Dobre i złe praktyki wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji na

Dobre i złe praktyki wdrażania Dobre
Dobre i złe praktyki wdrażania i złe praktyki wdrażania
Krajowych Ram Kwalifikacji na uczelniach Krajowych Ram Kwalifikacji na uczelniach dr inż. Dorota Piotrowska, Politechnika Łódzka;
dr inż. Tomasz Saryusz‐Wolski, Politechnika Łódzka;
EKSPERCI BOLOŃSCY SEMINARIUM BOLOŃSKIE „WDRAŻANIE PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA OPRACOWANYCH ZGODNIE Z ZAŁOŻENIAMI
„WDRAŻANIE PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA OPRACOWANYCH ZGODNIE Z ZAŁOŻENIAMI KRAJOWYCH RAM KWALIFIKACJI DLA SZKOLNICTWA WYŻSZEGO” Warszawa, 22 kwietnia 2013 r.
Politechnika Warszawska Plan prezentacji
Plan prezentacji • Część I‐ Uwagi drobnego kalibru, wskazówki y
łatwe we wdrożeniu i codziennym stosowaniu • Część II – Sprawy najwyższej wagi mające kluczowe znaczenie dla właściwego wdrożenia
kluczowe znaczenie dla właściwego wdrożenia KRK Część I ę
Dobre praktyki i wskazówki
Szkolenia wewnątrz uczelni‐ aby kadra mogła działać musi najpierw zrozumieć cel swojego działania
• Szkolenia koordynatorów uczelnianych i y
y
wydziałowych w ramach KRK
• System wsparcia dla przygotowujących karty i przebudowujących programy + WŁĄCZENIE
przebudowujących programy + WŁĄCZENIE ADMINISTRACJI UCZELNIANEJ !!!
Omawianie karty modułu (na pierwszych zajęciach), jako dobra praktyka w zapewnieniu jakości
jako dobra praktyka w zapewnieniu jakości kształcenia zewnętrzni
Interesariusze zewnętrzni Niektóre uczelnie prowadziły Ni
któ
l i
d ił
konsultacje z intersariuszami
już na etapie definiowania efektów kierunkowych dzięki
efektów kierunkowych, dzięki czemu stanowią one kompromis pomiędzy tym, czego oczekują interesariusze
czego oczekują interesariusze
i czego wymaga prawo. W takich przypadkach zapisy W
takich przypadkach zapisy
kierunkowych efektów kształcenia odbiegają od powielanych zapisów
powielanych zapisów obszarowych co dowodzi większej świadomości i autonomii uczelni
autonomii uczelni. PRAKTYKI
‐ NIEKONIECZNIE DOBRE 
ECTS stosowany bez zrozumienia
ECTS stosowany bez zrozumienia W wielu uczelniach nadal punkty ciągle p yp j ę
przypisuje się „na oko” bez dogłębnej analizy gę
j
y
przypisanych do modułu efektów kształcenia i nakładu pracy studenta
nakładu pracy studenta ECTS i efekty kształcenia/uczenia się
ECTS i efekty kształcenia/uczenia się
EFEKTY
KSZTAŁC
ENIA
ECTS
NAKŁAD PRACY
Zajęcia ≠ Moduł
Zajęcia ≠ Moduł
• Sł
Słowo „zajęcia” pochodzi z systemu opartego na j i ”
h di
nauczaniu • Moduł‐ jednostka dydaktyczna związana z określonym zbiorem efektów kształcenia, które zdobywa student,
• Osiąganie efektów kształcenia odbywa się nie tylko poprzez nauczanie, ale również inne formy wspomagania uczenia się studenta ‐opieka nad projektem, konsultacje, weryfikacja efektów kształcenia (!) itp.
Część II
Część II Sprawy dużego kalibru mające wpływ na Sprawy
dużego kalibru mające wpływ na
efektywne wdrażanie KRK Błędne podejście do definiowania efektów kształcenia Niestety efekty często są definiowane na podstawie treści kształcenia ,, a powinno być p
p
y
odwrotnie‐ to treści kształcenia (metody kształcenia kryteria i metody weryfikacji)
kształcenia, kryteria i metody weryfikacji) powinny wynikać z założonych efektów kształcenia. kształcenia
Zła praktyka nowy (stary) program zgodny z KRK
1
1.
2.
3
3.
4.
5
5.
Efekty kształcenia dla programu kształcenia zdefiniowano Ef
kt k t ł i dl
k t ł i d fi i
„mając na myśli” stary program i treści kształcenia .
Poszczególnym przedmiotom starego programu g y p
g p g
przypisano efekty kształcenia i zbudowano matrycę efektów kształcenia. Dodano ewentualnie jeden lub dwa przedmioty aby
Dodano ewentualnie jeden lub dwa przedmioty, aby wypełnić brakujące efekty zaczerpnięte z opisów „obszarowych”
Poproszono o opinię na temat programu „kolegę” pracującego poza uczelnią.
Prowadzenie starych przedmiotów” pozostało „po Prowadzenie „starych przedmiotów
pozostało po
staremu” – nowe też prowadzone są „starą metodą”
Dlaczego takie podejście nazywam błędnym ?
• Nie wykorzystano możliwości, jakie daje nowe i
k
żli ś i j ki d j
podejście do tworzenia programów na bazie efektów kształcenia. • W szczególności nie uwzględniono, że treści g
gę
,
kształcenia są wtórne względem efektów kształcenia
• Nie została zmieniona rola nauczyciela i egzaminowanie pozostało ukierunkowane
egzaminowanie pozostało ukierunkowane treści kształcenia. Projektowanie przedmiotu/modułu w oparciu efekty kształcenia
p i f kty k t ł i
15
Efekty kształcenia jakie ma osiągnąć student
Dobór treści programowych które zostaną użyte aby rozwinąć określone efekty
Kryteria weryfikacji efektów i właściwy dobór metod weryfikacji
Oszacowanie nakładu pracy studenta niezbędnego dla ę
g
osiągnięcia efektów liczba punktów ECTS Dobór form wspomagania studentów w ich uczeniu się – nie koniecznie 15/30/45 …
Co to zmienia?
Co to zmienia?
• IInne podejście nauczyciela –
d jś i
i l od przekazywania wiedzy d
k
i i d
do pomocy studentom w „radzeniu sobie z wiedzą”
• Student niekoniecznie musi „wszystko wiedzieć i St d t i k i
i
i
tk i d i ć i
umieć”, ale musi umieć działać, aby dowiedzieć się i samemu nauczyć się wykonać określone zadania
samemu nauczyć się wykonać określone zadania. • Wiedza zapamiętana nie może dominować na egzaminach. egzaminach.
Wprowadzeni KRK to głębokie zmiany w roli i pracy nauczyciela akademickiego, sposobu uczenia się studentów l k d
k
b
d ó
oraz zmiana sposobów weryfikacji efektów ‐ oceniania studentów
PROFIL PRAKTYCZNY
PROFIL PRAKTYCZNY Profil praktyczny
Profil praktyczny
• Wymaga zupełnie innego podejścia do p j
p p
p
zaprojektowania i poprowadzenia procesu dydaktycznego
• Nie polega na dodaniu dwóch lub trzech Nie polega na dodaniu dwóch lub trzech
dodatkowych efektów kształcenia
Profil ogólnoakademicki i praktyczny
‐ porównanie
Profil ogólnoakademicki
Profil praktyczny Kierunkowe efekty kształcenia mogą być zorientowane na zdobycie określonej wiedzy teoretycznej i jej późniejsze
rozwijanie ( a nawet tworzenie nowej wiedzy) Kierunkowe efekty kształcenia muszą być, bardziej niż w przypadku profilu ogólnoakademickiego, zorientowane na kompetencje praktyczne (zawodowe) Formy i metody kształcenia mogą w mniejszym stopniu odzwierciedlać rzeczywistość zawodową Formy i metody kształcenia powinny
przenosić jak najwięcej warunków z przyszłych sytuacji zawodowych Kryteria weryfikacji – zorientowane sprawdzanie zdobytej wiedzy i sp
a d a e dobytej ed y
umiejętnośći kognitywnych (analiza, synteza, ocena)
Kryteria weryfikacji‐ zorientowane na eefektywne stosowanie wiedzy oraz e ty e stoso a e ed y o a
umiejętności psychomotoryczne. Metody weryfikacji –
Metody
weryfikacji – mogą być nieco mogą być nieco
bardziej teoretyczne Częsta metoda powinno być postawienie metoda powinno być postawienie
studenta w sytuacji rzeczywistej próby –
zadania zawodowego Rekrutacja
Rekrutacja Rekrutacja uwagi
Rekrutacja ‐uwagi
• Rzadko diagnozuje się wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne studenta na wejściu‐
zwłaszcza na studia II i III st.
• Jeśli już ma miejsce egzamin wstępny lub Jeśli już ma miejsce egzamin wstępny lub
rozmowa kwalifikacyjna to często odpytuje się kandydata z wiedzy faktograficznej ( podaj wzór
kandydata z wiedzy faktograficznej ( podaj wzór, definicję itp.) zamiast sprawdzać jego zdolność do wyższych umiejętności kognitywnych (stosowanie
wyższych umiejętności kognitywnych (stosowanie wiedzy, analiza, synteza, ocena) KRK i mobilność studentów
KRK i mobilność studentów
• W „starym systemie” student musiał zaliczyć i ” d
i ł li ć
wszystkie przedmioty zapisane w standardach. P
Pozostałe przedmioty mógł zastąpić innymi t ł
d i t ó ł t ić i
i
(naturalnie po uzyskaniu zgody dziekana)
• Nowe
Nowe rozporządzenie wymaga aby w czasie rozporządzenie wymaga aby w czasie
wyjazdu student zaliczył przedmioty o „zbieżnych
zbieżnych” efektach kształcenia z przedmiotami efektach kształcenia z przedmiotami
programu studiów.
• W znaczącej liczbie przypadków jest to W nac ącej lic bie pr padkó jest to
niemożliwe
Dobra praktyka
Dobra praktyka • P
Program studiów t dió (zwłaszcza I stopnia) ( ł
) przewiduje „okno id j
k
mobilności” – mobility window, mobility semester • Jest to semestr studiów dla którego nie zaplanowano g
p
modułów/przedmiotów – podano jedynie że student musi uzyskać 30 punktów ECTS
• Wszystkie efekty kształcenia przewidziane programem Wszystkie efekty kształcenia przewidziane programem
kształcenia zostają wypełnione modułami zaplanowanymi dla pozostałych semestrów. • Efekty kształcenia osiągane w „semestrze mobilności” pogłębiają efekty kierunkowe, pozwalają na specjalizację, powodują różnorodność kompetencji absolwentów tego
powodują różnorodność kompetencji absolwentów tego samego programu studiów
• Właściwie poprowadzony proces doboru przedmiotów rozwija efekt student potrafi samodzielnie planować swoje
rozwija efekt „student potrafi samodzielnie planować swoje uczenie się”
Bardzo zła praktyka
Bardzo zła praktyka
• St
Student w czasie pobytu za granicą zaliczył przedmiot A d t
i
b t
i
li ł
d i tA
o zdefiniowanych efektach kształcenia zbieżnych z programem kształcenia –
p
g
otrzymuje punkty ECTS za y j p
y
zaliczenie tego przedmiotu
• Po powrocie, w następnych semestrach, student ma w planie studiów przedmiot B o podobnej lub innej l i t dió
d i tB
d b jl bi
j
nazwie ale o zbieżnych efektach z przedmiotem A y
g
ą
zaliczonym za granicą • Student zalicza przedmiot B i w efekcie dwa razy otrzymuje punkty ECTS za takie same („zbieżne”) efekty k
kształcenia. ł i
• W skrajnym przypadku student nie zalicza przedmiotu B a przepisywana jest mu ocena z przedmiotu A i
B a przepisywana jest mu ocena z przedmiotu A i otrzymuje punkty ECTS (drugi raz za te same efekty)
Rozdrobnienie przedmiotów‐ jako przyczyna wielu „niepotrzebnych problemów”
• Rozwijanie tej samej wiedzy i tych samych ję
umiejętności
• Powtarzanie treści kształcenia
• Trudność w transferze i akumulacji osiągnięć T d ść
f
i k
l ji i i ć
• Mała elastyczność studiowania‐
y
trudność w uznawaniu efektów kształcenia zdobytych poza uczelnią
poza uczelnią POZIOM IV
POZIOM OG
GÓLNOŚCI
Efekty kształcenia w obszarze
POZIOM III
Matryca efektów kształcenia dla programu kształcenia
POZIOM II
Efekty kształcenia dla p
przedmiotu/modułu
/
POZIOM I
Efekty kształcenia dla poszczególnych form zajęć
poszczególnych
form zajęć
POZIOM 0
Efekty kształcenia dla poszczególnych zajęć‐ spotkań nauczyciela ze studentami Praca dyplomowa i egzamin dyplomowy
• Zła praktyka Zł
kt k
– Student otrzymuje temat pracy związany z wąskim wycinkiem obszaru studiów
wycinkiem obszaru studiów
– Praca dyplomowa polega na „zebraniu” (skopiowaniu) wiedzy zgodnie z tematem, wykonaniu badania, rozpoznania, poznanie różnych możliwości i wyciągnięciu wniosków – praca nie ma charakteru twórczego, nie jest rozwiązaniem problemu
twórczego, nie jest rozwiązaniem problemu
– Egzamin dyplomowy to pytania losowane z ograniczonej puli, dotyczące treści programowych poszczególnych przedmiotów i w większości ól h
d i ó i
i k ś i
przypadków dotyczące wiedzy zapamiętane
Dobra praktyka
Dobra praktyka • Praca dyplomowa:
P
d l
– jest elementem rozwijania kompetencji związanych z wykonywaniem zadań (zawodowych)
wykonywaniem zadań (zawodowych), – Jest rozwiązaniem problemu – (PBL )
– obejmuje więcej niż zakres tematyczny jednego obejmuje więcej niż zakres tematyczny jednego
(tradycyjnego) przedmiotu
– agreguje efekty kształcenia uzyskane w czasie studiów
– rozwija i pokazuje umiejętności twórcze absolwenta
• Takie poprowadzenie prac dyplomowych wymaga zdecydowanie większego nakładu pracy od d d
i i k
kł d
d
opiekuna – nauczyciela akademickiego
Wróćmy do Taksonomii Blooma‐
Andersona
Tworzenie wiedzy
Poziom operowan
nia wiedzą
Tworzenie złożonych produktów lub form
Tworzenie prostych produktów lub form
p
tworzenie
ocenianie
8
7
6
Z prezentacji Tomasza Saryusz‐Wolskiego
analizowanie
III
t
i
stosowanie
II
pojmowanie
zapamiętywanie
p
ęy
I
Co powinna dać i co powinna wykazać praca i egzamin dyplomowy
• Ef
Efektem kształcenia na studiach pierwszego lub kt
k t ł i
t di h i
l b
drugiego stopnia powinno być doprowadzenie studenta do umiejętności kognitywnych na najwyższym ję
g y y
j y y
poziomie, w zakresie zagadnień o odpowiednim stopniu złożoności. Wykonanie pracy dyplomowej powinno kształtować takie efekty
powinno kształtować takie efekty
• Praca i egzamin dyplomowy powinien wykazać, że student posiada umiejętności analizy, oceny i tworzenia
p
ję
y,
y
• W przypadku studiów w zakresie nauk technicznych student potrafi odpowiednio
– Rozwiązać „ proste zadanie inżynierskie”
– Rozwiązać „złożone zadanie inżynierskie”
Podsumowanie
– kilka najważniejszych konkluzji kilka najważniejszych konkluzji
• Dobrą praktyką jest przeniesienie głównego ę
p y
y
ciężaru pracy nauczyciela z nauczania na wspomaganie uczenia się studentów i weryfikowanie efektów kształcenia –
weryfikowanie efektów kształcenia „odpowiednie egzaminowanie” 33
Złą praktyką jest brak potrzeby ciągłego doskonalenia Proces ciągłego doskonalenia modułu, przedmiotu
Główne przeszkody we wdrażaniu programów kształcenia opracowanych zgodnie z KRK
• Tradycyjny system rozliczania pensum dydaktycznego
T d j
t
li
i
d d kt
– Często nadal „rozliczane są godziny nauczania” a pomijana j p
jest praca związana z weryfikacją efektów kształcenia ą
y
ją
• Liczba godzin nauczania jest uznawana jako podstawowy wskaźnik decydujący o jakości kształcenia
– Zwykle nie jest brana pod uwagę liczebność grupy studentów a jedynie liczba godzin zajęć
– Zwykle nie są uwzględniane w rozliczeniach pensum Zwykle nie są uwzględniane w rozliczeniach pensum
godziny „nieplanowej” pracy nauczyciela ze studentami
• W wielu przypadkach niewielkie znaczenie dobrych wyników pracy dydaktycznej dla kariery zawodowej w ikó
d d k
j dl k i
d
j
uczelni.
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ