docRaport z wykonania Programu Ochrony Środowiska powiatu
download 
Reklamacja Transkrypt
Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska powiatu
ZARZĄD POWIATU KROTOSZYŃSKIEGO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU KROTOSZYŃSKIEGO na lata 2003-2010 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska powiatu krotoszyńskiego za lata 2003-2005 Krotoszyn, styczeń 2006 r. Opracowanie: Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Starostwa Powiatowego w Krotoszynie Główni autorzy: Zbigniew Barański Grzegorz Ziętkiewicz 2 Spis treści: 1. Wstęp ........................................................................................................... 2. NajwaŜniejsze problemy środowiskowe w powiecie krotoszyńskim .......... 3. Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003 – 2010............................................................ 3.1. Analiza celów do 2005 roku, realizacji przedsięwzięć i efektywności programu ......................................................................... 3.2. Zasoby przyrodnicze ............................................................................. 3.2.1. Ochrona przyrody. RóŜnorodność biologiczna i krajobrazowa . 3.2.2. Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów .................................... 3.2.3. Ochrona gleb .............................................................................. 3.2.4. Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych ......................... 3.3. Racjonalne uŜytkowanie surowców ..................................................... 3.3.1. Wykorzystanie energii odnawialnej .......................................... 3.3.2. Kształtowanie stosunków wodnych ........................................... 3.3.3. Ochrona przed powodzią. .......................................................... 3.4. Poprawa jakości środowiska ................................................................ 3.4.1. Gospodarowanie odpadami ....................................................... 3.4.2. Zasoby wodne ........................................................................... 3.4.3. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę .......................................... 3.4.4. Odprowadzenie ścieków komunalnych i przemysłowych ........ 3.4.5. Wpływ rolnictwa na jakość wód ............................................... 3.4.6. Problem nieszczelnych zbiorników bezodpływowych ............. 3.4.7. Powietrze atmosferyczne ........................................................... 3.4.8. Hałas .......................................................................................... 3.4.9. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych ................................ 3.4.10. Awarie przemysłowe i klęski Ŝywiołowe .................................. 3.5. Przedsięwzięcia realizowane przez gminy i powiat w celu poprawy stanu środowiska naturalnego ................................................ 3.5.1. Gmina Kobylin ........................................................................... 3.5.2. Gmina Koźmin Wlkp ................................................................. 3.5.3. Gmina Krotoszyn ....................................................................... 3.5.4. Gmina RozdraŜew ...................................................................... 3.5.5. Miasto Sulmierzyce .................................................................... 3.5.6. Gmina Zduny .............................................................................. 3.6. Przedsięwzięcia realizowane przez Starostwo Powiatowe w Krotoszynie mające na celu poprawę stanu środowiska naturalnego w latach 2003 – 2005 ......................................................... 4 6 8 8 8 9 9 10 11 12 12 13 14 15 15 15 16 16 16 18 18 20 21 21 22 22 23 23 25 25 25 26 3 1. Wstęp Wykonując ustawowy obowiązek wynikający z zapisu art.17 ust.1 ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami), Zarząd Powiatu Krotoszyńskiego opracował Program ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010. Dokument został opracowany w związku z obowiązkiem nałoŜonym na powiaty przez w/w ustawę. Zakres merytoryczny Programu ochrony środowiska określają wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z 09.04.2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami i Poradnik „ Powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami”. W Programie ochrony środowiska na lata 2003-2010 sformułowano: • cele ekologiczne, • priorytety ekologiczne, • rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, • środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Cele ekologiczne zostały zdefiniowane dla dwóch okresów, tj.: • Cele ekologiczne do 2010 roku wraz z kierunkami działań. • Cele ekologiczne (krótkoterminowe) do 2006 roku wraz z listą przedsięwzięć. W Programie ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 zawarte są mierniki realizacji Programu oraz przedsięwzięcia zgłoszone do realizacji przez gminy powiatu krotoszyńskiego oraz instytucje jak: Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Spółki Wodne, Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna, Powiatowy Zarząd Dróg, Powiatowy Inspektorat Weterynarii, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Program ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 został poddany szerokim konsultacjom społecznym (gminy powiatu krotoszyńskiego, społeczeństwo lokalne, organizacje pozarządowe) oraz przyjęty w dniu 30 grudnia 2003 roku Uchwałą Rady Powiatu Krotoszyńskiego Nr XIV/81/03. Za realizację przedsięwzięć uwzględnionych w opracowanym Programie ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010, odpowiedzialne są jednostki samorządu terytorialnego (powiat i gminy) oraz jednostki, które zgłosiły przedsięwzięcia do realizacji. Program ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 powinien być weryfikowany. W odstępach czteroletnich powinno aktualizować się Program ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 (weryfikacja celów ekologicznych i kierunków ekologicznych do 2010); w odstępach dwuletnich powinno sporządzać się Raporty z wykonania Programu (ocena realizacji planu, ocena efektywności Programu). Zgodnie z powyŜszym w 2006 roku Zarząd Powiatu Krotoszyńskiego opracował niniejszy Raport z wykonania Programu ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego za lata 2003-2005 oraz przedstawi je Radzie Powiatu Krotoszyńskiego. Integralną częścią Programu ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 jest Plan gospodarki odpadami, opracowany na lata 2003-2010. 4 Szczegółowy Raport z realizacji Planu gospodarki odpadami dla powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 zostanie sporządzony do końca czerwca 2006 roku zgodnie z Ustawą o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku ( Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.) art. 14, ust. 13, pkt.2, która mówi, Ŝe zarząd powiatu przedkłada radzie powiatu i zarządowi województwa w terminie do 30 czerwca po upływie okresu sprawozdawczego. Niniejszy Raport dokonuje oceny realizacji celów ekologicznych do 2005 roku, przedsięwzięć oraz mierników efektywności zaproponowanych w Programie ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010. Źródłami danych przy sporządzaniu niniejszego raportu była: - informacja gmin na temat realizowanych przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska na lata 2003 – 2005, - Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2003 i 2004, - informacja z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, - informacja z Państwowego Instytutu Geologicznego nt. „ Bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce”. Dane za 2005 rok zawarte w niniejszym Raporcie są niepełne z uwagi na to, Ŝe część informacji za 2005 rok jest w trakcie opracowywania przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Urząd Statystyczny w Poznaniu. 5 2. NajwaŜniejsze problemy środowiskowe w powiecie krotoszyńskim. Za najwaŜniejsze problemy środowiskowe w powiecie krotoszyńskim uznano (zgodnie z pkt. 3, 4, 5 Programu ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010): Ochrona przyrody: • problemy ochrony rzadkich gatunków roślin i zwierząt, • problem pozyskiwania zasobów przyrodniczych z ich naturalnych siedlisk, • stan świadomości ekologicznej mieszkańców, Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów • niski wskaźnik lesistości terenu, • nielegalne wyręby w lasach prywatnych oraz poŜary i szkodliwe owady, • obniŜanie poziomu wód gruntowych, Ochrona gleb • nielegalna eksploatacja złóŜ kopalin, • nieracjonalne zuŜycie środków ochrony roślin i nawozów, • brak rejestru gleb nadmiernie zanieczyszczonych, Zasoby wodne: • niska jakość wód powierzchniowych spowodowana m.in.: odprowadzaniem ścieków komunalnych nie oczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych oraz spływami obszarowymi, • deficyt wód podziemnych spowodowany zbyt duŜym poborem wód w stosunku do zasobów odnawialnych ( m.in. niskie opady atmosferyczne), • zbyt mała retencja wód na terenie powiatu krotoszyńskiego, • zbyt duŜa ilość nie oczyszczonych ścieków bytowych na terenach wiejskich, wprowadzanych do wód i ziemi, Gospodarka odpadami: • niewłaściwa gospodarka odpadami komunalnymi: preferowanie składowania odpadów, dzikie wysypiska, • nieodpowiednie metody unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych powstających w zakładach przemysłowych i gospodarstwach rolnych, • spalanie w piecach nieprzystosowanych do spalania odpadów oraz mieszanie z odpadami komunalnopodobnymi, • zaległości w uregulowaniu formalno – prawnym gospodarki odpadami w zakładach pracy, Powietrze atmosferyczne: • wzrost stęŜeń pyłu zawieszonego oraz dwutlenku siarki i azotu w sezonie grzewczym spowodowany emisją niską w miejscowościach o zwartej zabudowie, 6 • wzrost lub utrzymywanie się na poziomie z lat poprzednich stęŜeń zanieczyszczeń komunikacyjnych (np. dwutlenku azotu) , Hałas: • niekorzystny klimat akustyczny w większości miast powiatu krotoszyńskiego oraz poszerzanie obszarów objętych niekorzystnym klimatem akustycznym, • wzrost emisji hałasu ulicznego ze względu na zwiększony ruch pojazdów samochodowych, Oddziaływanie pól elektromagnetycznych: • brak badań kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych, • brak współpracy z słuŜbami kontrolno – pomiarowymi przy inwentaryzacji źródeł pól elektromagnetycznych. 7 3. Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 3.1. Analiza celów do 2005 roku, realizacji przedsięwzięć i efektywności programu W Raporcie analizowano stopień realizacji przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2003-2005, zawartych w Programie ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 (zgodnie z pkt. 5.3.8 oraz pkt.6). Większość omówionych w Raporcie mierników efektywności Programu to parametry stanu środowiska. W analizie mierników wykorzystano dane źródłowe wymienione w pkt.2 niniejszego opracowania. Stopień realizacji przedsięwzięć oraz spełnienie celów krótkoterminowych do 2005 roku przedstawiono w następującej kolejności: - Zasoby przyrodnicze: Ochrona przyrody. RóŜnorodność biologiczna i krajobrazowa, Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów, Ochrona gleb, Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych - Racjonalne uŜytkowanie surowców: Wykorzystanie energii odnawialnej, Kształtowanie stosunków wodnych Ochrona przed powodzią, - Poprawa jakości środowiska: Zasoby wodne, Zaopatrzenie mieszkańców w wodę, Odprowadzenie ścieków komunalnych i przemysłowych, Wpływ rolnictwa na jakość wód, Problem nieszczelnych zbiorników bezodpływowych, Powietrze atmosferyczne, Hałas, Oddziaływanie pól elektromagnetycznych, Awarie przemysłowe i klęski Ŝywiołowe, - Przedsięwzięcia realizowane przez gminy i powiat w celu poprawy stanu środowiska naturalnego. 3.2. Zasoby przyrodnicze Cel ekologiczny do 2010 roku Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej, ochrona gleb, zasobów kopalin i wód podziemnych oraz ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów. 8 3.2.1. Ochrona przyrody. RóŜnorodność biologiczna i krajobrazowa. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne uŜytkowanie zasobów przyrody jest jednym z priorytetów programu ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego. Związane jest to z koniecznością uwzględniania wymogów Unii Europejskiej. Główne kierunki to: wdroŜenie systemu NATURA 2000, realizacja programów rolno- środowiskowych, zalesianie gruntów porolnych czy rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych. Zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników, w szczególności dziko występujących roślin i zwierząt, siedlisk przyrodniczych oraz krajobrazu jest głównym celem przyrody. Działania na rzecz ochrony róŜnorodności biologicznej obejmują równieŜ sektor rolnictwa. Wspieranie form rolnictwa stosującego metody produkcji nie naruszające równowagi przyrodniczej, przede wszystkim rolnictwa ekologicznego jest jednym z celów stawianych przez Politykę Ekologiczną Państwa w zakresie róŜnorodności biologicznej i ochrony przyrody. Brak jest przedsięwzięć inwestycyjnych. Wszystkie działania powiatu ograniczają się do przedsięwzięć pozainwestycyjnych i to wyłącznie w ramach współpracy z organami ochrony przyrody, nadleśnictwami czy organizacjami pozarządowymi. Działania gmin z naszego powiatu idą w kierunku ograniczenia stosowania środków ochrony roślin i nawozów azotowych, przeciwdziałania wypalania traw. Działania Starostwa Powiatowego doprowadzają do ograniczenia moŜliwości wycinania drzew i krzewów. WzmoŜenie działań ochronnych i kontrolnych podejmowanych w takich obiektach jak: rezerwaty przyrody, pomniki przyrody czy zespoły przyrodniczo krajobrazowe oraz prowadzenie nadzoru nad lasami prywatnymi i zalesionymi gruntami porolnymi prowadzi do ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego uŜytkowania zasobów przyrody. W działaniach powiatu dotyczących róŜnych aspektów gospodarczych i społecznych uwzględniamy realizację następujących zasad związanych z ochroną przyrody : poprzez prowadzenie nadzoru nad lasami prywatnymi i zalesionymi gruntami porolnymi, wzmoŜenie działań ochronnych i kontrolnych obiektów przyrody, zakaz lokalizacji obiektów powodujących zanieczyszczenie powietrza , wody i gleby oraz uciąŜliwych dla otoczenia. 3.2.2. Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów. Podstawowym celem jest ochrona ekosystemów leśnych oraz zalesianie nieuŜytków i zwiększanie zalesienia terenów o niskich klasach bonitacyjnych gleb i gruntów porolnych. Do roku 2003 w powiecie krotoszyńskim zalesiono 14,77 ha upraw rolnych, na których prowadzi się uprawy leśne. W latach 2004 i 2005 kompetencje dotyczące zalesień zostały przekazane do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Powiat podejmuje działania na rzecz prowadzenia prawidłowej gospodarki leśnej w lasach prywatnych, nie stanowiących własności Skarbu Państwa poprzez wydawanie decyzji na wyrąb lasu, przebudowę drzewostanu oraz decyzje odmowne na przedwczesny wyrąb. Właściciele lasów obowiązani są do prowadzenia gospodarki leśnej na podstawie uproszczonych planów urządzenia lasu. Uproszczony plan urządzenia lasu jest to dokument opisujący lasy i grunty przeznaczone do zalesienia oraz ustalający zadania z zakresu gospodarki leśnej na okres 10 lat. W 2004 roku został sporządzony uproszczony plan urządzenia lasów połoŜonych w gm. Kobylin, 9 Zduny i Krotoszyn o łącznej powierzchni 109,91 ha. Koszt sporządzania planów wyniósł w 2004 roku 4.461,48 zł. W roku bieŜącym Federacja Stowarzyszeń Naukowo – Technicznych NOT w Kaliszu sporządziła aktualny plan urządzenia lasu dla miejscowości Biały Dwór, Szymanów, Chwaliszew i Baszków o łącznej powierzchni 166,75 ha . Koszt wymienionych prac wyniósł 5.002,50 zł. Na podstawie podpisanych umów z poszczególnymi Nadleśnictwami : Krotoszyn, Jarocin i Piaski prowadzona jest kontrola gospodarki leśnej na obszarach nowych nasadzeń, a przede wszystkich w lasach prywatnych. W myśl tego porozumienia Nadleśnictwa wykonują zabiegi zwalczające lub ochronne w razie wystąpienia organizmów szkodliwych i zagraŜających trwałości lasów. Udzielają pomocy właścicielowi lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa oraz doradztwo w zakresie gospodarki leśnej, jak równieŜ odpłatne udostępnienie sadzonek drzew i krzewów leśnych oraz specjalistycznego sprzętu leśnego. 3.2.3. Ochrona gleb. Powiat krotoszyński jest przede wszystkim powiatem rolniczym ze znaczącą przewagą gruntów dobrych. Gleby w powiecie są w blisko 75% II – IV klasy, ale teŜ występują gleby urodzajne takie , jak np.: czarnoziemy. Obecnie obserwuje się stopniowe zmiany w strukturze władania gruntami spowodowane zbywaniem nieruchomości rolnych z zasobu Skarbu Państwa na rzecz rolników indywidualnych oraz prywatyzacją zarządzania dotychczasowych wielkoobszarowych państwowych gospodarstw rolnych. Rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu i w Poznaniu wprowadzony został program działań mający na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Podstawą do wyznaczenia zagroŜonego terenu były opracowania metodyczne oraz opracowanie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wykonane na podstawie danych monitoringu krajowego i regionalnego, dotyczącego obszaru zlewni rzeki Orli. Działalność rolnicza spowodowała i powoduje nadal przyspieszenie przekształcenia naturalnych właściwości środowiska. Odbywa się to często kosztem zmian w środowisku przyrodniczym. „Program Dyrektywy Azotanowej” zmierza w następującym kierunku : do podnoszenia poziomu świadomości poprzez szkolenia, edukację i kształcenie rolników oraz producentów rolnych w zakresie stosowania Dobrych Praktyk Rolniczych, gospodarowania biomasą organiczną na polu , stosowania środków chemicznych i płynnych nawozów organicznych w polowej produkcji roślinnej. Drugi aspekt to identyfikacja gospodarstw o największym zagroŜeniu zanieczyszczeniami. Następnie poprawa rozwiązań w zakresie prawidłowego gromadzenia i stosowania nawozów organicznych, mineralnych, środków ochrony roślin z uwzględnieniem wymagań roślin uprawnych oraz zachowanie optymalnych terminów agrotechnicznych. Niezbędne jest stałe monitorowanie zasobności gleb w azot i inne składniki pokarmowe, zawartości składników zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych ze szczególnym uwzględnieniem azotanów. Na terenie powiatu krotoszyńskiego obszarem objętym zakresem obowiązywania „ Programu Dyrektywy Azotanowej” są gminy Kobylin, Koźmin Wlkp., Krotoszyn, RozdraŜew oraz Zduny. W latach 2004 i 2005 Starostwo Powiatowe przeprowadziło szereg spotkań z sołtysami naszego powiatu, na których informację o planowanych 10 badaniach glebowych przez pracowników Stacji Chemiczno - Rolniczej w Poznaniu przedstawiała Pani Kierownik Powiatowego Zespołu Doradczego w Krotoszynie. Na terenie powiatu krotoszyńskiego „Programem Dyrektywy Azotanowej”, po ostatnich weryfikacjach identyfikacyjnych objętych zostało około 1100 rolników . 3.2.4. Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych. Na terenie powiatu krotoszyńskiego udokumentowane są złoŜa kopalin pospolitych, będące w róŜnych stadiach eksploatacji. Lokalizację złóŜ, zasoby oraz stan zagospodarowania przedstawia poniŜsza tabela. Kruszywo naturalne Tab. nr 1. Lokalizacje i dane geologiczne złóŜ kruszyw naturalnych. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. Nazwa złoŜa Chachalnia Konarzew Perzyce Perzyce II Szymanów Zasoby geologiczne przemysłowe bilansowe (tys. ton) (tys. ton) 131 118 21 50 79 Wydobycie (tys. ton) Stan zagospodarowania 3 2 3 10 11 E E E E E Wydobycie (tys. ton) Stan zagospodarowania 12 Z Z E 131 117 12 - Surowce ilaste ceramiki budowlanej Tab. nr 2. Lokalizacje i dane geologiczne złóŜ surowców ilastych. Lp. Nazwa złoŜa 1. 2. 3. Biadki Krotoszyn 1 i 2 Krotoszyn Stary Źródło: Wydawca: Zasoby geologiczne przemysłowe bilansowe (tys. ton) (tys. ton) 905 5 113 4 645 Ministerstwo Środowiska. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2004 r. Państwowy Instytut Geologiczny. W-wa 2005 r. Zbyt duŜa eksploatacja kopalin moŜe negatywnie oddziaływać na stosunki wodne. Niebezpieczeństwo takie moŜe wystąpić w przypadku głębokich, odkrywkowych wyrobisk kopalnianych, wokół których jest znaczne obniŜenie poziomów wód podziemnych. Na terenie powiatu krotoszyńskiego aktualnie nie ma takiej eksploatacji i zapewne nie będzie w przyszłości. Przed wydaniem koncesji na wydobywanie kopalin opracowywany jest raport oddziaływania planowanej eksploatacji na poszczególne elementy środowiska naturalnego, w tym równieŜ na wody podziemne wraz z określeniem sposobów uniknięcia ewentualnych zagroŜeń. 11 Aktywizacja działań w zakresie eksploatacji kopalin i poszukiwania nowych złóŜ moŜe nastąpić w wyniku aktywizacji gospodarczej rynku lokalnego i inwestycji w zakresie budownictwa i drogownictwa. 3.3. Racjonalne uŜytkowanie surowców W ramach zagadnienia Racjonalne uŜytkowanie surowców przyjęto Cel ekologiczny do 2010 roku: Cel ekologiczny do 2010 roku: Racjonalizacja zuŜycia energii, surowców i materiałów, w tym takŜe odpadowości. Racjonalne uŜytkowanie surowców związane jest z racjonalizacją uŜytkowania wody, zmniejszeniem materiałochłonności i odpadowości produkcji, ponadto ze zmniejszeniem energochłonności gospodarki i wzrostem wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Na terenie powiatu krotoszyńskiego, a konkretnie Miasto i Gmina Krotoszyn połoŜona jest w strefie dostępnych zasobów energii geotermicznej, która jest zlokalizowana w południowo – zachodniej części Polski na tzw. NiŜu Polskim. Mapa zasobów energii geotermicznej lokuje Krotoszyn bardzo korzystnie. W związku z obecnością tych zasobów, pozwoliłoby to na likwidację lokalnych kotłowni opalanych węglem. Prezydent miasta Włocławka, gminom objętym czystą energią geotermiczną zaproponował utworzenie stowarzyszenia Związku Miast Czystej Energii z siedzibą we Włocławku. Celem Związku jest wspólne opracowanie programu „ Geotermia Krajowa”, od stworzenia którego zaleŜy sfinansowanie przez unijny Fundusz Spójności systemu zaopatrzenia Krotoszyna w przyszłości w ciepło z wykorzystaniem energii geotermicznej. NaleŜy stwierdzić, Ŝe wstąpienie do stowarzyszenia, w którym opracowywana będzie koncepcja rozwoju geotermii wraz z czynnikami decydującymi o opłacalności wykorzystania ciepła wód geotermalnych, jest w pełni uzasadnione. Jako cel krótkoterminowy do 2005 roku w Programie ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010, proponuje się wykorzystanie energii odnawialnej. Ograniczenie ogólnego zuŜycia energii i wody przyniesie efekty w postaci zmniejszenia zuŜycia zasobów naturalnych, ilości powstających odpadów a takŜe zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do środowiska. NaleŜy jednoznacznie stwierdzić, Ŝe zmniejszenie zuŜycia wody, materiałów i energii oraz wykorzystanie surowców wtórnych jest takŜe najbardziej racjonalnym podejściem w dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji. Z jednej strony zmniejsza się presja na środowisko, a z drugiej mniejsze są opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska. 3.3.1. Wykorzystanie energii odnawialnej. W powiecie krotoszyńskim głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest tzw. emisja antropogeniczna, wynikająca z działalności człowieka. Podstawowymi wskaźnikami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego są stęŜenia dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku i dwutlenku węgla oraz pyły. W 12 miastach poszczególnych gmin powiatu krotoszyńskiego terenem o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu jest przede wszystkim obszar miasta, gdzie występuje najwięcej źródeł emisji. Na terenie powiatu krotoszyńskiego istnieje moŜliwość wykorzystania energii słonecznej zarówno na potrzeby bytowe mieszkańców, do podgrzewania ciepłej wody, jak teŜ na potrzeby produkcyjne ( np. przemysł rolny czy rolno- spoŜywczy). Aktywne systemy z kolektorami słonecznymi to kierunek, który na rynku polskim rozwija się najszybciej. Kolektor słoneczny jest specjalnym rodzajem wymiennika ciepła, w którym następuje przetwarzanie energii promieniowania słonecznego w ciepło ( tzw. konwersja termiczna ). Kolektory słoneczne powietrzne mogą być wykorzystane w warsztatach rzemieślniczych, z kolei kolektory słoneczne wodne przetwarzają energię promieniowania słonecznego w energię cieplną nośnika energii – wodę. Zapotrzebowanie ciepła do przygotowania ciepłej wody uŜytkowej jest praktycznie niezaleŜne od pory roku, a w miesiącach letnich istnieje czasowa zgodność zapotrzebowania na ciepłą wodę z będącą do dyspozycji energią promieniowania słonecznego. Zapotrzebowanie 1 osoby na ciepłą wodę uŜytkową moŜe pokryć kolektor słoneczny o powierzchni 1,5 m². MoŜna więc do przygotowania ciepłej wody uŜytkowej , jak równieŜ do podgrzewania wody w basenach wykorzystywać kolektory słoneczne. W Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Krotoszyńskiego, w Programie Operacyjnym: „ Środowisko naturalne przyjazne mieszkańcom” umieszczono projekt pn. „ Tworzenie warunków do wykorzystania odnawialnych źródeł energii”, którego zadaniem jest promowanie odnawialnych źródeł energii i budowa systemów grzewczych z wykorzystaniem źródeł odnawialnych jako paliwa w obiektach nadzorowanych przez Starostwo Powiatowe . Realizacja tego projektu zaleŜna będzie od posiadanych środków własnych i wpływu opłat za korzystanie ze środowiska na Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, jak równieŜ pozyskiwanie środków z EKO-Funduszu, WFOŚ i GW czy NFOŚ i GW. 3.3.2. Kształtowanie stosunków wodnych . Najlepszym rozwiązaniem problemów ilościowych i jakościowych wód na terenie powiatu krotoszyńskiego jest budowa i rozbudowa powierzchniowych systemów do stałego lub okresowego gromadzenia wody w róŜnej wielkości zbiornikach retencyjnych, stawach rybnych, gliniankach czy piaskowniach. W rejonach o duŜych niedoborach potrzeb wodnych wszystkie działania w zakresie gospodarki wodnej powinny zmierzać do ograniczania odpływu wód powierzchniowych. W gospodarce wodnej zakłada się tworzenie dodatkowych zbiorników retencyjnych oraz odbudowę i modernizację istniejących w celu poprawy warunków hydrologicznych na terenie poszczególnych gmin. W celu poprawy jakości wód płynących na terenie powiatu krotoszyńskiego naleŜy dąŜyć do ograniczenia spływu zanieczyszczeń do cieków wód powierzchniowych ,jak równieŜ likwidację lokalnych źródeł zanieczyszczeń wód. Stan techniczny cieków jest zróŜnicowany, najczęściej dobry. Uporządkowania wymaga jedynie stan budowli wodnych – jazów , progów i mostów. Rowy melioracyjne znajdują się w średnim stanie technicznym. W zakresie zarządzania zasobami wodnymi w powiecie krotoszyńskim Starostwo Powiatowe prowadzi ścisłą współpracę z organami Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu oraz w Poznaniu, zwłaszcza podczas prowadzonych postępowań administracyjnych o wydanie pozwoleń wodno – prawnych. Starosta Krotoszyński prowadzi równieŜ ścisłą współpracę z 13 Wielkopolskim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w sprawach związanych z gospodarką wodną prowadzoną na ciekach podstawowych, będących we władaniu w/w Zarządu a znajdujących się w granicach naszego powiatu. Współpraca polega na zbieraniu informacji oraz uzgadnianiu warunków wydawania pozwoleń wodnoprawnych, w szczególności na wykonywanie urządzeń wodnych czy na szczególne korzystanie z wód. Starostwo Powiatowe w Krotoszynie, mimo, Ŝe nie leŜy to w naszej kompetencji współfinansowało konserwację cieku podstawowego „ Czarna Woda”. Starosta Krotoszyński prowadzi równieŜ nadzór i kontrolę nad działalnością spółek wodnych. Między innymi sprawdza czy dana spółka wodna działa zgodnie ze statutem. W przypadku stwierdzenia naruszenia przez zarząd spółki prawa lub statutu, moŜe rozwiązać zarząd a nawet rozwiązać spółkę wodną. Ponadto uzgadnia warunki wydawania pozwoleń wodno-prawnych, związanych z melioracją wodną szczegółową. Ustala wysokość i rodzaj świadczeń na rzecz spółki wodnej od osób lub organizacji nie będących członkami spółki a odnoszącymi korzyści z urządzeń spółki. Takie przypadki występowały w ciągu ostatnich lat ( 2003 i 2004 rok). 3.3.3. Ochrona przed powodzią Prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi na terenie powiatu krotoszyńskiego jest minimalne, co wynika z braku duŜych cieków wodnych. ZagroŜenie takie moŜe jednak wystąpić w czasie obfitych i gwałtownych opadów atmosferycznych w wysokościach przekraczających 50 mm/dobę, szczególnie w miejscowościach, które nie posiadają kanalizacji burzowej. Tab. nr 3. Wykaz gmin i miejscowości zagroŜonych powodzią. Rzeka Gmina ZagroŜone miejscowości Orla Krotoszyn Wielowieś Orla Koźmin Wlkp. Koźmin Wlkp. Staniew Orla Kobylin odcinek Kuklinów Rzemiechów Rdęca Kobylin Kobylin, Długołęka, Fijałów Uwagi obszar zalewowy ok. 30 ha obszar zalewowy ok.100 ha obszar zalewowy ok. 200 ha obszar zalewowy ok. 200 ha Na terenie powiatu nie występuje bezpośrednie zagroŜenie powodziowe, nie jest zagroŜone Ŝycie, zdrowie i mienie mieszkańców. MoŜna jedynie liczyć się z lokalnymi podtopieniami, spowodowanymi obfitymi i gwałtownymi opadami atmosferycznymi, stratami w uprawach rolnych, uszkodzeniami linii telefonicznych i energetycznych oraz czasową nieprzejezdnością. Sprawami zagroŜeń, w tym powodziowych zajmuje się Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego. Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego stanowi element struktury organizacyjnej Starostwa – umiejscowione jest w Wydziale Spraw Obywatelskich i funkcjonuje w sposób ciągły we wszystkich czterech etapach zarządzania kryzysowego: zapobiegawczym – odnoszącym się do działań, które eliminują lub redukują zagroŜenia bądź ograniczają ich skutki; 14 przygotowawczym – planowanie efektywnego reagowania w przypadku wystąpienia zagroŜenia. RównieŜ edukacja ludności oraz szkolenie personelu i słuŜb działających w fazie reagowania reagowania – działania podejmowane po wystąpieniu sytuacji kryzysowej: ostrzeganie, pomoc poszkodowanym oraz ograniczenie wtórnych zniszczeń i strat; odbudowy – końcowa faza zarządzania kryzysowego, której celem jest przywrócenie niezbędnych warunków Ŝycia ludzi i funkcjonowania gospodarki aŜ do kompletnej odbudowy. Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego stanowi bazę do praktycznej realizacji zarządzania kryzysowego i koordynacji wszelkich działań przygotowawczych, planistycznych, organizacyjnych i wykonawczych wynikających z decyzji starosty podejmowanych samodzielnie lub przy pomocy Zarządu Powiatu, a takŜe członków Zespołu ds. Ochrony PrzeciwpoŜarowej i Ratownictwa – pełniących funkcje jego sztabu w sytuacji kryzysowej. Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego będzie równieŜ: • obsługiwać proces planowania, organizowania i koordynowania ochrony ludności w gminach; • koordynować organizowanie akcji pomocy społecznej; • organizować na czas pokoju system wczesnego ostrzegania, skupiający większość informacji z ogniw w terenie do słuŜby dyŜurnej Państwowej StraŜy PoŜarnej i Policji, które to słuŜby tylko w razie potrzeby, przy pojawieniu się znamion sytuacji kryzysowej uruchamiają Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego (powiadamiają osoby odpowiedzialne za rozwinięcie Centrum). 3.4. Poprawa jakości środowiska 3.4.1. Gospodarowanie odpadami Całość problematyki związanej z gospodarowaniem odpadami będzie zawarta w Planie gospodarki odpadami, który zostanie sporządzony do końca czerwca 2006 roku zgodnie z Ustawą o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku ( Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm. ). 3.4.2. Zasoby wodne Cel ekologiczny do 2010 roku: Zapewnienie odpowiedniej jakości uŜytkowej wód powierzchniowych, ochrona wód podziemnych oraz zapewnienie wszystkim mieszkańcom odpowiedniej jakości i ilości wody do picia. Mniejsze zanieczyszczenie wód powierzchniowych i gruntowych. W Programie ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 wyodrębniono 12 zagadnień związanych z jakością wód. W Raporcie omówiono najwaŜniejsze problemy związane z tym zagadnieniem. 15 3.4.3. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę. Ujęcia wód podziemnych stanowią na terenie powiatu dominującą formę zaopatrzenia w wodę ludności miast i wsi oraz na potrzeby przemysłu i gospodarstw rolnych. Prawie cały obszar powiatu objęty jest dostawą wody pochodzącej z ujęć publicznych. Wody z reguły charakteryzują się dobrą jakością i wymagają jedynie zastosowania prostych metod uzdatniania. Na terenie powiatu do potencjalnych źródeł zagroŜeń dla wód podziemnych zalicza się w szczególności składowiska odpadów komunalnych. Źródłem wody dla gospodarki komunalnej są przede wszystkim wody podziemne, natomiast źródłem wód na cele rolnicze są wody powierzchniowe i podziemne. Obszary bardziej zurbanizowane charakteryzują się wyŜszymi wartościami poboru na cele przemysłowe i komunalne, na obszarach wiejskich mamy do czynienia przede wszystkim do czynienia z uŜytkowaniem wód na cele rolnicze. 3.4.4. Odprowadzanie ścieków komunalnych i przemysłowych. W powiecie krotoszyńskim obserwuje się tendencje do ograniczania ilości ścieków przemysłowych. Spowodowane jest to wprowadzaniem racjonalizacji gospodarki wodnej w zakładach, ale takŜe regresją gospodarczą w powiecie, która doprowadziła do likwidacji szeregu uciąŜliwych zakładów. Wraz z postępem w zakresie wodociągowania miejscowości, na terytorium powiatu wystąpiła potrzeba budowy sieci kanalizacyjnej dla odprowadzenia ścieków sanitarnych, bytowych i technologicznych. Na terenie powiatu zorganizowana kanalizacja jest w około 50% kanalizacją ogólnospławną, jednakŜe zauwaŜalny jest wzrost budowy sieci kanalizacyjnej w poszczególnych gminach. Zostało to przedstawione w następnym punkcie „Raportu”, mówiącym o przedsięwzięciach realizowanych przez poszczególne gminy powiatu krotoszyńskiego. 3.4.5. Wpływ rolnictwa na jakość wód. Rozwój rolnictwa przy równoczesnej ochronie środowiska powinien być związany z budową właściwej infrastruktury technicznej (kanalizacja, oczyszczalnie ścieków, wodociągi). Wzrost intensywności produkcji rolnej powoduje wzrost zanieczyszczenia środowiska - z powierzchni uprawnych do rzek i jezior przenikają związki azotu i fosforu i pozostałości po chemicznych środkach ochrony roślin (zanieczyszczenia obszarowe). Stąd jak wskazano w Programie ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003-2010 sukcesywnie powinno ograniczać się negatywny wpływ na środowiska zanieczyszczeń obszarowych i punktowych pochodzących z działalności rolniczej. W związku z tym wprowadzono Program Dyrektywy Azotanowej oraz stosowanie Dobrych Praktyk Rolniczych. Do obowiązków dyrektorów RZGW, zarówno we Wrocławiu jak i w Poznaniu naleŜało opracowanie dla kaŜdego wyznaczonego obszaru programu działań, mającego na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Zakres czynników, które naleŜy brać pod uwagę podczas określania wód wraŜliwych i obszarów szczególnie naraŜonych podaje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie kryteriów wyznaczania wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. nr 241, poz. 2093). Na terenie powiatu krotoszyńskiego działają dwa Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej – w Poznaniu i we Wrocławiu. 16 RZGW we Wrocławiu i w Poznaniu w 2002 roku wykonało prace, które polegały na wyznaczeniu projektów granic obszarów szczególnie naraŜonych w rejonach działania RZGW. W związku z tym: - 2 grudnia 2003 roku przez Dyrektora RZGW w Poznaniu zostało wydane rozporządzenie (Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego nr 192 z 2003 roku, poz. 3568), w którym zawarte są szczegółowe dane dotyczące wód powierzchniowych wraŜliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz dane dotyczące obszarów szczególnie naraŜonych , z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód powierzchniowych naleŜy ograniczyć . - 10 grudnia 2003 roku przez Dyrektora RZGW we Wrocławiu zostało wydane rozporządzenie (Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego nr 206 z 2003 roku, poz. 4155) w sprawie określenia wód powierzchniowych wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie naraŜonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód naleŜy ograniczyć (rozporządzenie dotyczy terenu działania RZGW Wrocław w powiecie krotoszyńskim). W związku z ustanowieniem obszarów szczególnie naraŜonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych dyrektorzy RZGW w Poznaniu i we Wrocławiu wydali rozporządzenia w sprawie programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych: - Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 31 marca 2004 roku wprowadza program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów zlewni rzek. (Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego nr 51, poz. 1167-1173). - Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego nr 61; poz. 13811382). Programy te określają: - obszary objęte zakresem obowiązywania programu, - naruszone standardy jakości środowiska - w odniesieniu do wytypowanych wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, - podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do przywracania standardów środowiska, - harmonogram rzeczowo-finansowy planowanych działań, - podmioty, do których skierowane są obowiązki ustalone w programie oraz dodatkowe obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska, - sposób kontroli oraz dokumentowania realizacji programu. Program podaje równieŜ zalecenia dla rolników (okresy, w których nie wolno stosować nawozów, dawki i sposoby nawoŜenia itp.). Zatem działania polegające na sukcesywnym ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko zanieczyszczeń obszarowych i punktowych pochodzących z działalności rolniczej są na bieŜąco realizowane. 17 3.4.6. Problem nieszczelnych zbiorników bezodpływowych. W związku z tym, Ŝe Ŝadna z gmin na terenie powiatu krotoszyńskiego nie jest skanalizowana w stopniu zadawalającym, gospodarka ściekowa w znacznym stopniu oparta jest na gromadzeniu ścieków w zbiornikach bezodpływowych i wywozie ich do oczyszczalni ścieków. Nieszczelne zbiorniki bezodpływowe na ścieki, jak i niekontrolowany ich wywóz stanowią powaŜne zagroŜenie dla środowiska gruntowo – wodnego. Takie działania powodują zachwianie równowagi biologicznej , stanowią one zagroŜenie bakteriologiczne dla wód powierzchniowych przeznaczonych na kąpieliska, skaŜenia ujęć infiltracyjnych wody, zanieczyszczenia wód przeznaczonych na hodowlę ryb. Jednak zauwaŜalny jest efekt ekologiczny związany z oddawaniem przydomowych oczyszczalni ścieków do uŜytku przez mieszkańców indywidualnych oraz budowa nowych kanalizacji sanitarnych przez poszczególne gminy powiatu krotoszyńskiego. 3.4.7. Powietrze atmosferyczne. Cel ekologiczny do 2010 roku Poprawa jakości powietrza i zmniejszenie emisji substancji do powietrza, przy pełnej harmonizacji standardów jakości powietrza i standardów emisyjnych z prawem UE. Zgodnie z załoŜeniami Programu ochrony środowiska powiatu krotoszyńskiego na lata 2003 – 2010, za najwaŜniejsze w zagadnieniu dotyczącym ochrony środowiska atmosferycznego uznano jakość powietrza i zmiany klimatu, redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza z takich dziedzin jak mieszkalnictwo, transport, zakłady energetyki zawodowej i przemysłowej. Główne źródła emisji substancji do powietrza stanowią zakłady produkcyjne, kotłownie oraz ruch komunikacyjny, a więc sektor przemysłowy, komunalny i transportowy. System komunikacyjny stwarza zagroŜenia dla stanu jakości powietrza głównie z tytułu transportu drogowego, w tym przede wszystkim ruchu pojazdów cięŜkich. W powiecie krotoszyńskim największe potencjalne zagroŜenie występuje wzdłuŜ dróg krajowych nr 15 i 36 oraz dróg wojewódzkich, obsługujących ruch ponadregionalny i regionalny. Głównym problemem występującym zarówno na terenach miejskich jak i wiejskich powiatu krotoszyńskiego jest jednak tzw. niska emisja, związana ze stosowaniem paliw o gorszej jakości w paleniskach domowych oraz działalnością małych zakładów, nie podlegających obowiązkowi posiadania pozwolenia na wprowadzanie substancji do powietrza. Obowiązek uzyskania pozwoleń emisyjnych nie dotyczy równieŜ zarządców dróg, mimo, Ŝe emisja substancji generowana przez ruch transportowy ma istotny udział w wielkości globalnej emisji. Brak obwodnic w miejscowościach powiatu ewidentnie wiąŜe się z kumulowaniem substancji emitowanych przez środki lokomocji z emisją z sektora przemysłowego i komunalnego. W powiecie krotoszyńskim prowadzone są prace mające na celu ograniczenie emisji niskiej. Zadania realizowane to termomodernizacje budynków, zmiany nośnika energii w kotłowniach na ekologiczne i podłączanie obiektów do sieci ciepłowniczych. Działania te idą w kierunku eliminowania węgla jako paliwa w 18 lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go innymi bardziej ekologicznymi nośnikami ciepła. Urząd Miejski w Sulmierzycach przeprowadził wymianę ogrzewania węglowego na gazowe w obiekcie Zespołu Szkół Publicznych w Sulmierzycach, podobnie Samodzielny Publiczny ZOZ w Krotoszynie, jak równieŜ Starostwo Powiatowe: w Liceum Ogólnokształcącym im H. Kołłątaja w Krotoszynie, w Specjalnym Ośrodku Szkolno - Wychowawczym im. Janusza Korczaka w Borzęciczkach, w Zespole Szkół Specjalnych im. Marii Grzegorzewskiej w Krotoszynie oraz w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Jana Pawała II w Krotoszynie. Tab. Nr 4. Efekty ekologiczne wymienionych przedsięwzięć, realizowanych przez Starostwo Powiatowe w Krotoszynie a objętych finansowaniem ze środków pienięŜnych PFOŚiGW oraz WFOŚiGW w Poznaniu w latach 2003-2005, a dotyczących powietrza atmosferycznego Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Dwutlenek węgla Tlenek węgla Pył ogółem Redukcja zanieczyszczeń w latach dotycząca przedsięwzięć objętych umowami z WFOŚiGW w Poznaniu [kg/rok] 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2 896,00 326,40 326,40 1 124,00 24,20 24,20 125 236,00 49 025,00 49 025,00 1 604,00 1 306,20 1 306,20 5 002,00 659,80 659,80 Wizualnie, efekty ekologiczne przedstawionych przedsięwzięć pokazuje poniŜszy wykres. Redukcja zanieczyszczeń Ilość zanieczyszczeń [kg/rok] 1 000 000,00 100 000,00 Dwutlenek siarki 10 000,00 Dwutlenek azotu 1 000,00 Dwutlenek węgla Tlenek węgla 100,00 Pył ogółem 10,00 1,00 2003 r. 2004 r. 2005 r. Rodzaj zanieczyszczeń Największą redukcję emisji wszystkich zanieczyszczeń uzyskano w 2003 roku. Generalnie naleŜy stwierdzić, Ŝe w przyszłości następować będzie powolne zmniejszanie się wielkości emisji ze źródeł wymienionych wyŜej. Bardzo trudnym do realizacji celem 19 będzie nakłonienie mieszkańców poszczególnych gmin do zmiany czynnika grzewczego z węgla na gaz czy na olej opałowy. Ogromne znaczenie dla likwidacji „ emisji niskiej” ma czynnik ekonomiczny, a ostatnie podwyŜki potwierdzają tę regułę. MoŜna nawet spodziewać się, Ŝe proces zmian instalacji będzie postępował bardzo powoli i długo, o ile nie zostaną stworzone mechanizmy finansowej zachęty, które w jednoznaczny sposób będą promować nowe systemy ogrzewania. Wynika to z niekorzystnej sytuacji materialnej mieszkańców. Zakłady pracy coraz skuteczniej wdraŜają i egzekwują prawo ochrony środowiska i tutaj naleŜy spodziewać się szybszego wprowadzenia zmian i działań w ochronie środowiska naturalnego. 3.4.8. Hałas. Cel ekologiczny do 2010 roku Poprawa jakości stanu akustycznego środowiska Zgodnie z polityką ekologiczną państwa wyodrębnia się następujące strategiczne cele w zakresie ochrony środowiska przed hałasem: • zmniejszenie naraŜenia mieszkańców na nadmierny , ponadnormatywny poziom hałasu, przede wszystkim hałasu emitowanego przez środki transportu, • niedopuszczenie do pogarszania się klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna. Ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje dokonywanie w ramach państwowego monitoringu środowiska oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zachodzących w nim zmian. Obowiązkowo dokonuje się oceny stanu akustycznego środowiska dla: 1) aglomeracji o liczbie mieszkańców większej niŜ 100 tysięcy, 2) terenów poza aglomeracjami, na których eksploatacja dróg. linii kolejowych lub lotnisk moŜe przekraczać dopuszczalne poziomy hałasu. Na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska starosta sporządza mapy akustyczne, które mają być aktualizowane, co 5 lat. Starosta przekazuje je zarządowi województwa, wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska oraz państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu. Dla terenów, na których poziom hałasu przekracza dopuszczalny poziom tworzy się programy działań, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Rada powiatu uchwala taki program dla aglomeracji zamieszkałej przez więcej niŜ 100 tys. mieszkańców a wojewoda w drodze rozporządzenia dla innych terenów objętych obowiązkową oceną stanu akustycznego. Starosta sporządza mapę akustyczną w terminie do 30 czerwca 2012 roku, a właściwa rada powiatu uchwali program ochrony przed hałasem w terminie do 30 czerwca 2013 roku, ale w niektórych przypadkach terminy te są krótsze. W aglomeracjach o liczbie mieszkańców większej niŜ 250 tys. naleŜy sporządzić mapę akustyczną w terminie do 30 czerwca 2007 roku a program uchwalić do 30 czerwca 2008 roku. Na podstawie mapy akustycznej będzie moŜna m.in uzyskać informacje dotyczące liczby obiektów objętych ochroną akustyczną (budynków mieszkalnych, placówek oświatowych, Ŝłobków, szpitali, domów opieki społecznej) oraz określić liczbę mieszkańców naraŜonych na hałas o poziomie przekraczającym wartość 20 dopuszczalną i o poziomie przekraczającym wartość progową, powierzchnię terenu, na którym przekroczony jest poziom dopuszczalny. Generalnie działania, które mogłyby przyczynić się do zmniejszenia uciąŜliwości hałasu w środowisku są skomplikowane i kosztowne. Stąd potrzeba głównie właściwego uwzględniania zagadnień akustycznych w planach zagospodarowania przestrzennego. Badania monitoringowe prowadzone przez WIOŚ w Kaliszu wykazują, Ŝe poziom hałasu w centrach miast znacznie przekracza wartości progowe, co związane ze wzrostem ilości pojazdów poruszających się po drogach jak równieŜ i z pogarszającym się stanem dróg. Do najpilniejszych zadań własnych powiatu w najbliŜszych latach naleŜy uznać: • renowację nawierzchni dróg, • modernizację głównego układu dróg ze szczególnym uwzględnieniem budowy obwodnic, • tworzenie warunków do rozwoju transportu zbiorowego i rowerowego, • tworzenie naturalnych i sztucznych ekranów akustycznych. 3.4.9. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniŜej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach oraz na zmniejszaniu poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Ustawa ta zobowiązuje wojewodów do prowadzenia okresowych badań kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych oraz do prowadzenia rejestru zawierającego informacje o terenach , na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól. Na terenie powiatu krotoszyńskiego nie ma obiektów nadawczych radiowotelewizyjnych, znaczących dla środowiska. Istnieje natomiast sieć urządzeń radiokomunikacyjnych. W ostatnich latach nastąpił silny rozwój nowych technik telekomunikacyjnych i rozwój sieci telefonii komórkowej. Według danych szacuje się, Ŝe na terenie powiatu krotoszyńskiego znajduje się wiele stacji bazowych. Głównym celem w zakresie ochrony przed polami elektromagnetycznymi jest zintensyfikowanie badań kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz opracowanie i wdroŜenie bazy danych. Cel ten będzie realizowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, oczywiście pod warunkiem wyposaŜenia w odpowiednią aparaturę kontrolno – pomiarową. Rola powiatu będzie polegać na współpracy ze słuŜbami kontrolno – pomiarowymi i identyfikowaniu miejsc wymaganych badań. 3.4.10. Awarie przemysłowe i klęski Ŝywiołowe. Z upływem lat wzrasta wpływ substancji chemicznych na środowisko, przy czym główne zagroŜenia powodują trucizny pochodzące z działalności człowieka, spowodowane skaŜeniem środowiska przyrodniczego, zagroŜenia związane z wprowadzaniem do obrotu substancji chemicznych. Na niebezpieczeństwo naraŜone są oprócz ludzi takŜe zwierzęta i roślinność, woda i powietrze oraz gleba. Bezpieczeństwo ekologiczne to utrzymanie na odpowiednim poziomie róŜnorodności biologicznej, krajobrazowej, zwiększenie skali rekultywacji obszarów 21 zdewastowanych i zdegradowanych oraz zapobieganie pogarszaniu się jakości środowiska. Bezpieczeństwo zarówno chemiczne jak i biologiczne odgrywa duŜą rolę w realizacji celów w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego. Bezpieczeństwo chemiczne oznacza wprowadzenie kontroli zagroŜeń dla środowiska związanych przede wszystkim z awariami przemysłowymi z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych. Dynamiczny rozwój gospodarczy powoduje, Ŝe wszystkie elementy tego systemu powinny być w sposób ciągły aktualizowane, a ze względu na wymóg rozpoznania moŜliwych skutków i zagroŜeń, niezbędne jest ciągłe monitorowanie sytuacji oraz działania profilaktyczne. Zanieczyszczenie wód podziemnych substancjami ropopochodnymi naleŜy do najgroźniejszych zjawisk w środowisku wodnym z uwagi na skutki zanieczyszczenia, zagroŜenie dla ujęć wody oraz trudności z usuwaniem samego zanieczyszczenia. Związane jest to głównie z lokalizacją baz i stacji paliw oraz z nieprawidłowym ich transportem, magazynowaniem oraz dystrybucją. DuŜym zagroŜeniem dla środowiska i zdrowia ludzi jest nieprawidłowe zagospodarowanie odpadów niebezpiecznych, powstałych w wyniku zastosowania chemicznych środków ochrony roślin. Na terenie powiatu mogą wystąpić zagroŜenia powodziowe w przypadku bardzo niekorzystnych zjawisk hydrologicznych - powodzi opadowych i roztopowych, jednakŜe nie moŜemy mówić o występowaniu klęski Ŝywiołowej. Celem priorytetowym dla powiatu jest konieczność likwidacji i przeciwdziałanie powstawaniu bezpośrednich zagroŜeń dla zdrowia i Ŝycia ludzi oraz jakości środowiska, przeciwdziałanie postępującej degradacji walorów przyrodniczych regionu oraz pogarszaniu jakości Ŝycia jego mieszkańców oraz zapobieganie moŜliwości wystąpienia klęsk Ŝywiołowych, w szczególności powodzi. 3.5. Przedsięwzięcia realizowane przez gminy i powiat w celu poprawy stanu środowiska naturalnego 3.5.1. Gmina Kobylin: Gospodarka wodno-ściekowa: Przygotowano wniosek o przyznanie środków europejskich na dofinansowanie budowy oczyszczalni ścieków na ogólną sumę 8,2 mln zł. Przygotowano kompletną dokumentację projektowo-kosztorysową. Po za tym wykonano równieŜ: - Wykoszenia i odcinkowego odmulenia cieków melioracji podstawowych, na Ochli i Radęcy, - Zwiększono ilość zbiorników małej retencji w Smolicach – Kolonii, Wyganowie oraz dwa zbiorniki w Kobylinie, - Systematycznie powiększano tereny zieleni oraz nasadzano nowe drzewa przy szkołach podstawowych. 22 3.5.2. Gmina Koźmin Wlkp: Gospodarka wodno-ściekowa: 1. Opracowanie koncepcji rozwoju sieci kanalizacyjnej dla miasta i gminy Koźmin Wlkp – koszt opracowania 30 000 zł, 2. Dofinansowanie działalności kół łowieckich w ramach prac polegających na odtworzeniu oczek wodnych w miejscowościach; Skałów, Psie Pole – koszt 6 500 zł, 3. Sadzenie drzew na terenach naleŜących do gminy Koźmin Wlkp (pasy drogowe, parki, skwery) – koszt całej inwestycji wyniósł ok. 13 000 zł, 4. Akcja szczepienia drzew kasztanowca przeciwko Szrotówkowi – kasztanowiaczkowi metodą iniekcji – koszt wykonania tych zabiegów wyniósł ok. 3 000 zł. 3.5.3. Gmina Krotoszyn: Gospodarka wodno-ściekowa: Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Kobierno – etap II i IIa. Zakres rzeczowy zadania obejmował wykonanie kolektora sanitarnego grawitacyjnego o dł. 3.641,5 mb, rurociągu tłocznego o dł. 1.603 mb, przykanalików o dł. 546 mb w ilości 67 sztuk oraz 2 przepompowni ścieków. Wartość zadania wynosi 1.160 tys. zł. Zgodnie z Uchwałą BudŜetową oraz Wieloletnim Planem Inwestycyjnym zadanie realizowane będzie w latach 2005 – 2006. Inwestycje Planuje się realizować z dofinansowaniem z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. W miesiącu czerwcu 2005 roku został złoŜony wniosek o udzielenie poŜyczki preferencyjnej w wysokości 90% kosztów. Budowa kanalizacji we wsi Gorzupia. Zakres rzeczowy zadania obejmował wykonanie sieci kanalizacyjnej o łącznej długości 9.005 mb, w tym : grawitacyjnej o dł. 6.570 mb, tłocznej o dł. 1.464 mb, przykanalików dł. 971 mb dla 136 posesji oraz 2 przepompowni ścieków. Wartość zadania wynosiła : 2.101 tys. zł. Inwestycja realizowana przez Miasto i Gminę Krotoszyn otrzymała dofinansowanie na realizację tego zadania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie preferencyjnej poŜyczki, z moŜliwością częściowego jej umorzenia ( do 50 %), w wysokości 1.597,0 tys. zł, co stanowi 76 % kosztów. Na realizację tej inwestycji zostały równieŜ pozyskane środki z Wojewódzkiego Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu takŜe w formie częściowo umarzalnej poŜyczki w kwocie: 413,6 tys. zł. Pozostałe koszty zostały sfinansowane z budŜetu Miasta i Gminy Krotoszyn. Inwestycja została zakończona w lipcu 2005 r. 23 Kanalizacja sanitarna i deszczowa w ul. Sosnowej, Kamiennej, Zmysłowskiej i Gorzupskiej w Krotoszynie. Zakres rzeczowy robót obejmował budowę kanału sanitarnego z rur PCV o dł. 2.588 mb, kanału deszczowego z rur PCV o dł. 771 mb oraz przyłączy kanalizacji sanitarnej o dł. 359 mb / 53 szt./ i przyłączy kanalizacji deszczowej o dł. 335 mb / 41 szt./ Zgodnie z porozumieniem ze Starostwem Powiatowym zakres obejmujący budowę kanalizacji deszczowej realizowany był jako inwestycja wspólna. Inwestycja realizowana była w cyklu dwuletnim 2003/2004. Koszt budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej wyniósł 889,3 tys. zł, w tym udział Starostwa Powiatowego w budowie kanalizacji deszczowej wynosi 89,8 tys. zł. Na realizację zadania ponadto pozyskano środki z WFOŚiGW w wysokości 297,4 tys. zł. Pozostałe koszty zostały sfinansowane z budŜetu Miasta i Gminy Krotoszyn. Inwestycja została zakończona w maju 2004 roku. Kolektor lewobrzeŜny – etap VII (odc. od ul. Słonecznej do ul. Magazynowej). Zakres rzeczowy robót obejmował budowę kanału sanitarnego z rur PCV o dł. 719,0 mb na odcinku od ul. Słonecznej do Magazynowej. Całkowite nakłady na zadanie wyniosły 658,800 tys. zł, koszt budowy kanalizacji wyniósł 587,4 tys. zł. Na zadanie pozyskano środki z WFOŚiGW w kwocie 280,0 tys. zł. Pozostałe koszty zostały sfinansowane z budŜetu Miasta i Gminy Krotoszyn. Inwestycja została zakończona w grudniu 2004 roku. Kolektor lewobrzeŜny – etap VIII (odc. od ul. Magazynowej do ul. Kobylińskiej). Realizacja tego zadania stanowiła ostatni etap budowy kolektora lewobrzeŜnego w Krotoszynie, obejmującego wykonanie kanalizacji w ul. Zamkowy Folwark na odcinku od ul. Magazynowej do ul. Zacisze o dł. 602 mb. Wartość zadania wynosiła : 893.500 tys. zł. Zgodnie z Uchwałą BudŜetową oraz Wieloletnim Planem Inwestycyjnym zadanie realizowane było w latach 2004 – 2005. Na realizacje zadania uzyskano pomoc finansową z WFOŚiGW w formie poŜyczki preferencyjnej wysokości 427.800 tys.zł. Inwestycja została zakończona w czerwcu 2005 roku. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej w Krotoszynie – etap I (cz.I. ul. Os. Parcelki i ul. Kopieczki z ulicami przyległymi oraz cz. II. ul. Magazynowa, Zamkowy Folwark i Rawicka z ulicami przyległymi). W II półroczu 2003 r. zostało zlecone wykonanie dokumentacji budowlanych dotyczących kanalizacji sanitarnej i deszczowej na terenie części I i II zadania. Dokumentacja techniczna obejmuje rozbudowę i modernizację sieci kanalizacji sanitarnej o dł. 19,5 km oraz deszczowej o dł. 10 km., wykonanie ponadto ok. 850 przyłączy o łącznej dł. 5,8 km oraz 7 przepompowni ścieków. Wartość inwestycji wynosi 13.500 tys. zł. 24 Inwestycja realizowana przez Gminę ze środków pozyskanych z Unii Europejskiej. Pozytywnie został oceniony i rozpatrzony wniosek przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego o dofinansowanie ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Uzyskana dotacja wynosi 8.500 tys. zł, ponadto uzyskano poŜyczkę preferencyjną z WFOŚiGW w Poznaniu w wysokości 4.500 tys. zł. Pozostała część kosztów została pokryta bezpośrednio ze środków budŜetu Miasta i Gminy Krotoszyn. Na początku maja 2005 roku rozpoczęły się prace budowlane, których zakończenie planuje się w listopadzie 2006 r. Dofinasowanie do budowanych przydomowych oczyszczalni ścieków osobom fizycznym w kwocie 3 000 zł/osobę w latach 2004 – 2005. 3.5.4. Gmina RozdraŜew: Gospodarka wodno-ściekowa 1. Budowa kolektora sanitarnego – 2003 r. wartość przedsięwzięcia 207 869 zł 2. Budowa kolektora sanitarnego – 2004 r. wartość przedsięwzięcia 331 447 zł 3. Budowa kolektora sanitarnego – 2005 r. wartość przedsięwzięcia 248 992 zł 3.5.5. Miasto Sulmierzyce: Gospodarka wodno-ściekowa: 1. Oczyszczalnia ścieków – 2003 r. - koszt budowy - 1 767 937,24 zł ( w tym poŜyczka z WFOŚiGW – 1 000 000 zł), 2. Budowa kanalizacji sanitarnej o długości 2774,5 mb – 2003 r. koszt – 721 998,38 zł ( w tym: SAPARD – 483 530,69; poŜyczka z WFOŚiGW – 161176,89 zł), 3. Wykonanie dokumentacji projektowej na 3 758 mb sieci sanitarnej – 2005 r. – koszt wykonania - 54 634 zł. Emisja zanieczyszczeń: 1. Wymiana ogrzewania węglowego na gazowe w Zespole Szkół Publicznych – 2005 r. – koszt wymiany– 100 141,07 zł. 3.5.6. Gmina Zduny: Gospodarka wodno-ściekowa: 1. Ostatni Grosz – 2003 rok – wykonanie 2, 4 km sieci sanitarnej oraz 10 przyłączy. Wartość inwestycji 82,9 tys.zł, 2. Trzaski – 2004 r. – wykonanie 2,24 km sieci sanitarnej oraz 13 przyłączy. Wartość inwestycji 54,4 tys. zł, 3. Prowadzone są prace projektowe kanalizacji sanitarnej miasta Zduny. Planuje się wykonanie 20,2 km sieci. Rozpoczęcie prac przewiduje się na lata 2006 – 2007. 25 3.6. Przedsięwzięcia realizowane przez Starostwo Powiatowe w Krotoszynie mające na celu poprawę stanu środowiska naturalnego w latach 2003 – 2005 Tab. nr 5. Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę wodną. Źródła finansowania w tys. zł Lp Nazwa przedsięwzięcia 1 2 Wydatki poniesione ogółem tys. zł 3 Środki z budŜetu Fundusze ekologiczne Własne Gminy Województwa WFOŚiGW oraz (dotacje, poŜyczki) PFOŚiGW 4 5 6 7 Rok 2003 1. 2. Wymiana ogrzewania węglowego na gazowe Wykonanie przebudowy systemu c.o. w SOSW w Borzęciczkach Razem 2003 r. 208,1 46,0 - - 162,1 77,0 77,0 - - - 285,1 123,0 - - 162,1 Rok 2004 1 2 3 4 5 6 7 1. Wymiana ogrzewania węglowego na gazowe 353,8 308,8 - - 45,0 2. Konserwacja cieku podstawowego „Czarna Woda” 47,2 5,0 12,0 30,2 - 3. Dofinansowanie zakupu samochodu ratowniczo gaśniczego dla PSP w Krotoszynie 318,9 59,0 21,0 238,9 - 719,9 372,8 33,0 269,1 45,0 Razem 2004 r. 26 Rok 2005 1 2 3 4 5 6 7 1. Podłączenie kanalizacji sanitarnej SOSW do oczyszczalni ścieków „Rzeźnia Mróz” 42,7 42,7 - - - 2. Konserwacja cieku podstawowego „Czarna Woda” 27,4 4,0 8,0 15,4 - 3. Realizacja projektu „Działania proekologiczne i prokulturowe w ramach strategii rozwoju obszarów wiejskich przez SOSW w Borzęciczkach 30,0 10,0 - - 20,0 4. MontaŜ kotła gazowego w sali gimnastycznej ZSP nr 3 w Krotoszynie 31,5 31,5 - - - Razem 2005 r. 131,6 88,2 8,0 15,4 20,0 Ogółem za lata 2003-2005 1 136,6 584,0 41,0 284,5 227,1 Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę wodną. Rodzaj wydatków Lata 2004 r. 2003 r. Wydatki ogółem Wydatki powiatu Wydatki gminy Wydatki województwa Wydatki Funduszy Ekologicznych 285,10 123,00 0,00 0,00 162,10 2005 r. 719,90 372,80 33,00 269,10 45,00 131,60 88,20 8,00 15,40 20,00 27 Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę wodną Wydatki w tys. zł 700,00 600,00 Wydatki ogółem 500,00 Wydatki powiatu 400,00 Wydatki gminy 300,00 Wydatki województwa 200,00 Wydatki Funduszy Ekologicznych 100,00 0,00 2003 r. 2004 r. 2005 r. Wydatki poniesione w poszczególnych latach Pozyskiwanie środków z zewnątrz przez Starostwo Powiatowe na realizację przedsięwzięć mających poprawić stan środowiska naturalnego największe było w roku 2003. Właśnie w tym roku realizowaliśmy dwa zadania dotyczące wymiany ogrzewania węglowego na gazowe. Drugim istotnym powodem tego była moŜliwość pozyskiwania z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu środków finansowych na realizację tych przedsięwzięć w formie dotacji. W sumie z WFOŚiGW w Poznaniu pozyskaliśmy 162 100 zł na realizację zadań modernizacyjnych – wymianę ogrzewania węglowego na gazowego. W formie dotacji otrzymaliśmy równieŜ 8 610 zł na organizację Powiatowego Konkursu Ekologicznego. W 2004 roku i obecnie, WFOŚiGW w Poznaniu jako jedyny Fundusz w Polsce nie udziela juŜ dotacji, jedynie przekazuje środki finansowe w formie poŜyczek. Starostwo Powiatowe w Krotoszynie uzyskało w 2004 roku poŜyczkę w wysokości 45 000 zł na realizację zadania w Zespole Szkół Specjalnych w Krotoszynie . W 2005 roku 50 % tej poŜyczki zostało umorzone przez WFOŚiGW w Poznaniu tj. kwota 22 500 zł , która w całości została przekazana na montaŜ kotła gazowego w sali gimnastycznej w ZSP nr 3 w Krotoszynie. 28
