Sprawozdanie z działań podejmowanych przez Pełnomocnika

Wiesława Kacperek-Biegańska
Wydział Polityki Społecznej
Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego
Sprawozdanie z działalności pełnomocnika Wojewody Mazowieckiego na rzecz
mniejszości narodowych i etnicznych.
Działalność Wojewody Mazowieckiego w zakresie współpracy z mniejszościami
narodowymi i etnicznymi koncentruje się na współpracy i działaniach podejmowanych w
odniesieniu do społeczności romskiej.
Na terenie województwa mazowieckiego według danych statystycznych Narodowego
Spisu Powszechnego z 2002 r.w badanym okresie mieszkało 1291 osób pochodzenia
romskiego.
Natomiast według danych przesyłanych do Wojewody przez podmioty realizujące projekty
w ramach rządowego Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce w 2008 r. na
terenie województwa mazowieckiego łącznie mieszkało ok. 1065 osób. Większość
Romów mieszka w dużych miasta województwa: w Warszawie i w dawnych miastach
wojewódzkich:
- Warszawa (ok. 270 osób pochodzenia romskiego, głównie Praga Południe i Ursus);
- Radom (ok. 500 osób pochodzenia romskiego);
- Płock (ok. 200 osób pochodzenia romskiego, gmina Bulkowo -21 osób);
-
Ostrołęka (ok. 95 osób pochodzenia romskiego).
1. Główne problemy społeczności romskiej:
• eukacja (niska frekwencja dzieci i młodzieży romskie, problemy z nauką),
• niski poziom uczestnictwa w życiu społecznym, utrwalone stereotypy utrudniające
munikację społeczności romskiej ze społecznością lokalną,
• zdrowie
(ograniczony
prozdrowotnej).
dostęp
do
świadczeń
zdrowotnych,
brak
profilaktyki
• sytuacja bytowa (zła sytuacja materialna i warunki mieszkaniowe).
• bezrobocie (niski poziom wykształcenia, brak kwalifikacji, bierność w poszukiwaniu
pracy, niedostateczna znajomość języka polskiego).
•
• bezpieczeństwo, przestępstwa popełniane na tle etnicznym (stereotypy będące
przyczyną konfliktów społeczności romskiej z prawem, dyskryminacja społeczeństwa
romskiego).
• kultura i zachowanie romskiej tożsamości etnicznej (niewystarczająca ilość środków
finansowych przekazywanych na ochronę dziedzictwa kulturowego oraz kształtowanie
tożsamości etnicznej).
2. Program na rzecz społeczności romskiej w Polsce:
Od roku 2004 na terenie województwa mazowieckiego realizowany jest rządowy Program na
rzecz społeczności romskiej w Polsce:
Głównym celem Programu jest doprowadzenie do pełnego uczestnictwa Romów
w życiu społeczeństwa obywatelskiego oraz zniwelowanie różnic dzielących te grupę od
reszty społeczeństwa. Cele szczegółowe obejmują miedzy innymi:
• poprawę poziomu edukacji wśród Romów,
• integrację społeczną Romów poprzez edukację obywatelską,
• poprawę stanu zdrowia poprzez zwiększenie dostępu do systemu opieki zdrowotnej,
profilaktyka prozdrowotna,
• poprawę sytuacji bytowej, w szczególności mieszkaniowej Romów,
• pomoc w podtrzymywaniu romskiej tożsamości etnicznej i rozwoju kultury romskiej,
• poprawę wizerunku Romów w społeczeństwie polskim oraz zmiana negatywnych
stereotypów dotyczących tej społeczności.
Cele szczegółowe są ukierunkowane na rozwiązywanie wspomnianych powyżej problemów
Wojewoda Mazowiecki włączając się w realizację
działania:
„Programu” podejmuje następujące
• rozpowszechnia informacje o „Programie” wśród j.s.t. oraz organizacji pozarządowych
prowadzących działalność na rzecz społeczności Romskiej,
• dokonuje oceny wniosków składanych corocznie po ogłoszeniu otwartego konkursu
przez ministra właściwego dla podmiotów uczestniczących w Programie,
• na bieżąco monitoruje realizację Programu,
• przeprowadza kontrole z realizacji zadania.
•
Prowadzone są również działania informacyjne wśród jednostek samorządowych
i organizacji pozarządowych, dotyczące możliwości skorzystania z Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki – komponent romski.
 Na rok 2008 roku wpłynęło 27 wniosków na łączną kwotę 1 094 747 zł,
Powołana przez Wojewodę Mazowieckiego Komisja zaopiniowała pozytywnie
25 wniosków na kwotę 918 447 zł, przyznana dotacja przez MSWiA wyniosła
595 347 zł (MEN – 31 500 zł).
 Na rok 2009 roku wpłynęło 19 projektów na łączną kwotę 578 181,83 zł,
Komisja zaopiniowała pozytywnie 18 wniosków na kwotę 398 775 zł,
przyznana dotacja z MSWiA – 274 165 zł (MEN – 22 900 zł).

Łącznie w latach 2004 -2009 przyznano dotację w kwocie 2 097 456 zł w tym 2 014 656
ze środków MSWiA
Stan przygotowań realizacji Programu na 2010 rok: Prowadzone są prace, mające na celu
realizację programu w roku przyszłym
Do Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego wpłynęło 18 wniosków na łączną kwotę
558 473zł, Komisja pozytywnie zaopiniowała 17 z nich na kwotę 374 093 zł. Wnioski
przekazano do MSWiA.
2
Od 2007 roku obserwujemy, iż spada liczba składanych wniosków na realizację projektów w
ramach Programu. Przyczyną zaobserwowanego trendu spadkowego może być pozyskiwanie
środków finansowych z innych źródeł na realizację zadań skierowanych
do społeczności romskiej, w tym np. Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – Podziałanie
1.3.1 Projekty na rzecz społeczności romskiej.
Otrzymanie dofinansowania w ramach ww. środków wyklucza możliwość wydatkowania
dotacji udzielonej w ramach Programu na rzecz społeczności romskiej. Nie bez znaczenia jest
również fakt niewielkiej liczby organizacji pozarządowych
działających
na rzecz społeczności romskiej. MUW współpracuje z dwoma organizacjami w tym zakresie.
Projekty realizują jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe.
Współpraca samorządów gminnych i powiatowych z terenu województwa mazowieckiego z
mniejszością Romską polega między innymi na:
• Wspieraniu działalności kulturalno-artystycznej Romów, współfinansowanie
przedsięwzięć w tym zakresie, udostępnianie lokali w tych celach
• Jednostki samorządu terytorialnego występują jako podmiot prowadzący szkoły, do
których uczęszczają dzieci Romskie,
• Działaniach integracyjnych ( świetlice integracyjne) i działaniach popularyzujących
wiedzę o społeczności romskiej
3. Projekty realizowane w poszczególnych obszarach Programu w 2008 r. oraz ich efekty:
Edukacja – w obszarze edukacji zrealizowano łącznie 14 projektów
1) Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga – Południe i Ursus m.st. Warszawy oraz
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Radomiu prowadził świetlice.
2) Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga – Południe m.st. Warszawy, Miejski
Ośrodek Pomocy Rodzinie w Ostrołęce oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
w Płocku zatrudnił asystentów romskich.
3) Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga – Południe m.st. Warszawy oraz Miejski
Ośrodek Pomocy Rodzinie w Ostrołęce zorganizował letni wypoczynek dla dzieci i
młodzieży romskiej.
4) Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Ostrołęce zorganizował pobyt w przedszkolu
wraz z zakupem wyprawki przedszkolnej oraz zorganizował dojazd młodzieży romskiej
do szkoły i zakup wyprawki szkolnej.
5) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Płocku zorganizował dzieciom pobyt w
przedszkolu oraz zakupił podręczniki i artykuły papiernicze.
6) Urząd Miasta Radomia oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Płocku zakupił
podręczniki i przybory szkolne dla dzieci i młodzieży romskiej.
7) Radomskie Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt” (Pomocna Dłoń) zorganizowało
kursy języka angielskiego i obsługi komputera dla dzieci i młodzieży romskiej.
8) Radomskie Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt” (Pomocna Dłoń) zorganizowało
pobyt na Zielonej Szkole dla dzieci i młodzieży romskiej.
Projekt pt. Zielona szkoła realizowany w Programie w 2008 r. był pierwszym tego rodzaju
projektem, który zachęcał dzieci romskie do nauki poprzez wyjazdy w plener
3
i wspólne spędzanie czasu z polskimi rówieśnikami. Była to doskonała okazja do integracji
obu społeczeństw, jak również bliższego poznania stylu życia Romów.
Romowie a społeczeństwo obywatelskie:
W tym obszarze zrealizowano 1 projekt pt. „INFO – ROM – Więcej Wiem Skuteczniej
Działam” - punkt informacyjno – konsultacyjny prowadzony przez Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej w Radomiu.
•
Sytuacja bytowa:
W tym obszarze w 2008 r. został zrealizowany nowatorski projekt Urzędu Gminy Bulkowo
pt. „Budowa budynku mieszkalnego dla rodzin romskich”. Dzięki temu projektowi rodziny
romskie z Bulkowa mają szansę na lepsze i godniejsze warunki życia ( 3 rodziny- 21 osób)
•
Kultura i zachowanie romskiej tożsamości etnicznej:
W tym obszarze zrealizowano następujące działania:
1) Warsztaty muzyczne dla dzieci i młodzieży romskiej - realizator Ośrodek Pomocy
Społecznej Dzielnicy Praga – Południe m.st. Warszawy
2) Działalność dziecięco – młodzieżowego zespołu wokalno – tanecznego -
„WSZYSCY RAZEM SARE - JAME” – dofinansowanie
Pomocy Społecznej w Radomiu
Miejskiego Ośrodka
3) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Płocku sfinansował naukę gry
na instrumentach pod kierunkiem nauczycieli z Państwowej Szkoły Muzycznej
w Płocku oraz zakupił instrumenty muzyczne (skrzypce i akordeon).
4) Radomskie
Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt” (Pomocna Dłoń)
zorganizowało warsztaty taneczne w czasie, których uczestnicy mieli okazję poznać
różne formy tańca.
5) Radomskie stowarzyszenie Romów „Romano Waśt” (Pomocna Dłoń) wydało
przewodnik turystyczny po mieście Radom.
Nowatorskim przedsięwzięciem realizowanym w tym obszarze był projekt pt. „Czas jako
wartość ponadkulturowa” – realizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
w Płocku oraz projekt pt. „Baśnie, bajki, legendy” – „Paramisi” – przetłumaczenie
i wydanie wybranych bajek w języku Romów polskich – realizowany przez Radomskie
Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt (Pomocna Dłoń).
W trakcie realizacji powyższych projektów w Płocku powstał kalendarz, a w Radomiu
książka z bajkami przetłumaczonymi na język Romów polskich
•
Wiedza o społeczności romskiej:
W tym obszarze zrealizowany został w 2008 r. jeden projekt pt. Romowie – wykłady
edukacyjne przez Radomskie Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt (Pomocna Dłoń).
4. Współpraca Wojewody Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi
Wspieranie organizacji pozarządowych działających na rzecz społeczności w ramach
Programu:
- Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt (Pomocna Dłoń).
- Stowarzyszenie Centrum Doradztwa i Informacji dla Romów w Polsce w ramach działań
4
-
pt. Działalność Świetlicy Integracyjnej w Sulejówku – zorganizowanie pomocy
dzieciom w odrabianiu lekcji, zajęcia muzyczne oraz zagospodarowanie dzieciom
i młodzieży czasu wolnego. Projekt realizowany był przy współpracy Urzędu
Miasta Sulejówek.
Ponadto w ramach współpracy z administracją rządową Stowarzyszenie Centrum Doradztwa i
Informacji dla Romów w Polsce od 2005 r. jest współorganizatorem wraz
z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji konkursu stypendialnego dla uczniów
romskich szczególnie uzdolnionych.
Wspieranie organizacji pozarządowych działających na rzecz społeczności w ramach
Programu Współpracy Wojewody Mazowieckiego z organizacjami działającycmi w
sferze spraw społecznych
Wojewoda Mazowiecki w ramach swojego programu współpracy z organizacjami
pozarządowymi wspiera także działania podejmowane na rzecz społeczności romskiej w
Polsce.
W 2007 r. Wojewoda Mazowiecki w ramach dofinansował działalność dwóch organizacji
pozarządowych podejmujących działania na rzecz społeczności romskiej udzielając im dotacji
w kwocie ogółem 14 000 zł w tym:
• Radomskiemu Stowarzyszeniu Romów „Romano Waśt” (Pomocna Dłoń)
na realizację projektu pt. Kurs języka angielskiego i obsługi komputera w wysokości
10 000 zł. Celem projektu było zorganizowanie dla dzieci i młodzieży romskiej zajęć
z języka angielskiego i obsługi komputera.
• Stowarzyszeniu Centrum Doradztwa i Informacji dla Romów w Polsce
na realizację projektu pt. „Szlakiem wspólnej historii – wycieczki jako forma
wypoczynku letniego” w wysokości 4 000 zł. Celem projektu było zorganizowanie
wypoczynku letniego dzieciom i młodzieży romskiej.
W 2008 r. Wojewoda Mazowiecki dofinansował jedną organizację pozarządową. Dotacja
udzielona została Stowarzyszeniu Centrum Doradztwa i Informacji dla Romów
w Polsce na realizację projektu pt. „Muzyka, tradycja i wypoczynek w czasie lata i zimy”
w wysokości 5 000 zł. Celem projektu było zorganizowanie warsztatów muzycznych
połączonych z wycieczkami dla dzieci i młodzieży romskiej
5. Współpraca samorządów województwa mazowieckiego z mniejszością Romską.
Głównie Urząd Marszałkowski województwa mazowieckiego wspiera organizacje
pozarządowe dofinansowując projekty związane z działalnością kulturalną i edukacyjną.
6. Perspektywy, wyzwania wnioski:
Szczególnie istotnym obszarem Programu jest edukacja. Romowie coraz częściej chcą by ich
dzieci rozpoczynały i kontynuowały naukę. Zaczynają bowiem doceniać znaczenie
wykształcenia, dzięki któremu mają szansę na lepsze i godniejsze warunki życia. Jednakże w
tym obszarze jest wiele do zrobienia. Według danych zebranych przez Mazowieckiego
Kuratora Oświaty w roku szkolnym 2007/2008 na terenie województwa mazowieckiego
mieszkało 282 dzieci romskich objętych obowiązkiem szkolnym. Realizowało obowiązek
szkolny 173 dzieci (61 %). Średnia ocen uczniów romskich wynosiła 3,05. Dane te
przemawiają za kontynuacją działań mających na celu integrację Romów w dziedzinie
edukacji i zwiększanie ich szans na zdobycie wykształcenia.
Istotne jest również kontynuowanie rozpoczętych już działań w poprzednich edycjach
Programu na rzecz społeczności romskiej, jak integracja społeczności lokalnej
5
ze środowiskiem lokalnym, wspieranie dzieci z rodzin romskich w edukacji przedszkolnej i
szkolnej,
a
także
działania
promujące
i
podtrzymujące
kulturę
i tradycje społeczności romskiej.
Warszawa, 23 września 2009
6