany jest projekt "Partnerzy w nauce". Realizowane są nowatorskie rozwiązania programowe m.in. z zakresu zarządzania wiedzą, preorientacji zawodowej, edukacji filmowej oraz w klasie akademickiej i bankowej. Aktywność nauczycieli dotycząca współpracy i wzajemnego wspomagania się przejawia się w różnych formach, w tym przez udział w ogólnopolskich projektach i publikacje upowszechniające dobre praktyki stosowane w szkole. Działania podejmowane przez szkołę, w tym informacje o postępach w nauce, nie zawsze pełnią rolę motywującą uczniów do pracy. Diagnozowanie możliwości edukacyjnych uczniów ma zróżnicowaną formę i zakres. Nie wszystkie źródła potwierdzają udział uczniów w planowaniu i modyfikowaniu działań wychowawczych oraz indywidualizację procesu edukacji. Str. 18/20 Wymaganie Poziom spełniania wymagania Obszar: Procesy Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli Kształtuje się postawy uczniów Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych B B C B C C Str. 19/20 Raport sporządzili: Aleksandra Kobielska Beata Zielińska Kurator Oświaty: Wersja pełna raportu dostępna pod adresem: www.platforma.npseo.pl/summary/htmlReport/id/3694. Str. 20/20