prezentacja_Krzak
Transkrypt
prezentacja_Krzak
ZróŜnicowanie polityki fiskalnej w trakcie kryzysu lat 2007–2009 i po kryzysie Warszawa, 29 września 2011 r. Zacieśnianie polityki fiskalnej w dobie kryzysu Maciej Krzak Uczelnia Łazarskiego, CASE Treść wystąpienia • Pokłosie kryzysu • Skala zacieśniania • Skutki jednoczesnych dostosowań fiskalnych dla wzrostu gospodarczego – „tradycyjne” – niekeynesowskie • Doświadczenia podobnych kryzysów • Wnioski Pokłosie globalnego kryzysu • Wysokie deficyty finansów publicznych w wielu krajach rozwiniętych • Wysokie długi publiczne brutto w relacji do PKB – Wielkości bez precedensu w czasach pokoju Poziom i przyrost długu publicznego w niektórych krajach, % PKB 2007 2011f Przyrost Belgia 84,2 94,6 10,4 Francja 64,2 86,9 22,7 Grecja 105 165,6 60,2 Hiszpania 36,1 67,4 31,3 Islandia 29,1 101,2 72,1 Irlandia 24,9 109,3 84,4 Japonia 188 233,1 45,4 Niemcy 65 82,6 17,6 Portugalia 68,3 106 37,7 USA 62,3 100 37,7 Wielka Brytania 43,9 80,8 36,9 104 121,1 17,5 Włochy źródło: Fiscal Monitor, IMF, September 2011, str. 70 Przyczyny • Głęboka recesja zwana juŜ w literaturze Wielką Recesją • Konieczność ratowania instytucji finansowych przy pomocy publicznych środków – Jaskrawy przykład: Irlandia • Zastosowanie dyskrecjonalnej polityki fiskalnej Przyczyny niepopularności dyskrecjonalnej polityki fiskalnej • NaduŜywanie w przeszłości – Doprowadziła do duŜych deficytów fiskalnych – Wywoływała presję inflacyjną (USA pod koniec lat 1960) • Opóźnienia w czasie • Upolitycznienie • Konsensus: wystarczą automatyczne stabilizatory z wyjątkiem duŜych recesji Dlaczego odkurzono dyskrecjonalną politykę fiskalną ? • Najgłębszy kryzys gospodarczy od czasu Wielkiego Kryzysu lat 1930 – Automatyczne stabilizatory koniunktury za słabe – Polityka pienięŜna mało skuteczna przy stopach procentowych bliskich zera – Dysfunkcjonalny system finansowy • Bilansowe cechy recesji Scheda po kryzysie – konieczność zacieśnienia polityki fiskalnej • Dyskusja na temat sekwencji kroków w wychodzeniu ze stymulacji popytu światowego – Weizsaecker i inni • Zaburzenia na rynkach finansowych zdeterminowały te sekwencje – Trzeba zacząć od polityki fiskalnej – Przyspieszenie i zwiększenie skali dostosowań Skala dostosowań 2007 2009 2011f 2012 f Zmiana 11/09 Belgia -1,2 -3,2 -2,6 -2,7 0,6 -0,1 0,5 Francja -3,1 -5,3 -4,4 -3,4 0,9 1,0 1,9 Grecja -10,4 -18,6 -6,9 -4,7 11,7 2,2 13,9 Hiszpania 1,9 -9,7 -4,6 -4,1 5,1 0,5 5,6 Islandia 3,7 -9,4 -5 -1,9 4,4 3,1 7,5 Irlandia -8,7 -11,6 -6,8 -5,5 4,8 1,3 6,1 Japonia -2,6 -7,1 -8,1 -7,6 -1,0 0,5 -0,5 Niemcy -1,1 -1,1 -1,5 -0,9 -0,4 0,6 0,2 Portugalia -3,4 -8,4 -4,0 -1,3 4,4 2,7 7,1 USA -2,2 -6,7 -6,4 -5,0 0,3 1,4 1,7 Wielka Brytania -3,3 -8,5 -6,3 -4,7 2,2 1,6 3,8 Włochy -2,3 -3,3 -2,5 -1,0 0,8 1,5 2,3 źródło: Fiscal Monitor, IMF, September 2011, str. 66. Zmiana 12/11 Zmiana 12/09 Charakterystyka • Najsilniejsze w krajach kryzysowych ze strefy euro • Zwiększenie rozmiarów w 2012 r. w porównaniu z 2011 r. wg planów – Początek w USA i Japonii – Eskalacja w strefie euro • Zsynchronizowanie w czasie Wzrostowe skutki konsolidacji finansów publicznych • „Tradycyjne” • Ekspansywne – Korzyści bez znoju („gain with no pain”) Wyniki symulacji Ivanowej i Webera (2011) • Próba 20 krajów obejmujących 70% gospodarki światowej w tym kryzysowych • Dwa eksperymenty – Dostosowanie wszędzie o 1% PKB – Skala dostosowania w „świecie” wynikająca z ogłoszonych planów Wyniki symulacji • Konsolidacja „światowa” wielkości 1% PKB – redukcja stopy wzrostu PKB o 0,9% po dwóch latach – 15% przypadałoby na efekty przelania się dostosowań fiskalnych przez granice • scenariusz oparty o plany zacieśnienia polityki fiskalnej – skumulowany spadek tempa przyrostu PKB w 2011-12 wyniósłby około 1% – efekty przelania się dostosowań znikome w 2011, a w 2012 r. małe efekty ograniczone do małych otwartych gospodarek. Efekty niekeynesowskie • Nurt literatury ekonomicznej inspirowany przełomowym tekstem Giavazzi i Pagano z 1990 r. • Konsensus przed ostatnim kryzysem: – Pojawiają się przy duŜych konsolidacjach – WaŜna dekompozycja podatkowo - wydatkowa pakietu; • Oparcie się na cięciach je wzmacnia – W krajach o nikłej wiarogodności (wysokich długach) bardziej prawdopodobne – Bardziej prawdopodobne w otwartych gospodarkach Dyskusja po kryzysie [1] • Osią sporu metodologia doboru epizodów (duŜych) dostosowań fiskalnych – Standardowa metoda: oczyszczone z wahań cyklicznych deficyty pierwotne • Krytyka: biorą pod uwagę dobre wyniki dzięki boomom na rynku akcji • Wychwytują poprawę z innych powodów np. z chęci schłodzenia popytu krajowego – Najnowsze studia: metoda narracyjna tzn. oparta o plany i posunięcia Dyskusja po kryzysie [2] • MFW (2010) – konsolidacja fiskalna rzędu 1% PKB: recesyjne efekty w skali 0,5% PKB w ciągu 2 lat – stopa bezrobocia w górę o 0,3% w tym samym okresie. – Wniosek: Nie ma nigdy efektów ekspansywnych! Dyskusja po kryzysie [3] • Szczegóły dotyczące poziomu postrzeganego ryzyka kraju w tym badaniu – wyŜsze ryzyko kraju poprzedzające dostosowanie fiskalne to niŜsze recesyjne efekty pakietu oszczędnościowego – nie pojawiły się efekty niekeynesowskie ! Dyskusja po kryzysie [4] • Odpowiedź Roberto Perottiego: – Słuszny krytycyzm MFW w wielu punktach – dyskrecjonalne fiskalne dostosowania często mniejsze niŜ szacowano w przeszłości – cięcia wydatków o mniejszym znaczeniu niŜ powszechnie sądzono – Jednak w 4 przypadkach z lat 1980 nadal efekty ekspansywne • „tempo wzrostu w prawdopodobnie najsłynniejszej konsolidacji – w Irlandii – okazało się duŜo mniej wyjątkowe niŜ myślano wcześniej” Wnioski z debaty postkryzysowej • • • Sprawa otwarta – Brak przekonujących dowodów pojawiania się efektów ekspansywnych dostosowań Efekty niekeynesowskie co najwyŜej słabe Obecne okoliczności jednoczesnej konsolidacji fiskalnej nie sprzyjają pojawieniu się tych efektów – deprecjacja waluty niedostępna krajom euro – deprecjacja wewnętrzna – trudna, bo polityka dochodowa niepopularna – stopy procentowe bliskie zeru – sytuacja nie sprzyja pozytywnym efektom majątkowym Doświadczenia Wielkiego Kryzysu i kryzysu w Japonii lat 90. • Podobne kryzysy – Początkiem kryzys finansowy – Zerowe stopy procentowe – rozmiary • Przedwczesne zacieśnienie polityki fiskalnej grozi powtórką recesji USA 1934 -1938 • Silna ekspansja o ponad 9% rocznie między 1Q1933 a połową 1937 • Zaostrzenie polityki makroekonomicznej – monetarnej – fiskalnej o ok. 2,5% PNB wg szacunków Christiny Romer – Wzrost nadwyŜki strukturalnej z -1,1% do 1,8% PNB w 1937 r. • Druga duŜa recesja Japonia 1996 – 1998 [1] • 1990-1994 lata recesji i stagnacji • 1996 utrwalenie wzrostu i prognozy wysokiej dynamiki 5procentowej, podobnej do tej z lat 1980 – Potem powaŜne rewizje w dół • Przeświadczenie: czas na odwrócenie ekspansji fiskalnej – Dług publiczny brutto ok.100% PKB Japonia 1996 – 1998 [2] • Pakiet oszczędnościowy: – PodwyŜka stawki VAT z 3 do 5 procent – PodwyŜka składki zdrowotnej – Szacunek wzrostu obciąŜeń podatkowych: 2% PKB • Zapowiadano duŜo wcześniej – wiara w równowaŜność Ricardo i poprawę sentymentu przedsiębiorców • Niestety, najsilniejsza powojenna recesja ( w 1998 spadek realnego PKB o 2%) – Trudności z identyfikacją przyczyn z powodu innych szoków – Opracowanie Tamina Bayoumi’ego – Opracowanie Anton Brauna i Javier Díaz-Giméneza Wnioski końcowe • ograniczanie deficytów, aby ustabilizować długi publiczne nie powiedzie się bez wyrzeczeń – Nie ma co liczyć na efekty niekeynesowskie • Przydałaby się stopniowa konsolidacja fiskalna w świecie z uwagi na doświadczenia Wielkiego Kryzysu i Japonii Wnioski [2] • Rady „dobrego wujka” – Kontynuować akomodację pienięŜną • Uniknąć podwójnego uderzenia w popyt globalny • Selektywne (i stopniowe) zacieśnianie • Skala zaleŜna: – – – od presji rynków długu z jednej strony od ryzyka dla perspektyw wzrostu z drugiej łagodzenie tej sprzeczności uchwaleniem wiarogodnego dla rynków finansowych wieloletniego programu redukcji deficytu i stabilizacji długu • Nacisk na strukturalne reformy jednocześnie obniŜające deficyt i promujące wzrost gospodarczy